• “Awinyo calo cwara obedo ka timo abor pi kare malac.”

• “Abedo ki lewic, awinyo calo konya pe, dok pe amwonya.”

• “Onongo pe aromo tito lok meno bot ngat mo keken. Abedo ka kanyo cwercwiny laling ling.”

• “Awinyo calo Jehovah pe paro pira kulu.”

Lok magi ma kiryeyogi malo-ni, nyuto cwercwiny ma dako bedo kwede ka cware neno jami ma tugo miti me buto. Dok ka cware obedo ka timo man i mung, pi dwe nyo mwaki mapol, en twero winyo calo pe dong etwero geno cware matwal. Dako mo acel owaco ni, “Awinyo calo pe angeyo cwara kulu. Tika tye jami mukene ma en tye ka kanone ki bota?”

Pwony man kiyubo pi lumegiwa ma coggi opoto i owic me neno cal macilo me lewic. a Binyamo bene cik ma igi lac me Baibul ma miyo kwecwiny, dok twero konyo dako me moko ni Jehovah mare dok mito konye me bedo ki kuc kacel ki wat macok Kwede. b

Kadi bed pe itwero doro jami ducu ma cwari timo, tye jami mogo ma pud itwero timo wek ibed ki wic ma opye mot. Nen kong jami magi.

Pe ikok i komi kekeni. Dako twero tamo ni cware neno cal macilo me lewic pien etimo gin mo marac. Laminwa mo ma nyinge Alice c onongo winyo calo pe enen mwonya i wang cware. Dok man omiyo en opennye kekene ni, ‘Pingo cwara tye ki miti me neno mon mukene kun an dakone atye?’ Mon mogo gikok i komgi kekengi pi kit ma gudok kwede i tim pa coggi, kun gitamo ni gitye ka medo wi peko ma tye. Daniella owaco ni, “Onongo atye ki cwercwiny kacel ki kiniga madwong dok man oweko onongo awinyo calo atye ka keto nyoma woko.”

Ka in bene iwinyo kit meno, nge ni Jehovah pe kok i komi pi bal pa cwari. Yakobo 1:14 waco ni: ‘Dano acel acel gire mitine kene aye  ma bite, ywaye, kun omo cwinye.’ (Rom. 14:12; Pil. 2:12) Me ka kok i komi, Jehovah neno genneni Bote calo gin ma pire tek adada.—2 Tekwaro 16:9.

Twero bene bedo me kony me niang ni ka cwari neno cal macilo me lewic, meno pe tyen lokke ni in macalo dakone pe imwonya dok pe iromo cobo mitine. Jo ma gutimo kwed matut i kom neno cal macilo, gutito ni neno cal magi weko ngat moni bedo ki miti me buto ma pe tye dako mo keken ma twero cobone.

Pe ibed ki par madwong mukato kare woko. Catherine owaco ni kare ducu onongo ebedo ka tam i kom tim pa cware me neno cal macilo me lewic. Frances owaco ni: “Abedo ki par madwong ka pe angeyo ka ma cwara tye iye. Abedo ma cwinya otur kare ducu.” Lumegiwa mukene guwaco ni lewic makogi ka gitye i kin omege ki lumege ma gingeyo peko pa coggi. Lumegiwa mukene guwaco ni giwinyo calo gitye kickic pien gitamo ni pe tye ngat mo ma niang pekogi.

Tam ma kit meno yelo dano ducu. Ento ka icwalo cawa malac me bedo ka lwodone, ci ibibedo ki par madwong mukato kare woko. Me ka meno, tute matek me keto tammi i kom watti ki Jehovah. Timo meno bikonyi me ciro peko man.—Jab. 62:2; Ep. 6:10.

Itwero nongo ni tye me kony ka ikwano dok ilwodo lok i kom mon mogo me Baibul ma gunongo kwecwiny ki bot Jehovah i lega. Kadi bed Jehovah pol kare pe okwanyo pekkigi woko, ento ominigi wic ma opye mot. Me labolle, Anna cwinye obedo ka “cwer matek” pi pekkine. Ento i nge ‘lega pi kare malac i nyim Jehovah,’ Anna obedo ki wic ma opye mot, kadi bed en onongo pe ngeyo kit ma kwo bibedo kwede i anyim.—1 Cam. 1:10, 12, 18; 2 Kor. 1:3, 4.

Peny pi kony ki bot luelda me kacokke. Luelda twero bedo “macalo ka-gwok ka yamo tye, dok macalo ka-gwok ka kot ocorre piny.” (Ic. 32:2) Giromo nyutti lamego mo ma itwero titte pekoni i mung dok twero kweyo cwinyi.—Car. 17:17.

Tika itwero konyo cwari me loyo pekone me neno cal macilo me lewic? Ada, itwero konye. Baibul waco ni ka wutye ka lweny i  kom lamonewu mo matek, ci “bedo jo aryo ber kato ma dano acel obedo kene.” (Latit. 4:9-12) Kwed ma kitimo nyuto ni ka dako konyo cware, ci cware twero loyo tim me neno cal macilo dok dakone twero genne odoco.

Ngene kene ni adwogi maber binen ka cwari omoko tamme me tute matek dok mito juko neno cal macilo. Tika en dong olego bot Jehovah pi teko dok oyenyo kony ki bot luelda? (2 Kor. 4:7; Yak. 5:14, 15) Tika en ogoyo pulan ma twero konye me wene ki i neno cal macilo? Me labolle, tika en oketo wang co me tic ki cim, tabulet, nyo kompiuta dok tika en woro wang co meno? (Car. 27:12) Tika en tye atera me jolo kony ki boti kacel ki titti jami ducu labongo kano mung mo? Ka en tye atera me timo meno, ci ibibedo ki kare me konye.

Itwero timo man nining? Nen kong labol man. Felicia onyomme ki Ethan, ma onongo ocako neno cal macilo nicakke i kare ma pud tidi. Felicia weko bedo yot bot cware me lok kwede ka en tye ka tito mitine me neno cal macilo. Ethan otito ni: “Aloko agonya dok atito munga ki dakona. I yo me mar, dakona konya me wene ki i atematema dok kare ki kare en penya kit ma tutena tye ka wot kwede. Medo i kom meno, en konya pe me tic ki Intanet i yo marac.” Macalo dano adana, Felicia cwinye cwer i kom miti pa Ethan me neno cal macilo. En owaco ni, “Kadi bed kit meno, kinigana pe konyo Ethan me gwokke ki i tim man ma orwako lwite matut tutwal i kwone-ni. I ngeye ma wanyamo lok i kom peko man, Ethan bene obedo atera me konya me lweny ki tur cwinya wek agene odoco.”

Nyamo lok ma kit meno twero konyo laco me gwokke ki i neno cal macilo dok konyo dakone me genne odoco. Ki lok ada, ka laco tye agonya me tito ki dakone gorone, ka ma en cito iye, ki gin ma tye ka timone, ci man weko bedo yot ki dakone me bedo ki gen i kome.

Tika iye ni itwero konyo cwari i yo ma kit meno? Ka iye, pingo pe wukwan dok wunyam pwony man kacel? Yub pa cwari myero obed me weko neno cal macilo me lewic ki me mini tyen lok ma weko in iromo geno en odoco. Me ka en doko ger i komi pien imito lok kwede i kom pekone, en myero otute me niang kit ma peko man gudi kwede. Mitte ni icwak tute pa cwari me juko neno cal macilo, dok imi kare ki cwari me nyutti ni en genne. Omyero wun ducu wuniang ngo ma weko dano bedo ki mitti me neno cal macilo ki kit ma wutwero jwayone kwede. d

 Ka iwinyo calo nyamo lokwu twero doko daa, ci itwero penyo laelda mo ma itye agonya kwede me bedo tye ka wutye ka nyamo lok meno. Nge ni kadi bed cwari ojwayo mitine me neno cal macilo, pud twero tero kare wek igene odoco. Pe iil cingi woko. Ket cwinyi i kom alokaloka matinotino ma twero dongo wat i kinwu. Bed ki gen ni i nge kare mo, ka wun ducu wudiyo cwinywu, ci nyomwu bidoko matek odoco.—Latit. 7:8; 1 Kor. 13:4.

Ket kong ni cwari dok oneno cal macilo magi i nge bedo pi kare malac ma pe onenogi. Tika man tyen lokke ni en dong pe bitwero jwayo tim man kulu? Pe tye kit meno. En twero tute pi kare malac, tutwalle ka neno cal macilo magi onongo omoko woko i kwone. En pud twero neno cal magi kadi bed otute pe me nenone pi mwaki mapol. Me wene ki i owic man, bimitte ni en ogwokke pe me kalo wang co ma en oketo con-ni, kadi bed dong nen calo peko mo keken pe. (Car. 28:14; Mat. 5:29; 1 Kor. 10:12) En myero oroc ‘tam me cwinye’ dok opwonnye me ‘dago gin marac’—kadi wa cal macilo me lewic kacel ki tim cobo mitine me mit kekene. (Ep. 4:23; Jab. 97:10; Rom. 12:9) Tika cwari tye atera me timo jami magi? Ka en tye atera, ci en bijuko neno cal macilo woko kwicikwici. e

Ento ket kong ni cwari pe ki miti me juko neno cal magi. Nge ni i kare mogo itwero bedo ki kiniga dok ma cwinyi otur. Ka tye kit meno, bed ma wi opye mot kun iweko jami ducu i cing Jehovah. (1 Pet. 5:7) Medde ki nyiko cok ki Jehovah ki kwan piri keni, lega, kacel ki lwodo lok. Ka itimo meno, bed ki geni ni Jehovah binyiko cok kwedi bene. Kit ma kitito kwede i Icaya 57:15, Jehovah bedo cok ki ngat ma “cwinye cwer,” dok konye me bedo ki yomcwiny odoco. Tute matek me medde ki tic pi Jehovah ki cwinyi ducu. Yeny kony ki bot luelda. Dok ibed ki gen ni kare mo i anyim, cwari bitimo alokaloka ma mitte ki cwinye ducu.—Rom. 2:4; 2 Pet. 3:9.