1. Gin ango ma waye iye adada?

 MACALO jo pa Jehovah, wangeyo ni en marowa dok mito ni wanong kwo maber loyo. (Rom. 8:35-39) Waye bene ni cik ma igi lac me Baibul kare ducu kelo adwogi maber ka waketogi i tic. (Ic. 48:17, 18) Ento omyero wadok iye nining ka watye ka kato ki i peko ma onongo pe wabyeko?

2. Pekki ango ma watwero kato ki iye, dok twero weko wapennye ki lapeny ma kit mene?

² Lutic pa Jehovah ducu gitye ka kato ki i pekki. Me labolle, ngat mo me pacowa twero timo gin mo ma cwero cwinywa. Watwero bedo ki two malit ma gengowa timo tic mapol pi Jehovah. Watwero kato ki i pekki mapol i nge can ma poto atura. Nyo kitwero keto aunauna i komwa pi niyewa. Ka watye ka kato ki i pekki ma kit meno, watwero bedo ka pennye kekenwa ni: ‘Pingo gin ma kit man tye ka timme i koma? Tika atimo bal mo? Man mono nyuto ni Jehovah okwero goyo laane woko i koma?’ In tika nino mo dong iwinyo kit meno? Ka dong otimme, pe iwek cwinyi otur. Lutic pa Jehovah ma lugen mapol dong gulwenyo ki kodi tam ma kit meno.—Jab. 22:1, 2; Kab. 1:2, 3.

3. Gin ango ma watwero pwonyo ki i Jabuli 34:19?

³ Kwan Jabuli 34:19. Nen lok ma pigi tego aryo ki i jabuli man: (1) Jo ma kitgi atir gikato ki i peko. (2) Jehovah larowa ki i canwa. Jehovah larowa nining? Yo acel aye ki konyowa me bedo ki neno ma atir i kom kwo i lobo-ni. Kadi bed Jehovah ocikke ni wabibedo ki yomcwiny ka watiyo pire, en pe ocikke ni kwowa bibedo labongo peko mo keken i kare-ni. (Ic. 66:14) En cuko cwinywa me keto tamwa i kom kwo me anyim—i kare ma wabibedo ki kwo ma en mito ni wabed kwede pi naka. (2 Kor. 4:16-18) Ento i  kare-ni, en konyowa me medde ki tic pire nino ki nino.—Koko 3:22-24.

4. Gin ango ma wabinyamo i pwony man?

⁴ Kong dong wanenu pwony ma watwero nongone ki bot lutic pa Jehovah ma lugen ma gukwo i kare me Baibul ki ma gitye ka kwo i kare-ni. Kit ma wabineno kwede, peko twero ngolle atura i kwowa. Ento ka wajenge i kom Jehovah, en bimedde ki konyowa. (Jab. 55:22) Ka wawoto ki nyamo labol magi, pennye kekeni ni: ‘Ka onongo gin ma kit meno otimme i koma, onongo abidok iye nining? Labol magi jingo genna i kom Jehovah nining? Pwony ango ma atwero nongo ki iye ma atwero keto i tic i kwona?’

5. Pekki ango ma Yakobo okato ki iye pi tim pa Laban? (Nen cal ma tye i pok ngeye.)

⁵ Lutic pa Jehovah ma gukwo i kare me Baibul gukato ki i pekki ma pe gubyeko. Tam kong i kom labol pa Yakobo. Wonne ocike ni omyero onyom dako ki i kin anyira pa Laban, watgi ma obedo lawor Jehovah, dok wonne owacce ni Jehovah bigoyo laane i kome. (Acak. 28:1-4) Pi meno, Yakobo otimo gin ma atir. En oa woko ki i lobo Kanaan ci owoto wa i gang pa Laban, ma onongo tye ki anyira aryo—Lea ki Lakeri. Yakobo wange okayo Lakeri ma nya pa Laban matidine, dok oye ni ebitiyo pi mwaki abiro pi wonne ma peya enyomo Lakeri. (Acak. 29:18) Ento pulan meno pe ocobbe kit ma Yakobo ogeno. Laban obwolo Yakobo oweko onyomo nyare maditte, Lea. Laban oye ni Yakobo onyom Lakeri i nge cabit acel, keken ka Yakobo oye tic pi mwaki abiro mukene doki. (Acak. 29:25-27) Laban bene otero Yakobo marac i kare ma tye ka gwoko leyine. I agikkine, Laban okwalo Yakobo pi mwaki 20 kulu!—Acak. 31:41, 42.

6. Pekki mukene ango ma Yakobo okato ki iye?

⁶ Yakobo bene okanyo pekki mukene. En onongo tye ki lutino mapol, ento awobene onongo wigi pe rwatte. Gucato kadiwa omingi Yucepu macalo opii. Awobe pa Yakobo aryo, Cimeon ki Levi, gutimo gin ma olano nying Jehovah dok okelo lewic i kom jo ganggi. Medo i kom meno, Lakeri, dako pa Yakobo ma onongo en maro adada, oto i kare ma tye ka nywalo latingi me aryone. Dok i kare ma kec opoto, onongo mitte ni Yakobo okob wa i lobo Ejipt kun onongo dong otii woko.—Acak. 34:30; 35:16-19; 37:28; 45:9-11, 28.

7. Jehovah onyuto ki Yakobo nining ni etye ki Cwakke?

⁷ Kadi bed Yakobo okato ki i pekki magi ducu, en pe orwenyo niyene i kom Jehovah kacel ki Cikkene. Dok Jehovah onyuto ki Yakobo ni en tye ki Cwakke. Me labolle, kadi bed ni Laban obedo ka kwalo Yakobo, Jehovah omiyo ki Yakobo jami me kom mapol adada. Tam kong bene i kom yomcwiny ma Yakobo obedo kwede i kare ma orwatte ki wode ma en onongo otamo ni oto woko—Yucepu! Wat macok ma Yakobo obedo kwede ki Jehovah okonye me kanyo pekkine. (Acak. 30:43; 32:9, 10; 46:28-30) Ka watye ki wat macok ki Jehovah, wan bene wabibedo ki kero me lweny ki pekki ma ngolle atura.

8. Gin ango ma Kabaka Daudi onongo mito timone?

⁸ Kabaka Daudi onongo pe twero timo jami ducu ma en mito i tic pa Jehovah. Me labolle, Daudi onongo tye ki miti matek me gero ot pa Lubangane. En otito mitine meno bot lanebi Natan. Natan  ogamme ni: “Ti gin ducu ma tye i cwinyi, pien Lubanga tye kwedi.” (1 Tekwaro 17:1, 2) Watwero goyo i wiwa kit ma lok meno oyomo kwede cwiny Daudi. Twero bedo ni en ocako goyo pulan pi gedo madit man cutcut.

9. Daudi odok iye nining i kare ma onongo kwena ma pe oyomo cwinye?

⁹ Ento ma pe orii, lanebi pa Jehovah odwogo cen ki kwena mapat. “I dyewor acel-lu,” Jehovah owaco ki Natan ni pe Daudi aye bigero ot pa Lubanga; ento wode aye bitimone. (1 Tekwaro 17:3, 4, 11, 12) Daudi odok iye nining i kare ma owinyo kwena meno? En oloko pulanne woko. En oketo cwinye ka coko cente kacel ki jami tic ma wode Solomon bitic kwede i gedo man.—1 Tekwaro 29:1-5.

10. Jehovah ogoyo laane i kom Daudi nining?

¹⁰ Cutcut i nge tito ki Daudi ni pe en aye bigero ot pa Lubanga, Jehovah omoko gicikke kwede. Jehovah ocikke bot Daudi ni lakware mo acel biloc matwal. (2 Cam. 7:16) I lobo manyen, go kong kit ma cwiny Daudi bibedo yom kwede me niang ni etye ka nongo mit pa kwo i te Loc me Mwaka Alip Acel pa Yecu Kricito, ma obedo Kabaka ma oa ki i doggola pa Daudi! Gin mutimme man konyowa me niang ni kadi bed pe watwero timo jami ducu ma wamito timo pi Jehovah, Lubangawa twero miniwa mot mukene ma onongo pe wabyeko kulu.

11. Mot ango ma Lukricitayo me cencwari me acel gunongo kadi bed Ker-ri pe obino i kare ma onongo gubyeko? (Tic pa Lukwena 6:7)

¹¹ Lukricitayo me cencwari me acel gukato ki i pekki ma ongolle atura. Me labolle, onongo gitye ki miti madit ni Ker pa Lubanga myero obin, ento onongo pe gingeyo awene ma man bitimme iye. (Tic 1:6, 7) Dong, gin ango ma gutimo? Gin gumedde ameda ki tito kwena. Ma gumedde ki tito kwena i kabedo mapatpat, guneno kit ma Jehovah obedo ka konyogi kwede.—Kwan Tic pa Lukwena 6:7.

12. Gin ango ma Lukricitayo me cencwari me acel gutimo i kare ma kec opoto?

¹² I kare mo, kec opoto “i lobo ducu.” (Tic 11:28) Peko man ogudo kadi wa Lukricitayo me cencwari me acel. Go kong kit ma can cam man ogudogi kwede. Labongo akalakala mo, wegi odi gubedo ki par i kom kit ma gibipito kwede jo me odigi. Dok jo matino ma onongo gitye ki miti me medo ticgi pi Jehovah kono? Gwok nyo gubedo ka tamo ka ce omyero gikur wang ma kec man okato ka dong gimed ticgi pi Jehovah. Kadi bed gukato ki i peko man, Lukricitayo magi gutimo alokaloka ma mitte. Gumedde ki tito kwena i yo mo keken ma gitwero, dok gunywako ki yomcwiny jami me kom ma gitye kwede ki Lukricitayo luwotgi ma i Judaya.—Tic 11:29, 30.

13. Jami mabeco ango ma Jehovah otimo pi Lukricitayo me cencwari me acel i kare ma kec opoto?

¹³ Mot ango ma Lukricitayo magi gunongo i kare ma kec opoto? Jo ma gunongo mic ma omege gujogo guneno kony pa Jehovah. (Mat. 6:31-33) Nen calo guwinyo ni gitye cok adada ki utmege ma gucwalo kony meno. Dok jo ma gumiyo mic nyo kony i yo mukene gunongo yomcwiny ma bino pi miyo mic. (Tic 20:35) Jehovah ogoyo laane i kom gin ducu i kare ma gubedo ka yelle me jolo alokaloka man.

14. Ngo ma otimme i kom Barnaba ki lakwena Paulo, dok adwogine obedo nining? (Tic pa Lukwena 14:21, 22)

¹⁴ Lukricitayo me cencwari me acel gukato  ki i aunauna, i kare mogo ma onongo pe gubyeko. Tam kong i kom gin mutimme i kom Barnaba ki lakwena Paulo i kare ma gubedo ka tito kwena i Licitra. I acakkine, jo ma gubedo ka winyo lok gujolo kwenagi ki yomcwiny. Ento lacen, lumonegi “gupiyo lwak,” dok jo mogo i kingi ma onongo kong gujolo kwena, gucelo Paulo ki got dok gubole i nge gang kun gitamo ni oto woko. (Tic 14:19) Ento Barnaba ki Paulo gumedde ki tito kwena i kabedo mukene. Adwogine obedo nining? Gin ‘gunongo lwak lupwonnye mapol,’ dok lokgi ki lanengi ojingo luye luwotgi. (Kwan Tic pa Lukwena 14:21, 22.) Jo mapol gunongo adwogi maber pien Barnaba ki Paulo pe guilo cinggi woko i kare ma gukato ki i aunauna ma pe gubyeko. Ka pe wailo cingwa woko ki i tiyo tic ma Jehovah ominiwa, ci wabinongo adwogi maber.

15. Pwony ango ma inongo ki i labol pa Omego A. H. Macmillan?

¹⁵ Ma peya mwaka 1914 oromo, jo pa Jehovah gubedo ka kuro cobbe pa jami mogo. Me labolle, tam kong i kom Omego A. H. Macmillan. Calo jo mapol i kare meno, Omego Macmillan bene otamo ni ma pe orii ebicito woko i polo. I pwony mo ma en omiyo i Sektemba 1914, en owaco ni: “Man aye nen calo bibedo pwony pi lwak me agikki ma abimiyone.” Ki lok ada, meno aye pe obedo pwonnye me agikki. Lacen Omego Macmillan ocoyo ni: “Nen calo jo mogo i kinwa gurune ka tamo ni wabicito woko i polo cutcut.” En omedo ni: “Gin ma onongo mitte ni watim aye me bedo ka tiyo tic mapol pi Rwotwa.” Omego Macmillan omedde ki bedo ki tic mapol. Obedo ma kome mit i tic me pwony. En obedo ki mot me cuko cwiny omege mapol ma onongo kitweyogi i buc pien gukwero donyo i mony. Dok en omedde ki bedo tye i cokke ducu kadi wa i kare ma onongo dong oti woko. Adwogi maber ango ma Omego Macmillan onongo pi tic ki cawane maber kun kuro motte me cito i polo? Ma peya en oto i mwaka 1966, en ocoyo ni: “Niyena tye matek adada i kare-ni kit ma onongo tye kwede i kare ma acako tic pi Jehovah acaka.” Meno pud dong obedo lanen maber adada piwa me aluba—tutwalle ka wabedo ka kanyo pekki pi kare malac makato kit ma onongo wabyeko kwede!—Ibru 13:7.

16. Peko ango ma obino atura ma Herbert Jennings ki dakone gukato ki iye? (Yakobo 4:14)

¹⁶ Jo pa Jehovah mapol giyelle ki peko me two ma nongo obino atura. Me labolle, i kare ma Omego Herbert Jennings b obedo ka tito gin ma otimme i kwone, en otito kit ma en kacel ki dakone gunongo mit pa tic macalo lumiconari i lobo Ghana. Ento lacen kinongo ni en tye ki two wic mo ma onongo niang iye tek. Omego Jennings otiyo ki lok ma nonge i Yakobo 4:14, dok otito ni two man obedo “calo ‘nino ma diki’ ma onongo pe wabyeko kulu.” (Kwan.) En ocoyo ni: “Onongo mitte ni wabed ki neno ma atir, pi meno waketo yub me a woko ki i Ghana dok waweko luremwa mapol ma onongo gitye kunu ci wadok cen i lobo Canada [pi nongo kony me ot yat].” Jehovah okonyo Omego Jennings ki dakone me medde ki tic pire ki gen kadi bed gubedo ka yelle ki peko man.

17. Lanen pa Omego Jennings okonyo luye luwote nining?

 ¹⁷ Lok ma Omego Jennings otito ka maleng madok i kom twone okonyo utmege mukene mapol. Laminwa mo acel ocoyo ni: “Pe tye pwony mo mukene ma ogudo cwinya calo gin ma otimme i kom omego-ni. . . . Kwano kit ma Omego Jennings oweko kwede mot me ticce wek ebed ki kare me nongo kony pi twone okonya me bedo ki neno mupore i kom pekona.” Marom ki meno, omego mo ocoyo ni: “I nge tic macalo laelda i kacokke pi mwaki apar, onongo mitte ni awek mot me tic man woko pi peko me two wic. Awinyo calo konya pe adada dok man oweko cwinya otur ma onongo pe atwero kwano gin ma otimme i kwo pa dano mapatpat. . . . Ento diyo cwiny ma Omego Jennings onyuto, ocuko cwinya adada.” Man poyo wiwa ni ka watye ka kato ki i peko ma ongolle atura, watwero cuko cwiny jo mukene. Kadi bed kwowa pe owok kit ma onongo wageno kwede, pud watwero bedo lanen maber me niye ki diyo cwiny.—1 Pet. 5:9.

18. Kit ma kinyuto kwede i cal-li, pwony ango ma inongo ki i labol pa dako to mo me Nigeria?

¹⁸ Peko ma bino atura calo two Korona ogudo jo pa Jehovah mapol. Me labolle, dako to mo i lobo Nigeria onongo odong ki cam kacel ki cente manok adada. Odiko mo acel, i kare ma gutyeko tedo kikopo acel me mucele ma onongo odong, nyare openye gin ango ma dong gibicamo i ngeye. Laminwa man owaco ki nyare ni pe dong gitye ki cente nyo cam mo keken i ot ento omyero gilub lanen pa dato me Jarepat—myero gited camgi me agikki ci guket gengi i kom Jehovah. (1 Luker 17:8-16) Ma peya gucako tamo pi gin ma gibicamo i dyeceng meno, gunongo mot ma omege ki lumege gucwalo me konyogi. Mot man onongo tye ki cam ma gitwero camone pi cabit makato aryo. Laminwa-ni owaco ni onongo pe engeyo  ni Jehovah kara tye ka winyo lokgi-ni, i kare ma etye ka lok ki nyare. Ki lok ada, ka wajenge i kom Jehovah, jami ma gitimme atura i kwowa gitwero nyikowa cok kwede.—1 Pet. 5:6, 7.

19. Aunauna ango ma omego Aleksey Yershov okanyo?

¹⁹ I mwaki mogo macok cok-ki, omegiwa ki lumegiwa mapol gukato ki i aunauna ma onongo pe gubyeko ni gibikato ki iye. Nen kong gin mutimme i kom Omego Aleksey Yershov, ma bedo i lobo Russia. Jo pa Jehovah ma gibedo i kabedo meno onongo gitye agonya i kare ma Omego Yershov onongo batija i mwaka 1994. Ento lacen, kwo olokke woko i lobo Russia. I mwaka 2020, abili gumonyo gang pa Omego Yershov ci gubedo ka yenyo jami dok gumayo jamine mapol. I nge dwe mapol, gamente omoro adot i kome ni en obedo latim aranyi. Ma dong rac loyo, caden ma kitiyo kwede me moro adot man obedo vidio ma ngat mo ma obedo ka timme calo mito kwano Baibul pi mwaka acel kulu aye obedo ka makone. Meno pud dong tim me roro ya!

20. Omego Yershov ojingo watte ki Jehovah nining?

²⁰ Tika aunauna ma Omego Yershov okato ki iye okelo adwogi maber mo? Ada okelo. Watte ki Jehovah ojing matek. En owaco ni, “An ki dakona walego kacel teretere. Aniang ni onongo pe abibedo ki kero me kato ki i peko man labongo kony pa Jehovah.” En omedo ni: “Kwan pira kena konya me lweny ki turcwiny. Alwodo lanen pa lutic pa Jehovah ma gubedo lugen ma gukwo i kare mukato angec. Tye lok mapol ma kicoyo i Baibul ma nyuto kit ma pire tek kwede me medde ki bedo ma wiwa opye mot kun wageno Jehovah.”

21. Gin ango ma wapwonyo i pwony man?

²¹ Ngo ma wapwonyo i pwony man? Kwo i lobo man pe genne. Kadi bed kit meno, Jehovah kare ducu konyo luticce ka gijenge i kome. Ginacoya ma pwony man jenge iye waco ni, “Dano ma kite atir limo can madwong; ento Rwot [Jehovah] lare ki i canne ducu.” (Jab. 34:19) Dong omyero wamedde ki keto cwinywa, pe i kom pekkiwa, ento i kom teko pa Jehovah me gwokowa. Ka watimo kit meno, ci wabibedo ki kare me lok calo lakwena Paulo ni: “Tek madwong me twero obedo gire pa Lubanga, pe oa ki botwa.”—2 Kor. 4:7.