1-2. Jami mene ma twero weko wakok?

 WAN ducu olo i kare mogo dong wakok. I kare mukene, wakok pien cwinywa yom. Me labolle, oromo bedo ni dong ikok i kare ma gin mo ma pire tek adada otimme i kwoni, calo i kare ma inywalo latinni. Nyo romo bedo ni ikok i kare ma wi opo pi gin mo mamwonya ma otimme i kwoni, nyo i kare ma ineno laremi mo i nge kare malac.

² Ento, pol kare wakok pien nongo cwinywa tye ka cwer. Me labolle, watwero kok ka ngat mo oturo cwinywa matek adada. Waromo kok bene ka komwa lit nyo wabedo ka kanyo arem malit ma otero mwaki mapol, ki bene ka warwenyo ngat ma wamaro i to. I kare ma kit meno, waromo winyo kit ma Jeremia owinyo kwede i kare ma lumony me Babilon oturo Jerucalem. Jeremia owaco ni: “Pig wanga mol calo pii ma i kulu. . . Pig wanga bibedo ka mol ma pe cok, bimedde mere ameda.”—Koko 3:​48, 49.

3. Jehovah winyo nining ka luticce tye ka deno can? (Icaya 63:9)

³ Jehovah ngeyo tyen adi ma dong wakok pi pekki ma watye ka kato ki iye i kwowa. Baibul cuko cwinywa ni en ngeyo peko ma ngat acel acel i kinwa tye ka kato ki iye, dok en winyo legawa ka wakok bote pi kony. (Jab. 34:15) Ento Jehovah pe gik ki nenowa nyo winyowa keken. En aye Wonwa dok marowa matek. Pi meno, ka oneno watye ka kok, cwinye cwer matek dok konyowa oyotoyot.—Kwan Icaya 63:9.

4. Labol mene me Baibul ma wabinyamogi, dok gibipwonyowa gin ango madok i kom Jehovah?

 ⁴ I Lokke, Jehovah otitiwa kit ma en owinyo kwede i kare ma luticce mogo gubedo ka kok ki kit ma en okonyogi kwede. Watwero neno man ki i labol pa Anna, Daudi, ki Kabaka Kejekia. Gin ango ma oweko gukok ki pig wanggi? Jehovah okonyogi nining i kare ma gukok bote? Dok labolgi twero konyowa nining ka watye ka kok pi cwercwiny, ka ngat ma wamaro oturo gennene, nyo ka wawinyo ni gen mo dong pe?

KA IKOK PI CWERCWINY

5. Anna onongo winyo nining pi peko ma en tye ka kato ki iye?

⁵ Anna okato ki i pekki mapol ma oweko cwinye obedo ka cwer dok okok matek. Peko acel madit aye ni en onongo tye ki nyeke ma nyinge, Penina. Penina onongo cwinye col dok dag Anna. Medo i kom meno, Anna onongo pe nywal kun Penina tye ki lutino mapol. (1 Cam. 1:​1, 2) Penina obedo ka ngeto i Anna ki cwero cwinye matek pien ni Anna pe twero nywal. Ka onongo ni ibed Anna, onongo ibiwinyo nining? Anna onongo “bedo ka koko, ci pe camo,” dok “cwinye cwer matek.”—1 Cam. 1:​6, 7, 10.

6. Gin ango ma Anna otimo me nongo kwecwiny?

⁶ Gin ango ma Anna otimo me nongo kwecwiny? Gin acel ma en otimo aye ni, ocito ka woro Jehovah i kema me woro. Ki kunnu, gwok nyo macok ki doggola ma donyo i dyekal me kema me woro, en “ocako lego Rwot [Jehovah] kun kok matek twatwal.” En obako doge bot Jehovah ni: ‘Nen aroma ma angecani tye kwede, dok ipo pira.’ (1 Cam. 1:10b, 11) Anna otito ki Jehovah tamme kacel ki kit ma en winyo kwede kikome. I kare ma Jehovah oneno pig wang Anna, En bene cwinye ocwer matek. En onongo maro Anna matek dok mito kweyo cwinye!

7. Anna owinyo nining i nge lega bot Jehovah?

⁷ I kare ma Anna oyabo cwinye i lega bot Jehovah, Lalamdog Madit Eli ocuko cwinye ni Jehovah bigamo legane. Anna owinyo nining i nge meno? Baibul waco ni: “Okato ocito woko, ocako cam, ci wange odoko leng.” (1 Cam. 1:​17, 18) Kadi bed ni kwone onongo pud peya olokke, cwiny Anna okwe. En otingo pekkine ducu ci omiyo bot Jehovah. Jehovah oneno cwer cwinye, owinyo kokone, ci lacen okonyo Anna me nywalo lutino.—1 Cam. 1:​19, 20; 2:21.

8-9. Ma lubbe ki Jo Ibru 10:​24, 25, pingo omyero watim gin ducu ma watwero me bedo tye i cokke? (Nen bene cal.)

⁸ Pwony ma wanongo. Tika itye ka kato ki i peko mo ma keli cwercwiny dok weko ibedo ka kok? Gwok nyo itye ki arem me  cola pien irwenyo watti nyo laremi mo macok i to. I kare ma kit meno, oromo bedo ni imito bedo keni. Ento wi myero opo i kom lanen pa Anna. En ocito i kema me woro dok Jehovah okweyo cwinye ki kunnu. I yo acel-lu, Jehovah bikweyo cwinyi ka icito i cokke kadi iwinyo ni cwinye tye ka cwer. (Kwan Jo Ibru 10:​24, 25.) Ki i cokke, wawinyo ka kikwano tyeng me Baibul ma cuko cwinywa. Man aye yo ma Jehovah konyowa kwede me leyo kaka tam maraco ki tam mabeco. Meno weko wacako winyo maber ber kadi bed pekowa pud tye.

⁹ Ka watye i cokke, omege ki lumege gikweyo cwinywa dok ginyutiwa mar. Dok wawinyo maber ka watye kacel kwedgi. (1 Tec. 5:​11, 14) Nen kong gin mutimme i kom omego mo ma tiyo macalo painia keken ma orwenyo dakone i to. En owaco ni: “I kare mogo nongo amito ni abed kena pien nongo pe atwero juko koko. Ento ka acito i cokke, anongo cuko cwiny ma amito kikome. Lok me kica ma omegina ki lumegina giwacca kacel ki lagam ma gimiyo i cokke kweyo cwinya adada. Kadi bed par onura woko ma peya ao i cokke, kare ducu awinyo maber ka ao kunnu.” Ka wacito i cokke, Jehovah twero tic ki omegiwa ki lumegiwa me konyowa.

10. Watwero lubo lanen pa Anna nining ka cwercwiny onurowa woko?

¹⁰ Anna owinyo maber i nge yabo cwiny bot Jehovah i lega. In bene itwero ‘keto parri ducu i kom Jehovah,’ ki gen matek ni en biwinyo legani dok bikonyi. (1 Pet. 5:7) Laminwa mo ma luyak guneko cware, owaco ni: “Awinyo calo cwinya otur marac adada ma pe abitwero bedo ki yomcwiny matwal. Ento kare ducu ka alego bot Wora, Jehovah, ma mara matek adada-ni, onongo awinyo agonya. I kare mukene onongo tito kit ma awinyo kwede loya woko, ento en onongo niang. Ka onongo par onura woko, alego bot Jehovah ni omina wic ma opye mot. Ci cutcut onongo awinyo ka wiya cako pye mot dok abedo ki kero me timo jami ma mitte pi nino meno.” Ka ikok bot Jehovah dok ititte cwercwiny ma itye kwede, Jehovah bene cwinye cwer dok en niang kit ma iwinyo kwede kikome. Kadi bed peko meno pe ogik, Jehovah pud twero kweyo cwinyi dok miyo ibedo ma wi opye mot. (Jab. 94:19; Pil. 4:​6, 7) En neno jami ducu ma itimo me bedo lagen bote, dok bigoyo laane i komi.—Ibru 11:6.

KA IKOK PIEN NGAT MO MA IMARO OTURO GENNENE

11. Daudi owinyo nining i kare ma jo mukene gutere marac?

¹¹ Pi kare me kwone ducu, Daudi okanyo pekki mapatpat ma oweko en okok ki pig wange. En onongo tye ki lumone mapol. Kadi wa lureme mogo ki lupacone guturo gennegi bote dok gutemo nekke. (1 Cam. 19:​10, 11; 2 Cam. 15:​10-14, 30) I kare mo ma onongo kwo tek adada en ocoyo ni: “Dong aol woko ki kumu; i dyewor ducu nongo pig wanga oluk i kabutona woko, koko ma omiyo kabutona odyak woko.” Pingo Daudi onongo winyo kit meno? En otito ni: “Pien lukworra giliba.” (Jab. 6:​6, 7) I kare ma jo mukene gutero Daudi marac, cwinye ocwer adada ma oweko onongo pe twero juko pig wange.

12. Kit ma kinyuto kwede i Jabuli 56:​8, gin ango ma onongo Daudi tye ki gen matek iye?

¹² Kadi bed kwo pa Daudi onongo tek, ento en onongo tye ki gen ni Jehovah mare matek. En ocoyo ni: “[Jehovah]  otyeko winyo dwana ka akok.” (Jab. 6:8) I nino mukene, Daudi ocoyo lok mamwonya ma wakwano i Jabuli 56:8. (Kwan.) Ka wakwano lok magi, ci watwero niang ni Jehovah marowa matek dok paro pi kit ma wawinyo kwede. Daudi onongo winyo calo Jehovah neno kit ma pig wange cwer kwede dok ocoyo i bukke. Daudi obedo ki gen ni Jehovah neno arem cwinye dok wiye po i kome. Daudi obedo ki tekcwiny ni Wonne me polo ngeyo pekkine dok niang kit ma pekki magi weko ewinyo kwede.

13. Ka jo mukene guturo gennegi, gin ango ma omyero wiwa opo iye? (Nen bene cal.)

¹³ Pwony ma wanongo. Tika cwinyi otur matek pien ni ngat mo ma imaro oturo gennene boti? Gwok nyo cwinyi otur pien ngat ma ibedo ka winnye kwede okweri woko nyo cwari nyo dakoni okweri woko, nyo gwok ngat mo ma imaro ogiko tic pi Jehovah woko. Omego mo ma dakone otimo abor ci oweke woko owaco ni: “Onongo pe atwero ye ni gin ma kit man twero timme i koma. Cwinya ocwer, kiniga omaka, dok awinyo calo konya pe.” Ka ngat mo ma imaro oturo gennene boti, bed ki gen ni Jehovah pe biweki matwal. Omego ma dakone okwere-ni owaco ni: “Dong atyeko niang ni dano i kare mukene pe gibedo lugen, ento Jehovah kare ducu bedo lagen. Kadi bed gin ango otimme, en kare ducu bikonyowa. En pe biweko jone ma lugen.” (Jab. 37:28) Wi myero opo bene ni, Jehovah mari matek makato dano mo keken. Ka ngat mo ma imaro okweri woko, iwinyo malit adada. Ento meno pe nyuto ni kit ma Jehovah winyo kwede i komi olokke. Nongo piri pud tek adada bote. (Rom. 8:​38, 39) Gin ma myero wi opo iye aye ni: Kadi bed dano guteri marac nining, ento Woru me polo pud mari matek.

14. Cuko cwiny ango ma Jabuli 34:18 miniwa?

¹⁴ Ka ngat mo ma imaro oturo gennene, lok pa Daudi ma nonge i Jabuli 34:​18, (Kwan) twero kweyo cwinyi. “Jo ma gitye ki arem madwong i cwinygi” gitwero winyo calo pe gitye ki gen mo ni gin maber bitimme i kwogi. Jehovah konyo jo ma giwinyo kit meno nining? Jehovah “tye cok” kwedwa. En tye calo wego nyo mego ma tingo latinne ma tye ka koko ci kweyo cwinye. Ka watye ki arem pien ngat ma wamaro oturo gennene nyo owekowa woko, Jehovah winyo arem kacel kwedwa dok bikonyowa cutcut. En tye atera me kweyo cwinywa ka cwinywa otur dok watamo ni konywa pe. Dok en miniwa gen  pi jami mabeco mapol i anyim ma twero konyowa me kanyo pekki ma watye ka kato ki iye i kare-ni.—Ic. 65:17.

KA IKOK PIEN IPE KI GEN MO

15. Gin ango ma otimme ma oweko Kejekia okok ki pig wange?

¹⁵ I kare ma Kabaka Kejekia me Juda onongo tye ki mwaka 39, kome odoko lit adada. Lanebi Icaya otero bot Kejekia kwena pa Jehovah ni two man bineke woko. (2 Luker 20:1) I kare ma Kejekia owinyo kwena man, cwinye otur adada ma oweko en okok matek. En obako doge bot Jehovah pi kony.—2 Luker 20:​2, 3.

16. Gin ango ma Jehovah otimo pi Kejekia?

¹⁶ I kare ma Jehovah owinyo koko pa Kejekia dok oneno pig wange, kica omake i kom Kejekia ci owacce ni: “Atyeko winyo kokoni, aneno pig wangi; nen, abicango twoni woko.” Jehovah otiyo ki Icaya me tito ki Kejekia ni ebimedo mwaka me kwone dok ocikke ni ebilaro Jerucalem ki i cing jo Aciria.—2 Luker 20:​4-6.

17. Jehovah konyowa nining ka watye ka lweny ki two mo malit? (Jabuli 41:3) (Nen bene cal.)

¹⁷ Pwony ma wanongo. Tika itye ka lweny ki two mo ma pe cang? Tit ki Jehovah kit ma iwinyo kwede. En biwinyo legani kadi ilego ma itye ka koko matek. Baibul cuko cwinywa ni “Won ma lakica, Lubanga ma kweyo cwiny dano ducu” bikweyo cwinywa i pekkiwa ducu. (2 Kor. 1:​3, 4) I kare-ni, wangeyo ni Jehovah pe bikwanyo pekkiwa ducu, ento en konyowa me kanyogi. (Kwan Jabuli 41:3.) En tiyo ki cwiny mere maleng me miniwa teko, ryeko, kacel ki wic ma opye mot. (Car. 18:14; Pil. 4:13) En bene kweyo cwinywa ki miniwa gen ni i kare me anyim pe tye ngat mo ma kome bibedo lit.—Ic. 33:24.

18. Wang Ginacoya mene ma inongo ni kweyo cwinyi ka itye ka kato ki i peko mo matek adada? (Nen bok ma wiye tye ni “ Tyeng Mogo ma Kweyo Cwinywa ka Watye ka Koko.”)

¹⁸ Kejekia onongo cuko cwiny ki i lok pa Jehovah. Wan bene waromo nongo kwecwiny ki i kwano Lok pa Lubanga. Ka cwinywa tye ka cwer, lok pa Jehovah ma nonge i Baibul twero kweyo cwinywa dok konyowa me bedo ma wiwa opye mot. (Rom. 15:4) I kare ma kinongo ni laminwa mo ma bedo Tung Kupoto Ceng me Afrika tye ki two kanca, en pol kare onongo bedo ka koko. En otito ni: “Wang Baibul acel ma okweyo cwinya adada obedo Icaya 26:3. Kadi bed pol kare pe watwero kwanyo peko ma watye kwede, tyeng meno cuko cwinywa ni Jehovah twero miniwa wic ma opye mot kun konyowa me kanyo peko mo keken.” Tika itye ki wang Baibul mo ma inongo ni kweyo cwiny ka  itye ka kato ki i peko mo malit, ma yo mo keken me cobone pe?

19. Gin ango ma watye ka kuro i anyim?

¹⁹ Watye ka kwo i agikki me kare me agikki, dok wangeyo ni pekki ma weko wakok bimedde ameda. Ento kit ma waneno kwede ki i labol pa Anna, Daudi, ki Kabaka Kejekia, Jehovah neno pig wangwa dok winyo aremwa. En marowa matek pi bedo lugen bote kadi bed watye ka kanyo arem, dok wiye po i kom pig wangwa. Pi meno, ka watye ka kato ki i pekki malit, ci omyero wayab cwinywa i lega bot Jehovah. Omyero wamedde ki bedo cok ki omegiwa ki lumegiwa ma i kacokke. Dok ka wamedde ki kwano Baibul, ci wabinongo kwecwiny ma Jehovah miyo. Watwero bedo ki gen ni ka wamedde ki ciro pekkiwa ki gen, Jehovah biminiwa mot. Mot meno kwako cikkene ni i kare me anyim, ‘En bijwayo pig wangwa woko ducu’ ma wakoko ka warwenyo danowa me amara, nyo ka ngat ma wamaro oturo gennene, nyo ka komwa lit. (Yabo 21:4) Dong i kare meno ka wakok, wabikok pien nongo cwinywa yom.