1. Mugati onongo pire tek lakwene bot dano ma gukwo i kare me Baibul?

 MUGATI onongo obedo cam ma pire tek loyo pi dano ma gukwo i kare me Baibul. (Acak. 14:18; Luka 4:4) Ki lok ada, mugati onongo kicamo nino ducu ma oweko nyig lok ma kigonyo ni “kwon” onongo tyen lokke atir atir tye ni mugati. (Mat. 6:11; Tic 20:7) Yecu otiyo ki mugati i tangone aryo ma ngene adada. (Mat. 16:​9, 10) Watwero kwano lok i kom tango acel i kin magi ki i buk pa Jon cura 6. Ka wawoto ki nyamo tangone man, wabiyenyo pwony ma watwero ketone i tic i kare-ni.

2. I kare mene ma onongo cam mitte pi lwak dano alip mapol?

² Lukwena pa Yecu onongo guol adada i nge tito kwena. Pi meno, guito yeya kacel ki Yecu ci gungolo Nam me Galilaya wek ginong yweyo mo manok. (Mar. 6:​7, 30-32; Luka 9:10) Gucito ka mo ma dano pe iye macok ki Betecaida. Ento ma pe orii, lwak guwinyo ni Yecu tye kunnu ci gubino mapol ata wek ginene. Yecu pe ocayogi. En okwanyo kare me pwonyogi lok i kom Ker-ri ki me cango jo ma komgi lit. Kit macalo onongo dong oo otyeno, lupwonnyene gucako paro kit ma jo magi ducu gibinongo kwede ginacama. Twero bedo ni jo mogo i kin lwak onongo gitye ki ginacama mo, ento onongo mitte ni polgi gucit i caro mogo macok cok ka wilo cam. (Mat. 14:15; Jon 6:​4, 5) Dong, gin ango ma Yecu onongo bitimone?

 YECU OTIMO TANGO ME MIYO MUGATI

3. Gin ango ma Yecu owaco ki lupwonnyene ni gutim pi lwak? (Nen bene cal ma tye i)

³ Yecu owaco bot lukwenane ni: “Pe myero gucit woko; ento wun wumi botgi cam gucam.” (Mat. 14:16) Meno onongo nen calo gin ma pe twerre kulu pien onongo tye kunnu co ma romo 5,000. Dok ka kimedo iye wel mon ki lutino, oromo bedo ni wel dano me apita onongo romo 15,000 kulu. (Mat. 14:21) Anderiya owaco ni: “Latin awobi mo tye kany, ma tye ki mugati abic me cayiri, ki rec aryo; ento magi konyo ango bot lwak ma rom man?” (Jon 6:9) Mugati ma kiyubo ki cayiri onongo obedo cam pa lucan ki rec matino magi onongo nen calo kitwoyogi ki kado. Kadi bed kit meno, mugati ma latin awobi-ni tye kwede onongo pe biromo pito lwak kulu!

4. Pwony ango ma wanongo ki i Jon 6:​11-13? (Nen bene cal.)

⁴ Pi cwiny me kica ma Yecu onongo tye kwede, en ociko ni lwak gubed piny i dul ki dul i wi lum. (Mar. 6:​39, 40; kwan Jon 6:​11-13.) I nge meno, Yecu olego kun pwoyo Wonne pi mugati kacel ki rec meno. I kare ma Yecu otimo meno, en onyuto ni Lubanga aye ma omiyo cam meno dok onyuto pwocce pi cam meno. Pire tek adada ki wan me lubo lanen pa Yecu kun walego ma peya wacako cam, kadi bed watye kenwa, i gang ticwa, i gang kwan nyo kacel ki jo gangwa. I nge lega, Yecu oweko lupwonnyene gupoko cam bot lwak, ci jo ducu gucamo nio ka guyeng maber. Cam obedo madwong ma tyekone oloyo dano woko. Yecu onongo pe mito ni kiony cam meno aonya. Pi meno, Yecu owaco ki lupwonnyene ni gucok cam  mudong wek kiti kwede lacen. Yecu otiyo ki jami i yo maber ma pe olanyo alanya. Meno pud dong obedo lanen maber piwa ya! Ka in lanyodo, itwero tic ki lok man me pwonyo lutinoni pingo pire tek me lega ma peya gucako cam, ki pingo myero gubed jo ma lukica ki ma cinggi yot, kit ma Yecu bene otimo kwede.

5. Gin ango ma dano onongo gimito timo i nge neno tango pa Yecu, ento gin ango ma Yecu otimo?

⁵ Dano gubedo ki ur i kom pwony pa Yecu kacel ki tangone. Onongo gingeyo ni Moses yam otito ni Lubanga bicwalo lanebi mo ma pire tek, dong oromo bedo ni gubedo ka pennye kekengi ka Yecu aye obedo lanebi meno. (Nwo. 18:​15-18) Ka tye kit meno, ci nongo gutamo ni Yecu bibedo laloc maber ma bimiyo cam bot dano ducu ma i lobo Icrael. Pi meno, lwak onongo gimito “make tetek pi kete me bedo kabaka.” (Jon 6:​14, 15) Ka onongo ni Yecu oye me bedo kabaka, ci nongo en tye ka donyo i tim me wibye pa Lujudaya, ma onongo gitye i te loc pa Luroma. Ento en pe otimo meno. Wakwano ni Yecu olwi woko ki botgi “ocito i wi got kene.” Dong, kadi bed jo mukene guketo lyeto i kome, ento en okwero donyo i tim me wibye. Meno pud dong obedo pwony ma pire tek piwa ya!

6. Watwero lubo lanen pa Yecu nining? (Nen bene cal.)

⁶ Ngene kene ni, dano pe gibipenyowa  me nyayo cam i yo me tango, me cango lutwo, nyo me doko kabaka nyo latelagi. Ento giromo penyowa me donyo i tim me wibye ki bolo kwir nyo cwako ngat mo ma gitamo ni bikelo alokaloka. Ento, lanen pa Yecu nyuto ka maleng gin me atima. En okwero donyo i tim me wibye dok lacen owaco ni: “Kerra pe me lobo man.” (Jon 17:14; 18:36) Macalo Lukricitayo, mitte ni wabed ki tam pa Yecu dok walub lanene. Calo Yecu, wacwako Ker pa Lubanga. Watito pi Ker-ri bot dano dok walego ni obin. (Mat. 6:10) Kong dong wadok cen i tango pa Yecu ma kwako mugati-ni ci wanong pwony mukene ki iye.

‘NIANG LOK I KOM MUGATI’

7. Gin ango ma Yecu otimo dok lukwena gudok iye nining? (Jon 6:​16-20)

⁷ I ngeye ma Yecu dong otyeko pito lwak, en owaco ki lupwonnyene ni gukwang yeya gudok cen i Kapernaum, ci en ocito i wi got kene dok meno oweko en oweyo lwak ma onongo gimito kete me bedo kabaka. (Kwan Jon 6:​16-20.) I kare ma lupwonnyene gitye ka kwango yeya, yamo ocako kodo magwar, kun twago nam matek. I kine okogweno, Yecu obino botgi, kun woto i wi nam ki tyene. En olwongo lakwena Petero me wot i wi pii bene. (Mat. 14:​22-31) Cutcut ma Yecu odonyo i yeya, yamo ocung woko. Man oweko lupwonnyene gubedo ki ur adada dok guwaco ni: “Ada, in giri i Wod pa Lubanga.” a (Mat. 14:33) Tye me ur ni lupwonnyene guwaco lok man i nge Yecu wot i wi pii, ento pe i nge timo tango me miyo mugati. Nen kong gin ma Marako ocoyo madok i kom gin mutimme man. En ocoyo ni: ‘Gin guuro matek twatwal ki i cwinygi, pien nakanen pe guniang lok ma i kom mugati, ento cwinygi pud obedo nwang.’ (Mar. 6:​50-52) Lupwonnye pa Yecu pe guniang ni Jehovah omiyo ki Yecu teko me timo tango madongo makato nyayo mugati keken. Ma pe orii i nge meno, Yecu dok oloko i kom tango me miyo mugati ci otito pwony mukene ma watwero nongo ki iye.

8-9. Pingo onongo lwak gitye ka yenyo Yecu? (Jon 6:​26, 27)

⁸ Orwone, lwak gudwogo cen i kabedo ma Yecu onongo opitogi iye-ni, ento gunongo ni Yecu ki lukwenane dong gipe kunnu. Pi meno, dano guito yeya mapol ki i Tiberia ci gukwango nam wa i Kapernaum ka yenyo Yecu. (Jon 6:​22-24) Tika gutimo meno ki miti me pwonyo lok i kom Ker pa Lubanga? Pe tye kit meno. Onongo gitye ki miti ni Yecu myero dok ominigi cam. Wangeyo meno nining?

⁹ Nen kong gin mutimme i kare ma lwak gunongo Yecu cok ki Kapernaum. Yecu owaccigi atyer i wigi ni gitye ka yenye pien gimito cam keken. Kadi bed ‘gucamo mugati dok guyeng,’ ento Yecu owaco ni cam meno obedo “cam ma top woko.” En ocuko cwinygi ni myero guti “pi cam ma rii nio wa i kwo ma pe tum.” (Kwan Jon 6:​26, 27.) I kare ma guwinyo ni tye cam mo ma twero minigi kwo ma pe tum, nen calo gubedo ki ur adada! Meno kodi cam mene, dok onongo gitwero nongone nining?

10. Gin ango ma onongo mitte ni lwak gutim wek gunong kwo ma pe tum?

¹⁰ Lujudaya magi onongo gimito niang gin ma myero gitim wek ginong cam meno. Twero bedo ni gubedo ka tamo pi “tic” ma onongo gicobo i te Cik pa Moses. Ento Yecu owaccigi ni: ‘Man en tic pa Lubanga, ni wubed ki niye i kom ngat ma en ooro.’ (Jon 6:​28, 29) Onongo mitte ni gubed ki  niye i kom Yecu wek ‘gunong kwo ma pe tum.’ Yecu onongo kong con oloko i kom gin man. (Jon 3:​16-18, 36) Dok lacen Yecu pud omedde ki tito gin ma ngat moni myero otim wek onong kwo ma pe tum.—Jon 17:3.

11. I yo ma nining ma Lujudaya gunyuto ni mitigi tye i kom cam keken? (Jabuli 78:​24, 25)

¹¹ Lujudaya magi pe guye ni mitte ni gibed ki niye i kom Yecu. Gupenyo ni Yecu otim tango mukene kun giwacce ni: “Lanyut ango ma in itiyo, wek wanen, waye in?” (Jon 6:30) I nge meno, gutito ki Yecu ni kwarigi ma gukwo i kare pa Moses bene gunongo manna i yo me tango, ma onongo gicamo jwi. (Nek. 9:15; kwan Jabuli 78:​24, 25.) Man onyuto ka maleng ni onongo tamgi ducu pud tye mere i kom nongo cam. Dok i kare ma Yecu oloko i kom ‘kwon me ada ma a ki i polo,’ ma pe tye calo manna ma onongo pe romo miyogi kwo ma pe tum, pe bene gupenye me tito tyen lokke. (Jon 6:32) Onongo guketo tamgi ducu i kom nongo cam ma top mumiyo pe guniang lok ma Yecu otute me pwonyogi i kom kwo ma pe tum. Dong, pwony ango ma watwero nongone ki i lok man?

GIN MA PIRE MYERO OBED TEK LOYO BOTWA

12. Yecu onyuto gin ma pire tek loyo i kwo nining?

¹² Man aye pwony ma pire tek loyo ma wanongo ki i Jon cura 6: Bedo luwiny kacel ki bedo ki wat maber ki Lubanga aye myero pire obed tek loyo botwa. Yecu bene omiyo pwony man i kare ma Catan obite ci ogamo ni: “Dano pe bibedo kwo ki kwon keken, ento bedo kwo ki lok ducu ma a ki i dog Lubanga.” (Mat. 4:​3, 4) Dok i Pwony ma Yecu Omiyo i Wi Got, en opwonyo kit ma pire tek kwede me bedo ki wat maber ki Lubanga. (Mat. 5:3) Pi meno, watwero pennye kekenwa ni, ‘Tika kit ma akwo kwede nyuto ni aparo pi watta ki Jehovah ma loyo cobo mitina pi jami me kom?’

13. (a) Pingo opore piwa me nongo mit pa cam? (b) Gin ango ma Paulo ocikowa me gwokke kwede? (1 Jo Korint 10:​6, 7, 11)

¹³ Opore piwa me lega pi jami me kom ma mitte ki me nongo mit pa jami magi. (Luka 11:3) Baibul waco ni gin maber pi dano aye ni myero “ocam cam dok omat mat, wek onong yomcwiny i tic ma en tiyo” dok ni “man bene Lubanga aye ma omiyo.” (Latit. 2:24; 8:15; Yak. 1:17) Kadi bed kit meno, myero wagwokke wek pe waket pi jami me kom mukwongo i kwowa. Lakwena Paulo bene onwoyo lok man i kare ma ocoyo waragane bot Lukricitayo ma gukwo i kare ma kicok jwero Jerucalem. En oloko i kom lanen marac pa Luicrael i kare ma gubedo ka wot i dye tim aroo, kadi wa gin mutimme i kare ma gitye cok ki Got Cinai. En ociko Lukricitayo ni ‘pe myero gubed ka paro jami maraco, macalo yam gin [Luicrael] guparo.’ (Kwan 1 Jo Korint 10:​6, 7, 11.) Jehovah onongo miyo cam bot Luicrael ma gibedo ka camone nino ducu. Ento pien gudoko luworo cam, cam odoko ‘gin marac’ botgi. (Wel 11:​4-6, 31-34) Dok i kare ma guworo wod twon me jabu, Luicrael gunyuto ni giparo pi cam, mat, ki myel makato bedo luwiny bot Jehovah. (Nia 32:​4-6) Paulo otiyo ki labol pa Luicrael me ciko Lukricitayo ma gukwo i kare ma kicok jwero Jerucalem ki ot pa Lubanga i mwaka 70 K.M. Wan bene watye ka kwo macok adada ki agikki me lobo man, dong pire tek adada piwa me keto tira pa Paulo man i tic.

14. Gin ango ma Baibul waco madok i kom cam i lobo manyen?

¹⁴ I kare ma Yecu opwonyowa me lega pi “camwa me tin,” en bene opwonyowa me  lega wek i anyim ‘kiti gin ma Lubanga mito i lobo kit ma kitiyo kwede i polo.’ (Mat. 6:​9-11) Itamo ni kwo i lobo bibedo nining i kare meno? Baibul nyuto ni miti pa Lubanga pi lobo-ni kwako bedo ki cam muromo. Icaya 25:​6-8, tittiwa ni dano bibedo ki cam mamit madwong i te Ker pa Lubanga. Dok Jabuli 72:16 otito ni: “Cam bene myero ocek mabup i lobone, opong wa wi godi-gu woko ducu.” Tika itye ka kuro tedo dek ma imaro loyo nyo dek mo ma naka yam peya itedo? Itwero bene bedo ki miti me pito poto olok ma megi ki me nongo mit pa kongo vino ma iyubo in kikomi. (Ic. 65:​21, 22) Dok jo ducu ma i wi lobo gibinongo mit pa jami magi.

15. Gin ango ma jo ma kibicerogi gibipwonyone? (Jon 6:35)

¹⁵ Kwan Jon 6:35. Tam kong doki i kom jo ma gucamo mugati ki rec ma Yecu omiyogi i yo me tango. Kadi bed polgi pe gunyuto niye i kom Yecu, Lubanga oromo cerogi dok iromo rwatte ki jo mogo i kingi. (Jon 5:​28, 29) Ento pud bimitte ni guniang tyen lok pa Yecu man: “An a kwon me kwo; ngat ma bino bota, kec pe bineke.” Bimitte ni gunyut niye i kom ginkok pa Yecu. Dok i kare meno, wabibedo ki yub me pwonyo jo ma kicerogi kacel ki lutino ma gwok kibinywalogi i lobo manyen, lok i kom Jehovah ki yubbe. Pud dong wabibedo ki yomcwiny madit ya me pwonyogi jami mamwonya magi! Timo meno bikeliwa yomcwiny madit loyo camo dek. Ada, timo jami me cwiny bibedo gin ma pire tek loyo i kwowa.

16. Gin ango ma wabinyamone i pwony ma lubo man?

¹⁶ Pud wanyamo but lok manok keken ma nonge i Jon cura 6, ento Yecu onongo pud tye ki lok mapol madok i kom “kwo ma pe tum.” Onongo mitte ni Lujudaya ma Yecu oloko botgi guket cwinygi i lokke, dok wan bene myero watim kit meno. I pwony ma lubo man, wabimedde ki nyamo lok ma nonge i Jon cura 6.