GIN MUTIMME I KWO
Aketo Jehovah Mukwongo i Tam Ducu ma Amoko
ODIKO mo acel ma ceng tye ka ryeny matek i mwaka 1984, aa me cito i tic ki i ganga ma onongo tye i kabedo ma lulonyo aye gibedo iye i boma me Caracas, i lobo Venezuela. Ki i yo, abedo ka tam i kom pwony mo ma akwano ki i magajin me Wi Lubele. Pwony man onongo loko i kom kit ma jiraniwa ginenowa kwede. Aneno odi macok kwedwa-ni ci apennye kekena ni: ‘Tika jiranina ginena calo lalonyo mo ma tiyo i beng? Nyo ginena macalo latic pa Lubanga ma tiyo i beng wek enong cente me konyo jo me ode?’ Aniang ni jiranina ginena macalo latic i beng keken, dok man pe oyomo cwinya. Pi meno, amoko tamma me timo alokaloka i kwowa.
Kinywala i nino dwe 19 me Mai, 1940, i taun ma kilwongo ni Amioûn, i lobo Lebanon. I nge mwaki mogo, jo gangwa gukobo i boma ma kilwongo ni Tripoli, ka ma adongo iye i gang ma jone gimarre, cwinygi yom, gingeyo dok gimaro Jehovah. An aye abedo acogo i kin lutino abic, anyira adek ki awobe aryo. Bot lunyodona, tiyo cente onongo pe obedo gin ma pire tek loyo. Kwowa onongo jenge i kom kwano Baibul, cito i cokke, ki konyo jo mukene ngeyo Lubanga.
Onongo watye ki Lukricitayo mapol ma kiwirogi i kacokkewa. Ngat acel i kingi obedo omego Michel Aboud, ma onongo doro cokke me kwano buk. En onongo opwonyo ada i boma me New York dok en aye ocako tic me tito kwena i lobo Lebanon i acakki me mwaka 1920. Wiya po tutwalle kit ma en onyuto kwede woro ki kit ma okonyo kwede lumege aryo ma onongo pud gutyeko kwan ki i Cukul me Gilead—gin aye Anne ki Gwen Beavor. Lumege magi gudoko luremwa macok. Mwaki mogo lacen, abedo ki yomcwiny me rwatte ki Anne i lobo Amerika. I nge kare mo, arwatte ki Gwen, ma onongo dong onyomme ki omego Wilfred Gooch dok onongo gitye ka tic i Betel i jang gang kal me England i boma me London.
TITO KWENA I LOBO LEBANON
I kare ma pud atidi, onongo tye Lucaden manok keken i lobo Lebanon. Ento ki mit kom wanywako gin ma wangeyo ki i Baibul ki jo mukene. Watimo meno kadi bed lutela dini gubedo ka keto aunauna i komwa. Wiya po maber i kom jami mogo ma otimme i komwa.
Nino mo acel, an ki lamera Sana onongo watye ka tito kwena i gurofa mo. Padi mo obino malo ka ma watye ka tito kwena bot jo ma bedo i odi magi. Nen calo ngat mo aye ma olwonge. Padi-ni ocako yeto lamera. En odoko ger adada ci ocoro Sana piny ki i wi citep, dok owane woko. Ngat mo ogoyo cim ki abili, ci gubino oyotoyot dok guneno ni kikonyo Sana. Gutero padi-ni i polic citecen, ci gunongo ni tye ki muduku i kome. Ladit wi abili openye ni: “In ibedo anga mono? Latela dini nyo ladit wi lutim aranyi?”
Gin mutimme mukene ma wiya po iye maber obedo i kare ma kacokkewa opango bac me cito i taun mo ma tye ka kene wek wanywak kwena maber ki jo ma kunu. Onongo watye ka nongo mit pa tito kwena nio wa i kare ma padi oniang gin ma watye ka timo ci oguro dano me bino ka lweny i komwa. Gubwurowa matek, gubayo gweng i komwa, dok gucelo wi babana. Wiya po ni anene ma wange weng opong ki remo. En ki mamana gudok cen i bac dok wan bene walubo korgi ma komwa myel amyela. Ento wiya pe biwil ni i cawa ma mamana onongo tye ka lwoko wang bur pa babana, en owaco ni: “Jehovah, alegi ni itimgi kica. Pe gingeyo jami ma gitye ka timo.”
I nino mukene doki, wacito ka limo wadiwa i taun ka ma waa ki iye. Ki kunu, wanongo bicop mo gang pa kwarona. Bicop man onongo ngeyo maber ni lunyodona gitye Lucaden pa Jehovah. En oketo wange i koma kadi bed onongo atye ki mwaka abicel keken. En openya ni, “In, pingo peya inongo batija?” Agame ni an pud latin matidi dok ka wek anongo batija ci omyero kong anong ngec matut i kom Baibul dok adong niye matek. Lagamma-ni pe oyomo cwinye, ci owaco ki kwarona ni an pe anyuto woro bote.
Jami maraco magi pe obedo ka timme kare ducu. Pol kare, jo me Lebanon gubedo jo ma lurem dok gimaro jolo wele. Pi meno, onongo wamaro lok ki jo mapol i kom Baibul dok wakwano Baibul ki jo mapol bene.
JO GANGWA GUKOBO I LOBO MUKENE
I kare ma na pud atye i cukul, omego mo matidi mua ki i lobo Venezuela olimo Lebanon. En ocako bino i kacokkewa dok ocako winnye ki lamera Wafa. I nge kare mo, gin gunyomme dok gucito ka kwo i lobo Venezuela. I waraga ma Wafa obedo ka coyo ki babana, en obako doge ni wan ducu wakob i lobo Venezuela. En otimo man pien onongo parowa matek. I agikkine, wawinyo lokke ci wamoko tamwa me kobo!
Wao i lobo Venezuela i mwaka 1953 ci wacako bedo i boma me Caracas, ka macok ki gang kal pa preciden. Pien onongo pud an awobi matidi, onongo cwinya bedo yom me neno ka preciden kato, i cawa mukene ki mutoka ma
welle tek adada. Ento pe obedo yot pi lunyodona me kwo i lobo manyen man, pwonyo leb, tekwaro, ki cam manyen. Ki lok ada, onongo pud gitye ka pwonnye me ngi ki kwo man i kare ma gin mo marac otimme.PEKO OPOTO
Two ocako mako babana. Man obedo me ur adada botwa, pien kare ducu en obedo ngat ma kome tek dok pe twoye. Wiwa pe po i kom kare mo keken ma en otwoye iye. Kinongo ni en tye ki two kanca, ci kiyange. Ki cwer cwiny madit, en oto woko cabit acel i nge ayango man.
Tek adada me tito kit ma tone ocwero kwede cwinywa. Onongo pud atye ki mwaka 13 keken. Pe onongo wabyeko kulu ni babawa bito dok watamo ni pe wabibedo ki yomcwiny i kwowa doki. Pi kare mo, mamana onongo ni tek adada me ye ni cware dong pe. Kadi bed kit meno, waneno ni kwo omyero omedde anyim dok ki kony pa Jehovah wakanyo. I kare ma atyeko kwanna me cinia i boma me Caracas ma atye ki mwaka 16, abedo ki miti matek adada me konyo jo gangwa.
I nge kare mo, lamera Sana onyomme ki omego Rubén Araujo, ma onongo otyeko kwan i Cukul me Gilead ento odwogo cen i lobo Venezuela. Gukobo i boma me New York. Jo gangwa gumoko tam ni omyero akwan i univaciti, pi meno akobo i boma me New York ka ma onongo atwero bedo ki lamera kacel ki cware kun awoto ki kwan. Lamera ki cware gukonya adada me dongo i yo me cwiny i kare ma abedo botgi. Medo i kom meno, onongo tye omege mapol ma gutegi i yo me cwiny i kacokkewa me leb Spanish i Brooklyn. Jo aryo i kingi ma amarogi dok amako lirem kwedgi aye, Milton Henschel ki Frederick Franz; gin ducu onongo gitiyo i Betel ma i Brooklyn.
I kare ma mwakana mukwongo i univaciti i New York cok tum, acako bedo ki akalakala i kom gin ma atye ka timo ki kwona. Onongo akwano dok alwodo pwony mogo ma okatti i Wi Lubele ma loko i kom yub ma Lakricitayo twero ketone me tic pi Jehovah. Aneno kit ma lupainia ki Lubetel ma i kacokkewa onongo cwinygi yom kwede, dok onongo amito bedo calo gin. Ento, onongo peya anongo batija. Ma pe orii, aniang kit ma dyero kwona bot Jehovah pire tek kwede. Atimo meno ci anongo batija i nino dwe 30 me Marci, 1957.
TAM MA PIGI TEGO MA AMOKO
I nge nongo batija, acako tam i kom doko lapainia. Onongo amito doko painia adada, ento aneno ni cobo yub man pe obibedo yot. Onongo abicobo yub me doko lapainia nining kun ki tungcel atyeko kwanna i univaciti? Acoyo waraga mapol bot jo gangwa dok gin bene gucona waraga kun atittigi tamma me juko kwanna i univaciti, dok cen i lobo Venezuela, ki doko lapainia.
Adok cen i Caracas i Juni mwaka 1957. Anongo ni kwo onongo tek adada pi jo gangwa. Onongo mitte ni ngat mo obed ki dog tic ma kelo cente ma mitte gang. Onongo atwero konyogi nining? Kimina tic i beng kun ki tungcel onongo amito tic macalo painia. Ngene kene pien meno aye tyen lok ma oweko adok cen i lobo Venezuela. Amoko tamma me tiyo tic aryo ducu. Pi mwaki mapol atiyo
i beng kun bene atiyo macalo painia. Onongo atye ki tic mapol dok cwinya onongo yom adada i kare meno!Cwinya bene obedo yom adada i kare ma arwatte ki lamego ma nyinge Sylvia, ci wanyomme. En onongo obedo lamego mamwonya adada ma a ki i lobo Germany dok maro Jehovah matek. En onongo okobo i lobo Venezuela kacel ki lunyodone. Lacen, wanywalo lutino aryo, wodwa, Michel (Mike), ki nyarwa, Samira. Acako bene gwoko mamana. En obino ka bedo kwedwa. Kadi bed ni onongo mitte ni ajuk tic macalo painia wek agwok jo ganga, pud amedde ki bedo ki cwiny me tic macalo painia. An ki Sylvia onongo watiyo macalo painia pi tutuno ka kare mo ononge, tutwalle i kare me yweyo.
TAM MUKENE MA PIRE TEK MA AMOKO
Lutinowa onongo pud gitye i cukul i kare ma gin ma atito pire i acakki me pwony man otimme iye. Omyero aye ni, kwowa onongo tye mayot, dok jo mukene ma gitiyo i beng onongo giwora adada. Kadi bed kit meno, onongo amito ni kinena macalo latic pa Jehovah. Abedo ka tam i kom gin ma atwero timo wek jo mukene gunena kit meno. Pi meno, an ki dakona wabedo piny ka nyamo lok i kom centewa. Ka ajuko ticca i beng, onongo kibicula cente madit adada lawang acel. Kit macalo onongo wape ki banya mo, watamo ni ka wadwoko rwom me kwowa piny, ci wabibedo ki cente ma romo gwokowa pi kare malac.
Pe obedo yot me moko tam meno, ento dakona ki mamana gucwako adada. Onongo dong atye atera me cako tic macalo painia. Onongo cwinya yom mukato kare woko! Anyim onongo tye ka nen maleng. Ento ma pe orii, gin mo otimme atura i kwowa.
MOT MA PE WAYUBBE PIRE!
Nino mo acel, daktarwa omoko ni Sylvia ogamo ic. Man oweko wabedo ki ur adada! Wabedo ki yomcwiny madit; ento bene acako lwodo tam ma amoko me doko painia. Man onongo bigudo tam meno nining? Ma pe orii, wacako bedo ki miti matek me jolo latin mukene i gangwa. Ento onongo pud atye ka paro ka abitwero tic macalo painia.
I nge nyamo yubwa meno, wamoko ni omyero pud adok lapainia. Wodwa Gabriel kinywalo i April mwaka 1985. Kadi bed kit meno, aweko ticca i beng ci adoko painia marii odoco i Juni 1985. Lacen, abedo ki mot me tic macalo lamemba me Jang Gang Kal. Ento jang gang kal onongo pe tye
i Caracas, pi meno onongo awire kiryo nyo kidek cabit ducu. Man onongo wot me mairo 50 (nyo kilomita 80).WAKOBO I KABEDO MUKENE
Jang gang kal onongo tye i taun mo ma kilwongo ni La Victoria, pi meno wamoko tamwa macalo jo me ot me kobo i La Victoria wek wabed cok ki Betel. Man onongo mito alokaloka madit adada ki bot wan ducu. Atye ki pwoc kacel ki mar madit adada pi jo me gangwa. Cwiny ma gunyuto i kare meno okonya adada. Lamera Baha ojalle me gwoko mamana. Woda Mike onongo dong onyomme woko, ento Samira ki Gabriel onongo pud gibedo gang. Pi meno, me kobo i La Victoria onongo mitte ni guwek luremgi i Caracas. Medo i kom meno, dakona Sylvia onongo mitte ni opwony kwo i taun mo matidi kun onongo ongi woko ki kwo i boma madit. Dok wan ducu onongo omitte ni wapwonnye me kwo i ot matidi. Ada, tute matek onongo mitte me aa ki i Caracas me kobo i La Victoria.
Ento ma pe orii, jami dok olokke. Gabriel onyomme, dok Samira oa woko ki gang ocako bedo kene. I nge meno, kilwongo an ki Sylvia me cito i Betel i mwaka 2007, ka ma pud watye ka tic iye wa i kare-ni. Latin kayowa Mike, tye laelda dok tiyo macalo painia marii gin ki dakone, Monica. Gabriel bene tye laelda, dok tiyo i lobo Italy kacel ki dakone, Ambra. Medo i kom tic macalo painia, Samira bene tiyo ki gang pi konyo tic me Betel.
CWINYA YOM PI TAM MA AMOKO
Amoko tam mapol ma pigi tego i kwona. Pe akoko ange mo keken. Cwinya yom pi tam ma amoko. Atye ki pwoc madit adada pi mot me tic ducu ma abedo kwede i ticca pi Jehovah. Pi mwaki magi ducu, aneno kit ma pire tek kwede me medde ki dongo wat macok ki Jehovah. Kadi bed ni mitte ni wamok tam matino nyo madongo, en twero miniwa kuc “ma kato ngec pa jo ducu.” (Pil. 4:6, 7) An ki Sylvia wamaro ticwa i Betel dok wawinyo ni Jehovah ogoyo laane i kom tam ma wamoko pien kare ducu waketo en mukwongo i kwowa.