1. Baibul pol kare loko i kom pwony nining?

GIN ango ma bino i wii ka iwinyo nyig lok ni ‘pwony’? Pol pa dano gitamo i kom pwod, ento pwony pe kwako pwodo dano keken. Baibul wacciwa ni pwony ber piwa, dok bene i kine mukene keto pwony i kin ryeko, mar, ki kwo. (Carolok 1:2-7; 4:11-13) Tye kit meno pien tira pa Lubanga nyuto ni en marowa dok mito ni wanong kwo ma pe tum. (Jo Ibru 12:6) Kadi bed ni pwony pa Lubanga i kine mukene kwako pwod, en pe pwodowa i yo marac nyo ki gero. Ki lok ada, ma pire tek loyo, ‘pwony’ kwako nyuto ki ngat moni gin me atima, kit ma lanyodo pwonyo ki latinne ma en maro.

2, 3. Pwony kwako pwod ki tira nining? (Nen cal ma tye i pot karatac man.)

² Tam kong i kom labol man. Latin awobi mo ma nyinge Johnny onongo tye ka tuku ki odilo i ot. Minne owacce ni: “Johnny, in ingeyo ni myero pe ituk ki odilo i ot! Koni ityero gin mo.” Ento en okwero winyo lok pa minne ci omedde mere ki tuku odilo. Lacen, odilo ocelo agulu me keto  ature ci otyer woko! Gin ango ma min Johnny otimo me pwonyo Johnny? En ocako ki tito bot Johnny pingo gin ma en otimo-ni rac. En onongo mito ni Johnny oniang ni pire tek me winyo lok pa lunyodone ki ni cikgi mitte dok lubone pe tek tutwal. Me konyo Johnny wek oniang maber, min Johnny onongo ni myero kong emine pwod mo kun ekwanyo odilone woko pi kare mo manok. Man pe oyomo cwiny Johnny kulu, ento okonye me niang ni ka ekwero winyo lok pa lunyodone, ci adwogine pe bedo maber.

³ Macalo Lukricitayo, wan ducu wabedo jo me ot pa Lubanga. (1 Temceo 3:15) Wonwa Jehovah tye ki twero me miniwa cik i kom gin maber ki marac, ki dok me miniwa tira ka waturo cikke. Dok ka wanongo adwogi marac pi gin marac ma watimo, ci tira ma Jehovah miyo i yo me mar twero konyowa me niang kit ma pire tek kwede me lubo cikke. (Jo Galatia 6:7) Lubanga marowa matek adada dok pe mito ni waden can.​—1 Petero 5:6, 7.

4. (a) Jehovah mito ni wapwony jo mukene nining? (b) Gin ango ma wabinyamo i pwony man?

⁴ Ka wamiyo tira ma jenge i Baibul, ci watwero konyo latin matidi nyo latin kwan me Baibul me doko lalub kor Kricito. Watiyo ki Baibul me pwonyo lutino kwanwa wek guniang jami matir ki dok me niang ki ‘gwoko gin ducu ma Yecu ocikowa kwede.’ (Matayo 28:19, 20; 2 Temceo 3:16) Man aye kit ma Jehovah mito ni kipwonygi kwede wek gin bene gukony jo mukene me doko lulub kor Kricito. (Kwan Tito 2:11-14.) Kong dong wanen lapeny adek ma pigi tek: (1) Pwony pa Lubanga nyuto nining ni en marowa? (2) Pwony ango ma wanongo ki bot jo ma Lubanga ominigi tira? (3) Watwero lubo kit ma Jehovah gin ki Yecu gipwonyowa kwede nining?

5. Tira ma a ki bot Jehovah nyuto nining ni en marowa?

⁵ Jehovah tirowa, pwonyowa dok nyutiwa yo matir pien en marowa. En mito ni wabed ki wat macok kwede dok wakwo pi naka. (1 Jon 4:16) En pe yetowa dok pe cayowa. (Carolok 12:18) Ma ka meno, Jehovah neno jami mabeco ma watimo dok weko wabedo agonya me timo jami ma wamito. Tika itwero neno kit ma pwony ma wanongo ki i Baibul, i bukewa, ki bot lunyodowa nyo luelda nyuto kwede mar pa Jehovah piwa? Ki lok ada, ka luelda guminiwa tira ki mwolo dok ki mar kadi ma pud peya waniang ni watimo gin mo marac,  nongo gitye ka lubo lanen me mar pa Jehovah piwa.​—Jo Galatia 6:1.

6. Pwony pa Lubanga nyuto marre nining kadi bed ni ngat moni orwenyo mot me tic i kacokke?

⁶ I kine mukene pwony kwako jami mapol ma kato miyo tira keken. Ka ngat moni otimo bal madit, ci man weko en pe nongo mot me tic i kacokke. Kadi bed meno otimme, man nongo pud tye ka nyuto mar pa Lubanga bot omego meno. Me labolle, man twero konye me neno kit ma pire tek kwede me kwanyo kare me kwano Baibul, lwodo lok iye, ki dong lega. Timo jami magi twero konye me jingo watte ki Jehovah. (Jabuli 19:7) I nge kare mo, omego meno twero nongo dok mot me tic ma onongo en orwenyo-ni. Kadi bed ngat moni kiryemo ki i kacokke, meno pud nyuto mar pa Jehovah pien nongo tye ka gwoko kacokke ki i kom tim maraco. (1 Jo Korint 5:6, 7, 11) Ngat ma kiryemo ki i kacokke twero niang balle, pien pwony pa Lubanga tye atir kare ducu. Dok man konye me ngut i kom balle.​—Tic pa Lukwena 3:19.

7. Cebna onongo obedo anga, dok cwiny marac ango ma en odongo?

⁷ Me niang kit ma pwony pire tek kwede, wabinyamo lok i kom jo aryo ma Jehovah ominigi tira. Me acel, Cebna, Laicrael mo ma okwo i kare pa Kabaka Kejekia, ki me aryo, omego mo ma nyinge Graham. Cebna onongo obedo “lalo jami ma i ot” pa Kabaka Kejekia dok onongo tye ki twero madit. (Icaya 22:15) Ento Cebna ocako dongo cwiny me awaka dok onongo mito ni jo mukene gutam ni en pire tek. En otongo bur lyel ma welle tek i wi got dok onongo ngweco ki ‘gadigadi’ me deyo kun nyatte matek.​—Icaya 22:16-18.

8. Jehovah opwonyo Cebna nining, dok man okelo adwogi ango?

⁸ Lubanga omiyo mot me tic pa Cebna  bot Eliakim pien Cebna otemme me nongo deyo pire kene. (Icaya 22:19-21) Man otimme i kare ma Kabaka Cenakerib me Aciria oketo yub me turo Jerucalem. Lacen, Cenakerib ocwalo luticce ki lumony mapol me onyo koyo i kom Lujudaya wek Kabaka Kejekia oil cinge woko. (2 Luker 18:17-25) Kejekia ocwalo Eliakim ki co aryo mukene wek gurwatte ki lutic pa Cenakerib. Cebna bene obedo i kin jo ma Kabaka ocwalogi, dok en onongo dong tye karan i kare meno. Ki kany, watwero nenone ni Cebna nen calo opwonye me bedo ngat mamwol dok pe okeco nyo obedo ki par mapol tutwal. En ojolo mot me tic ma rwomme lapiny. Tye jami adek ma watwero pwonyone ki i gin mutimme i kom Cebna.

9-11. (a) Pwony ango ma pire tek ma wanongo ki i gin mutimme i kom Cebna? (b) Iwinyo nining i kom kit ma Jehovah otero kwede ki Cebna?

⁹ Me acel, kit ma Cebna orwenyo kwede ki ticce poyo wiwa ni “wakke tero dano i can.” (Carolok 16:18) Watwero bedo ki mot me tic mo ma pire tek i kacokke, dok man weko jo mukene gitamo ni pigi tek adada. Ka tye kumeno, ci tika wabimedde ki bedo jo ma mwolo? Tika wiwa bipo ni kero mo keken ma watye kwede kacel ki jami mabeco ma watimogi ducu twere pi kony pa Jehovah? (1 Jo Korint 4:7) Lakwena Paulo ocikowa ni: “Atito botwu ni, dano acel acel myero pe opar pi ditte mukato kare, ento wubed ki par ma tye atir.”​—Jo Roma 12:3.

¹⁰ Me aryo, tira magwar ma Jehovah omiyo ki Cebna twero nyuto ni Jehovah onongo ngeyo ni Cebna twero lokke. (Carolok 3:11, 12) Jo ma gurwenyo mot me ticgi bene gitwero nongo pwony ki i gin mutimme-ni. Ma ka bedo ki akemo, gitwero medde ki tic pi Jehovah ki cwinygi ducu. Gitwero neno tira ma kiminigi calo lanyut me mar ma Jehovah tye kwede pigi. Wiwa myero opo ni Wonwa me polo bimiyo mot bot jo mamwol. (Kwan 1 Petero 5:6, 7.) Pwony ma Jehovah miyo twero tirowa ka wamwol dok watye calo lobo agulu mayom.

¹¹ Me adek, wanongo pwony ma pire tek ki i kom kit ma Jehovah otero kwede Cebna. Kadi bed ni kit ma Jehovah miyo kwede ki tira nyuto ni en dag bal, ento bene nyuto ni en pud maro ngat ma otimo bal-li. Jehovah neno jami mabeco ma dano timo. Ka in lanyodo nyo laelda, tika ibilubo kit ma Jehovah miyo kwede ki tira?​—Juda 22, 23.

12-14. (a) Jo mogo gidok i tira ma Jehovah miyo nining? (b) Lok pa Lubanga okonyo omego mo me loko kite nining, dok adwogine obedo ningo?

¹² Ki cwercwiny madit, jo mukene giwinyo marac ka kiminigi tira dok giweko woro Lubanga ci gia woko ki i kacokke. (Jo Ibru 3:12, 13) Tika man te lokke ni pe tye ngat mo ma twero konyogi? Pe! Tam kong i kom labol pa Graham, ma onongo kiryeme woko ki i kacokke ci kidwokke lacen. Ento dok i ngeye, en oweko tito kwena ki cito i cokke woko. Laelda mo otute matek me bedo larem Graham, ci lacen en openyo laelda man ni okwan Baibul kwede.

¹³ Laelda man owaco ni: “Graham onongo tye ki cwiny me awaka. En onongo cwinye kec i kom luelda ma gumine tira ci oweko kiryeme woko ki i  kacokke-ni. Pi meno, i kwanwa kwede wabedo ka nyamo ginacoya ma loko i kom cwiny me awaka kacel ki adwogine. Graham ocako tic ki Lok pa Lubanga me ngine kekene, ci pe omaro cwiny ma onongo en tye kwede! Man okelo adwogi maber adada! I kare ma oniang ni awaka aye onongo tye calo ‘dul yat’ ma tye ka umo wange ki dok ni akemo ma onongo etye kwede i kom luelda aye tye ka kele peko, en oloko kite. En ocako bino i cokke kare ducu, kwano Lok pa Lubanga kore ki kore ki dok lega nino ducu. Ocako bene telo jo me ode i yo me cwiny macalo lawi ot, man omiyo yomcwiny bot dakone kacel ki lutinone.”​—Luka 6:41, 42; Yakobo 1:23-25.

¹⁴ Laelda man omedde ni: “I nino mo acel, Graham owacca gin mo ma ogudo cwinya adada. En owacca ni, ‘Abedo i ada pi mwaki mapol, dok bene atiyo macalo painia. Ento kombeddi-ni aye dong atwero wacone ni amaro Jehovah ki cwinya ducu.’” Pe otero kare malac, ci kimiyo mot me tic i cokke bot Graham me miyo lakub dwan, dok en obedo ki yomcwiny pi tic man. Laelda-ni owaco ni: “Lanenne opwonya ni ka ngat moni omwolle bot Lubanga dok oye tirane, ci Jehovah goyo lanne i kome!”

15. Ngo ma myero watim wek jo mukene gujol tira ma wamiyo botgi?

¹⁵ Ka wamito bedo lupwonye maber, myero kong wabed lutino kwan mucwiny. (1 Temceo 4:15, 16) I yo acel-li, ka Jehovah tiyo kwedi me miyo tira bot jo mukene, myero ibed ngat mamwol dok ma lubu tela pa Jehovah i yo ducu. Ka jo mukene guniang ni imwol, ci gibiwori dok bene bibedo yot botgi me ye tam ki tira ma imiyo. Watwero nongo pwony ki i lanen pa Yecu.

16. Ngo ma wapwonyo ki i lanen pa Yecu madok i kom kit me pwony ki miyo tira?

¹⁶ Yecu onongo winyo lok pa Wonne kare ducu kadi bed timo gin ma Wonne owaco onongo pe yot. (Matayo 26:39) En opoyo wii jo ma onongo giwinye ni pwonye ki ryekone oa ki bot Wonne. (Jon 5:19, 30) Yecu onongo obedo ngat mamwol ki ma lawiny dok man okonye me bedo lapwony ma lakica. Ki lok ada, dano onongo gimaro bedo kwede. (Kwan Luka 4:22.) Yecu onongo loko bot jo magoro ki ma cwinygi otur i yo me kica, dok man onongo cuko cwinygi adada. (Matayo 12:20) Dok i kare ma lukwenane gubedo ka laro lok i kom anga madit i kingi, en ominigi tira i yo me kica dok ki mar, kadi bed ni cwinye onongo romo cwer adada.​—Marako 9:33-37; Luka 22:24-27.

17. Kit ango ma bikonyo luelda me telo kacokke i yo maber?

¹⁷ Luelda bene myero gulub lanen pa Kricito kare ducu ka gimiyo tira ma jenge i kom cik ma igi lac me Baibul. Ka  gitimo meno, ci ginyuto ni gimito tela pa Lubanga kacel ki Wode. Lakwena Petero ocoyo ni: “Wukwa romi pa Lubanga ma tye botwu, kun wunenogi maber, pe pi dic, ento pi mitiwu kenwu, i kit ma Lubanga mito, pe pi lim, ento pi mit me cwinywu. Pe wulo dano ma giketo i cingwu ki tek, ento wubed lanen maber bot romi.” (1 Petero 5:2-4) Luelda ma gilubo tela pa Lubanga kacel ki pa Kricito ginongo adwogi maber, dok kadi wa jo ma gigwokogi bene ginongo adwogi maber.​—Icaya 32:1, 2, 17, 18.

18. (a) Gin ango ma Jehovah mito ni Lunyodo myero gutim? (b) Lubanga konyo lunyodo nining?

¹⁸ Pwony kacel ki tira bot jo me ot kono? Jehovah owaco bot luwi odi ni: “Pe wuket kolo i kom litinowu ma miyo kiniga makogi, ento wupitgi gudong maber kun wupwonyogi dok wunyebogi ki kit mabeco ma Rwot pwoyo.” (Jo Epeco 6:4) Tika pwonnye kacel ki tira mitte i ot? Wakwano i Carolok 19:18 ni: ‘Pwony lutinoni me bedo ki kit kwo maber ma nongo pud gitino; wek alii me togi pe obed i wii.’ Jehovah omiyo twero me pwonyo lutino i cing lunyodo. Ka pe gupwonyo lutinogi, ci gibigamo dog Jehovah! (1 Camuel 3:12-14) Ento Jehovah miyo ryeko kacel ki kero ma mitte bot lunyodo ka gulego pire kun gitiyo ki lokke kacel ki cwiny maleng.​—Kwan Yakobo 1:5.

19, 20. (a) Mot ango ma wanongo ka wajolo tira pa Lubanga? (b) Ngo ma wabinyamo i pwony ma lubo man?

¹⁹ Ka wajolo tira ma Jehovah miyo dok walubu kit ma en kacel ki Yecu gimiyo kwede tira, ci wabinongo mot mapol adada! Jo me gangiwa kacel ki me kacokkewa gibibedo ki kuc, dok jo ducu gibiwinyone ni kimarogi, ki ni pigi tek, dok bene gibiwinyo agonya. Man pud gubedo abil manoknok keken pi kuc kacel ki yomcwiny ma wabinongo i anyim. (Jabuli 72:7) Tira ma Jehovah miniwa i kare-ni tye ka yubowa me kwo pi naka macalo jo me ot ma ginote dok gitye ki kuc i kingi, kacel ki Wonwa Jehovah. (Kwan Icaya 11:9.) Ka wiwa po i kom lok man, ci wabineno tira ni obedo yo ma Jehovah nyuto kwede marre piwa.

²⁰ I pwony ma lubo man, wabinyamo lok matut i kom tira i kin jo me gang kacel ki kacokke. Wabinyamo bene kit ma watwero pwonnye kwede kekenwa. Dok wabiniang kit me gwokke ki i kom gin mo ma dok lit loyo tira mo keken ma kiromo miniwa.