1, 2. Tit pingo cuko cwiny pire tek adada?

CRISTINA, anyaka ma dong tye ki mwaka 18 owaco ni: “Lunyodona pe gicuko cwinya wacel, ento gibedo ka caana kare ducu. I cawa mogo giloko lok makec adada i koma.” ^[1] “Giwaco ni an pe ategi, pe apwonyo gin mo ki dok ni acwee mere ata ni bum. Pi meno, pol kare abedo ka koko dok anongo ni ber pe me lok kwedgi. Anongo ni konya pe adada.” Kwo labongo ngat mo ma cuko cwinyi pud dong tek ya!

² Kitungcel, cuko cwiny obedo gin mo maber adada. Rubén . owaco ni, “Pi mwaki mapol, abedo ka lweny ki cwiny ni konya pe. Ento i nino mo acel, onongo atye ka tito kwena ki laelda mo ci oniang ni cwinya pe yom. En ociko ite ka winyo loka ki cwiny me kica. Ci opoyo wiya i kom jami mabeco ma atye ka timogi. En bene opoyo wiya i kom lok pa Yecu​—ni wan ducu ki acel acel piwa tek kato pi ojwinyojwiny mapol. Kare ducu wiya po i kom ginacoya meno, dok man pud gudo cwinya watin. Lok pa laelda-ni okelo alokaloka madit i kwona.”​—Mat. 10:31.

3. (a) Gin ango ma lakwena Paulo owaco madok i kom cuko cwiny? (b) Ngo ma wabinyamo i pwony man?

³ Pe myero wabed ki ur ni Baibul owaco ni pire tek me cuko cwiny jo mukene kare ducu. Lakwena Paulo ocoyo bot Lukricitayo me Ibru ni: ‘Wugwokke, utmegina, wek ngat mo i  kinwu pe obed ki cwiny marac, cwiny ma pe ye Lubanga, ma twero miyo en a woko ki bot Lubanga makwo. Ento myero wujing cwinywu kekenwu kare ducu, . . . wek ngat mo i kinwu pe cwinye odok nwang pi bwola me bal.’ (Ibru 3:12, 13) Itwero niang kit ma pire tek kwede me cuko cwiny jo mukene ka in bene dong ngat mo ocuko cwinyi. Pi meno, kong dong wanyam lapeny magi: Pingo cuko cwiny pire tek adada? Gin ango ma wapwonyo ki i lanen pa Jehovah, Yecu ki dong Paulo madok i kom kit ma gucuko kwede ki cwiny jo mukene? Watwero cuko cwiny jo mukene nining?

4. Angagi ma gimito cuko cwiny, ento pingo nongone tek adada i kare-ni?

⁴ Wan ducu wamito ni kicuk cwinywa. Man mitte tutwalle ka pud watye ka dongo adonga. Lapwony mo acel ma nying Timothy Evans owaco ni: “Lutino . . . gimito cuko cwiny kit macalo yat mito kwede pii. Weko latin winyo maber dok nongo ngeyo ni kiparo pire.” Ento watye ka kwo i kare marac. Dano gipe ki mar, pe giparo pi luwotgi, dok pe gimaro cuko cwiny luwote. (2 Tem. 3:1-5) Tye lunyodo mogo ma pe gipwoyo lutinogi pien gin bene lunyodogi pe gucuko cwinygi i kare ma pud gitino. Pol lutic pe kitye ka pwoyogi pi ticgi, dok man weko giwaco ni cuko cwiny pe i gang tic.

5. Cuko cwiny kwako gin ango?

⁵ Cuko cwiny kwako pwoyo ngat moni pi gin maber ma en otimo. Watwero bene cuko cwiny dano ka wapwoyogi pi kitgi mabeco nyo ka ‘wacuko cwiny jo ma cwinygi otur.’ (1 Tec. 5:14) Nyig lok me leb Grik ma kigonyo ni “cuko cwiny” twero bene niange ni “penyo pi kony.” Ka watiyo kacel ki utmegiwa, wabedo ki kare me loko lok ma cuko cwinygi. (Kwan Latitlok 4:9, 10.) Tika watiyo ki kare mupore me tito ki dano wek gunge pingo wamarogi dok wapwogi? Ma peya wagamo lapeny meno, bedo ber kong me tam i kom i carolok man: ‘Lok ma kiloko i kare ma mitte kikome, ber mada.’​—Car. 15:23.

6. Pingo Larac-ci mito turo cwinywa? Mi labol.

⁶ Catan Larac-ci mito turo cwinywa pien en ngeyo ni ka cwinywa otur wadoko goro i yo me cwiny ki bene i yo mukene. Carolok 24:10 waco ni: “Ka ce ibedo nyap [nyo cwinyi otur] i kare ma ayelayela tye, tekoni nongo nok adada.” Catan otiyo ki adot me goba ki peko mapol i tutene me turo cwiny Yubu, ento tutene opoto nono. (Yubu 2:3; 22:3; 27:5) Watwero lweny matek i kom Larac-ci ka wacuko cwiny jo me otwa ki utmege me kacokkewa. Man bikonyowa me weko pacowa kacel ki Ot me Kerwa bedo ka ma dano gibedo iye ki yomcwiny dok ma nongo cwinygi opye mot.

7, 8. (a) Labol mene ma tye i Baibul ma nyuto ni Jehovah tero cuko cwiny jo mukene calo gin ma pire tek? (b) Gin ango ma lanyodo twero timone me lubo lanen pa Jehovah? (Nen cal ma tye i pot karatac 7.)

⁷ Jehovah. Laco jabuli owaco ni: Jehovah “tye cok ki jo ma cwinygi goro, en laro jo ma gitye ki arem madwong i cwinygi.” (Jab. 34:18) I kare ma Jeremia onongo tye ki lworo dok cwinye otur, Jehovah ojingo cwiny lanebi man ma lagen-ni. (Jer. 1:6-10) Go kong kit ma Jehovah ocuko kwede cwiny Daniel, lanebi ma oteggi-ni, i kare ma ocwalo lamalaika wek ojing cwinye. Lamalaika meno olwongo Daniel ni “dano ma gimaro adada” nyo ni “dano maber adada!” (Dan. 10:8, 11, 18,  19) Tika in bene iromo cuko cwiny latit kwena, lapainia mo, nyo omego mo muteggi ki lamego ma tye ki goro?

⁸ Lubanga pe otamo ni pe dong mitte me pwoyo ki dok cuko cwiny Yecu i kare ma tye i lobo kit macalo gitiyo kacel pi mwaki mapol ma peya Wode obino i lobo. Maka meno, tyen aryo kulu Yecu owinyo ka Wonne loko ki i polo kun waco ni: “Man aye Woda ma amare, ma cwinya yom i kome.” (Mat. 3:17; 17:5) Lubanga opwoyo dok ojingo cwiny Yecu ni tye ka timo jami mabeco. Ngene kene ni cwiny Yecu obedo yom adada i kare ma owinyo lok man kiryo kulu​—i acakki me ticce me pwony ki dok i agikki me kwone i lobo kany. Jehovah bene ocwalo lamalaika ojingo cwiny Yecu i kare ma cwinye otur i dyewor ma peya kineke. (Luka 22:43) Ka wabedo lunyodo, walubu lanen pa Jehovah kun wacuko cwiny lutinowa ki dok wapwoyogi pi jami mabeco ma gitimo. Myero watute matek me konyogi ka gitye ka wok ki i atematema pi niyegi i gang kwan.

9. Gin ango ma watwero pwonyone ki i kom kit ma Yecu otero kwede lukwenane?

⁹ Yecu. I dyewor ma Yecu ocako iye kwer me Nipo, en oniang ni lukwenane gitye ki cwiny me awaka. Ki mwolo madit, Yecu olwoko tyengi, kadi bed gin onongo pud gitye ka laro lok i kom anga ma obedo ladit ki i kingi; dok Petero bene onongo tye ka keto gen mukato kare woko i kome kekene. (Luka 22:24, 33, 34) Ento, Yecu opwoyo lukwenane pi bedo kacel kwede i kare ma onongo etye i atematema. En owaco botgi ni gibitimo tic madito makato mege, dok bene ocuko cwinygi kun waccigi ni Lubanga marogi. (Luka 22:28; Jon 14:12; 16:27) Watwero penye kekenwa ni, ‘Mono pe mitte ni an bene alub lanen pa Yecu kun apwoyo lutinona ki jo mukene pi jami mabeco ma gitimo ma ka keto tamma i kom gorogi?’

10, 11. Lakwena Paulo onyuto nining ni pire tek me cuko cwiny jo mukene?

¹⁰ Lakwena Paulo. I waragane, Paulo oloko maber i kom Lukricitayo luwote. En obedo ka wot kacel ki jo mogo i ticce me pwony pi mwaki mapol, dok ngene kene ni en onongo ngeyo gorogi, ento en oloko jami mabeco i komgi. Me labolle, Paulo olwongo Temceo ni ‘latinne ma emaro i Rwot, dok ma genne,’ ngat ma onongo paro pi miti pa Lukricitayo mukene. (1 Kor. 4:17; Pil. 2:19, 20) Paulo bene oloko i kom Tito ni “wabedo ka temo kite pi kare malac, ci wanongo ni en obedo dano ma keto cwinye i kom tic mapol.” (2 Kor. 8:22, 23) Twero bedo ni cwiny Temceo gin ki Tito obedo yom adada me ngeyo kit ma Paulo nenogi kwede!

¹¹ Paulo gin ki Barnaba guketo kwogi ka mading i kare ma gudok cen i kabedo ma onongo kong kiketo awano malit i komgi. Me labolle, kadi bed ni gukato ki i atematema magwar i kare ma gitye i Licitra, pud gudok kunnu me cuko cwiny lupwonnye wek cwinygi obed matek. (Tic 14:19-22) I Epeco, Paulo okemme ki lwak ma onongo giger adada. Tic pa Lukwena 20:1, 2 waco ni: “Ka dong atubatuba ogik, Paulo olwongo lupwonnye bote, ka otyeko cuko cwinygi, ci ocikogi, ocito woko i Makedonia. Owok i dye lobo meno kun cuko cwiny dano ki lok mapol, ka oo i lobo pa jo Grik.” Paulo otero cuko cwiny jo mukene calo gin ma pire tek adada.

12. Cokke konyowa nining me nongo cuko cwiny ki me cuko cwiny jo mukene?

¹² Tyen lok me acel ma pire tek ma  oweko Wonwa me polo oketo yub piwa me bedo ki cokke kare ducu aye pien ki i cokke, wacuko cwiny jo mukene dok bene kicuko cwinywa. (Kwan Jo Ibru 10:24, 25.) Macalo lupwonnye pa Yecu i kare macon, wan bene wacokke kacel wek wanong pwony ki dok kicuk cwinywa. (1 Kor. 14:31) Cristina, ma waloko i kome i acakki me pwony man, owaco ni: “Gin ma amaro ki i cokke obedo mar ki cuko cwiny ma anongo ki iye. I kare mukene ka ao i Ot me Ker nongo cwinya otur adada. Ento lumege gibino gimotta, gikwako kora dok giwacca ni anen mamwonya. Giwacca ni gimara ki dok cwinygi yom me neno dongona i yo me cwiny. Kit ma gicuko kwede ki cwinya weko awinyo maber adada!” Pud dong bedo ber ya ka wan ducu watute me ‘cuko cwinywa kekenwa!’​—Rom. 1:11, 12.

13. Pingo jo ma gutiyo pi Lubanga pi kare malac bene pud gimito cuko cwiny?

¹³ Kadi wa jo ma gutiyo pi Lubanga pi kare malac bene gimito cuko cwiny. Tam kong i kom Yocwa. En onongo dong otiyo pi Lubanga pi mwaki mapol. Ento, Jehovah owaco bot Moses ni: “In icik Yocwa, icuk cwinye, imiye tek; pien en aye bikato loka ca kun telo wi lwak man; ci bimiyogi camo lobo ma ibineno-ni.” (Nwo. 3:27, 28) Yocwa onongo dong cok cako tiyo tic mo madit adada, telo wi Luicrael me cito i Lobo ma Kiciko pire. Onongo en bikemme ki jami maraco mapol dok lumonegi bene onongo bilweny i komgi ci olo to lumone magi biloyogi kicel. (Yoc. 7:1-9) Meno aye gin mumiyo onongo mitte adada ni kijing dok kicuk cwiny Yocwa! Pi meno, wan ducu myero wacuk cwiny luelda, kadi wa luneno me adwol ma gitiyo matek me gwoko romi pa Lubanga. (Kwan 1 Jo Tecalonika 5:12, 13.) Laneno mo me adwol owaco ni: “I cawa mukene omege gicoyo botwa waraga me tittiwa kit ma ginongo kwede mit pa limowa. Wagwoko waraga magi dok wakwanogi ka cwinywa otur. Man cuko cwinywa adada.”

14. Gin ango ma nyuto ni pwoc ki cuko cwiny konyo adada ka watye ka miyo tira?

¹⁴ Luelda kacel ki lunyodo ginongo ni miyo pwoc kacel ki cuko cwiny obedo yo maber me miyo tira ma nonge i Baibul. Ngene kene ni i kare ma Paulo opwoyo Lukricitayo me Korint pi tutegi matek me keto tirane i tic, meno ocuko cwinygi me medde ameda ki timo gin matir. (2 Kor. 7:8-11) Andreas , lanyodo mo ma tye ki lutino aryo owaco ni: “Ka kicuko cwiny lutino, ci gidongo i yo me cwiny dok bene gingeyo ni kimarogi. Tira gudo cwiny ngat moni ka irubo kine ki cuko cwiny. Kadi bed ni lutinowa gingeyo gin  matir, timo gin matir doko kit me kwogi ka wabedo ka cuko cwinygi kare ducu.”

15. Gin ango ma watwero timone me cuko cwiny jo mukene?

¹⁵ Nyut pwoc pi tute kacel ki kit mabeco ma luworo luwotwa ginyuto. (2 Tekwaro 16:9; Yubu 1:8) Jehovah gin ki Yecu gitye ki pwoc pi tutewa me tyelo kor yub me Ker-ri, kadi bed watimo gin manok adada pi gorowa. (Kwan Luka 21:1-4; 2 Jo Korint 8:12.) Me labolle, utmegiwa mogo ma dong guteggi gitute matek me bedo tye ki dok nywako i cokke ki bene i ticwa me pwony kare ki kare. Tika pe mitte ni wapwogi dok wacuk cwinygi pi tutegi-ni?

16. Pingo pe myero waling alinga ka kare mo keken owec me cuko cwiny jo mukene?

¹⁶ Ti ki kare mo keken ma owec me cuko cwiny jo mukene. Ka waneno gin mo keken ma mito apwoya, pe myero waling. Tam kong i kom gin ma otimme i kom Paulo gin ki Barnaba i kare ma gitye i Antiokia i lobo Picidia. Ladit mo me kacokke ma kunu owaco botgi ni: “Utmego, ka wutye ki lok mo me cuko cwiny dano, ci wuwaci.” Paulo odok iye kun miyo pwony mucwiny adada. (Tic 13:13-16, 42-44) Ka watwero waco lok mo me cuko cwiny, pingo pe wawac bot ngat meno? Ka waloko odoko kitwa me bedo ka cuko cwiny jo mukene, ci dano bene gibicuko cwinywa.​—Luka 6:38.

17. Gin ango ma weko lokwa me cuko cwiny twero tic maber loyo?

¹⁷ Wek lok me cuko cwiny oa ki i cwinyi dok wac lok moni kikome. Cuko cwiny kacel ki pwoc lumuku konyo, ento lok ma Yecu owaco bot Lukricitayo me Tuatira nyuto ni waco gin ma oyomo cwinyi-ni kikome dok ber makato. (Kwan Niyabo 2:18, 19.) Me labolle, ka wan lunyodo, watwero waco ki lutinowa gin ma watye ki pwoc iye madok i kom kit ma gitye ka dongo kwede i yo me cwiny. Watwero waco ki mego mo ma tye ka pito lutinone kene gin ma yomo cwinywa ki i kom kit ma en tye ka gwoko kwede lutinone kadi bed ni pe yot. Ka watimo meno, ci bikelo alokaloka madit adada!

18, 19. Watwero jingo cwiny jo ma gimito cuko cwiny nining?

¹⁸ Jehovah pe biwacciwa en kikome ni wacuk cwiny jo mukene kit ma owaco kwede ki Moses ni ocuk dok ojing cwiny Yocwa-ni. Ento, Lubanga cwinye bedo yom ka wacuko cwiny luye luwotwa kacel ki jo mukene. (Car. 19:17; Ibru 12:12) Me labolle, watwero pwoyo ngat ma omiyo pwony pi lwak pi kit ma omiyo kwede tam ma onongo mitte kikome nyo kit ma okonyowa kwede me niang ginacoya. Lamego mo ocoyo waraga bot ngat mo ma omiyo pwony pi lwak i cokkegi ni: “Kadi bed ni waloko pi dakika manok, ineno cwercwiny ma onongo atye kwede ci ikweyo cwinya dok man ojingo cwinya adada. Amito inge ni i kare ma itye ka lok i yo me kica ki i wi abam ki bene bota, awinyo ni meno obedo mot mua ki bot Jehovah.”

¹⁹ Wabibedo ki yo mapol me cuko cwiny jo mukene ka walubo tira ma Paulo omiyo ni: “wucuk cwinywu kekenwu, dok wukonnye bene kekenwu wek wudong i cwinywu, ngat acel acel okony lawote me dongo, kit macalo wutye ka timone-ni.” (1 Tec. 5:11) Wan ducu wabiyomo cwiny Jehovah adada ka ‘wajingo cwinywa kekenwa kare ducu.”