1-3. (a) Pingo Jehovah onongo maro Solomon, dok mot ango ma Solomon onongo? (b) Lapeny mene ma wabigamogi i pwony man?

SOLOMON odoko kabaka me Icrael ma onongo pud awobi. I kare ma en pud ocako locce acaka, Jehovah onen bote i wang lek dok owacce ni: “Peny gin ma abimiyo boti.” Solomon ogamo ni: “An latin, ma peya angeyo loyo dano.  . . Ber in Rwot [Jehovah] imiya cwiny me ryeko me loyo lwakki.” (1 Luker 3:5-10) “Cwiny me ryeko”​—lagam man onyuto mwolo adada! Pe tye me ur ni Jehovah onongo maro Solomon matek! (2 Cam. 12:24) Lubangawa cwinye obedo yom adada i kom lagam pa kabaka matidi-ni ma oweko en omiyo Solomon “ryeko ki cwiny me poko kin lok mapatpat.”​—1 Luker 3:12.

² Lubanga ogoyo laane i kom Solomon i kare ma en obedo ka gwoko gennene. En obedo ki mot me gero ot ‘pi nying Jehovah, Lubanga pa Icrael.’ (1 Luker 8:20) En oywek adada pi ryeko ma Lubanga omine. Dok jami ma en oloko i kare ma cwiny pa Lubanga obedo ka telle kicoyo i Baibul. Acel i kingi obedo buk me Carolok.

³ Nyig lok ni cwiny kiloko i iye tyen ma romo miya acel kulu i buk me Carolok. Me labolle, i Carolok 4:23 wakwano ni: “Gwokke i kom tam ma itamo ki i cwinyi.” I tyeng man nyig lok ni “cwinyi” tyen lokke ngo? Wabigamo lapeny meno i pwony man. Wabineno bene lagam pi lapeny aryo mukene: Catan temme me balo cwinywa nining? Dok gin ango ma watwero timone me gwoko cwinywa? Wek wagwok gennewa bot Lubanga omyero waniang maber lagam pi lapeny magi.

4-5. (a) Jabuli 51:6, konyowa me niang tyen lok me “cwinyi” nining? (b) Gwoko yot komwa konyowa nining me niang kit ma pire tek kwede me gwoko cwinywa?

⁴ I Carolok 4:23, kitiyo ki nyig lok ni “cwinyi” me lok i kom ngat ma wabedo ki i iye, ma jo mukene pe gitwero nenone. (Kwan Jabuli 51:6.) I yo macek, “cwinyi” obedo tam ma itamo piri keni, kit ma iwinyo kwede, mitini kacel ki jami ma imaro. Man obedo ngat ma wabedo ki i iye, ento pe ngat ma nen ki woko.

⁵ Tam kong i kom kit ma yot komwa nyuto kwede kit ma ngat ma wan wabedo ki i iye pire tek kwede. Mukwongo wek wagwok yot komwa, omyero wacam cam mabeco, dok wabed ka ryeyo ler kare ki kare. I yo acel-li, wek komwa obed mayot i yo me cwiny, omyero wacam cam me cwiny mabeco dok wabed ka timmo gin ma nyuto niyewa i kom Jehovah kare ki kare. Timmo jami magi kwako keto gin ma wapwonyo i tic ki dok tito pi niyewa. (Rom. 10:8-10; Yak. 2:26) Me aryo, itwero nen ki woko calo ngat ma kome yot ento twero bedo ni itye ki two mo ki i iye. I yo acel-li, ma lubbe ki ticwa pi Jehovah, watwero nen calo niyewa tye matek ento miti maraco twero bedo ka dongo i cwinywa. (1 Kor. 10:12; Yak. 1:14, 15) Omyero wiwa opo ni Catan mito ni watam calo en. En twero timo man nining? Dok watwero gwokke nining?

6. Miti pa Catan tye ningo, dok en tute me cobone nining?

⁶ Catan mito ni wadok calo en​—lajemo ma cayo rwom me kwo ma Jehovah oketo dok cwiny me woro aye tele. Catan pe twero diyowa me tam ki dok me timmo jami calo en. Pi meno, en temme me cobo yubbe kun tiyo ki yo mukene. Me labolle, en oweko jo maraco ma gitiyo ki tamme gurumowa dyere. (1 Jon 5:19) En  geno ni wabiyero me bedo kacel ki jo magi, kadi bed ni wangeyo ni bedo kacel ki jo maraco “balo” tamwa ki kit ma watimo ki jami. (1 Kor. 15:33) Dirone man otiyo maber adada i kom Kabaka Solomon. En onyomo mon mapol ma pe giworo Jehovah, dok motmot, mon magi guloko kwone adada dok ‘guywayo cwinye woko’ ki i kom Jehovah.​—1 Luker 11:3.

7. Gin ango mukene ma Catan tiyo kwede wek dano gutam calo en, dok pingo omyero wagwokke ki i iye?

⁷ Catan tiyo ki filim kacel ki telebijon wek dano gutam calo en. En niang maber adada ni goga ma kituko pe galowangwa keken ento pwonyowa bene ki kit ma omyero watam, wawiny, dok watim ki jami. Yecu otiyo ki diro me pwony man. Tam kong carolok i kom Lacamaria ma okonyo Lajudaya-ni ki carolok i kom awobi ma oa woko ki gang dok obalo limme ducu. (Mat. 13:34; Luka 10:29-37; 15:11-32) Ento, jo ma gitamo calo Catan gitwero tic ki goga kacel ki ododo me balo cwinywa. Omyero wagwokke adada. Filim ki yub me telebijon twero galowangwa dok pwonyowa labongo balo tamwa. Ento omyero wabed ryek ka watye ka yero galowang. Omyero wapenye kekenwa ni: ‘Tika filim nyo yub me telebijon man, tye ka pwonya ni pe rac me lubo mitina me kom?’ (Gal. 5:19-21; Ep. 2:1-3) Ngo ma omyero itim ka iniang ni filim nyo yub me telebijon mo tye ka cwako tam pa Catan? Kwer dok igwokke kit ma onongo ibigwokke kwede ki i two ma kobo!

8. Lunyodo gitwero konyo lutinogi me gwoko cwinygi nining?

⁸ Lunyodo, wutye ki tic ma pire tek me gwoko lutinowu ki i diro pa Catan me balo cwinygi. Ngene kene ni wutimo jami ducu ma wutwero me gwoko lutinowu ki i two ma twero makogi. Igwoko gangwu bedo maleng, dok ibolo  gin mo keken ma twero kello two i komi nyo i kom lutinoni. I yo acel-lu, mitte ni igwok lutinoni bene ki i neno filim, yub me telebijon, tuko me Intanet, ki kabedo mogo ki i Intanet ma kelo tam pa Catan i wigi. Jehovah omini twero me gwoko yot kom lutinowu i yo me cwiny. (Car. 1:8; Ep. 6:1, 4) Pi meno pe iwek lworo omaki me keto cik ma jenge i Baibul i gangi. Tit ki lutinoni kit filim nyo yub me telebijon ma gitwero nenone ki ma pe gitwero nenone, dok itit botgi pingo iketo cik ma kit meno. (Mat. 5:37) Ka lutinoni giwoto ki dongo, pwonygi me poko pigi kengi gin maber ki gin marac ma lubbe ki cik kacel ki cik ma igi lac me Baibul. (Ibru 5:14) Dok wi opo ni lutinoni gibipwonyo jami mapol ki i gin ma iwaccigi ento gibipwonyo jami mapol makato ki i gin ma itimo.​—Nwo. 6:6, 7; Rom. 2:21.

9. Diro ango ma Catan tiyo kwede me bwolo dano, dok pingo man rac adada?

⁹ Catan bene tute me balo cwinywa kun weko wageno ryeko pa dano me ka geno tam pa Jehovah. (Kol. 2:8) Tam kong i kom diro acel ma Catan bwolo ki dano​—ni nongo lonyo omyero obed gin ma pire tek loyo i kwo. Jo ma gitamo kit meno gitwero nongo lonyo nyo bene pe gitwero nongone. Kadi bed gunong nyo pe, pud nongo kwogi tye ka mading. Pingo? Pien gin ducu gilungo wigi i nongo cente ma man weko gijalo yot komgi, wat i kingi ki jo me odigi nyo bene watgi ki Lubanga. (1 Tem. 6:10) Watye ki pwoc madit ni Wonwa me polo konyowa me bedo ki neno mupore madok i kom cente.​—Latit. 7:12; Luka 12:15.

10-11. (a) Ngo ma omyero watim wek wagwokke kekenwa? (b) Lukurpiny i kare macon onongo gitimo ngo dok cwiny ma ngoliwa kop twero tic macalo lakurpiny nining?

¹⁰ Ka wamito ni wagwok cwinywa maber, ci omyero wange dok wabed atera me kwero jami maraco magi oyotoyot. Nyig lok ma kigonyo ni “gwokke” i Carolok 4:23 poyo wiwa i kom tic pa lukurpiny ma gigwoko boma. I kare pa Kabaka Solomon, lukurpiny onongo gicung i wi cel me boma dok gigoyo oduro ka guneno gin mo marac tye ka bino. Ka igoyo cal meno i wi, ci ibiniang gin ma myero watim me gengo Catan wek pe obal tamwa.

¹¹ I kare macon, lukurpiny onongo gitiyo kacel ki jo ma gigwoko dog gang. (2 Cam. 18:24-26) Onongo gitiyo kacel me gwoko boma kun gineno ni kiloro dog gang ka lumonegi tye ka bino. (Nek. 7:1-3) Ka watiyo ki Baibul me pwonyo cwiny ma ngoliwa kop-pi, * ci twero jukowa ka Catan mito balo cwinywa​—nyo ka tye tute me doro tamwa, kit ma wawinyo kwede, nyo mitiwa. Ka cwiny ma ngoliwa kop ogoyo oduro ni gin mo marac tye, omyero wawiny dok walor dog gang.

12-13. Gin ango ma cwinywa twero bwolowa me timone, ento ngo ma omyero watim?

¹² Tam kong i kom labol ma nyuto kit ma watwero gwokke kwede ki i tam pa Catan. Jehovah opwonyowa ni “tim kwele ki tim caro caro ducu, ki woro me  lim pe myero gilwong nyinggi” i kinwa. (Ep. 5:3) Ento gin ango ma wabitimo ka luwotwa i ka tic nyo i cukul gucako loko lok i kom tim tarwang? Wangeyo ni omyero ‘wakwer lubo kit pa jo ma pe lworo Lubanga, kacel ki miti ducu me lobo man.’ (Tito 2:12) Lakurpiny ma obedo cwiny ma ngoliwa kop twero goyo oduro. (Rom. 2:15) Ento tika wabiwinyone? Cwinywa twero bwolowa me winyo lok pa luwotwa nyo me neno cal ma cilo ma gitye ka nywako i kingi. Ento man obedo cawa me loro dog gang woko kun icako lok i kom gin mukene nyo bene ia woko ki i kingi.

¹³ Mito tekcwiny wek wakwer dic ma a ki bot luwotwa me tam nyo timo jami maraco. Watwero bedo ki gen ni Jehovah neno tutewa, dok en biminiwa teko kacel ki ryeko ma wamito wek wakwer tam pa Catan. (2 Tekwaro 16:9; Ic. 40:29; Yak. 1:5) Gin ango mukene ma watwero timone me gwoko cwinywa?

14-15. (a) Omyero wayab cwinywa pi gin ango, dok watwero timo man nining? (b) Carolok 4: 20-22 konyowa me nongo adwogi maber nining ki i kwanwa me Baibul? (Nen bene bok ma wiye tye ni “ Kit me Lwodo Lok.”)

¹⁴ Wek wagwok cwinywa, omyero pe wageng jami maraco keken ento omyero waye tam mabeco bene. Tam kong dok i kom boma ma kigengo ki cel-li. Lakur dog gang loro dog gang me gengo lumonegi ki donyo i boma, ento i cawa mukene en yabo dog gang wek kikel cam i boma. Ka pe kiyabo doggola, ci jo ma i boma meno twero to woko ki kec. I yo acel-lu, omyero wayab cwinywa kare ducu wek tam pa Lubanga odor tamwa.

¹⁵ Baibul tye ki tam pa Lubanga, pi meno ka wakwano, ci nongo watye ka miyo kare ki tam pa Jehovah wek odor tamwa, kit ma wawinyo kwede ki dong ticwa. Watwero nongo adwogi maber nining ki i kwanwa me Baibul? Lega pire tek adada. Laminwa mo owaco ni: “Ma peya acako kwano Baibul, kong alego bot Jehovah, kun apenye ni okonya wek ‘anen jami mamwonya’ ma tye i lokke.” (Jab. 119:18) Mitte bene ni walwod gin ma watye ka kwanone. Ka walego bot Jehovah, wakwano Lokke dok walwodo gin ma wakwano, ci Lok pa Lubanga ‘donyo i cwinywa’ dok wacako maro tam pa Jehovah.​—Kwan Carolok 4:20-22; Jab. 119:97.

16. Jo mapol gunongo ber pa neno JW Broadcasting nining?

¹⁶ Yo mukene ma watwero weko tam pa Lubanga doro tamwa aye ka waneno jami ma tye i JW Broadcasting^®. Luot mo acel guwaco ni: “Yub man ma kati dwe ki dwe-ni obedo yo acel ma Jehovah ogamo kwede ki legawa! Yub magi ocuko cwinywa i kare ma onongo cwinywa otur. Dok wer ma kati i yub magi, tiko kok i otwa kare ducu. Waketogi ka watye ka tedo, ka lwoko jami nyo kadi watye mere ka mato cai.” Yub magi konyowa me gwoko cwinywa. Pwonyowa me tam calo Jehovah dok konywa me kwero tam pa Catan.

17-18. (a) Ngo ma timme ka waketo i tic gin ma wapwonyo ki bot Jehovah, kit ma kinyuto kwede i 1 Luker 8:61? (b) Gin ango ma watwero pwonyone ki i labol pa Kabaka Kejekia? (c) Ma lubbe ki lega pa Daudi ma tye i Jabuli 139:23, 24, gin ango ma watwero lega pire?

¹⁷ Kare ducu ka waneno adwogi maber  ma bino pi timmo gin maber, niyewa dongo bedo matek. (Yak. 1:2, 3) Wawinyo maber pien Jehovah tye ki awaka me lwongowa ni lutinone, dok mitiwa me timo jami ma yomo cwinye medde. (Car. 27:11) Atematema ducu ma wakemme kwede miniwa kare me nyuto ni watye ka tic pi Wonwa ki cwinywa ducu. (Jab. 119:113) Dok wanyuto ni wamaro Jehovah ki cwinywa ducu kun watye atera me lubo cikke ki dok me timo mitine.​—Kwan 1 Luker 8:61.

¹⁸ Tika watwero timo jami maraco i kare mogo? Ada; wan ducu watye ki roc. Ka wapoto, ci omyero wiwa opo i kom labol pa Kabaka Kejekia. En obalo i kare mogo. Ento en ongut, dok omedde ki tic pi Jehovah ‘ki cwinye ducu.’ (Ic. 38:3-6; 2 Tekwaro 29:1, 2; 32:25, 26) Pi meno, wakwer diro pa Catan me balo cwinywa ki tamme. Wamedde wunu ki lega wek wadong “cwiny me ryeko.” (1 Luker 3:9; kwan Jabuli 139:23, 24.) Watwero gwoko gennewa bot Jehovah ka wagwoko cwinywa makato gin mo keken.