1. Kit kwo matek ango ma Daudi onongo ni etye iye?

DAUDI onongo tye ka ngwec me laro kwone. Caulo, kabaka me Icrael onongo omoko tamme me neko Daudi woko. I kare ma Daudi onongo mito ginacama, en ocito i gang ma kilwongo ni Nob, ka ma en olego ni kimiye mugati abic keken. (1 Cam. 21:1, 3) Lacen, en kacel ki jone gunongo kakanne i boro got. (1 Cam. 22:1) Daudi ocako bedo i kit kwo matek-ki nining?

2. Jami maraco ango ma Caulo otimo? (1 Camuel 23:16, 17)

² Nyeko onongo omako Caulo matek i kom Daudi pien dano mapol onongo gimaro Daudi dok gipakke pi loyo lweny mapol. Caulo bene onongo ngeyo ni Jehovah okwere woko pien en pe obedo lawiny, dok Jehovah oyero Daudi me bedo kabaka i anyim. (Kwan 1 Camuel 23:16, 17.) Ento Caulo aye onongo pud tye kabaka me Icrael, dok onongo tye ki mony madit kacel ki jo mapol ma gicwake, pi meno onongo mitte ni Daudi oring me laro kwone. Tika Caulo otamo ni etwero gengo Lubanga ki keto Daudi macalo kabaka? (Ic. 55:11) Baibul pe tittiwa, ento tye gin acel ma watwero bedo ki gen iye: Caulo onongo tye ka keto kwone ka mading. Jo ma gilwenyo i kom Lubanga kare ducu pe giloyo!

3. Daudi onongo winyo nining kadi bed tye ka kato ki i kwo matek?

³ Daudi onongo obedo dano mamwol. En pe oyero me doko kabaka me Icrael. Jehovah aye oyere pi tic meno. (1 Cam. 16:1, 12, 13) Caulo onongo dag Daudi matek adada. Ento Daudi pe okok i kom Jehovah pi peko ma en onongo tye iye. Dok en pe okok i kom Jehovah i kare ma onongo  tye ki cam manok dok onongo mitte ni okanne i boro got. Me ka meno, nen calo i kare ma en onongo tye ka kanne i boro got aye en ocoyo wer me pak mamwonya adada ma i kine tye iye ginacoya ma pwony man jenge iye: ‘Jo ma giyenyo Jehovah, gin maber mo pe birem botgi.’—Jab. 34:10.

4. Lapeny mene ma wabinyamogi, dok pingo lapeny magi pigi tek?

⁴ I kare-ni, lutic pa Jehovah mapol pe gitye ki cam muromo nyo jami mukene ma mitte me kwo. * Man otimme i kom lutic pa Jehovah mapol, tutwalle i kare man me two Korona-ni. Dok pud jami bimedde ki balle abala ka wawoto ki nyikke cok ki “twon can madit atika.” (Mat. 24:21) Pi meno, bibedo ber piwa ka wagamo lapeny angwen magi: I yo ma nining ma ‘gin maber mo pe orem bot’ Daudi? Pingo mitte ni wapwonnye me bedo ma wayeng ki jamiwa? Pingo watwero bedo ki gen ni Jehovah bigwokowa? Dok watwero yubbe nining kombeddi pi anyim?

5-6. Jabuli 23:1-6 konyowa nining me niang gin ma Daudi onongo tye ka lok iye i kare ma owaco ni ‘gin maber mo pe birem bot’ lutic pa Lubanga?

⁵ Daudi onongo tye ka lok i kom ngo i kare ma en owaco ni ‘gin maber mo pe birem bot’ lutic pa Jehovah? I kare ma Daudi ocoyo Jabuli 23, en otiyo ki lok macal ki man. Pi meno, Jabuli meno twero konyowa me niang gin ma en onongo tye ka lok iye. (Kwan Jabuli 23:1-6.) Daudi ocako jabuli meno ki lok man ni: ‘Jehovah aye lakwat ma kwayo an; pe tye gin mo ma birem bota.’ I tyeng mukene ma i jabuli man, Daudi oloko i kom jami ma pigi tego adada, calo jami mabeco ma Jehovah omine pien en ojolo Jehovah macalo Lakwatte. Jehovah onongo telo Daudi i “kit kwo ma atir,” dok cwako Daudi i kare maber ki i kare marac. Daudi oye ni kwone i “olet maber” pa Jehovah pe bibedo labongo peko. I kare mogo, onongo cwinye  twero tur, ma en oporo ki wot “i nota me tipo to” dok en onongo bibedo ki lumone. Ento pien Jehovah aye Lakwatte, Daudi onongo ‘pe bilworo gin marac mo.’

⁶ Dong wanongo lagam pi lapenywa man: I yo ma nining ma ‘gin maber mo pe orem bot’ Daudi? En onongo tye ki jami ducu ma mitte me medde ki bedo cok ki Jehovah. Yomcwinye onongo pe jenge i kom jami me kom ma en tye kwede. Daudi onongo oyeng ki jami ma Jehovah omine. Gin ma onongo pire tek loyo bot Daudi onongo obedo nongo mot ki gwok pa Jehovah.

7. Ma lubbe ki Luka 21:20-24, pekki ango ma Lukricitayo me cencwari me acel ma gibedo i Judaya gukato ki iye?

⁷ Ki i lok pa Daudi, waneno ni pire tek adada ni wabed ki neno mupore i kom jami me kom. Watwero nongo mit pa jami me kom ma watye kwede, ento pe omyero wawek gubed gin ma pire tek loyo i kwowa. Meno lok ada ma pire tek ma Lukricitayo me cencwari me acel ma gibedo i Judaya guniang iye. (Kwan Luka 21:20-24.) Yecu onongo ocikogi ni kare bibino ma ‘mony birumo’ boma me Jerucalem. Ka meno otimme, onongo bimitte ni “guring i wi godi.” Ka guringo woko ki i boma man, onongo gibimedde ki bedo kwo, ento onongo bimitte ni guwek jami me kom mapol. Mwaki mogo angec, Wi Lubele owaco ni: “Guweko potigi ki gangigi, pe gubedo ki kare me coko kadi wa jami ki i odigi. Gubedo ki gen ni Jehovah bigwokogi dok bikonyogi, dok guketo pi worone obedo mukwongo i kin jami ma twero nen calo jami ma pigi tego.”

8. Pwony ma pire tek ango ma watwero nongo ki i gin mutimme i kom Lukricitayo me cencwari me acel ma onongo gibedo i Judaya?

⁸ Pwony ma pire tek ango ma watwero nongo ki i gin mutimme i kom Lukricitayo me cencwari me acel ma onongo gibedo i Judaya? Wi Lubele ma pud waloko i kome-ni owaco ni: “I anyim, waromo kato ki i atematema ma binyuto kit ma jami me kom pire tek kwede botwa. Tika gin aye gubedo jami ma pigi tek loyo, nyo mono nongo larre pien watye tung bot Jehovah aye pire tek loyo? Ada, twero mitte ni wakany pekki mapol dok wajal jami mogo. Bimitte ni wabed atera me timo gin mo keken ma mitte, calo Lukricitayo ma guringo woko ki i Judaya i cencwari me acel.” *

9. Tira ma lakwena Paulo omiyo bot Lukricitayo ma Luibru twero cuko cwinyi nining?

⁹ Tika itwero goyo kit ma obedo tek kwede pi Lukricitayo magi me weko cokcok jami ducu ma onongo gitye kwede ki me cako kwo i kabedo manyen? Onongo gimito niye me geno ni Jehovah biminigi jami ducu ma mitte pi kwo. Ento onongo tye gin mo ma twero konyogi. Mwaki abic angec ma Luroma peya gurumo Jerucalem, lakwena Paulo omiyo bot Lukricitayo ma Luibru tam mo maber adada ni: ‘Pe wubed jo ma maro lim; jami ma wutye kwede myero oromwu, pien Lubanga yam oloko ni, “Pe abiboli, pe abibwoti ata.” En meno gin mumiyo cwinywa tek, kun wawaco ni, “Rwot [Jehovah] en lakony mera, pe abibedo ki lworo; ngo kono ma dano twero timo i koma?”’ (Ibru 13:5, 6) Labongo akalakala mo, jo ma guketo i tic tira ma lakwena Paulo omiyo ma peya jo Roma gubino ka rumo Jerucalem gunongo ni yot me yeng ki jami manok ma gitye kwede i kabedo manyen man. Onongo gitye ki gen ni Jehovah biminigi jami ma mitte. Lok pa Paulo man cuko cwinywa ni  wan bene watwero bedo ki gen ni Jehovah biminiwa jami ma mitte.

10. Pwony ango ma Paulo onywako kwedwa?

¹⁰ Paulo omiyo tira marom bot Temceo, dok tira meno gudo wan bene. En ocoyo ni: “Ento ka watye ki cam ki ginaruka, jami magi romowa gire.” (1 Tem. 6:8) Man mono te lokke ni pe watwero camo dek mamit, bedo ki gang maber, nyo wilo bongi manyen kare ki kare? Meno aye pe gin ma Paulo onongo tye ka waco. Paulo onongo tye ka waco ni omyero wabed ma wayeng ki jami me kom mo keken ma watye kwede. (Pil. 4:12) Meno aye pwony ma Paulo onongo. Gin ma pire tek loyo ma watye kwede aye watwa ki Lubangawa, ento pe jami me kom mo keken ma watye kwede.—Kab. 3:17, 18.

11. Pwony ango ma watwero nongo ki i lok pa Moses bot Luicrael madok i kom bedo ma wayeng ki jamiwa?

¹¹ Jami ma watamo ni wamito twero bedo pat ki jami ma Jehovah ngeyo ni wamito. Nen kong gin ma Moses owaco bot Luicrael i nge bedo i tim pi mwaki 40: ‘Jehovah Lubangawu obedo ka miyowu gum i kom tic ducu ma cingwu otiyo; en ngeyo kit ma wuwok wukato kwede i dye tim man malac-ci. Jehovah Lubangawu obedo kwedwu i lwak mwaka man ducu pyerangwen-ni, dok pe tye gin mo ma orem botwu.’ (Nwo. 2:7) I mwaki 40 meno ducu, Jehovah omiyo bot Luicrael manna me acama. Jehovah oneno ni bongigi pe  oyec. Pi meno, onongo pud giromo medde ki ruko bongi ma gubedo kwede i kare ma gua ki i Ejipt. (Nwo. 8:3, 4) Kadi bed jo mogo onongo giromo tamo ni jami magi pe romo, Moses opoyo wi Luicrael ni onongo gitye ki jami ducu ma mitte. Cwiny Jehovah bibedo yom ka wapwonnye me bedo ma wayeng. En mito ni wabed ki pwoc kadi pi jami matinotino ma en miniwa kun wanenogi macalo mic ma oa ki bote.

12. Ngo ma nyuto ni Daudi onongo oketo genne i kom Jehovah, ento pe i kome kekene?

¹² Daudi onongo ngeyo ni Jehovah lagen dok paro matek pi jo ma gimare. Kadi bed ni kwone onongo tye ka mading i kare ma en ocoyo Jabuli 34, niye pa Daudi i kom Jehovah onongo tye matek adada ma oweko en onongo ngeyo ni “lamalaika pa [Jehovah]” tye ‘ocung kun gwoke.’ (Jab. 34:7) Twero bedo ni, Daudi onongo tye ka poro lamalaika pa Jehovah ki lamony ma ocung i dye tim kun kare ducu bedo ka kiyo piny me neno lumonene. Daudi obedo lamony ma cwinye tek dok Jehovah onongo ocikke ni en bibedo kabaka, ento Daudi pe ojenge i kom dirone me bayo lagweng nyo tic ki pala lucwan me loyo lumonene. (1 Cam. 16:13; 24:12) Daudi oketo genne i kom Lubanga, ki niye matek ni lamalaika pa Jehovah ‘laro jo ma gilwore.’ Ngene kene ni, pe watye ki gen ni kibigwokowa i yo me tango. Ento wangeyo ni jo ducu ma gigeno Jehovah gibinongo kwo ma pe tum kadi bed guto i kare-ni.

13. Ka Gog me Magog ooto lweny i komwa, pingo wabinen calo jo magoro adada, ento pingo omyero pe wabed ki lworo? (Nen cal ma tye i pok ngeye.)

¹³ Cokcok-ki, kibitemo genwa i kom teko pa Jehovah me gwokowa. I kare ma Gog me Magog, ma obedo gurup pa lobe ma gunote, bibino ka lweny i kom jo pa Lubanga, kwowa binen calo tye ka mading. Bimitte ni wabed ki gen ni Jehovah twero dok bilarowa. Bot lobe magi, wabinen calo romi magoro ma lagwokgi pe. (Ejek. 38:10-12) Wabibedo pe ki jami lweny mo, dok nongo pe kipwonyowa me lweny. Rok magi gibineno calo yot adada me loyowa. Pe gingeyo ni lumalaika pa Jehovah gitye atera me gwokowa. Ento wan wangeyo man pien watye ki niye. Ngene kene ni lobe magi pe gibingeyo man matwal! Pe gitye ki wang me neno jami i yo me cwiny. Gibibedo ki ur madit adada ka lumony me polo gucako lweny piwa!—Yabo 19:11, 14, 15.

14. Ngo ma watwero timo kombeddi me yubbe pi anyim?

¹⁴ Gin ango ma watwero timone kombeddi me yubbe pi anyim? Mukwongo, mitte ni wabed ki neno mupore pi jami me kom, pien nino mo, bimitte ni wawek jami magi woko. Mitte bene ni wabed ma wayeng ki jami ma watye kwede dok wanong yomcwiny madit loyo i watwa ki Jehovah. Ka wawoto ki ngeyo Lubangawa maber, ci genwa bijing matek ni en twero gwokowa ka Gog me Magog ooto lweny i komwa.

15. Jami mene ma otimme i kwo pa Daudi i kare ma en pud tidi ma opwonye ni Jehovah bikonye kare ducu?

¹⁵ Nen kong gin ma okonyo Daudi dok ma romo konyowa bene me yubbe pi atematema. Daudi owaco ni: “Tem kong inen ni Rwot [Jehovah] ber. Dano ma ringo laro bote bedo ki yomcwiny!” (Jab. 34:8) Lok magi tito pingo Daudi onongo twero geno ni Jehovah bikonye. Daudi onongo pol kare jenge i kom Jehovah,  dok Lubangane pe oweke niyak. I kare ma Daudi onongo pud tidi, onongo mitte ni en olweny ki Goliac, Lapiliciti ma oteka lweny, dok Daudi owaco bote ni: “Tin Rwot [Jehovah] bimiyo in i cinga.” (1 Cam. 17:46) Lacen, i kare ma Daudi onongo tye ka tic pi kabaka Caulo, Caulo otute tyen mapol me neke. Ento ‘Jehovah obedo kwede.’ (1 Cam. 18:12) Kit macalo Daudi onongo oneno kit ma Jehovah ogwokke kwede i kare mukato angec, en oniang ni Jehovah bikonye ki pekki ma etye ka kato ki iye-ni.

16. I yo ma nining ma watwero bilo ber pa Jehovah?

¹⁶ Ka wawoto ki jenge i kom Jehovah pi teko kombeddi, genwa i kom kerone me larowa i anyim bidongo bene. Mitte ni wabed ki niye dok wabed atera me jenge i kom Jehovah wek wapeny ladit ticwa ni ominiwa kare me cito i gure me adwol nyo gure madit, nyo me penyo ni kidwok piny cawa ma wacwalo i dog tic wek ominiwa kare me bedo tye i cokke ducu ki me medo cawawa i tic me pwony. Ket kong ni ladit ticwa okwero winyo kwacwa dok warwenyo ticwa woko. Tika watye ki niye ni Jehovah pe biwekowa dok biminiwa jami ducu ma mitte pi kwo? (Ibru 13:5) Jo mapol ma gitye i tic pi kare malac gitwero tito jami mutimme i kwogi ma nyuto kit ma Jehovah okonyogi kwede i kare ma onongo gimito konnye loyo. Jehovah lagen.

17. Ginacoyawa pi mwaka 2022 waco ningo, dok pingo man rwatte?

¹⁷ Ka Jehovah tye ka ngetwa, pe watye ki tyen lok mo keken me lworo gin ma bitimme i anyim. Lubangawa pe biwekowa matwal, teke waketo pi Kerre mukwongo i kwowa. Me poyo wiwa i kom tyen lok mumiyo mitte me yubbe kombeddi pi kwo matek ma bibino i anyim ki me geno ni Jehovah pe biwekowa, Lukiko Madit oyero Jabuli 34:10 macalo ginacoyawa pi mwaka 2022: ‘Jo ma giyenyo Jehovah, gin maber mo pe birem botgi.’