I KARE ma jo Icrael onongo gitye ka yubbe me ngolo Kulu Jordan wek gidony i lobo ma Lubanga ociko pire, wele mogo otuc. Wele magi gubedo mon ma lurok dok gulwongo co me Icrael me ribbe kwedgi i kwer mo. Man onongo twero nen calo gin maber adada. Mako lurem manyen, myel ki mwodo onongo twero tugo cwiny Luicrael oyotoyot. Kadi bed kwer ki kit pa mon magi onongo pat ki ma jo Icrael gupwonyo i Cik pa Lubanga, co me Icrael mukene gutamo ni: ‘Timgi pe bigudowa. Wabigwokke.’

 Gin ango mutimme? Baibul tittiwa ni: ‘Gucako timo abor ki anyira Moab.’ Ki lok ada, mon magi onongo gimito ni co me Icrael guwor lubange me goba. Dok meno aye gin ma gutimo kikome! Man aye tyen lok mumiyo “kiniga omako Rwot [Jehovah] i komgi.”​—Wel 25:1-3.

Luicrael magi guturo Cik pa Lubanga i yo aryo: Guworo cal jogi, dok gutimo tim tarwang. Co alip mapol ata guto pi turo cik pa Lubanga. (Nia 20:4, 5, 14; Nwo. 13:6-9) Ngo ma omiyo gin mutimme i komgi-ni obedo me cwercwiny tutwal? Kare ma peko man otimme iye. Ka onongo co magi pe guturo Cik pa Lubanga, kono jo Icrael alip mapol ata gungolo Kulu Jordan me donyo i Lobo ma Kiciko Pire.​—Wel 25:5, 9.

Ma lubbe ki gin mutimme-ni, lakwena Paulo ocoyo ni: “Meno ducu yam otimme i komgi macalo lapo wic, ka dong gicoyo me cikowa, wan jo ma agikki piny oo i komwa-ni.” (1 Kor. 10:7-11) Labongo akalakala mo Catan cwinye obedo yom ni Luicrael magi gutimo bal madit ci gukeng donyo i Lobo ma Kiciko Pire. Pud dong bedo me ryeko piwa me pwonnye ki i balgi pien wangeyo ni Catan cwinye bibedo yom ka ogengowa ki donyo i lobo manyen ma Lubanga ociko pire!

Catan tye ka dwaro Lukricitayo, kun tiyo ki diro ma en ngeyo ni kong otiyo maber i kare mukato angec. Kit ma waneno kwede i kom jo Icrael, en otiyo ki tim me tarwang. I karewa-ni bene, tim tarwang pud medde ki bedo owic marac adada. Yo acel ma en twero makowa i owic me tim tarwang aye ki tic ki cal macilo ma tugo miti me buto.

I kare-ni, dano twero neno cal me lewic magi labongo jo mukene ngeyone. Mwaki mogo angec, onongo ngat ma mito neno cal macilo myero ocit i cinema ka neno filim macilo nyo cito i ka cato bukke ci wilo jami akwana ma nyuto cal magi. Jo mapol onongo pe gicito i kabedo magi pien gibedo ki lewic ni kibinenogi. Ento i kare-ni, ngat ma tye ki Intanet twero neno cal macilo i ka ticce nyo i mutokane. Dok i lobe mapol, laco nyo dako twero neno cal macilo ki i gange.

Pe meno keken. Jami calo cim cing ki tabulet dong oweko neno cal ma tugo miti me buto odoko yot ma pe wacce. Ka dano tye ka wot i yo nyo gubedo i taxi, i bac nyo i gar, giwoto ki neno cal macilo kun gitiyo ki cim cing nyo tabulet ma meggi.

Kit macalo dong odoko yot ki dano me neno cal macilo kun jo mukene pe giromo ngeyone, oweko tim man tye ka kelo pekki mapol i kare-ni loyo i kare macon. Jo ma gineno cal magi gibalo nyomgi, girwenyo woro i komgi kekengi, dok gineko cwiny ma ngoligi kop woko. Ma dong rac loyo, gitwero balo watgi ki Lubanga. Tye lok ada ni jo ma gineno cal macilo giwane kekengi. Pol kare, tim man kelo bur madit i cwiny ngat ma neno-ni. Bur magi twero cang motmot ento romo weko poyo ma rii pi mwaki mapol nyo matwal.

Ento, omyero wange ni Jehovah miyo gwok ki i owic pa Catan man. Ka wamito ni Jehovah ogwokwa, ci omyero watim gin ma co me Icrael macon pe gutimo​—‘walub cik pa Lubanga kore ki kore.’ (Nia 19:5) Omyero waniang ni Lubanga dag tim me neno cal ma tugo miti macilo. Pingo wawaco kit meno?

Tam kong i kom lok man: Cik ma Lubanga omiyo bot rok me Icrael onongo pat ki cik pa rok mukene-ni. Cik ma Lubanga omiyogi onongo tye calo cel ma gwoko jo Icrael  ki i tim maraco pa rok ma orumogi. (Nwo. 4:6-8) Cik magi onongo nyuto lok ada man ka maleng ni: Jehovah dag tim tarwang.

Jehovah oloko i kom tim tarwang pa rok ma gurumo Icrael ci omedo ni: “Pe bene wubitimo kit macalo gitimo i lobo Kanaan ka ma atye ka terowu iye-ni. . . . Lobo opyedde woko, omiyo aketo can i kome pi balle.” Bot Lubanga maleng pa jo Icrael, tim tarwang pa jo Kanaan onongo lik adada ma oweko gupyedo nyo gubalo lobo ma gibedo iye woko.​—Levi 18:3, 25.

Kadi bed Jehovah omiyo pwod ki jo Kanaan, jo mukene pud gumedde ki timo tim tarwang. Mwaki makato 1,500 i nge meno, Paulo otito ni lurok ma Lukricitayo tye ka kwo i kingi “pe dong giparo gin mo.” Ma dong rac loyo, “gumine kengi i tim me tarwang, dok bene giwor matek i timo lwak tim carocaro mapol.” (Ep. 4:17-19) Kadiwa i kareni, dano mapol gitimo tim tarwang labongo lewic. Luworo me ada myero gutem ki tekgi ducu me gwokke ki neno tim tarwang pa jo me lobo-ni.

Neno cal macilo kelo cac madit i kom Lubanga. En ocweyo dano i calle dok ki kite dok omiyowa kero me niang ni gin moni ber nyo rac. I ryekone, Lubanga oketo wang coo ka odok i kom tim me buto. Mitine onongo tye ni rwatte i buto obed gin ma kelo yomcwiny bot jo ma gunyomme keken. (Acak. 1:26-28; Car. 5:18, 19) Ento jo ma giyubo dok gipoko cal ma tugo miti me buto kono gitye ka timo ngo? Gitye ka cayo rwom me kwo matir ma Lubanga oketo. Ada, jo ma gipoko cal ki vidio macilo magi gikelo lewic i kom Jehovah. Lubanga bingolo kop i kom jo ma gicayo rwomme me kwo matir ki yubo nyo poko jami ma tugo miti macilo me buto.​—Rom. 1:24-27.

Ento jo ma gikwano nyo gineno jami ma tugo miti me lewic akaka kono? Jo mukene giwaco ni magi jami me galowang ma pe rac. Ento, nongo gitye ka cwako jo ma turo cik pa Lubanga akaka. Twero bedo ni meno aye pe obedo mitigi i kare ma gucako neno cal ma tugo mitti me buto. Ento, Baibul nyuto ka maleng ni luwor Lubanga me ada myero  gukwer neno cal ma tugo miti me buto. Baibul cuko cwinywa ni: “Wukwer gin marac, wumar gin maber.”​—Amoc 5:15.

Kadi wa jo ma gimito juko neno cal ma tugo miti macilo ginongo ni timone tek. Watye ki roc, dok twero mitte ni walweny matek me diyo miti macilo me buto. Medo i kom meno, cwinywa ma tye ki roc-ci romo bwolowa me yenyo yo me kalo cik pa Lubanga. (Jer. 17:9) Ento jo mapol ma dong gudoko Lukricitayo guloyo lweny man. Ngeyo man twero cuko cwinyi ka in bene itye ka lweny ki goro man. Nen kong kit ma Lok pa Lubanga twero konyi kwede me gwokke ki i owic pa Catan me neno cal macilo.

Kit ma waneno kwede malo-ni, Luicrael mapol guweko miti marac oterogi i bal. Gin man bene twero timme i komwa i kare-ni. Yakobo, omin Yecu otito pi peko man ni: “Dano acel acel . . . mitine kene aye ma bite, ywaye, kun omo cwinye. Miti ka oyac ci nywalo bal.” (Yak. 1:14, 15) Ka ngat moni oye ni miti macilo odong i cwinye, ci kadi ningo i nge kare mo dano meno bitimo bal. Pi meno omyero waket tek me jwayo tam mo keken macilo​—kun pe wabedo ka lwodone.

Ka inongo ni tam macilo maro bino i wi, tim gin mo cutcut. Yecu owaco ni: “Ka ce cingi nyo tyeni aye miyo ipoto i bal, ci tong ingun ibol woko. . . . Ka ce wangi aye miyo ipoto i bal, ci kol woko.” (Mat. 18:8, 9) Yecu onongo pe tye ka waco ni omyero wawan komwa kekenwa. En onongo tye ka tic ki labol me konyowa wek waniang tyen lok mumiyo watye ki tam marac, ci watim alokaloka ma mitte oyotoyot. Watwero keto tira meno i tic nining ka odok i kom neno cal macilo?

Ka icom i kom cal ma tugo miti macilo atura, pe itam ni, ‘Atwero nenone labongo adwogi mo marac.’ Lok wangi woko cutcut. Nek telebijon oyotoyot. Nek kompiuta nyo cim nyo tabulet woko cutcut. Ket tammi i kom gin mo maleng. Man bikonyi me doro tammi ma ka weko miti maraco aye odori.

Ka dong ilwenyo matek ijuko neno cal macilo woko, ento pud kare ki kare cal ma yam ibedo ka nenogi dwogo i wi kono? Cal nyo tam macilo twero ri i wi dano pi kare malac. Twero bino i wi i cawa mo keken. Ka meno otimme, romo tugo miti me timo gin mo macilo, calo cobo mitini me buto kekeni. Dong bed ki ngec ni tam ma kit meno twero bino i wi i cawa mo keken, dok ibed ma iyubbe me diyone.

Mok tammi matek me weko ni tammi ki ticci obed ma rwatte ki miti pa Lubanga. Bed calo lakwena Paulo, ma onongo tye atera me ‘cano kome, kun bene lone calo opii.’ (1 Kor. 9:27) Pe iwek miti macilo oloyi idok opiine. ‘Wek Lubanga olok tammi odok nyen, wek omi iniang gin ma Lubanga mito, gin maber, ma yomo cwinye, ma roc mo pe iye.’ (Rom. 12:2) Wi myero opo ni: Ka tammi ki ticci rwatte ki miti pa Lubanga ci ibibedo ki yomcwiny madit makato me ka cobo mitini macilo.

Tem mako i wi tyeng mogo me Baibul. Ci teke tam maraco obino i wi, dine kekeni wek itam i kom wang ginacoya magi. Wang Baibul calo Jabuli 119:37; Icaya 52:11; Matayo 5:28; Jo Epeco 5:3; Jo Kolocai 3:5; ki 1 Jo Tecalonika 4:4-8 bikonyi me bedo ki tam pa Jehovah i kom neno cal macilo ki me niang gin ma en mito ni itim.

Ngo ma myero itim ka i kare mogo miti me neno nyo tam i kom jami macilo mito bwoyi woko? Lub lanen pa Yecu macok adada. (1 Pet. 2:21) I nge kare ma Yecu onongo batija, Catan obedo ka temme teretere. Ngo ma Yecu otimo? En obedo ka kwerone woko. En otiyo ki wang Baibul mapatpat me kwero atematema pa Catan. En owaco ni: “Nyik icit cen, Catan,” ci Catan bene oweke. Kit macalo Yecu pe oilo cinge i kare ma tye ka kwero Catan, in bene omyero pe iil cingi woko. (Mat. 4:1-11) Catan ki lobone gibimedde ki tutegi me pongo tamwa ki jami ma tugo miti macilo, ento pe iony tongi woko. Itwero loyo lweny i kom tim me neno cal ma tugo miti me buto. Ki kony pa Jehovah, itwero loyo lamoneni.

Jenge matek i kom Jehovah i lega. Paulo owaco ni: “Wumi Lubanga onge gin ma wumito i lega ki i bako dogwu kacel ki miyo pwoc bene. Man bimiyo kuc pa Lubanga ma kato ngec pa jo ducu gwoko cwinywu ki tamwu maber i Kricito Yecu.” (Pil. 4:6, 7) Lubanga bimini wic ma opye mot me konyi wek ikwer timo bal. Ka inyikke cok ki Jehovah, ‘en bene binyiko cok boti.”​—Yak. 4:8.

Wabigwokke maber ki i owic pa Catan ka wagwoko watwa ki Lalo polo ki lobo bedo matek. Yecu owaco ni: “Lalo lobo man [Catan] tye ka bino. En pe tye ki twer i koma.” (Jon 14:30) Pingo Yecu obedo ki tekcwiny ma kit man? I kare mo en otito ni: “Ngat ma oora tye kweda; pe oweka kena, pien nino ducu atiyo gin ma iye mito.” (Jon 8:29) Ka itimo jami ma yomo cwiny Jehovah, ci in bene itwero bedo ki gen ni en pe biweki. Gwokke ki i owic me neno cal ma tugo miti me buto, ci Catan pe bimaki.