Lunywala guweko lobo Estonia i kare me Lweny me Aryo me Wi Lobo ci gucito i Germany, ka ma kinywala iye. I nge nywala, gucako yubbe me cito i lobo Canada. Pacowa mukwongo, macok ki boma me Ottawa, Canada, onongo tye i ot mo matidi ka ma gweno bene gibuto iye. Onongo wabedo lucan adada, ento gire i odiko ducu onongo wacamo tong gweno.

I nino mo acel, Lucaden pa Jehovah gukwano Niyabo 21:3, 4 bot mamana. Lok ma iye ogude adada ma oweko en ocako kok ki pig wange. Babana ki mamana gumedde ki kwano Baibul dok ma pe otero kare gunongo batija.

Kadi bed lunywalla onongo pe giniang leb Muno maber, ento onongo gitye ki mit kom me tic pi Jehovah. Cokcok i Ceng Abicel ducu, kadi bed babana onongo otiyo i dyewor benebene i faktori me lenyo nyonyo i Sudbury, Ontario, onongo en tera kacel ki lamera matidi, Sylvia, ka tito kwena. Dok cabit ducu onongo wakwano Wi Lubele macalo jo me ot. Ma ki Ba gupwonya me maro Lubanga. Pi meno, amoko tamma me dyero kwona bot Jehovah i mwaka 1956 i kare ma atye ki mwaka apar. Kare ducu ka atamo i kom kit ma onongo gimaro kwede Jehovah, cuko cwinya me medde ki tic pi Jehovah.

I nge tyeko kwanna me cinia, mitina me tic pi Jehovah ocako kwe woko. Atamo ni ka adoko painia, ci pe abitiyo cente muromo me cobo mitina me tuk ki dege i wi lobo ducu. Anongo tic i redio citecen macalo DJ, dok onongo amaro tic meno adada. Ento onongo atiyo otyeno; pi meno, onongo akeng cokke kare ducu dok abedo ki jo ma pe gimaro Lubanga. I agikkine, cwiny ma ngola kop oweko atimo alokaloka.

Akobo i kabedo ma kilwongo ni Oshawa, i boma me Ontario. Ki kunu, arwatte ki Omego Ray Norman, laminne Lesli, ki lupainia mukene. Gin ducu gujola ki yomcwiny. Neno kit ma cwinygi onongo yom kwede okonya me tam i kom yubba. Gucuko cwinya me cako tic calo painia, dok acako timone i Sektemba 1966. Onongo cwinya yom, dok atye ka nongo mit pa kwo. Ento, jami mogo ma pe abyeko gutimme ma oloko kwona.

I kare ma onongo pud atye i cinia, apongo fom me tic i Betel ma i Toronto, i lobo Canada. Lacen  ma atye ka tic macalo painia, kilwonga me tic i Betel pi mwaki angwen. Cwinya onongo maro Lesli mada, dok abedo ki lworo ni ka ajolo lwongo man, ci pe abibedo ki kare me nene. I nge lega matek, amoko tamma me cito i Betel, ento cwinya onongo pe yom me wacce ni bayi.

I Betel, atiyo i ka lwoko bongo ki dok lacen macalo karan. Lesli odoko painia keken i Gatineau, i boma me Quebec. Kare ducu onongo abedo ka tam i kom gin ma nongo en tye ka timone dok ka ada tam ma amoko-ni tye kakare. Lacen, gin mo me ur dok me yomcwiny adada otimme i kwona. Ray, ma obedo omin Lesli, kilwongo ka tic i Betel. Dok an ki en onongo wabuto i rum acel! Man oweko acako kubbe ki Lesli odoco. Wanyomme i nino me agikki me ticca i Betel pi mwaka angwen—Febuari 27, 1971.

An ki Lesli kicwalowa i kacokke ma giloko leb French i Quebec. I nge mwaki mogo manok, abedo ki ur ni kilwonga me tic macalo laneno me adwol i kare ma atye ki mwaka 28 keken. Atamo ni onongo pud atidi dok ape ki ngec muromo me bedo laneno me adwol, ento lok ma tye i Jeremia 1:7, 8 ocuko cwinya. I kare meno, Lesli onongo obwot ki i akciden me mutoka tyen aryo, pi meno en onongo nongo ni tek me nino i dyewor. Dong, onongo wabitwero tic me limo adwol nining? Kadi bed kit meno, Lesli owaco ni, “Ka Jehovah olwongowa me timo gin mo, omyero watute me timone.” Wajolo mot me tic meno dok wanongo mit pa tic me limo adwol pi mwaki 17 kulu.

Onongo atye ki tic mapol i kare ma alimo adwol, dok onongo pe atye ki kare muromo pi Lesli. Onongo mitte ni anong pwony mo ma pire tek. I odiko mo acel i Ceng Baraja, ngat mo ogoyo olang me doggolawa. I kare ma ayabo doggola, pe anongo ngat mo, ento anongo adita ma kiketo iye kitambara, nyig yadi, mugati, cupa acel me kongo vino, gilacci me matone, kacel ki waraga mo ma nying pe iye ma waco ni, “Ter dakoni ka namo.” Ceng obedo ka ryeny dok ninone onongo tye mamwonya. Kadi bed kit meno, atito ki Lesli ni atye ki pwony ma omyero ayubi dok onongo pe watwero cito ka namo. En oniang gire ento cwinye onongo pe yom. I kare ma abedo piny ka yubo pwonya, cwiny ma ngola kop ocako pida. Atamo i kom Jo Epeco 5:25, 28. Atamo ni tyeng magi obedo yo acel ma Jehovah tye ka poyo kwede wiya me paro pi kit ma dakona winyo kwede. I nge lega, awaco ki Lesli ni, “Waciti,” dok man oyomo cwinye adada. Wacito i dog kulu ka mo ma oling mot, wapeto kitambara, ci wanongo mit pa namo kacel dok obedo nino me yomcwiny adada i kwowa. Dok pud bene abedo ki kare me yubo pwonya.

Onongo watye ki yomcwiny i tic me limo adwol dok wabedo ki kacokke mapol me alima, cakke ki i British Columbia me o wa i Newfoundland. Pi meno, abedo ka wot i kabedo mapatpat kit ma onongo  amito kwede i kare ma pud atidi. Abedo ki tam me pongo fom me cito i Cukul me Gilead ento onongo ape ki miti me cito i lobo mukene macalo lamiconari. Atamo ni an pe apore me bedo lamiconari. Medo i kom meno, onongo atye ki lworo ni kiromo cwalowa i lobo mo i Afrika ka ma two ki lweny tye iye. Cwinya onongo yom me bedo i lobo Canada.

I mwaka 1992 Lucaden pa Jehovah onongo dong gitwero tito kwena agonya i lobe mogo ma yam gitye i te loc me Soviet Union. Pi meno, omege gupenyowa ka watwero kobo i lobo Estonia wek wati macalo lumiconari. Wabedo ki ur adada, ento walego iye. Dok watamo ni, ‘Ka Jehovah olwongowa me timo gin mo, omyero watute me timone.’ Wajolo tic man, dok cwinya obedo yom ni pe kicwalowa i Afrika.

Wacako pwonyo leb Estonian cutcut. I nge dwe aryo i lobo Estonia, kilwongowa me cako tic me limo adwol. Onongo mitte ni walim kacokke 46 kacel ki gurup mogo i lobe adek ma gitye tung kunyango me Nam me Baltic ki kacokke mukene ma i Kaliningrad, Russia. Pi meno, onongo mitte ni wapwony leb Latvian, Lithuanian, ki Russian. Timo man obedo tek adada. Kadi bed kit meno, omege ki lumege onongo cwinygi yom ni watye ka pwonyo lebgi dok gukonyowa. I mwaka 1999, kiyabo jang gang kal i lobo Estonia, dok kicima me tic macalo Lamemba me Komitti me Jang Gang Kal kacel ki Toomas Edur, Lembit Reile, ki Tommi Kauko.

Wabedo ki kare me ngeyo Lucaden mapol ma yam con kitweyogi i lobo Siberia. Kadi bed kwo ma i buc onongo tek adada, dok kipoko kingi woko ki jo me odigi, gin pe gumako akemo i cwinygi. Gin gumedde ki bedo ki yomcwiny kacel ki mit kom pi tic me pwony. Lanengi opwonyowa ni watwero ciro can kun wamedde ki bedo ki yomcwiny.

Wabedo ka tic matek pi mwaki mapol ma onongo pe wanongo cawa muromo me yweyo, pi meno Lesli ocako winyo olo matek adada. Pe waniang cutcut ni gin ma onongo tye ka kelo olo man obedo two ma kilwongo ni fibromyalgia. Wacako tamo ni omyero wawek ticwa ci wadok cen i Canada. Kilwongowa me cito i Cukul pi Lumemba me Jang Gang Kal ki Mongi i Patterson, New York, i lobo Amerika, ento onongo akalo akala ka wabitwero cito iye. Ento i nge lega matek, wajolo lwongo man. Jehovah ogoyo laane i kom tamwa. Lesli onongo kony me ot yat ma en mito i kare ma watye i cukul man. Macalo adwogine, wabedo ki kare me dok cen i ticwa.

I otyeno mo acel i mwaka 2008, ma watye i Estonia, kigona cim ki i gang kalwa madit kun gipenyo ka watwero cito ka tic i lobo Congo. Abedo ki ur adada, tutwalle pien onongo gimito ni aminigi lagam orwone. I acakkine, pe atito lok man bot Lesli pien angeyo ni en pe binino i dyewor meno. Me ka meno, an aye pe anino, pien abedo ka lega bot Jehovah i kom par ma atye kwede madok i kom Afrika.

 Orwone i kare ma awaco ki Lesli, watamo ni: “Jehovah tye ka lwongowa me cito i Afrika. Wabingeyo nining ni watwero cobo tic man kun wanongo mitte ka pe watemo?” Dong i nge mwaki 16 i lobo Estonia, watuk ki dege wa i Kinshasa, Congo. Jang gang kal ma kunu onongo leng adada dok oling mot. Gin mukwongo ma Lesli ongabo i rumwa obedo kad ma en ogwoko nicakke ma waa ki i Canada. I kad meno, onongo kicoyo ni “Bed ki yomcwiny ka ma itye iye.” I nge rwatte ki utmege, kwano Baibul ki dano, kacel ki nongo mit pa tic macalo lumiconari, yomcwinywa i tic pi Jehovah omedde. I nge kare mo, abedo ki mot me limo jang gang kal ma romo 13 i Afrika. Man ominiwa kare me neno mwonya pa tekwaro mapatpat. Onongo dong pe atye ki par mo keken me bedo i Afrika, dok wapwoyo Jehovah pi cwalowa i Afrika.

Ki i Congo, wabedo ki kare me camo kwai dek mapatpat, calo kwidi oyomac ki ocenne ma onongo atamo ni pe atwero camone kulu. Ento waneno ka omegiwa gitye ka nongo mit pa cam ma kit meno, ci watemo dok wanongo ni mit.

Wabedo ki kare me cito tung kunyango me lobo man me cuko cwiny utmegiwa ki me tero botgi jami me kom ma mitte. I kabedo magi adui gubedo ka monyo caro mapatpat kun gineko mon ki lutino. Pol pa utmege onongo gitye lucan. Kadi bed kit meno, gen matek ma gitye kwede i kom nicer, margi pi Jehovah, ki bedo lugen bot dul pa Jehovah onongo tye me cuko cwiny adada botwa. Labolgi otugo cwinywa me tam matek pi tyen lok mumiyo watiyo pi Jehovah ki me jingo niyewa i kome. Omege mogo onongo kibalo pacigi dok kiyako cam ma i potigi. Meno opoyo wiya ni watwero rwenyo jami me kom ma watye kwede i cawa mo keken dok ni watwa ki Jehovah aye gin ma pire tek loyo. Kadi bed gukato ki i kwo matek, omege magi pe gubedo ki cwiny me nguru. Nenogi ocuko cwinywa me kemme ki pekkiwa kacel ki two ma wabedo ka yelle kwede ki tekcwiny.

Wanongo kwena mukene me ur. Kipenyowa ka watwero cito ka tic i jang gang kal ma i Hong Kong. Onongo pe wabyeko kulu ni wabikwo i Acia! Ento i  nge neno kit ma Jehovah ogoyo laane kwede i komwa i tic ducu ma wajolo, wamoko tamwa me jolo lwongo man bene. I mwaka 2013, wakok ki pig wangwa i kare ma waweko luremwa me amara kacel ki jami mamwonya ma i Afrika, ci wacito ka ma pe wangeyo.

Obedo twon alokaloka madit adada me kwo i Hong Kong, boma madit ma ocoko dano ma gua ki i lobe mapatpat. Pwonyo leb Chinese obedo tek adada. Kadi bed kit meno, omegiwa gujolowa ki yomcwiny, dok wanongo ni camgi mit adada. Tic onongo tye ka medde oyotoyot ento wel ngom ki odi onongo oito malo adada. Pi meno, Lukiko Madit omoko tam me ryeko me cato pol pa odi ma tye i jang gang kal man. Ma pe orii i nge meno, i mwaka 2015, wakobo i lobo South Korea, ka ma pud watye ka tic iye wa i kare-ni. Ki kany bene watye ka yelle me pwonyo leb mukene matek, dok kadi bed pe watwero lokone maber, omege ki lumege gicuko cwinywa ki wacciwa ni rwomwa me loko leb Korean tye ka dongo.

Mako lirem manyen pol kare pe yot, ento wanongo ni ka walwongo jo mukene me bino ka limowa ci watwero bedo ki kare me ngeyogi oyotoyot. Waneno ni utmegiwa ma i lobe mapatpat girom aroma dok ni Jehovah ocweyowa ni omyero wayab cwinywa malac dok wamak lirem ki jo mapol.—2 Kor. 6:11.

Wanongo ni pire tek me jolo dano ducu kit ma Jehovah timo kwede dok me neno gin ma moko ni Jehovah marowa dok tye ka miniwa tira. Kare ducu ka cwinywa otur nyo ka watye ki par ka ce omege ki lumege gimarowa, wanwoyo kwano lok me cuko cwiny ma tye i kad nyo waraga mapol ma wanongo ki bot luremwa. Jehovah ogamo legawa, ocuko cwinywa ni emarowa, dok ominiwa teko me medde ki tic.

Pi mwaki magi ducu, an ki Lesli waniang ni pire tek me nongo cawa me namo kadi bed watye ki tic mapol adada. Waniang bene ni ber ka wanyerre kekenwa, tutwalle ka watye ka yelle me pwonyo leb manyen. Dok otyeno ducu watute me tamo pi gin mo ma oyomo cwinywa ma watwero pwoyo Jehovah pire.

Ki lok ada, onongo yam atamo ni pe atwero bedo lamiconari nyo bedo i lobo mukene. Ento anongo yomcwiny ki i pwonyo kit ma jami ducu twere ki kony pa Jehovah. Wiya bedo ka po i kom lok pa lanebi Jeremia ma owaco ni: “Ai Rwot [Jehovah], in dong ibwola.” (Jer. 20:7) Ada, en ominiwa mot mapol me aura dok me yomcwiny, kun bene ocobo mitina me tuk ki dege. Wabedo ki kare me tuk ki dege i kabedo mapol makato kit ma abyeko kwede i kare ma pud atidi, kun alimo jang gang kal mapatpat i but lobo ducu. Atye bene ki pwoc madit ni Lesli obedo atera me konya i tic ducu ma atimo.

Kare ducu wabedo ka poyo wiwa ni marwa pi Jehovah aye weko watimo tic magi ducu. Mot ma wanongo i kare-ni, obedo mere abil me kwo ma pe tum i kare ma Jehovah ‘biyabo iye cinge, ci miyo gin makwo ducu giyeng.’—Jab. 145:16.