1. Lok pa Lubanga pwonyowa ki gin ango?

WATWERO cobo pekki mapol adada​—pien Jehovah obedo Lapwonywa. (Ic. 30:20, 21) Lokke miniwa jami ducu ma mitte wek wabed jo ‘muteggi’ dok ma ‘wayubbe me timo tic maber ducu.’ (2 Tem. 3:17) Ka wakwo ma lubbe ki cik me Baibul, wadoko jo maryek makato jo ma lubo ‘ryeko me lobo man.’​—1 Kor. 3:19; Jab. 119:97-100.

2. Gin ango ma wabinyamo i pwony man?

² Kit ma wabineno kwede, ryeko me lobo man pol kare weko cobo miti me komwa nen calo gin maber. Pi meno, twero bedo tek me kwero tam ki timo jami calo jo me lobo man. Pi tyen lok ma tye atir, Baibul waco ni: “Wugwokke wek ngat mo pe ongakwu woko ki tam me ryeko nyo me bwola mo ma tere pe.” (Kol. 2:8) I pwony man, wabineno kit ma dano gucako ye kwede goba aryo ma tere pe. Ka wanyamo goba magi ki acel acel, wabineno pingo ryeko me lobo man obedo mingo dok wabineno bene kit ma ryeko ma tye i Lok pa Lubanga ber loyo gin mo keken ma lobo man miyo.

3-4. Alokaloka ango ma otimme i kom kit ma dano neno kwede tim tarwang i lobo Amerika i kine ka mwaka 1900 me o 1930?

³ I kine ka mwaka 1900 me o 1930 i lobo Amerika, alokaloka madit otimme i kom kit ma dano neno kwede lok i kom buto. Con, onongo pol pa dano giye ni rwatte i buto myero obed i kin jo ma gunyomme keken dok pe obedo lok ma opore me aloka i kin lwak. Ento rwom me kwo ma kit man odok woko piny dok miti marac me buto onya adada.

 ⁴ I kine ka mwaka 1920 me o 1929, pol pa dano i lobo Amerika ki Ulaya gucako maro yomcwiny ki cente adada, tutwalle i nge kato ki i Lweny me Acel me Wi Lobo. Lakwed lok mo acel owaco ni, “Cinema, goga, wer, bukke, ki kwena me cato wil ducu ocako nyuto tim me carocaro.” I kare meno bene cital myel olokke i yo ma kelo lewic dok rwom me ruk opoto matek. Kit ma Baibul otito kwede con, i kare me agikki dano bibedo “jo ma maro yomcwiny ma ka maro Lubanga.”​—2 Tem. 3:4.

5. Gin ango ma otimme i kom kit ma jo me lobo neno kwede tim me buto nicakke i kine ka mwaka 1960 me o wa tin?

⁵ I kine ka mwaka 1960 ki wiye, jami calo bedo kacel labongo nyomme, tim me buto i kin co ki co nyo mon ki mon, ki keto nyom labongo tyen lok mucwiny ocako nya i kin piny. Galowang mapol ocako nyuto tim me buto atyer labongo kanone. Jami magi ducu okelo adwogi ango? Lacoc mo acel ocoyo ni gin ma okelo pekki calo ket keny, cwercwiny, odi ma gitye ki lanywal acel keken, jo ma gitye opii pa jami ma tugo miti macilo, ki pekki mukene obedo macalo adwogi me “balle pa kit dano ma dong onya ka weng i kare-ni.” Nya pa two ma kobo ki i buto calo two jonyo obedo gin acel i kin jami mapol ma nyuto ni ryeko me lobo man obedo mingo.​—2 Pet. 2:19.

6. Kit ma jo me lobo neno kwede rwatte i buto cobo miti pa Catan nining?

⁶ Kit ma jo me lobo neno kwede rwatte i buto obedo gin ma Catan mito kikome. Labongo akalakala mo, cwinye bedo yom me neno ka dano tiyo ki mot ma Lubanga omiyo me nyom ki rwatte i buto i yo marac. (Ep. 2:2) Ka dano gitimo tim tarwang, ginyuto ni gipe ki pwoc pi mot me nywalo lutino ma Jehovah omiyo ki dano. Gitwero bene keng mot me kwo pi naka.​—1 Kor. 6:9, 10.

7-8. Pingo gin ma Baibul waco i kom rwatte i buto ber loyo gin ma jo me lobo-ni giwaco?

⁷ Jo ma gikwo ma lubbe ki ryeko me lobo-ni gicayo rwom me kwo ma tye i Baibul kun giwaco ni konye pe. Jo ma kit meno guromo penyo ni, ‘Pingo Lubanga ocweyowa ki miti me buto ci dok wacciwa ni omyero wadi woko?’ Gipenyo lapeny meno pien gitye ki tam marac ni  dano myero ocob miti mo keken ma en tye kwede. Ento Baibul waco gin mapat. Baibul keto deyo i komwa kun pwonyowa ni watwero juko miti maraco. (Kol. 3:5) Medo i kom meno, Jehovah ominiwa mot me nyom, ma man obedo yub ma weko wacobo mitiwa me buto i yo mupore. (1 Kor. 7:8, 9) I nyom, laco ki dakone gitwero nongo mit pa buto labongo par ki koko ange ma pol kare bino pi tim me tarwang.

⁸ Ka iporo ryeko me lobo-ni ki ryeko me Baibul, Baibul pwonyowa ki neno mupore ka odok i lok me rwatte i buto. Waco ni rwatte i buto twero kelo yomcwiny. (Car. 5:18, 19) Ento, Baibul waco bene ni: ‘Dano acel acel myero onge loyo kome kekene i cwiny maleng dok i yo me woro. Pe wuwek miti me kom obwowu, macalo lurok ma pe ngeyo Lubanga.’​—1 Tec. 4:4, 5.

9. (a) Kikonyo lutic pa Jehovah ma gukwo i kine ka mwaka 1900 me o 1930 me lubo ryeko ma a ki i Lok pa Lubanga nining? (b) Tam me ryeko ango ma tye i 1 Jon 2:15, 16? (c) Kit ma kiryeyo kwede i Jo Roma 1:24-27, tim tarwang ango ma omyero wagwokke ki iye?

⁹ I acakki me cencwari me 20, tam pa jo ma pe “giparo gin mo” pe oloko tam pa lutic pa Jehovah. (Ep. 4:19) Gutute me kwo ma lubbe ki cik me Baibul. Wi Lubele me Mai 15, 1926 owaco ni, “laco nyo dako myero obed maleng i tamme ki ticce, tutwalle ka odok i kom kit ma en tero kwede ngat ma pe obedo dakone nyo cware.” Kadi bed lobo tye ka balle medde ameda, Lucaden pa Jehovah gulubo ryeko ma a ki i Lok pa Lubanga. (Kwan 1 Jon 2:15, 16.) Watye ki pwoc madit adada pi Baibul! Watye bene ki pwoc pi cam me cwiny ma Jehovah miyo i karene kikome me konyowa wek ryeko pa jo me lobo man pe obwolwa ka odok i kom tim tarwang. *​—Kwan Jo Roma 1:24-27.

10-11. Gin ango ma Baibul ociko ni bitimme i kare me agikki?

¹⁰ Baibul ociko ni i kare me agikki, dano bibedo jo ma “maro komgi kengi.” (2 Tem. 3:1, 2) Wape ki ur mo ka waneno dano gicwako kwo ma kit man me paro pigi kengi. Buk mo acel owaco ni i kine ka mwaka 1970 ki wiye, “bukke ma miyo tam i kom kit me kwo onya ka weng.” Bukke mogo onongo cuko cwiny jo ma kwano ni pe mitte ni gulok kit ma gikwo kwede. Me labolle, nen kong lok man ma kicoyo i buk acel: “Mar komi kekeni pien in aye ibedo ngat maleng loyo, mamwonya dok ma bedo kwede mit loyo.” Buk meno waco ni ngat acel acel myero oyer pire kene kit kwo ma en mito, dok bene otim gin mo keken ma en winyo ni ber dok pe diye.

¹¹ Tika dong iwinyo lok ma kit man? Catan owaco ki Kawa ni otim gin mo ma cal ki meno. En owaco ni Kawa twero bedo ‘calo Lubanga, kun ngeyo gin maber ki gin marac.’ (Acak. 3:5) I kare-ni, pol pa dano gitamo ni rwomgi tye lamal ma ngat mo keken pe twero waccigi gin maber ki gin marac​—kadi wa Lubanga. Me labolle, tam ma kit man nen woko ka maleng ka odok i kom kit ma dano neno kwede nyom.

12. Kit tam ango ma lobo cwako ka odok i lok me nyom?

¹² Baibul waco ni jo munyomme omyero guwore i kingi dok gugwok kwonge  ma gukwonge kwede i nino me nyomgi. Baibul bene cuko cwiny laco ki dakone me bedo lugen, kun waco ni: ‘Laco weko wonne ki minne, moko i kom dakone liking, gin aryo gidoko kom acel.’ (Acak. 2:24) Ka iporo ki jo ma lubo ryeko me lobo man, giwaco ni ngat acel acel munyomme myero opar pi mitine kene. Buk mo acel ma loko i kom keto nyom owaco ni, ‘yam con onongo ka dano gitye ka nyomme gikwonge ni gibibedo kacel wang ma to aye opokogi. Ento dong i kare-ni, jo mapol guloko kwonge man woko kun gikwonge ni gibibedo kacel teke pud gimarre.’ Kodi tim meno me tero nyom tuko tuko oweko ket keny onya i kin piny dok kelo cwercwiny madwong. Labongo akalakala mo, kit ma jo me lobo-ni gineno kwede nyom nyuto mingo.

13. Tyen lok mene ma oweko Jehovah dag jo ma giwakke?

¹³ Baibul waco ni: “Rwot [Jehovah] dag jo ma luwakke.” (Car. 16:5) Pingo Jehovah dag jo ma wakke? Tyen lok acel aye ni, jo ma wakke gidongo dok gicwako cwiny me paro pigi kengi ma weko gibedo wor calo Catan. Tam kong tek wic man, Catan onongo tamo ni Yecu kulu​—ma Lubanga otiyo kwede me cweyo jami ducu​—myero oryebbe piny owor en! (Mat. 4:8, 9; Kol. 1:15, 16) Jo ma giwakke kit meno ginyuto ka maleng ni ryeko me lobo-ni obedo mingo ki bot Lubanga.

14. Jo Roma 12:3 twero konyowa me bedo ki neno mupore i komwa kekenwa nining?

¹⁴ Baibul konyowa me bedo ki neno mupore i komwa kekenwa. Baibul waco ni pe rac me marre kekenwa. Yecu owaco ni: “Mar luwoti macalo imarre keni,” ma man nyuto ni pe rac me cobo mitiwa mupore. (Mat. 19:19) Kadi bed kit meno, Baibul pe pwonyo ni omyero watam ni piwa tek loyo jo mukene. Me ka meno,  Baibul waco ni: “Pe wutim gin mo pi laro dito nyo pi wakke awaka keken, ento wubed ki mwolo, kun dano acel acel woro lawote macalo ngat madit loye.”​—Pil. 2:3; kwan Jo Roma 12:3.

15. Gin ango ma ineno ma weko imoko ni tam ma Baibul miyo madok i kom neno mupore i komwa kekenwa ber?

¹⁵ I kare-ni, jo mapol, kadiwa jo ma kitamo ni giryek nyo gukwano matut giwaco ni tam ma a ki i Baibul obedo tam me mingo keken. Giwaco ni ka itamo ni jo mukene pigi tek kato in, ci weko bedo yot botgi me teri i yo marac. Adwogi ango ma tam ma kit man okelo i lobo pa Catan-ni? Gin ango ma dong ineno? Jo ma giparo pigi kengi tika cwinygi yom? Tika jo me odigi cwinygi yom? Mono gitye ki lurem me ada? Tika gitye ki wat macok ki Lubanga? Ma lubbe ki gin ma ineno, mene ma kelo adwogi maber loyo​—lubo ryeko me lobo, nyo lubo ryeko ma tye i Lok pa Lubanga?

16-17. Gin ango ma omyero wabed ki pwoc iye, dok pingo?

¹⁶ Jo ma gilubo tam pa jo ma lobo neno ni giryek gubedo calo lawot mo murweny ma tye ka penyo yo ki bot welo lawote murweny bene. Yecu oloko kit man i kom “luryeko” ma i karene ni: “Gin lutowang ma gipeyo lutowang wadigi. Ka ce latowang peyo latowang lawote, ci gin aryo ducu gibipoto woko i bur.” (Mat. 15:14) Ki lok ada, ryeko me lobo-ni obedo mingo ki bot Lubanga.

¹⁷ Tam me ryeko ma Baibul miyo kare ducu “konyo me pwony, me juko dano, me tiro kit pa dano, me nyebo dano wek gulub kit ma atir.” (2 Tem. 3:16) Watye ki pwoc madit adada ni Jehovah tye ka gwokowa ki i ryeko me lobo-ni kun tiyo ki dulle! (Ep. 4:14) Cam me cwiny ma en omiyo botwa miniwa teko ma mitte me lubo rwom me kwo matir ma tye i Baibul. Watye ki mot ni Jehovah ominiwa ryeko ki tira ma pud dong ber loyo i Lokke!