1-2. Lanen pa Lakwena Paulo twero konyo luelda ma i kare-ni nining?

 LAKWENA Paulo onongo maro utmegine. En otiyo matek adada me gwokogi. (Tic 20:31) Meno oweko luye luwote bene gumarre matek. I nino mo acel, luelda me Epeco “ducu gukok” ki pig wanggi i kare ma guniang ni pe dong gibineno Paulo. (Tic 20:37) I yo acel-lu, lueldawa bene gimaro omegigi ki lumegigi matek dok gitimo jami ducu ma giromo me konyogi. (Pil. 2:16, 17) Ento i kare mogo, luelda gikato ki i ariya. Gin ango ma twero konyogi me loyo ariya magi?

² Lueldawa ma gitiyo matek tutwal-li giromo lubo lanen pa Paulo. (1 Kor. 11:1) En onongo pe obedo obar got. Paulo onongo obedo dano ma tye ki roc dok i kare mogo onongo yelle ayela me timo gin ma atir. (Rom. 7:18-20) Dok en onongo tye ki pekki mapol i kwone. Ento Paulo pe oilo cinge woko nyo orwenyo yomcwinye. Ka luelda gilubo lanen pa Paulo, gitwero loyo ariya ma gikato ki iye kun gimedde ki bedo ki yomcwiny i ticgi pi Jehovah. Kong dong wanenu kit ma gitwero timo man kwede.

3. Gin ango ma wabinyamo i pwony man, dok meno bikonyowa me timo ngo?

³ I pwony man wabinyamo ariya angwen ma luelda gikato ki iye: (1) nongo cawa muromo me tito kwena kun bene gicobo ticgi mukene macalo luelda, (2) bedo lukwat ma lumar, (3) lweny ki gorogi, ki dong (4) tic kacel ki jo mukene ma gin bene gitye ki roc. Wabinyamo kit ma Paulo oloyo kwede ariya magi ki acel acel ki kit ma luelda gitwero lubo kwede lanenne.

4. Pingo i kare mukene Luelda ginongo ni tek me weko lanen maber i tic me tito kwena?

⁴ Gin mumiyo timo man tek. Luelda gitye ki tic mapol adada medo i kom doro tic me tito kwena. Me labolle, gilokke aloka me bedo wonkom i cokke me dye cabit ki doro bute me Kwano Baibul Kacel Macalo Kacokke. Gimiyo bene pwony mukene. Gitiyo matek me pwonyo lukony kor tic dok cwinygi yom me cuko cwiny omege ki lumege. (1 Pet. 5:2) Luelda mukene gimiyo kony i tic me gero ki roco Odi me Ker ki odi mukene ma kitiyo kwede me worowa. Medo i kom meno, calo lutit kwena mukene-ni ducu, tic ma pire tek loyo ma luelda gitimo obedo tito kwena me Ker-ri.—Mat. 28:19, 20.

5. Lanen maber ango ma Paulo oweko macalo latit kwena?

⁵ Lanen pa Paulo. I buk pa Jo Pilipi 1:10, Paulo otitiwa tyen lok mumiyo en onongo obedo latit kwena mucwiny. En ocuko cwinywa ni: ‘Wuket pi jami ma pigi tego obed mukwongo.’ Paulo onongo lubo tam ma en omiyo-ni. Onongo kimine tic me pwony dok pi mwaki mapol en otero ticce meno calo gin ma pire tek adada i kwone. En onongo tito kwena “i dye lwak ki i ot ki ot.” (Tic 20:20) En onongo pe tito kwena i cawa moni i nino mo nyo i nino acel keken i cabit. En otito kwena i cawa mo keken dok i kabedo mo keken ma onongo twere! Me labolle, i kare ma en onongo tye ka kuro luwot luwote i boma me Atene, en otito kwena bot jo mogo ma guywek dok mukene i kingi gujolo kwenane. (Tic 17:16, 17, 34) Kadi wa i kare ma en “tye i buc,” Paulo onongo tito kwena bot dano ma i ka ngete.—Pil. 1:13, 14; Tic 28:16-24.

6. Gin ango ma Paulo opwonyo jo mukene me timone?

⁶ Paulo onongo tiyo ki cawane i yo maber loyo. En onongo i kare mogo lwongo jo mukene me ribbe kacel kwede i tic me pwony. Me labolle, i kare ma en tye i wotte mukwongo macalo lamiconari, en otero Jon Marako, dok i wotte me aryone, en ocito kacel ki Temceo. (Tic 12:25; 16:1-4) Labongo akalakala mo, Paulo otute matek me pwonyo co magi kit me yubo kacokke wek obed maber, kit me bedo lukwat maber, ki kit me doko lupwonye mucwiny.—1 Kor. 4:17.

7. Luelda gitwero timo gin ma Paulo owaco i Jo Epeco 6:14, 15 nining?

⁷ Pwony ma wanongo. Luelda gitwero lubo lanen pa Paulo pe ki tito kwena i ot ki ot keken ento bene ki bedo atera me miyo caden i cawa ki kabedo mo keken ma  gitwero. (Kwan Jo Epeco 6:14, 15.) Me labolle, gitwero miyo caden ka gucito ka wil nyo i ka ticgi. Nyo ka gitye ka nywako i tic me gero odi me worowa, giromo tito kwena bot jo ma gibedo cok ki ka gedo-ni nyo bot jo ma giwilo jami me gedo ki botgi. Calo Paulo, luelda gitwero tic ki cawagi i kare ma nongo gitye i tic me tito kwena me pwonyo jo mukene, kadi wa lukony kor tic.

8. I kare mogo, gin ango ma omyero laelda otim?

⁸ Luelda pe myero gulung wigi tutwal i tic me kacokke nyo i tic me adwol ma weko pe ginongo cawa me tito kwena. Wek gunong cawa muromo me cobo ticgi ducu, i kare mogo twero mitte ni gukwer tic mukene woko. I nge tamo i kom lok man kun bene gilego iye, giromo niang ni ka guye tic man ci pe gibibedo ki cawa muromo me timo tic mogo ma pigi bene tek. Tic magi kwako doro woro pi jo me ot cabit ki cabit, tito kwena ki mit kom, kacel ki pwonyo lutinogi i tic me pwony. Jo mogo ginongo ni tek me kwero mot me tic ento gitwero bedo ki gen ni Jehovah niang mitigi me cobo tic mapatpat kakare.

9. Ariya ango ma luelda gikemme kwede?

⁹ Gin mumiyo timo man tek. Jo pa Jehovah gitye ka kato ki i pekki mapol. I kare me agikki ma watye ka kwo iye-ni, wan ducu wamito cuko cwiny, kony, ki kwecwiny. Dok i kare mukene jo mogo gimito kony wek pe gupoti i bal. (1 Tec. 5:14) Ngene kene ni luelda pe gitwero kwanyo pekki ducu ma jo pa Jehovah gikato ki iye. Kadi bed kit meno, Jehovah mito ni luelda gutim jami ducu ma gitwero me cukocwiny romine ki gwokogi. Luelda ma gitye ki tic mapol gitwero nongo cawa nining me miyo kony i yo magi?

10. Ma lubbe ki 1 Jo Tecalonika 2:7, Paulo ogwoko jo pa Jehovah nining?

¹⁰ Lanen pa Paulo. Paulo onongo yenyo yo me pwoyo utmegine ki cuko cwinygi. Bedo ber pi luelda me lubo lanenne kun ginyuto mar kacel ki kica bot omege ki lumege. (Kwan 1 Jo Tecalonika 2:7.) Paulo otito ki luye luwote ni emarogi dok ni Jehovah bene marogi matek. (2 Kor. 2:4; Ep. 2:4, 5) Paulo onongo tero jo me kacokke macalo lureme kun kwanyo kare me bedo kacel kwedgi. En onyuto genne i komgi kun tittigi ka maleng jami ma kele par kacel ki gorone. (2 Kor. 7:5; 1 Tem. 1:15) Kadi bed kit meno, Paulo pe oketo cwinye tutwal i kom gorone. Me ka meno, en onongo mito konyo utmegine.

11. Pingo Paulo omiyo tira bot omegine ki lumegine?

¹¹ I kare mukene onongo mitte ni Paulo omi tira bot omegine ki lumegine. Ento en otimo meno pe ni pien iye onongo owang i komgi. En ominigi tira pien onongo  paro pigi dok onongo mito gwokogi ki i pekki. En oweko guniang tirane dok onongo mito ni gujol. Me labolle, i waraga ma en ocoyo bot jo Korint, Paulo omiyo tira magwar. I nge coyo waraga man, en ocwalo botgi Tito. Paulo onongo tye ki par me niang ka gujolo tira ma en omiyo. Cwinye pud dong obedo yom ya me niang ni gujolo tirane dok guketo i tic!—2 Kor. 7:6, 7.

12. Luelda gitwero cuko cwiny luye luwotgi nining?

¹² Pwony ma wanongo. Luelda gilubo lanen pa Paulo ka gikwanyo kare me bedo kacel ki luye luwotgi. Yo acel me timo meno aye ki o con i cokke wek gunong cawa me boko lok ma cuko cwiny jo mukene. Pol kare tero dakika manok keken me waco lok me cuko cwiny ma omego nyo lamego moni mito. (Rom. 1:12; Ep. 5:16) Laelda ma lubo lanen pa Paulo bene bijingo cwiny omege ki lumege kun tiyo ki Lok pa Lubanga me cuko cwinygi ki me moko botgi ni Lubanga marogi. Medo i kom meno, en weko gingeyo ni emarogi. En loko kwedgi kare ki kare dok yenyo tyen lok me pwoyogi. Ka mitte ni laelda omi tira, ci en myero owek tirane ojenge i Lok pa Lubanga. En miyo tira i kom peko moni ma tye kikome ento i yo me kica pien nongo en mito ni omego nyo lamego-ni ojol tirane dok oket i tic.—Gal. 6:1.

13. Goro ma laelda moni tye kwede twero weko en winyo nining?

¹³ Gin mumiyo timo man tek. Calo dano ducu, luelda bene gitye ki roc dok i kare mogo gitimo bal. (Rom. 3:23) Twero bedo tek pigi me bedo ki neno ma opore i kom gorogi. Luelda mogo gitwero keto cwinygi mukato kare i kom gorogi ma weko cwinygi tur woko. Mukene doki gitwero gengo ngegi kun gitamo ni pe mitte ni gitim alokaloka mo keken i kom gorogi.

14. Ma lubbe ki 2 Jo Korint 4:7, mwolo okonyo Paulo nining me lweny ki gorone?

¹⁴ Lanen pa Paulo. Pien Paulo onongo mwol, en oniang ni pe etwero lweny ki gorone labongo nongo kony ki bot jo mukene. En onongo mito teko ma Lubanga miyo. Ma Paulo peya opwonyo ada, en onongo ger dok obedo ka keto aunauna magwar i kom Lukricitayo. Ento lacen, en oye gorone dok obedo atera me loko tamme ki kite. (1 Tem. 1:12-16) Ki kony pa Jehovah, Paulo odoko laelda mamwol, lamar, dok lakica. En onongo ngeyo maber ni etye ki goro mapol ento pe ocwalo cawane ducu me bedo ka tam i kom gorone. Me ka meno, en onongo tye ki gen ni  Jehovah bitimme kica. (Rom. 7:21-25) En onongo pe tamo ni etwero bedo labongo roc. Me ka meno, en otute matek me dongo kit pa Lukricitayo dok obedo ka jenge i kom teko pa Jehovah me cobo ticce.—1 Kor. 9:27; kwan 2 Jo Korint 4:7.

15. Neno ma opore ango ma omyero laelda obed kwede i kom gorone?

¹⁵ Pwony ma wanongo. Jehovah pe ocimo luelda pien ni gitye labongo roc mo keken. Kadi bed kit meno, Jehovah mito ni guye gorogi, dok gutute matek me dongo kit pa Lukricitayo. (Ep. 4:23, 24) Laelda myero oti ki karene me kwano Baibul pire kene me neno ka ma myero etim alokaloka iye i kwone. Ka en otimo meno Jehovah bikonye me bedo ki yomcwiny ki me bedo laelda maber.—Yak. 1:25.

16. Gin ango ma twero timme ka laelda keto cwinye i kom roc pa jo mukene?

¹⁶ Gin mumiyo timo man tek. Luelda gitwero ngeyo goro pa jo ma i kacokke pien gitiyo macok adada kwedgi. Ento ka pe gugwokke, igi twero wang, gijuko nyuto kica kun bene gingolo kop i wi utmegigi. Paulo ociko Lukricitayo ni meno aye gin ma Catan mito ni gutim.—2 Kor. 2:10, 11.

17. Paulo onongo neno omegine ki lumegine nining?

¹⁷ Lanen pa Paulo. En obedo ki neno mupore i kom omegine ki lumegine. En onongo ngeyo gorogi pien i kare mogo bal ma gutimo ocwero cwinye. Ento Paulo onongo ngeyo ni ka ngat moni otimo bal, meno nongo pe tyen lokke ni ngat meno rac. En onongo maro utmegine dok oketo cwinye i kom kitgi mabeco. Ka omegine ki lumegine gitye ka onongo ni tek me timo gin ma atir, en onongo yero me tam ni gimito timo gin maber ento gimito mere kony aye.

18. Gin ango ma ipwonyo ki i kit ma Paulo otero kwede Euodia ki Cintuke? (Jo Pilipi 4:1-3)

¹⁸ Me labolle, nen kong kit ma Paulo otero kwede lumege aryo ma i kacokke me Pilipi. (Kwan Jo Pilipi 4:1-3.) Nen calo Euodia ki Cintuke gubedo ki niang manok mo i kingi ci liremgi oballe woko. Paulo pe oterogi ki gero nyo ongolo kop i wigi; en oketo cwinye i kom kitgi mabeco. Lumege ma lugen magi gutiyo pi Jehovah pi mwaki mapol. Paulo onongo ngeyo ni Jehovah marogi. Neno maber ma Paulo obedo kwede i kom lumege magi oweko en ocuko cwinygi me cobo peko ma tye i kingi-ni. Pien Paulo oketo cwinye i kom kit mabeco ma jo mukene tye kwede, en pe orwenyo yomcwinye dok obedo ki lirem macok ki jo ma i kacokke meno.

19. (a) Luelda gitwero bedo ki neno mupore i kom luye luwotgi nining? (b) Pwony ango ma itwero nongo ki i cal ma nyuto laelda ma tye ka gwoko lengo me Ot me Ker?

¹⁹ Pwony ma wanongo. Luelda, wuyeny kit mabeco ma omegiwu ki lumegiwu gitye  kwede. Gin ducu gitye ki roc; ento gin ducu bene gitye ki kit mabeco ma wan ducu watwero marone. (Pil. 2:3) Tye lok ada ni, kare ki kare twero mitte ni luelda gumi tira ki omego nyo lamego mo. Ento calo Paulo, luelda omyero gutute matek pe me keto cwinygi i kom lok ki tim pa ngat meno ma cwero cwinygi. Me ka meno, bedo ber ka guketo cwinygi i kom mar pa ngat-ti pi Jehovah, kit ma en tye ka diyo kwede cwinye i tic pi Lubanga, ki miti ma en tye kwede me timo gin maber. Luelda ma giketo cwinygi i kom kit mabeco ma jo mukene gitye kwede giweko omegigi ki lumegigi giwinyo ni jo ducu me kacokke marogi.

20. I yo ma nining ma luelda gitwero medde ki nongo adwogi maber ki i lanen pa Paulo?

²⁰ Wun luelda, wubinongo ni tye me kony adada ka wumedde ki kwano lanen pa Paulo. Me labolle, i Watch Tower Publications Index, itwero yenyo i te wi lok madit ma waco ni “Paulo” ci inen i te wi lok matidi ma waco ni “lanen pi luelda.” Ka iwoto ki kwano pwony mogo ma kiryeyogi kenyo, pennye kekeni ni, ‘Lanen pa Paulo twero konya nining pe me rwenyo yomcwinya ka awoto ki cobo ticca macalo laelda?’

21. Gin ango ma luelda gitwero bedo ki gen iye?

²¹ Wun luelda wiwu opo ni, Jehovah pe tye ka penyowu ni wubed labongo roc mo keken; en tye ka penyowu me bedo lugen. (1 Kor. 4:2) Jehovah obedo ki pwoc madit adada pi tic ma Paulo otiyo kacel ki gen ma en onyuto. Itwero bedo labongo akalakala mo keken ni Lubanga bene pwoyo gin ma itimo i ticce. Jehovah “wiye pe biwil i kom tic ma yam wutiyo, kadi ki mar ma wunyuto pire ki konyo jo pa Lubanga, ma pud wutye ka konyogi bene wa i kare-ni.”—Ibru 6:10.