1-2. (a) Kwo pa Paulo onongo tye nining i kare ma en ocoyo waragane bot Lukricitayo me Epeco, dok pingo en ocoyo waraga man? (b) Lapeny mene ma wabinyamogi?

 I KARE ma lakwena Paulo tye i buc i Roma, en onongo tye ki miti me cuko cwiny luye luwote. En onongo pe twero limo utmege magi wang ki wang, pi meno en ocoyo botgi waraga mapol. En ocoyo waragane acel i kine ka mwaka 60 nyo 61 K.M. bot Lukricitayo ma i Epeco.—Ep. 1:1; 4:1.

² Mwaki ma romo apar angec, Paulo onongo obedo ka tito kwena i Epeco kacel ki pwonyo lok man me kwena maber. (Tic 19:​1, 8-10; 20:​20, 21) En onongo maro utmegine matek dok onongo mito konyogi me medde ki bedo lugen bot Jehovah. Ento pingo en ocoyo waraga ma loko i kom colpiny ki dero bot Lukricitayo ma kiwirogi? Dok pwony ango ma Lukricitayo ducu gitwero nongone ki i tira meno? Kong dong wanyamu lagam pi lapeny magi.

GUA WOKO KI I COLPINY, GUDONYO I DERO

3. Lapor ango ma Paulo otiyo kwede i waragane bot jo Epeco?

³ Paulo ocoyo bot Lukricitayo ma i Epeco ni: “Yam wubedo colpiny, ento kombeddi dong wudoko dyeceng.” (Ep. 5:8) Ki i tyeng man, Paulo otiyo ki lapor me “colpiny” ki “dyeceng” me nyuto kit ma Lukricitayo me Epeco onongo gitye ka timo olungtuke pa gin ma gupwonyo. Kong dong wanyamu tyen lok mumiyo Paulo onongo twero waco ni Lukricitayo me Epeco gitye i “colpiny.”

4. Ngo ma nyuto ni jo Epeco onongo gitye i dini goba?

 ⁴ Dini goba. I kare ma peya gupwonyo ada dok gudoko Lukricitayo, jo Epeco onongo gilubo pwony me dini goba dok gimaro tim me jokjok. Boma me Epeco onongo tye ki ot jok ma dano giworo iye cal jok ma dako pa Lugrik ma nyinge Atemi, dok ot man onongo tye i kin jami abiro ma gidongo loyo ma dano ocweyo i wi lobo. Dano ma gicito kunnu onongo gicito ka woro cal lubange me goba. Lutet ryal onongo gitiyo cente madwong ki i yubo kacel ki cato cal lubange magi. (Tic 19:​23-27) Medo i kom meno, jo mapol ma gibedo i Epeco onongo gingene adada pi tim tyet.—Tic 19:19.

5. Ngo ma nyuto ni jo Epeco onongo gimaro tim caro caro?

⁵ Tim caro caro. Jo ma gibedo i Epeco onongo gimaro tim caro caro adada dok lewic pe makogi kulu pi tim magi. Tuko goga ma onongo gituko kacel ki kwer me dinigi onongo opong ki tim me buto. (Ep. 5:3) Jo mapol i boma man onongo “pe dong giparo gin mo,” ma man tyen lokke ni “pe gitwero winyo arem.” (Ep. 4:​17-19) Ma peya gupwonyo rwom pa Jehovah me gin ma atir ki gin marac, cwinygi onongo pe pidogi ka gutimo gin mo marac. Gin bene onongo pe giparo kulu kit ma Jehovah winyo kwede i kom timgi magi. Pi meno, Paulo onongo twero waco ni “tamgi dong onyobbe woko, pe dong gitwero niang gin mo, kwo ma Lubanga miyo nen gin ma welo ki tung botgi.”

6. Pingo Paulo onongo twero waco ni jo Epeco dong gudoko jo me “dyeceng”?

⁶ Kadi bed kit meno, jo mogo me Epeco onongo dong gua woko ki i colpiny. Paulo ocoyo ni “kombeddi dong wudoko dyeceng i Rwot.” (Ep. 5:8) Onongo dong gitye ka kwo ma lubbe ki Lok pa Jehovah, ma tye calo tara ma konyogi i colpiny. (Jab. 119:105) Lukricitayo ma i Epeco onongo dong guweko woko kwer ki pwony me dini goba kacel ki tim caro caro. Onongo gudoko jo ma ‘lubo kit pa Lubanga’ dok gitye ka tute matek me timo jami ducu ma gitwero me woro Jehovah ki yomo cwinye.—Ep. 5:1.

7. I yo ma nining ma kwowa rom aroma ki kwo pa Lukricitayo mogo me Epeco?

 ⁷ I yo acel-lu, ma peya wapwonyo ada, onongo watye i dini goba dok wakwo caro caro. Jo mogo i kinwa onongo gikwero kwer me dini goba dok jo mukene onongo gimaro tim me tarwang. Ento i kare ma dong wapwonyo rwom me kit ma atir pa Jehovah, watimo alokaloka. Wacako kwo i yo ma yomo cwinye. Dok macalo adwogine, wanongo mot mabeco mapol. (Ic. 48:17) Ento i kare-ni, pud wakemme ki ariya mogo. Mitte ni pe wadok cen i colpiny ma watyeko weko woko dok ‘kitwa myero omedde ki bedo kit pa jo me ceng.’ Watwero timo meno nining?

MEDDE KI KWERO COLPINY

8. Ma lubbe ki Jo Epeco 5:​3-5, gin ango ma onongo mitte ni Lukricitayo me Epeco gumedde ki kwerone?

⁸ Kwan Jo Epeco 5:​3-5. Wek Lukricitayo me Epeco gumedde ki kwero tim caro caro, onongo mitte ni gumedde ki kwero tim mogo ma pe yomo cwiny Jehovah. Meno onongo pe kwako kwero tim me tarwang keken, ento kadi wa loko lok macilo. Paulo opoyo wi jo Epeco ni omyero gukwer jami magi ka gimito nongo “dul mo . . i ker pa Kricito ki pa Lubanga.”

9. Pingo omyero wagwokke pe me neno, winyo, nyo loko lok macilo?

⁹ Wan bene omyero wamedde ki lweny matek wek pe wadony i “tic mo ducu me piny macol.” (Ep. 5:11) Tye lok ada ni, ka ngat moni neno, winyo, nyo loko lok macilo, ci bedo yot adada bote me timo bal. (Acak. 3:6; Yak. 1:​14, 15) I lobo mo acel, omege ki lumege mapol gucako gurup mo i Intanet me nywako lok i kingi. I acakkine, jo mapol i kingi onongo gimaro lok i kom jami me cwiny. Ento motmot, gucako loko lok mogo ma pe yomo cwiny Jehovah. Pol pa lokgi onongo dok i kom tim me buto keken. Lacen, pol pa omege ki lumege magi guwaco ni lok macilo magi oweko gutimo tim tarwang.

10. Gin ango ma Catan mito ni watam? (Jo Epeco 5:6)

¹⁰ Lobo pa Catan tute matek me bwolowa wek waye ni tim me tarwang kacel ki jami macilo pe rac kulu. (2 Pet. 2:19) Man pe tye me ur! Larac-ci kare ducu bedo ka tute matek me nyweno wi dano wek obed tek me niang gin ma tye atir ki gin ma pe tye atir. (Ic. 5:20; 2 Kor. 4:4) Man oweko filim, telebijon, kacel ki kabedo me Intanet giyweko tam ma pe rwatte ki rwom me kit ma atir pa Jehovah! Catan mito ni watam ni tim tarwang kacel ki jami macilo pe gubedo gin marac ento obedo gin mamit.—Kwan Jo Epeco 5:6.

11. I yo ma nining ma gin mutimme i kom Angela nyuto kit ma pire tek kwede me lubo tira ma nonge i Jo Epeco 5:7? (Nen bene cal.)

¹¹ Catan mito ni wamak lirem ki jo ma giweko bedo tek botwa me lubo rwom me kwo ma atir pa Jehovah. Meno aye tyen lok mumiyo Paulo ocuko cwiny Lukricitayo me Epeco ni: “Pe wuribbe kwedgi,” gin jo ma gitimo jami maraco i wang Lubanga. (Ep. 5:7) Ento omyero wagwokke makato Lukricitayo me Epeco, pien i kare-ni waromo tero cawa malac ki dano, pe wang ki wang keken, ento wa i kabedo me nywako lok i Intanet. Laminwa Angela, a ma bedo i lobo Asia, oniang kit ma kabedo me nywako lok i Intanet twero bedo rac kwede. En oye ni: “Nywako lok i Intanet twero bedo owic ma loko tammi motmot. Ma pe otero kare,  onongo dong cwinya pe pida me bedo ki lurem ma pe giworo cik ma igi lac me Baibul. I agikkine, acako tamo ni kwo i yo ma pe yomo cwiny Jehovah pe rac.” Ento i yo me mar, luelda gukonyo Angela me timo alokaloka ma mitte. En owaco ni: “I kare-ni dong aketo tamma i kom Jehovah me ka lungo wiya i kabedo me nywako lok i Intanet.”

12. Gin ango ma bikonyowa me medde ki lubo rwom me kit ma atir pa Jehovah?

¹² Mitte ni walweny matek ki tam pa jo me lobo-ni ma giye ni tim caro caro pe rac. Wan wangeyo ni rac. (Ep. 4:​19, 20) Ento bedo ber ka wapennye kekenwa ni: ‘Tika agwokke adada pe me ribbe atata ki lutic luwota, lutino kwan luwota, nyo jo mukene ma pe giworo rwom me kit ma atir pa Jehovah? Tika acung matek me lubo gin ma Jehovah waco ni ber kadi bed timo meno weko jo mukene giwaco ni abedo lagingi?’ Dok kit ma kinyuto kwede i 2 Temceo 2:​20-22, mitte bene ni wagwokke ka watye ka yero luremwa macok ma i kacokke. Wiwa myero opo ni jo mogo ma i kacokke pe guromo konyowa me medde ki bedo lugen i ticwa pi Jehovah.

WUMEDDE KI WOT MACALO “JO ME CENG”

13. Tyen lokke ngo me ‘medde ki wot macalo jo me ceng’? (Jo Epeco 5:​7-9)

¹³ Paulo ocuko cwiny Lukricitayo me Epeco pe me kwero colpiny keken ento bene ni ‘kitgi myero omedde ki bedo kit pa jo me ceng.’ (Kwan Jo Epeco 5:​7-9.) Meno tyen lokke ngo? Tyen lokke ni omyero wakwo calo Lukricitayo me ada kare ducu. Yo acel ma watimo kwede man aye ki kwano Baibul nino ducu kacel ki kwan piwa kenwa kun watiyo ki bukkewa ma jenge i Baibul. Pire tek adada ni omyero waket cwinywa i kom lanen ki pwony pa Yecu Kricito ma en aye, “ceng me lobo.”—Jon 8:12; Car. 6:23.

14. Cwiny maleng twero konyowa nining?

¹⁴ Wamito bene kony pa cwiny maleng pa Lubanga wek wamedde ki wot macalo “jo me ceng.” Pingo? Pien pe yot me bedo ki kwo maleng i lobo man ma opong ki tim caro caro-ni. (1 Tec. 4:​3-5, 7, 8) Cwiny  maleng twero konyowa me lweny ki tam pa jo me lobo-ni ma pe gineno jami kit ma Jehovah neno kwede. Cwiny maleng bene romo konyowa me nyako “gin ducu ma tye maber, dok atir, ki me ada.”—Ep. 5:9.

15. I yo mapatpat ango ma watwero nongo kwede cwiny maleng? (Jo Epeco 5:​19, 20)

¹⁵ Yo acel ma watwero nongo kwede ki cwiny maleng aye ki lega pire. Yecu owaco ni Jehovah “bimiyo cwiny maleng makato bot jo ma lege.” (Luka 11:13) Dok ka wapako Jehovah kacel i cokkewa, wanongo bene cwiny maleng. (Kwan Jo Epeco 5:​19, 20.) Adwogi maber ma cwiny maleng kelo i komwa bikonyowa me kwo i yo ma yomo cwiny Lubanga.

16. Gin ango ma bikonyowa me moko tam maber? (Jo Epeco 5:​10, 17)

¹⁶ Ka watye ki tam ma pigi tego me amoka, bedo ber ka waniang “gin ma Rwot [Jehovah] mito” dok waket i tic. (Kwan Jo Epeco 5:​10, 17.) Ka wanongo cik ma igi lac ma gudo tam ma wamito moko-ni, ci nongo watye ka yenyo tam pa Lubanga i lok meno. Dong ka waketo cik ma igi lac magi i tic, wabibedo ki kare me moko tam mabeco.

17. Watwero tic ki cawawa i yo maber loyo nining? (Jo Epeco 5:​15, 16) (Nen bene cal.)

¹⁷ Paulo bene omiyo tira bot Lukricitayo me Epeco i kom kit ma gitwero tic kwede ki cawagi i yo maber. (Kwan Jo Epeco 5:​15, 16.) “Larac-ci,” ma obedo Catan dok lamonewa-ni, mito ni wamedde ki lungo wiwa ka timo jami me lobo man wek pe wabed ki cawa muromo me tic pi Lubanga. (1 Jon 5:19) Lakricitayo twero cako lungo wiye i yenyo cente, kwan i rwom ma lamal, nyo i dog ticce me ka yenyo yo me medo ticce pi Jehovah. Ka en ocako timo meno, ci binen woko ka maleng ni en tye ka tam macalo jo me lobo man ma pe giworo Jehovah. Tye lok ada ni, jami magi pe giraco, ento  omyero pe waket pigi mukwongo i kwowa. Wek wawot macalo “jo me ceng,” mitte ni ‘kare ma watye kwede omyero wati kwede i yo maber,’ kun waketo cwinywa i kom jami ma pigi tego loyo.

18. Gin ango ma Donald otimo wek eti ki cawane i yo maber loyo?

¹⁸ Yeny yo ma itwero medo kwede ticci pi Jehovah. Meno aye gin ma Omego Donald, ma bedo i lobo South Africa, otimo. En owaco ni: “Angiyo kwona maber, ci abako doga bot Jehovah ni okonya wek amed cawana i tic me pwony. Alego ni okonya wek anong tic ma biweko abedo ki cawa muromo me tito kwena. Ki kony pa Jehovah, anongo dog tic mupore. An ki dakona, wadonyo i tic pi kare malac kacel.”

19. Watwero medde ki wot macalo “jo me ceng” nining?

¹⁹ Waraga pa Paulo bot Lukricitayo me Epeco nen calo okonyogi matek me medde ki bedo lugen bot Jehovah. Dok tira meno twero konyowa bene. Kit ma wapwonyo kwede, waraga man twero konyowa me yero galowang mupore ki lurem mabeco. Romo tugo cwinywa me kwano Baibul i yo matut wek dero me ada omedde ki tirowa i jami ducu ma watimo. Dok nyuto kit ma cwiny maleng pire tek kwede, pien twero konyowa me nyako kit mabeco. Keto i tic lok ma Paulo ocoyo twero konyowa me moko tam me ryeko, ma rwatte ki tam pa Jehovah. Ka watimo jami magi, wabigwokke ki colpiny me lobo-ni ci wamedde ki wot i dero me ceng!