1-3. (a) Koko ange te lokke ngo, dok gudowa nining? (b) Pwony ango ma wanongo ki i lanen pa Paulo ma lubbe ki tic pi Jehovah labongo koko ange?

 DANO mo acel ma coyo lwod ocoyo ni: “Lok ma dong cwero cwiny dano loyo aye ene: ‘Kono onongo ange!’” Laco lwod man aye J.  G.  Whittier, dok en onongo tye ka lok i kom jami ma miyo wakoko ange, ma waparo ni ka onongo waromo timogi doki, onongo watimo i yo mapat. “Ange” obedo cwer cwiny ma keliwa tam mapol pi jami ma watimo nyo waweko ma pe watimogi. Wan ducu olo to watimo gin mo ma watamo ni myero dok wanwo timone. Tika itye ka koko ange pi gin mo ma itimo?

² Jo mukene gutimo jami maraco mapol i kwogi, ki bal madongo adada. Mogo gire pe gutimo jami maraco tutwal ento gipenye kekengi ka ce jami ma giyero me atima i kwogi tye atir. Jo mogo pe dong gitamo pi jami mutimme angec ento gimedde anyim ki kwogi. Ento mukene pud gimedde ki koko ni “ka onongo” pi gin mutimme i komgi i kare mukato angec. (Jab. 51:3) In kono iwinyo nining? Tika imito tic pi Lubanga labongo koko ange cakke kombeddi-ni cito kwede anyim? Tika tye lanen mo ma romo konyowa ma kicoyo pire i Baibul? Tye, lanen pa lakwena Paulo.

³ I kare me kwone, Paulo otimo jami maraco mapol ki bene omoko tam matir. En okoko ange pi jami mutimme i kwone i kare mukato angec, ento bene otute ki cwinye ducu wek ecob tic pa Lubanga. Kong wanyamu kit ma lanene-ni pwonyowa kwede me tic pi Lubanga labongo koko ange.

4. Ngo ma lakwena Paulo otimo mumiyo en okoko ange?

⁴ Macalo Laparicayo ma pud yot, Paulo otimo jami mumiyo en okoko ange. Me lapore, en otelo yo i uno lupwonnye pa Kricito. Baibul wacci cutcut i nge  neko Citefano, “Caulo [Paulo] onongo mito ni etyek lwak jo muye Kricito woko ducu; donyo i ot ki ot ci ywayo co wa ki mon ka tweyogi i mabuc.” (Tic. 8:3) Albert Barnes ma okwano lok me Baibul i yo matut owacci, i leb Grik ka kiwaco ni “mito ni etyek” te lokke ni “Caulo onyuto mit kom kacel ki akemo i uno Lukricitayo magi.” Barnes bene omedde ni “Caulo olwenyo i kom kacokke calo nguu.” Pien obedo Lajudaya ma kome mit, Caulo otamo ni Lubanga omiye tic me tyeko Lukricitayo ducu. Pi meno, en ouno malit adada Lukricitayo i yo me gero, kun “buro lupwonnye pa Rwot kun mito nekogi . . . co wa ki mon.”​—Tic. 9:1, 2; 22:4. *

5. Gin ango ma oweko Caulo ogiko uno lulub kor Yecu ci ocako tito lok i kom Kricito?

⁵ Caulo onongo tye ki miti me cito i Damaciko wek emak lupwonnye pa Yecu ki i pacogi, kun eterogi i nyim Lukiko Madit pa Lujudaya wek kiti i komgi. Ento, meno pe olare pien en onongo tye ka lweny ki Lawi Lwak me kacokke. (Ep. 5:23) I kare ma Caulo tye ka cito i Damaciko, Yecu onen bote ci dero oryeny omiyo wang Caulo oto woko. Yecu oweko kitero Caulo i Damaciko kun kuro gin ma kibiwacce me atima. Wangeyo gin mutimme labongo akalakala.​—Tic. 9:3-22.

6, 7. Ngo ma nyuto ni Paulo onongo ngeyo jami maraco ma etimo i kare mukato angec?

⁶ Miti pa Paulo olokke i kare ma odoko Lakricitayo. Ma ka uno Lukricitayo, en ocako tito ki mit kom lok i kom Kricito. Kadi bed kumeno, en ocoyo kun loko i kome kekene ni: “Wutyeko dong winyo lok i kom kwona macon i kare ma onongo pud alubo dini pa Lujudaya, kit ma abedo ka libo kwede jo muye Lubanga, kun atimo bwami i komgi, dok atemme mada me nekogi woko liweng.” (Gal. 1:13) Lacen, en dok aye ocoyo bot Jo Korint, Jo Pilipo, ki dong Temceo kun koko ange pi jami ma etimo i kare mukato angec. (Kwan 1 Jo Korint 15:9; Pil. 3:6; 1 Tem. 1:13) Paulo pe obedo ki awaka i kare ma tye ka coyo jami mutimme i kome, dok bene pe omungo ni jami magi pe gutimme. En onongo ngeyo maber ni etimo jami maraco.​—Tic. 26:9-11.

⁷ Frederic W. Farrar ma okwano lok me Baibul i yo matut ocoyo kit ma Paulo “ouno kwede Lukricitayo.” Farrar omedo ni waromo niang adwogine ka ce waneno “cwercwiny ma Paulo obedo kwede i kwone ki dong yet ma lumone gubedo ka yete kwede.” Ki bene, i kare ma Paulo olimo kacokke mapat pat, nen calo omege ki lumege ma gurwatte kwede tyen mukwongo guwacce ni, ‘In aye Paulo​—ngat ma obedo ka unowa ni!’​—Tic. 9:21.

8. Paulo owinyo nining ki i cwinye ma lubbe ki kica kacel ki mar ma Jehovah gin ki Yecu gunyuto bote, dok man pwonyowa gin ango?

⁸ Ento Paulo onongo ngeyo ni Lubanga otimme kica dok man aye gin muweko etiyo tic me pwony-nyi. Ka iporo ki laco buk mo keken me Baibul, Paulo oloko i kom kica, ma obedo kit pa Lubanga-ni tyen 90 kulu i waragane gin 14. (Kwan 1 Jo Korint 15:10.) Paulo obedo ki pwoc pi kica ma Lubanga onyuto bote, dok en onongo mito ni ecul wange. Pi meno, en ‘otiyo tic matek tutwal’ makato lukwena mukene-ni. Lanen pa Paulo-ni nyuto ni ka watuco balwa kun watimo alokaloka i kwowa, ci Jehovah bitimiwa kica pi bal madongo ma watimo pi ginkok pa Yecu. Pi meno, wi myero opo i kom Paulo ka itamo ni balli dit ma ginkok pa  Kricito pe romo jwayone! (Kwan 1 Temceo 1:15, 16.) Kadi bed kom Paulo obedo mit i uno lulub kor Kricito, en ocoyo ni: ‘Wod pa Lubanga omara ka omine gire pire kene pira.’ (Gal. 2:20; Tic. 9:5) Ada, Paulo oniang ni myero eti pi Lubanga labongo koko ange pi jami ma etimo i kare mukato angec. In bene ipwonyo en gin acel-lu?

9, 10. (a) Pingo lucaden mogo pa Jehovah gikoko ange? (b) Pingo rac me bedo ki par cawa weng pi gin mutimme angec?

⁹ Tika itye ka koko ange kombeddi pi jami mogo ma itimogi? Tika ibalo kero ki cawa ni i kom jami ma konygi pe? Tika itimo gin mo ma ocwero cwiny jo mukene? Nyo oromo bedo ni itye ka koko ange pi tyen lok mo mukene. Lapeny tye ni, Gin ango ma dong iromo timone?

¹⁰ Dano mapol gibedo ki par! Bedo ki par cawa weng te lokke ni itamo pi jami maraco, ma turo cwinyi, dok weko kwoni bedo tek. Man miyo kare ducu ibedo ma cwinyi cwer adada. Bedo ki par mono cobo peko? Pe cobo wa acel! Go kong ngat mo ma obedo i kom me opic ci tye ka tute pi cawa malac me wot, en balo kerone nyong, pe cito ka mo matwal! Ma ka bedo ma cwinyi cwer, tim gin ma weko i cobo peko moni dok keli adwogi maber. Itwero kwayo kica ki bot ngat ma i wango iye-ni, kun wuyubo wat i kinwu. Iromo gwokke ki i gin mumiyo itimo balli, ma weko peko ma kit meno pe dong bitimme i anyim. I kine mukene, omyero ikany adwogi marac pa balli-ni. Bedo ki par pi gin mutimme angec konye pe dok weko inongo tek adada me tic ki cwinyi ducu pi Lubanga. Bakacic me bedo ki par peke!

11. (a) Waromo nongo kica ki mar pa Jehovah nining? (b) Lubanga mito ni watim gin ango wek wabed ki wic mupye pi bal ma watimo con?

¹¹ Jo mukene giweko paro pi bal ma  gutimo wacon bwoyogi ma weko gitamo ni pe giporre me nongo kica pa Lubanga. Gitamo ni Lubanga pe romo timmigi kica pienni balgi dongo nyo gitimo jami maraco mapol. Ento lok ada tye ni kadi bed gutimo bal madit ma rom mene, pud gitwero ngut, loko kwogi, dok gipenyo Lubanga wek otimgi kica. (Tic. 3:19) Jehovah pud romo nyutigi mar kacel ki kica kit ma onyuto kwede bot jo mapol-li. Jehovah bitimo kica bot ngat mo keken mamwol, ma gene dok ngut ki cwinye ducu. Lubanga otimo kica bot Yubu, dok en Yubu owacci: “Angut [akoko ange] ma abuku koma woko ki apwa ki buru.” (Yubu 42:6) Wan ducu myero watim gin ma Lubanga mito wek wabed ki wic mupye, Lokke wacci: “Ngat ma kano balle ma pe tucu, pe bimedde ki bedo ki kwo maber; ento ngat ma tuco balle ka bwoto timogi matwal aye kica bimako Lubanga i kome.” (Car. 28:13; Yak. 5:14-16) Pi meno, waromo tuco balwa bot Lubanga, walego pi kicane, ki dong wayubo balwa. (2 Kor. 7:10, 11) Ka ce watimo jami magi, ci waromo nongo kica pa Ngat ma ‘weko bal woko ducu.’​—Ic. 55:7.

12. (a) Lanen pa Daudi pwonyowa nining ma lubbe ki yo matir me lweny ki poto cwiny? (b) I yo ango ma Jehovah ongut kwede, dok man konyowa nining? (Nen bok.)

¹² Lega pire tek adada pien man aye yo ma Lubanga konyowa kwede. Kit ma kicoyo kwede i Jabuli, Daudi olego ki cwinye ducu bot Jehovah kun bedo ki niye ni kibigamo legane. (Kwan Jabuli 32:1-5.) Kit ma Daudi otito kwede, mungo balle omiyo cwinye obedo ka poto. Pien pe otuco balle, man nen calo oweko en obedo ki par mapol dok okwanyo kerone kacel ki yomcwinye woko. Ngo ma oweko kitimo kica bot Daudi wek obed agonya? En otuco balle bot Lubanga. Jehovah ogamo lega pa Daudi dok ocuko cwinye ni omedde ki timo gin matir. I yo acel-lu bene, ka ilego ki cwiny me ada, ci itwero bedo ki gen ni Jehovah bigamo lega ni. Ka bal ma itimogi i kare mukato angec tye ka keli par, tute me yubone dok bed ki gen ni Jehovah dong otyeko timmi kica!​—Jab. 86:5.

13, 14. (a) Ngo ma myero waket iye cwinywa kombeddi-ni? (b) Lapeny mene ma romo konyowa me ngiyo kit me kwowa i kare-ni?

¹³ Tye gire lok ada ni waromo nongo pwony ki i jami mutimme angec, ento omyero wanen anyim aye. Pi meno, ma ka bedo ka paro pi jami mukato angec, omyero wapar pi jami ma tye ka timme kombeddi-ni ki dong ma bitimme i anyim. Ngo ma watye ka timone nyo wape ka timone kombeddi-ni, ma i nge mwaki mapol cakke tin-ni, pe wabikoko ange ni kono onongo pe watimo nyo watimo i yo mapat? Tika watye ka tic  pi Lubanga ki cwinywa ducu ma weko i anyim pe wakoko ange?

¹⁴ Kit ma twon can madit atika tye ka nyiko cok-ki, pe myero wabed ki par ma obwoyowa woko kun wapenye kekenwa ni: ‘Onongo mono kono atimo tic mapol i tic pa Lubanga? Pingo pe atiyo macalo painia ma kare onongo pud tye-ni? Gin ango ma ogenga oweko pe atiyo macalo lakony kor tic i kacokke? Tika ada atute me loko kita wek abed ki kit mabeco? An tika atye kodi dano ma Jehovah mito ni obed i lobo manyen-ni?’ Ma ka bedo ka paro pi lapeny magi, wamito ni wati kwedgi me ngine kekenwa kun waketo tek kit macalo watwero i itiyo tic pa Jehovah. Ka pe watimo kumeno, ci wabimedde kumeno ma weko wakoko ange lacen.​—2 Tem. 2:15.

15, 16. (a) Ngo ma jo mogo gujalo wek giket tic pi Lubanga obed mukwongo i kwogi? (b) Pingo omyero pe wakok ange pien wamine me keto pi Ker-ri bedo mukwongo?

¹⁵ Jo ma gujalo jami mogo wek giti pi Jehovah kun gidonyo i tic pi kare malac-ci kono? Oromo bedo ni ijalo dog tic nyo biacara ma keli lim oduk kun idwoko rom me kwoni piny wek iti pi cawa malac i tito kwena me Ker-ri. Oromo bene bedo ni wi tye nono, nyo ka gwok inyomme, imoko tammi pe me nywalo lutino wek ibed ki kare muromo i tiyo tic pi kare malac i rwom mapat pat calo i Betel, gedo odi me ker ki gang kal i twok lobo mapat pat, tic macalo laneno me adwol nyo lamiconari. Kit ma dong itye ka tii-ni, omyero mono ikok ange i kare ni pi tam man ma imoko me tic pi Jehovah-ni? Mono omyero itam ni jami ma ijalogi-ni onongo myero pe ijalgi dok bene ijalogi i kare marac? Pe wacel!

¹⁶ Imoko tam meno pi mar matut ma itye kwede pi Jehovah kacel ki miti madit me konyo jo mukene wek guti pire. Pe myero itam ni kwoni onongo bibedo maber ka itimo gin mapat. Cwinyi twero bedo yom ni itimo gin matir. Iromo bene bedo ki yomcwiny ni imiyo gin maber loyo bot Jehovah itiyo ticce. Wiye pe biwil i komi pien imine me tiyo ticce. I kwo ma en aye kwo kikome-ni, en bimini mot maber pud dong loyo ma onongo pe itamo pire i kare-ni!​—Jab. 145:16; 1 Tem. 6:19.

17, 18. (a) Ngo ma okonyo Paulo mumiyo en otiyo pi Jehovah labongo koko ange? (b) Imoko tammi me timo ngo ma lubbe ki gin mutimme angec, kwoni i kare-ni, ki tic pi Jehovah i anyim?

¹⁷ Gin ango ma okonyo Paulo wek pe okok ange i kare me anyim? Paulo ocoyo ni: “Wiya bedo ka wil i gin mukato angec, kun alaro gin ma tye anyim calo dano ma tye i ngwec me pyem.” (Kwan Jo Pilipi 3:13, 14.) Paulo pe oketo cwinye i kom jami maraco ma etimo i kare ma en tye i dini pa Lujudaya. Ma ka meno, en otute ki kerone ducu wek ebed mupore pi mot me kwo ma pe tum ma tye anyim.

¹⁸ Wan ducu watwero keto i tic gin ma Paulo ocoyo-ni. Ma ka baro wiwa ki tamo pi jami mutimme angec, ma pe waromo lokone-ni, omyero wangwec kun walaro gin ma tye anyim. Tye kono ni wiwa pe twero wil i kom jami ducu mutimme angec, ento omyero pe dong cawa weng wabed ka tamo pigi. Omyero watute matek wek wiwa owil i kom jami mutimme angec, watiyu ki kerowa ducu i tic pi Lubanga kun wakuro kwo mamwonya ma tye anyim!