•  Mɛni he je nɛ e sa kaa o ngɔ o be kɛ tsu ní ngɛ nile mi ɔ?

•  Nɔ́ nɛ o ma nyɛ maa pee

•  Nɔ́ nɛ o juami bi de

•   Be ngɛ kaa sika. Ke o kɛ o be tsu we ní ngɛ nile mi ɔ, e ma bɔ mo kulaa. Se ke o bɔ mɔde nɛ o to o be he blɔ nya saminya a, o ma ná be fuu kɛ pee ní kpahi!

   Baiblo sisi tomi mlaa: “Hejɔtsɛ ma hla kaa e na nɔ́ ko, se e nine be nɔ sue. Se nɔ nɛ tsuɔ ní lɛɛ nɔ́ tsuaa nɔ́ nɛ e ngɛ hlae ɔ, e ná a.”​​—Abɛ 13:4.

   Nɔ́ nɛ e sa kaa o kadi: Ke o to o be he blɔ nya a, o ma ná be fuu kɛ pee ní kpahi.

•   Ke o kase bɔ nɛ a kɛ be tsuɔ ní ha ngɛ nile mi amlɔ nɛ ɔ, e maa ye bua mo ke o wa. E be hae nɛ o ní tsumi nɛ e je o de, ejakaa o nitsumitsɛmɛ ma he mo ye. Ke o ji nitsumitsɛ, nɛ o ní tsulɔ ko pɔɔ se kpɛmi ɔ, anɛ o bua maa jɔ e he lo?

   Baiblo sisi tomi mlaa: “Nɔ nɛ e yeɔ anɔkuale ngɛ nɔ́ nyafii pe kulaa mi ɔ, e yeɔ anɔkuale ngɛ babauu hu mi.”​—Luka 16:10.

   Nɔ́ nɛ e sa kaa o kadi: Ke o nyɛɔ toɔ o níhi a he blɔ nya saminya a, lɔ ɔ tsɔɔ nɔmlɔ nɛ o ji.

 Ngɛ anɔkuale mi ɔ, be he blɔ nya tomi be gbɔjɔ ɔ. Moo susu ní komɛ nɛ ma nyɛ maa pee blɔ tsimi ní ɔmɛ a he nɛ o hyɛ.

 Blɔ tsimi nɔ́ #1: Huɛmɛ

 “Behi fuu ɔ, ke i be be po nɛ ye huɛmɛ ɔmɛ de mi ke i kɛ mɛ nɛ je kpo ɔ, i kplɛɛ ɔ nɔ. I deɔ ye he ke ‘Oo, ke i ya nɛ i ba a, ma nyɛ ma ba gbe nɔ́ fɛɛ nɔ́ nya.’ Behi fuu ɔ, níhi yɛ nɔ saminya, nɛ lɔ ɔ ngɔɔ mi kɛ woɔ haomihi fuu a mi.”​​—Cynthia.

 Blɔ tsimi nɔ́ #2: Níhi nɛ gblaa nɔ juɛmi

 “TV hyɛmi ngɛ kaa klama. Ke e du mo ɔ, e ma puɛ o be wawɛɛ. Sɛnihi kɛ ní kpahi nɛ a jeɔ ngɛ tv nɔ ɔ haa nɛ e he waa ha mi kaa ma kpa hyɛmi”​​—Ivy.

 “I puɛɔ be fuu ngɛ ye tablɛti ɔ nɔ. I kɛ ye tablɛti ɔ tsuɔ ní hluu kɛ ya siɔ e batle ɔ gbo ɔ, enɛ ɔ haa ye he nile buɔ mi fɔ wawɛɛ.”​​—Marie.

 Blɔ tsimi nɔ́ #3: Tsle tomi

 “Ke i ngɛ sukuu ní tsumi ko aloo ní tsumi kpa ko ɔ, i toɔ tsle. I puɛɔ be nɛ e sa kaa ma kɛ tsu ye sukuu ní tsumi ɔmɛ ngɛ níhi nɛ se nami ko be he ɔmɛ mohu a he. E ji su ko nɛ hi kulaa.”​​—Beth.

1.   Ngmaa níhi nɛ e sa nɛ o tsu ɔmɛ. Ní nɛ ɔmɛ ekomɛ ji we mi ní tsumihi kɛ sukuu ní tsumihi. Moo ngma be abɔ nɛ o kɛ maa gbe ní tsumi ɔmɛ eko fɛɛ eko nya ngɛ otsi ɔ mi ɔ kɛ fɔ si.

    Baiblo sisi tomi mlaa: “Nyɛɛ le níhi nɛ a he hia wawɛɛ ɔ.”​—Filipi Bi 1:​10.

2.   Moo ngma níhi nɛ o suɔ kaa o pee ngɛ o he jɔɔmi be mi ɔ kɛ fɔ si. Ní nɛ ɔmɛ ma nyɛ maa pee Intanɛti nɔ huɛ bɔmi kɛ TV hyɛmi. Moo ngma be abɔ nɛ o kɛ tsu ní nɛ ɔmɛ a he ní ngɛ otsi pɔtɛɛ ko mi ɔ kɛ fɔ si.

    Baiblo sisi tomi mlaa: “Nyɛɛ ya nɔ nɛ nyɛɛ nyɛɛ ngɛ juɛmi mi. . . , nɛ nyɛɛ kɛ nyɛ be nɛ tsu ní ngɛ blɔ nɛ hi pe kulaa nɔ.”​​—Kolose Bi 4:5.

3.   Moo to níhi a he blɔ nya. Moo hyɛ níhi enyɔ ɔmɛ nɛ o ngma a ekohu. Anɛ be nɛ o to kɛ ha níhi nɛ a he hia amɛ ɔ hiɛ lo? Aloo e ma bi nɛ o gbɔ be nɛ o kɛ jeɔ o hɛja a nɔ?

    Ga womi: Moo ngma níhi nɛ o maa pee ngɛ ligbi ɔ mi ɔ kɛ fɔ si, ke o gbe eko fɛɛ eko nya a, mo kadi lɛ.

    Baiblo sisi tomi mlaa: “Nɔ nɛ bɔɔ mɔde kɛ toɔ níhi a blɔ nya saminya a, e naa ní babauu”​—Abɛ 21:5.

4.   Moo nyɛɛ blɔ nya tomi ɔ se. Be komɛ ɔ, e ma bi nɛ o kua nine fɔmi komɛ, bɔ nɛ pee nɛ o nyɛ nɛ o tsu níhi nɛ a he hia amɛ a he ní. Ke o pee jã a, o maa na kaa o ngɛ be fuu nɛ o kɛ ma je o hɛja, nɛ lɔ ɔ ma ha o bua maa jɔ.

    Baiblo sisi tomi mlaa: “Nyɛ hɛ mi nɛ wa kɛ ní tsumi, nyɛɛ kɛ nyɛ ní tsumi nɛ ko fiɛ.”​​—Roma Bi 12:11, sisi ningma.

5.   Bɔɔ mɔde nɛ o gbe o ní tsumihi tsuo a nya kekle loko o je o hɛja. “Be komɛ ɔ, ke i gbe ní tsumi enyɔ ngɛ níhi nɛ ma tsu ɔ a kpɛti ɔ nya a, i deɔ ye he ke, ‘Oo amlɔ nɛ ɔ lɛɛ ma nyɛ ma hyɛ TV hɛngmɛfia 15 ko kɛkɛ nɛ ma ya tsa ní tsumi ɔ nɔ.’ Se benɛ ye hɛ ke baa ye he nɔ ɔ, hɛngmɛfia 15 ɔ ba plɛ hɛngmɛfia 30, kɛkɛ ngmlɛfia kake ba be. Benɛ ye hɛ baa ye he nɔ ɔ, i puɛ ngmlɛfia enyɔ ngɛ TV ɔ se!”

    Nɔ́ nɛ maa ye bua mo. Moo na hɛja jemi kaa nɔ́ ko nɛ a gbeɔ ní tsumi nya loko a peeɔ. Se pi nɔ́ nɛ e sa kaa doo ɔ, a pee daa ligbi.

    Baiblo sisi tomi mlaa: “Nɔ́ nɛ sa adesa peemi ji kaa . . . e na bua jɔmi kɛ je e dengme gbomi ɔ mi.”​—Fiɛlɔ 2:24.