1 Matsɛmɛ 22:1-53
22 Siria kɛ Israel hi si jeha etɛ nɛ́ a hwui ta.
2 Ngɛ jeha etɛne ɔ mi ɔ, Yuda Matsɛ Yehoshafat kple kɛ ho Israel matsɛ ɔ ngɔ ya.
3 Kɛkɛ nɛ Israel matsɛ ɔ de e sɔmɔli ɔmɛ ke: “Anɛ nyɛ le kaa wa ma ji Ramot Gilead lo? Se kɛ̃ ɔ, wa ngɛ wa nane si gblae kaa wa maa ngɔ wa ní ngɛ Siria matsɛ ɔ dɛ.”
4 Kɛkɛ nɛ e bi Yehoshafat ke: “O kɛ mi maa ya konɛ wa ya hwu ta ngɛ Ramot Gilead lo?” Yehoshafat ha Israel matsɛ ɔ heto ke: “Imi kɛ mo ɔ, nimli kake ji wɔ. Ye ma a, o ma, nɛ ye okpɔngɔ ɔmɛ hu, o we okpɔngɔhi.”
5 Se Yehoshafat de Israel matsɛ ɔ ke: “I kpa mo pɛɛ, mo bi Yehowa juɛmi kekle.”
6 Lɔ ɔ he ɔ, Israel matsɛ ɔ bua gbali ɔmɛ a nya, maa pee nyumuhi 400, nɛ e bi mɛ ke: “E sa nɛ ma ya nɛ i kɛ Ramot Gilead nɛ ya hwu ta, aloo e sɛ nɛ ma ya?” A de ke: “Kuɔɔ kɛ ya, nɛ Yehowa maa ngɔ ma a kɛ wo matsɛ ɔ dɛ mi.”
7 Kɛkɛ nɛ Yehoshafat de ke: “Anɛ Yehowa gbalɔ ko be hiɛ ɔ lo? Ha nɛ wa bi lɛ hulɔ.”
8 Nɛ Israel matsɛ ɔ de Yehoshafat ke: “E piɛ nyumu kake ko nɛ wa ma nyɛ ma bi Yehowa juɛmi ngɛ e ngɔ; se i sume e sane kulaa, ejakaa e gbɛ́ nɔ́ kpakpa ko ngɛ ye he gblee, nɔ́ yayami pɛ lɛ e gbaa. Lɛ ji Mikaya, Imla binyumu ɔ.” Se Yehoshafat de ke: “E sɛ nɛ matsɛ ɔ nɛ de nɔ́ ko kaa jã.”
9 Lɔ ɔ he ɔ, Israel matsɛ ɔ tsɛ matsɛ we ɔ mi nɔkɔtɔma ko, nɛ e de lɛ ke: “Yaa ngɔ Mikaya, Imla binyumu ɔ kɛ ba esɔ.”
10 Jamɛ a be ɔ mi ɔ, Israel matsɛ ɔ kɛ Yuda Matsɛ Yehoshafat tsuo hii si ngɛ a matsɛ sɛhi a nɔ ngɛ ngma fiaami he ɔ ngɛ Samaria agbo ɔ nya, kɛ a he matsɛ tadehi, nɛ gbali ɔmɛ tsuo ngɛ gbae ngɛ a hɛ mi.
11 Kɛkɛ nɛ Zedekia, Kenaana binyumu ɔ pee dade kolihi kɛ ha e he, nɛ e de ke: “Nɔ́ nɛ Yehowa ngɛ dee ji nɛ ɔ nɛ, ‘O maa ngɔ koli nɛ ɔmɛ kɛ hɛɛ* Siriabi ɔmɛ kɛ ya si be nɛ o ma kpata a hɛ mi kulaa.’”
12 Gbali kpa amɛ tsuo ngɛ gbae jã nɔuu, nɛ a ngɛ dee ke: “Kuɔɔ kɛ ya Ramot Gilead, nɛ o maa ye manye; Yehowa maa ngɔ ma a kɛ wo matsɛ ɔ dɛ mi.”
13 Lɔ ɔ he ɔ, tsɔlɔ ɔ nɛ e ya tsɛ Mikaya a de Mikaya ke: “Hyɛ! Gbali ɔmɛ tsuo a nya sɔ, nɛ a ngɛ manye munyu tue kɛ ngɛ matsɛ ɔ tsɔɔe. I kpa mo pɛɛ, ha nɛ o munyu ɔ kɛ a munyu ɔ nɛ kɔ, nɛ́ o tu manye munyu.”
14 Se Mikaya de ke: “Be abɔ nɛ Yehowa ngɛ nɛ ɔ, nɔ́ nɛ Yehowa ma de mi ɔ, lɔ ɔ nɛ ma de.”
15 Kɛkɛ nɛ e ba matsɛ ɔ ngɔ, nɛ matsɛ ɔ bi lɛ ke: “Mikaya, waa ya nɛ waa kɛ Ramot Gilead nɛ ya hwu ta, aloo wa ko ya?” Oya nɔuu nɛ e ha heto ke: “Kuɔɔ kɛ ya, nɛ o maa ye manye; Yehowa maa ngɔ ma a kɛ wo matsɛ ɔ dɛ mi.”
16 Kɛkɛ nɛ matsɛ ɔ bi lɛ ke: “Si enyɛmɛ nɛ ma kã mo kita kaa o ko de mi nɔ́ kpa ko pe anɔkuale ɔ pɛ ngɛ Yehowa biɛ mi?”
17 Enɛ ɔ he ɔ, Mikaya de ke: “I na Israelbi ɔmɛ tsuo nɛ a gbɛ fĩa yoku ɔmɛ a nɔ kaa jijɔhi nɛ a be hyɛlɔ. Yehowa de ke: ‘Nimli nɛ ɔmɛ be nyɔmtsɛ. Ha a ti nɔ fɛɛ nɔ nɛ kpale e se kɛ ho e we mi ya ngɛ tue mi jɔmi mi.’”
18 Kɛkɛ nɛ Israel matsɛ ɔ de Yehoshafat ke: “Anɛ i de we mo ke, ‘E be nɔ́ kpakpa ko gbae ngɛ ye he kaa ja nɔ́ yayami pɛ’ lo?”
19 Kɛkɛ nɛ Mikaya de ke: “Enɛ ɔ he ɔ, nyɛɛ bu Yehowa munyu tue: I na Yehowa nɛ e hii si ngɛ e matsɛ sɛ ɔ nɔ, nɛ hiɔwe tabo ɔ tsuo daa si ngɛ e kasa nya, ngɛ e hiɔ nɔ kɛ e muɔ nɔ.
20 Nɛ Yehowa bi ke, ‘Mɛnɔ maa sisi Ahab konɛ e kuɔ kɛ ho nɛ e ya gbo ngɛ Ramot Gilead?’ Nɔ ko de kikɛ, nɛ nɔ ko hu de kikɛ.
21 Kɛkɛ nɛ mumi* ko je kpo nɛ e ba da si ngɛ Yehowa hɛ mi, nɛ e de ke: ‘Ma sisi lɛ.’ Yehowa bi lɛ ke, ‘Mɛni blɔ nɔ o maa gu kɛ pee jã?’
22 E he nɔ ke, ‘Ma ya, nɛ ma ya ngɔ lakpa munyu kɛ wo e gbali ɔmɛ tsuo a nya.’* Lɔ ɔ he ɔ, e de lɛ ke, ‘O maa sisi lɛ niinɛ, nɛ o maa ye manye hulɔ. Yaa nɛ o ya pee jã.’
23 Nɛ amlɔ nɛ ɔ, Yehowa ngɔ lakpa munyu* kɛ wo o gbali nɛ ɔmɛ tsuo a nya, se Yehowa de ke e kɛ haomi maa ba o nɔ.”
24 Kɛkɛ nɛ Zedekia, Kenaana binyumu ɔ su Mikaya he, nɛ e gba e tue mi ma, nɛ e bi lɛ ke: “Jije Yehowa mumi ɔ gu kɛ be ye he loko e kɛ mo ba tu munyu ɔ?”
25 Mikaya ha heto ke: “Hyɛ! Ligbi nɛ o ma ya sɛ se tsu ɔ mi nɛ o ma ya laa o he ɔ, kɛkɛ o maa na.”
26 Kɛkɛ nɛ Israel matsɛ ɔ de ke: “Nyɛɛ ngɔ Mikaya kɛ ya ha Amon, nɛ ji ma a mi nɔkɔtɔma a, kɛ Yoash, nɛ ji matsɛ ɔ binyumu ɔ.
27 Nyɛ de mɛ ke, ‘Nɔ́ nɛ matsɛ ɔ ngɛ dee ji nɛ ɔ nɛ: “Nyɛɛ wo nyumu nɛ ɔ tsu, nɛ́ nyɛ gbɔ niye ní kɛ nyu nɛ nyɛ ma ha lɛ ɔ nɔ, kɛ ya si be nɛ ma kpale kɛ ba ngɛ tue mi jɔmi mi.”’”
28 Se Mikaya de ke: “Ke o kpale kɛ ba ngɛ tue mi jɔmi mi fii, lɛɛ pi Yehowa nɛ kɛ mi tu munyu ɔ mɔ.” Lɔ ɔ se ɔ, e de hu ke: “Nyɛ tsuo nyɛ kadi.”
29 Enɛ ɔ he ɔ, Israel matsɛ ɔ kɛ Yuda Matsɛ Yehoshafat kuɔ kɛ ho Ramot Gilead ya.
30 Jehanɛ ɔ, Israel matsɛ ɔ de Yehoshafat ke: “Ma tsake ye he kɛ ya ta a konɛ a ko le ye mi tso, se moo lɛɛ, e sa nɛ o wo o matsɛ tade ɔ.” Lɔ ɔ he ɔ, Israel matsɛ ɔ tsake e he konɛ a ko le e mi tso, nɛ e ho ta a ya.
31 Jamɛ a be ɔ mi ɔ, Siria matsɛ ɔ fã e ta zugba lɛ mi hili a nyatsɛmɛ 32 ɔ ke: “Nyɛɛ kɛ nɔ ko nɔ ko nɛ ko hwu ta, nɔmlɔ nyafii jio, nɔ ngua jio, kaa ja Israel matsɛ ɔ pɛ.”
32 Nɛ benɛ ta zugba lɛ mi hili a nyatsɛmɛ ɔmɛ na Yehoshafat ɔ, oya nɔuu nɛ a de a he ke: “Israel matsɛ ɔ tutuutu ji nɛ ɔ nɛ.” Lɔ ɔ he ɔ, a je a hɛ kɛ pi lɛ konɛ a kɛ lɛ nɛ hwu ta; nɛ Yehoshafat bɔni ngmlaa kpami kaa a ba ye bua lɛ.
33 Benɛ ta zugba lɛ mi hili a nyatsɛmɛ ɔmɛ na kaa tsa pi lɛ ji Israel matsɛ ɔ, oya nɔuu nɛ a kpale ngɛ e se.
34 Se nyumu ɔmɛ a kpɛti nɔ kake tsɛ̃ e kɛ̃ɛ̃ ɔ tlukaa,* nɛ e ya gbɔ Israel matsɛ ɔ ngɛ e dade tade ɔ nya kpemi he ɔ. Lɔ ɔ he ɔ, matsɛ ɔ de e ta zugba lɛ hɛɛlɔ ɔ ke: “Mo plɛ o he nɛ o ngɔ mi kɛ je ta a nya* kɛ ho, ejakaa i plaa wawɛɛ nitsɛ.”
35 Jamɛ a ligbi ɔ tsuo ɔ, ta a mi wa wawɛɛ, nɛ a pɛtɛ matsɛ ɔ he kɛ da si ngɛ ta zugba lɛ ɔ mi, nɛ e hɛ mi tsɔɔ Siriabi ɔmɛ. Nɛ e pa a je muɔ kɛ pue ta zugba lɛ ɔ mi, nɛ gbɔkuɛ ɔ, e gbo.
36 Maa pee pu si nɔmi be ɔ, ngmlaa ko pɛ ngɛ sito he ɔ tsuo ke: “Nɔ fɛɛ nɔ nɛ e ho e ma mi ya! Nɔ fɛɛ nɔ nɛ e ho e zugba nɔ ya!”
37 Lɔ ɔ he ɔ, matsɛ ɔ gbo, nɛ a ngɔ lɛ kɛ ba Samaria; a pu matsɛ ɔ ngɛ Samaria.
38 Benɛ a fɔ ta zugba lɛ ɔ mi ngɛ Samaria taku ɔ he ɔ, gbehi ba lɔ e muɔ, nɛ tuutuu yihi du ngɛ lejɛ ɔ* kaa bɔ nɛ Yehowa de ɔ.
39 Ahab he sane nɛ piɛ kɛ níhi tsuo nɛ e pee, kɛ we* nɛ e kɛ suɔ wu ma, kɛ mahi tsuo nɛ e po ɔ, a ngma ngɛ Israel matsɛmɛ ɔmɛ a be ɔ mi yi nɔ sane womi ɔ mi.
40 Lɔ ɔ se ɔ, Ahab ba gbo,* nɛ e binyumu Ahazia ba ye matsɛ ngɛ e se.
41 Yehoshafat, nɛ ji Asa binyumu ɔ bɔni Yuda nɔ matsɛ yemi ngɛ Israel Matsɛ Ahab nɔ yemi jeha eywiɛne ɔ mi.
42 Yehoshafat ye jeha 35 benɛ e bɔni matsɛ yemi ɔ, nɛ e ye nɔ jeha 25 ngɛ Yerusalem. E nyɛ biɛ ji Azuba, nɛ ji Shilhi biyo ɔ.
43 E ya nɔ nɛ e nyɛɛ ngɛ e tsɛ Asa blɔ ɔmɛ tsuo a nɔ. E gba we kɛ ji nɔ, nɛ e pee nɔ́ nɛ da ngɛ Yehowa hɛ mi. Se a je we hehi nɛ ya hiɔwe* ɔ, nɛ loloolo ɔ, ni ɔmɛ sãã afɔle, nɛ a haa nɛ afɔle sami lasuku jeɔ ngɛ hehi nɛ ya hiɔwe ɔ.
44 Yehoshafat ha nɛ tue mi jɔmi hi e kɛ Israel matsɛ ɔ a kpɛti.
45 Yehoshafat he sane nɛ piɛ, he wami níhi nɛ e pee, kɛ bɔ nɛ e hwu tahi ha a, a ngma ngɛ Yuda matsɛmɛ ɔmɛ a be ɔ mi yi nɔ sane womi ɔ mi.
46 Jehanɛ hu ɔ, e je nyumuhi nɛ a poɔ tuutuu* nɛ a piɛ ngɛ e tsɛ Asa be ɔ mi ɔ tsuo kɛ je.
47 Jamɛ a be ɔ mi ɔ, matsɛ ko be Edom; nɔ hyɛlɔ ko lɛ ngɛ nɔ yee kaa matsɛ.
48 Jehanɛ hu ɔ, Yehoshafat pee Tarshish melehi* konɛ a ya Ofir nɛ a ya ngɔ sika tsu kɛ ba, se mele ɔmɛ ya sui, ejakaa a ya butu ngɛ Eziongeber.
49 Jamɛ a be ɔ mi nɛ Ahazia, nɛ ji Ahab binyumu ɔ de Yehoshafat ke: “Ha nɛ ye sɔmɔli ɔmɛ nɛ́ a piɛɛ o sɔmɔli ɔmɛ a he ngɛ mele ɔmɛ a mi kɛ ya” a nɛ, se Yehoshafat kplɛɛ we.
50 Lɔ ɔ se ɔ, Yehoshafat ba gbo,* nɛ a pu lɛ kɛ piɛɛ e nɛmɛ ɔmɛ a he ngɛ e nɛnɛ David Ma a mi; nɛ e binyumu Yehoram ba ye matsɛ ngɛ e se.
51 Ahazia, nɛ ji Ahab binyumu ɔ bɔni Israel nɔ matsɛ yemi ngɛ Samaria ngɛ Yuda Matsɛ Yehoshafat nɔ yemi jeha nɛ ji 17 ɔ mi, nɛ e ye Israel nɔ jeha enyɔ.
52 Nɛ e ya nɔ nɛ e pee ní yayamihi ngɛ Yehowa hɛ mi, nɛ e ya wo e tsɛ kɛ e nyɛ, kɛ Yeroboam, nɛ ji Nebat binyumu ɔ nɛ́ e ha nɛ Israel pee yayami ɔ a nane.
53 E ya nɔ nɛ e sɔmɔ Baal nɛ e kplã si ha lɛ, nɛ e ya nɔ nɛ e wo Yehowa, Israel Mawu ɔ mi mi la kaa bɔ nɛ e tsɛ ɔ pee ɔ.
Sisi Ningmahi
^ Aloo “tsitsɛɛ.”
^ Aloo “bɔfo.”
^ Ngɛ Hebri gbi mi ɔ, “ma ya pee lakpa mumi ngɛ e gbali ɔmɛ tsuo a nya.”
^ Ngɛ Hebri gbi mi ɔ, “lakpa mumi.”
^ Aloo “nɛ́ e li e he be.”
^ Ngɛ Hebri gbi mi ɔ, “sito he ɔ.”
^ Baiblo komɛ de ke “ngɛ he nɛ tuutuu yihi duɔ ngɛ ɔ.”
^ Aloo “matsɛ we.”
^ Aloo “Ahab kɛ e nɛmɛ ɔmɛ ya hwɔ.”
^ Ngɛ Hebri gbi mi ɔ, “jami he nyumuhi tuutuu poli.”
^ Aloo “Yehoshafat kɛ e nɛmɛ ɔmɛ ya hwɔ.”