1, 2. Mɛni he je nɛ ‘Mawu suɔ Daniel sane’ ɔ, nɛ kɛ wa ma plɛ kɛ bu Mawu tue kaa bɔ nɛ Daniel pee ɔ ha kɛɛ?

BENƐ a nuu Yuda bi ɔmɛ nyɔguɛ kɛ ho Babilon ya a, a na kaa Babilon bi ɔmɛ jaa wɔ nɛ a kɛ mumi yayamihi hu tsuɔ ní. Se kɛ̃ ɔ, Yuda bi anɔkualetsɛmɛ kaa Daniel kɛ e huɛmɛ etɛ ɔmɛ ha we nɛ Babilon bi ɔmɛ a ní peepee nɛ puɛ a je mi bami. (Dan. 1:6, 8, 12; 3:16-18) Daniel kɛ e huɛmɛ ɔmɛ fia a pɛɛ si kaa a ma ja Yehowa nɛ ji a Puɛlɔ ɔ pɛ. A nyɛ nɛ a pee jã hulɔ! Ke wa ma de ɔ, Daniel hi Babilon e wami be tsuo, se kɛ̃ ɔ, Mawu bɔfo ko tsɔɔ kaa ‘Mawu suɔ Daniel sane saminya.’​—Dan. 10:11, 19.

² Ngɛ blema Israel ɔ, buɛ puɛlɔ ko ma nyɛ maa ngɔ zu kɛ wo tso nɛ a kpɛ́ mi, nɛ e ma si nɔ konɛ zu ɔ nɛ pee kaa bɔ nɛ e ngɛ hlae ɔ. Mwɔnɛ ɔ, nihi nɛ a jaa Yehowa ngɛ anɔkuale mi ɔ le kaa lɛ ji Je Mluku ɔ Nɔ Yelɔ, nɛ e ngɛ he wami ngɛ je mahi kɛ adesahi a nɔ kaa bɔ nɛ buɛ puɛlɔ ngɛ he wami ngɛ zu nɔ ɔ. (Kane Yeremia 18:6.) Mawu ngɛ he wami ngɛ nɔ fɛɛ nɔ nɔ hulɔ. Se kɛ̃ ɔ, e suɔ kaa wɔ nitsɛmɛ waa mwɔɔ wa yi mi kpɔ ngɛ níhi a he, nɛ e suɔ kaa waa je wa tsui nɛ waa ba wa he si ha lɛ. Nyɛ ha nɛ waa hyɛ bɔ nɛ wa ma plɛ kɛ pee wa he zu nɛ he jɔ ngɛ Mawu dɛ mi ha. Sane bimi etɛ nɛ nyɛɛ se nɛ ɔ maa ye bua wɔ konɛ waa pee jã: (1) Mɛni blɔ nɔ wa ma nyɛ maa gu kɛ yu wa he ngɛ suhi nɛ ma ha nɛ e he maa wa ha wɔ kaa wa maa kplɛɛ Mawu ga womi nɔ ɔ a he? (2) Kɛ wa ma plɛ  kɛ ná suhi nɛ maa ye bua wɔ konɛ waa pee kaa zu nɛ he jɔ nɛ waa ba wa he si ha kɛɛ? (3) Mɛni fɔli nɛ a ji Kristofohi ma nyɛ maa pee kɛ tsɔɔ kaa a baa a he si ha Mawu ke a ngɛ a bimɛ tsɔsee?

3. Mɛni suhi ma nyɛ ma ha nɛ waa kplii wa tsui? Mo ha enɛ ɔ he nɔ́ hetomi nɔ́.

³ Baiblo ɔ de ngɛ Abɛ 4:23 ɔ ke: “Susu o yi mi saminya loko o pee nɔ́ ko, ejakaa lɔ ɔ nɔ o wami daa si ngɛ.” Mɛni ji ní peepee komɛ nɛ ma nyɛ ma ha nɛ waa kplii wa tsui nɛ e sa kaa waa yu wa he ngɛ he? Ní peepee nɛ ɔmɛ ekomɛ ji, he nɔ womi, yayami peemi, kɛ Mawu mi hemi kɛ yemi nɛ nihi be. Su nɛ ɔmɛ ma nyɛ ma ha nɛ wa gbo tue, nɛ wa tsɔ atua. (Dan. 5:1, 20; Heb. 3:13, 18, 19) Jã ji bɔ nɛ e ba ngɛ Yuda Matsɛ Uzia blɔ fa mi. E wo e he nɔ. (Kane 2 Kronika 26:3-5, 16-21.) Sisije ɔ, Uzia ‘pee Yehowa suɔmi nya ní,’ nɛ e ‘sɔmɔ Yehowa kɛ e tsui tsuo.’ E ngɛ mi kaa Yehowa lɛ ha Uzia he wami mohu lɛɛ, se ‘benɛ e tsɛ yemi ɔ ba he si ɔ, e wo e he nɔ!’ Osɔfohi nɛ a je Aaron weku ɔ mi ɔ pɛ nɛ a ngɛ he blɔ kaa a maa sã tsopa kɛ he via ngɛ sɔlemi we ɔ mohu lɛɛ, se Uzia bɔ mɔde kaa e maa pee jã. Benɛ osɔfo ɔmɛ de lɛ kaa nɔ́ nɛ e yaa pee ɔ dɛ ɔ, Uzia he nɔ wolɔ ɔ mi mi fu mɛ wawɛɛ! Mɛni je mi kɛ ba? Mawu pue e hɛ mi si. E ha nɛ kpiti pue lɛ, nɛ e hɛ mi ‘kpata.’​—Abɛ 16:18.

4, 5. Ke wa woɔ wa he nɔ ɔ, mɛni maa ba? Mo ha enɛ ɔ he nɔ hyɛmi nɔ́.

⁴ Ke wa woɔ wa he nɔ ɔ, wɔ hu wa ma bɔni ‘wɔ nitsɛmɛ wa he bumi tsɔ pe bɔ nɛ sa kaa waa bu wa he.’ Eko ɔ, waa kɛ Ngmami ɔ mi ga womihi be ní tsue. (Rom. 12:3; Abɛ 29:1) Mo susu asafo mi nɔkɔtɔma ko nɛ a tsɛɛ lɛ ke Jim ɔ he ɔ nɛ o hyɛ. E kɛ e nyɛmimɛ asafo mi nikɔtɔma amɛ kpa we gbi ngɛ asafo ɔ mi sane ko he. Jim de ke: “I de asafo mi nikɔtɔma kpa amɛ ke a susuu we nɔ he, nɛ i te si je a he.” Nyɔhiɔ ekpa se ɔ, Jim hia kɛ ho asafo kpa mi ya, se a ha we nɛ e sɔmɔ kaa asafo mi nɔkɔtɔma ngɛ lejɛ ɔ. E de ke: “Ye kɔni mi jɔ̃. I bu ye he dalɔ tsɔ, nɛ lɔ ɔ ha nɛ i si asafo ɔ.” Jim kpa fiɛɛmi yami jeha nyɔngma sɔuu. E de ke: “Ye he nɔ womi ɔ ha nɛ i ba bɔni Yehowa piami kaa lɛ nɛ e ha nɛ ní nɛ ɔmɛ tsuo ba. Ngɛ jamɛ a be ɔ mi tsuo ɔ, nyɛmimɛ baa ye ngɔ nɛ a bɔɔ mɔde kaa a kɛ mi ma susu níhi a he, se i kplɛɛ we nɛ a ye bua mi.”

⁵ Jim níhi a si kpami ɔ tsɔɔ kaa he nɔ womi ma nyɛ ma ha waa ngɔ níhi kɛ je wa nya, nɛ wa be kplɛɛe nɛ a ye bua wɔ nɛ waa pee tsakemi. (Yer. 17:9) Jim de ke: “Be fɛɛ be ɔ, e peeɔ mi kaa ye sane da, nɛ nikɔtɔma kpa amɛ a sane dɛ.” Anɛ o nyɛmi Odasefo no ko pee mo nɔdɔ nɔ́ ko hyɛ, aloo o sɔmɔmi blɔ nya ko je o dɛ hyɛ, nɛ e gba o nya lo? Ke jã a, kɛ o pee o ní ha kɛɛ? Anɛ o wo o he nɔ lo? Aloo o fia o pɛɛ si kaa o kɛ o nyɛmi ɔ maa hi si ngɛ tue mi jɔmi mi, nɛ o maa ya nɔ maa ye Yehowa anɔkuale lo?​—Kane La 119:165; Kolose Bi 3:13.

6. Ke wa peeɔ yayami ɔ, mɛni ma nyɛ maa ba?

⁶ Ke nɔ ko yaa nɔ nɛ e peeɔ yayami, aloo e peeɔ kɛ laa a po ɔ, eko ɔ, e maa ye ha jamɛatsɛ ɔ kaa e maa kplɛɛ Mawu ga womi nɔ. Ke e ba jã a, e be yee ha jamɛatsɛ ɔ kaa e maa pee yayami. Nyɛminyumu ko tsɔɔ kaa be ko ba su nɛ yayami nɛ e peeɔ ɔ pue we e tsui nɔ hu. (Fiɛlɔ 8:11) Nyɛminyumu kpa ko hu nɛ be ko nɛ be ɔ, e hyɛɛ ajuama bɔmi he fonihi ɔ de ke: “Nɔ́ tsuaa nɔ́ nɛ asafo mi nikɔtɔma amɛ peeɔ ɔ sɛ ye hɛ mi.” Su nɛ ɔ puɛ e kɛ Yehowa a kpɛti. Nyagbenyagbe ɔ, yayami nɛ e ngɛ pee ngɛ laami mi ɔ je kpo, nɛ nikɔtɔma amɛ ye bua lɛ wawɛɛ. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, wɔ tsuo wa yi mluku. Enɛ ɔ he ɔ, ke nyɛmimɛ a ní peepeehi sɛ wa hɛ mi, wa peeɔ ní yayahi nɛ wa ngɔɔ níhi kɛ jeɔ wa nya, nɛ wa ha we nɛ a ye bua wɔ konɛ Mawu nɛ kɛ pa wɔ ɔ, wa tsui ma nyɛ maa kplii.

7, 8. (a) Mɛni blema Israel bi ɔmɛ pee kɛ tsɔɔ kaa a kplii a tsui nɛ a be hemi kɛ yemi? (b) Mɛni wa ma nyɛ maa kase ngɛ nɔ́ nɛ a pee ɔ mi?

 ⁷ Benɛ Yehowa kpɔ̃ Israel bi ɔmɛ kɛ je nyɔguɛ tso mi ngɛ Egipt ɔ, a na nyakpɛ níhi nɛ e pee ɔ. Se ngɛ lɔ ɔ tsuo se ɔ, benɛ e piɛ bɔɔ nɛ a maa su Si Womi Zugba a nɔ ɔ, a kplii a tsui. Mɛni he je? Ejakaa a be hemi kɛ yemi ngɛ Yehowa mi. A kɛ a hɛ fɔɛ Yehowa nɔ, mohu ɔ, sawale nu mɛ, nɛ a tu munyu huitihuiti kɛ si Mose. A suɔ po kaa a maa kpale kɛ ho Egipt ya konɛ a ya tsa a nyɔguɛ yemi ɔ nɔ! Nɔ́ nɛ a pee ɔ dɔ Yehowa wawɛɛ. Yehowa bi mɛ ke: “Kɛ yaa si mɛni be ma nɛ ɔ ma kua mi?” (4 Mose 14:1-4, 11; La 78:40, 41) Akɛnɛ Israel bi ɔmɛ kplii a tsui, nɛ a be hemi kɛ yemi ngɛ Yehowa mi he je ɔ, jamɛ a yi nɔ bi ɔmɛ tsuo a hɛ mi kpata ngɛ nga a nɔ.

⁸ Mwɔnɛ ɔ, be mi nɛ wa ngɛ je ehe ɔ he sue haa nɛ ɔ, níhi fuu ma nyɛ ma ha nɛ wa hemi kɛ yemi ɔ mi nɛ gbɔjɔ. E sa nɛ waa bɔ mɔde wawɛɛ nɛ waa hyɛ kaa hemi kɛ yemi nɛ wa ngɛ ɔ mi wa lo. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, wa ma nyɛ ma susu munyu nɛ Yesu tu ngɛ Mateo 6:33 ɔ he. Mo bi o he ke: ‘Anɛ otihi nɛ i kɛ maa ye hɛ mi kɛ yi mi kpɔhi nɛ i mwɔɔ ɔ tsɔɔ kaa i he Yesu munyu ɔ ye niinɛ lo? Anɛ i suɔ kaa ma po fiɛɛmi aloo asafo mi kpehi a yami mi konɛ ma ngɔ be fuu kɛ tsu ní nɛ ma ná sika fuu lo? Ke ye ní tsumi ngɔɔ ye be fuu ɔ, mɛni ma pee? Anɛ ma ngmɛ blɔ nɛ je ɔ ní peepee nɛ kudɔ mi, nɛ e ha nɛ ma kpa Yehowa sɔmɔmi lo?’

9. Mɛni he je nɛ e sa nɛ waa ya nɔ nɛ waa ‘ka wɔ nitsɛmɛ wa he’ nɛ waa hyɛ kaa wa ngɛ hemi kɛ yemi ɔ mi lo ɔ, nɛ mɛni blɔ nɔ wa ma nyɛ maa gu kɛ pee jã?

⁹ Mo susu nɔ hyɛmi nɔ́ kpa ko hu he nɛ o hyɛ. Ngɔɔ lɛ kaa Yehowa sɔmɔlɔ ko kɛ Baiblo sisi tomi mlaahi nɛ kɔɔ níhi nɛ nyɛɛ se nɛ ɔ he ɔ tsu we ní: huɛ bɔmi, bɔ nɛ e sa kaa waa kɛ nihi nɛ a fie mɛ kɛ je asafo ɔ mi nɛ hi si ha, kɛ hɛja jemi. Mo bi o he ke, ‘Anɛ imi hu i peeɔ jã lo?’ Ke wa yɔse kaa wa ngɛ su ko kaa jã nɛ ma nyɛ ma ha nɛ waa kplii wa tsui ɔ, e he hia nɛ wa susu wa hemi kɛ yemi ɔ he amlɔ nɔuu! Baiblo ɔ wo wɔ ga ke: ‘Nyɛɛ ka nyɛ nitsɛmɛ nyɛ he nɛ nyɛɛ hyɛ kaa nyɛ ngɛ hemi kɛ yemi ɔ mi niinɛ lo. Nyɛɛ hyɛ nyɛ nitsɛmɛ nyɛ he nɛ hi.’ (2 Kor. 13:5) E sa nɛ waa kɛ anɔkuale yemi nɛ kpa wa mi, konɛ be fɛɛ be ɔ, waa ngɔ níhi nɛ wa kaseɔ ngɛ Mawu Munyu ɔ mi ɔ kɛ dla wa susumi.

10. Mɛni maa ye bua wɔ konɛ waa pee kaa zu nɛ he jɔ ngɛ Yehowa dɛ mi?

¹⁰ Níhi nɛ Mawu kɛ yeɔ bua wɔ konɛ waa pee kaa zu nɛ he jɔ ɔ ekomɛ ji, e Munyu ɔ, Kristofohi asafo ɔ, kɛ fiɛɛmi ní tsumi ɔ. Kaa bɔ nɛ nyu haa nɛ zu he jɔɔ ɔ, jã kɛ̃ nɛ Baiblo ɔ nɛ wa maa kane daa ligbi nɛ wa ma pue wa yi mi tɛ ngɛ he ɔ hu maa ye bua wɔ konɛ waa pee kaa zu nɛ he jɔ ngɛ Yehowa dɛ mi. Yehowa hyɛɔ blɔ kaa matsɛmɛ nɛ a hi Israel ɔ nɛ a ngma Mawu Mlaa a kɛ je mlaa womi nitsɛ ɔ mi kɛ wo womi mi nɛ a kane daa ligbi. (5 Mose 17:18, 19) Bɔfo ɔmɛ yɔse kaa ke a kaneɔ Ngmami ɔ nɛ a pueɔ a yi mi tɛ ngɛ he ɔ, e maa ye bua mɛ ngɛ fiɛɛmi ní tsumi ɔ mi. A tsɛ Ngmamihi a se ngɛ Hebri Ngmami ɔ mi si lafahi abɔ ngɛ womihi nɛ a ngma amɛ a mi, nɛ a wo nihi nɛ a fiɛɛ kɛ ha mɛ ɔ hu he wami kaa a pee jã. (Níts. 17:11) Mwɔnɛ ɔ, wɔ hu wa na kaa e he hia nɛ waa kane Mawu Munyu ɔ daa ligbi, nɛ waa sɔle, nɛ wa pue wa yi mi tɛ ngɛ he. (1 Tim. 4:15, NW) Ke wa peeɔ jã a, e maa ye bua wɔ nɛ wa maa ba wa he si ngɛ Yehowa hɛ mi, nɛ wa maa pee kaa zu nɛ he jɔ ngɛ e dɛ mi.

11, 12. Kɛ Yehowa ma plɛ kɛ gu Kristofohi asafo ɔ nɔ kɛ ye bua wa ti nɔ tsuaa nɔ konɛ e pee tsakemi ha kɛɛ? Mo ha enɛ ɔ he nɔ́ hetomi nɔ́.

¹¹ Yehowa guɔ Kristofohi asafo ɔ nɔ kɛ yeɔ bua wa ti nɔ tsuaa nɔ konɛ e nyɛ nɛ e pee tsakemihi nɛ a he hia ngɛ e si himi mi. Benɛ asafo mi nɔkɔtɔma ko je suɔmi kpo kɛ ha Jim nɛ wa wo e ta kɛ sɛ hlami ɔ, Jim tsake e subai. Jim de ngɛ asafo mi nɔkɔtɔma a he  ke: “E pia we mi hyɛ ngɛ nɔ́ nɛ i pee ɔ he, nɛ e tui ye hɛ mi munyu nyanyaanya hulɔ. Mohu ɔ, e ná ye he juɛmi kpakpa, nɛ e tsɔɔ kaa e suɔ nɛ e maa ye bua mi.” Maa pee nyɔhiɔ etɛ se ɔ, asafo mi nɔkɔtɔma a fɔ Jim nine kɛ ya Kristofohi a kpe ko sisi. Jim de ke: “Nyɛmimɛ ɔmɛ kɛ bua jɔmi he mi atuu, nɛ suɔmi nɛ a je kpo kɛ tsɔɔ mi ɔ ha nɛ i tsake ye juɛmi. I ba yɔse kaa tsa pi bɔ nɛ e peeɔ mi ngɛ níhi a he ha a nɛ he hia. Kɛ je benɛ i kpa fiɛɛmi yami ɔ, ye yo ɔ lɛɛ e hemi kɛ yemi ɔ mi gbɔjɔɔ we kulaa. Ngɛ e kɛ nyɛmimɛ ɔmɛ a yemi kɛ buami nya a, i kpale ba da ye nane nɔ ekohu ngɛ Mawu jami mi. Munyuhi nɛ ji ‘Jehovah Is Not to Blame’ kɛ ‘Serve Jehovah Loyally’ nɛ je kpo ngɛ November 15, 1992 Blɛfo gbi Hwɔɔmi Mɔ ɔ mi ɔ hu wo mi he wami.”

¹² Be komɛ a se ɔ, a hla Jim kaa asafo mi nɔkɔtɔma. Kɛ je jamɛ a be ɔ kɛ ma nɛ ɔ, Jim yeɔ bua nyɛmimɛ kpahi nɛ a kɛ kahi kaa jã kpeɔ ɔ, nɛ a dlaa a kɛ Yehowa a kpɛti. E ma e munyu ɔ nya si ke: “Jinɛ i susu kaa huɛ bɔmi kpakpa ngɛ i kɛ Yehowa wa kpɛti, se ngɛ anɔkuale mi ɔ, e be jã kulaa! I pia ye he kaa i ngmɛ blɔ nɛ he nɔ womi su nɛ ɔ ha we nɛ ma yɔse níhi nɛ a he hia wawɛɛ ɔ, nɛ i ngɔ ye juɛmi kɛ ma ni kpahi a tɔmihi a nɔ mohu.”​—1 Kor. 10:12.

13. Mɛni suhi nɛ fiɛɛmi ní tsumi ɔ ma nyɛ ma ha nɛ wa ná, nɛ kɛ wa ma ná he se kɛɛ?

¹³ Ngɛ mɛni blɔ nɔ fiɛɛmi ní tsumi ɔ ma nyɛ maa ye bua wɔ konɛ waa pee tsakemihi nɛ ma ha nɛ waa pee nimli kpakpahi? Ke waa kɛ ni kpahi sɛɛɔ sane kpakpa a he ní ɔ, e maa ye bua wɔ konɛ waa ba wa he si, konɛ wa ná suhi nɛ ji Mawu mumi ɔ yiblii ɔ eko. (Gal. 5:22, 23) Mo susu su kpakpahi nɛ fiɛɛmi ní tsumi ɔ ha nɛ o ná a he nɛ o hyɛ. Jehanɛ hu ɔ, ke wa kase Kristo nɛ wa je e su ɔmɛ eko kpo ɔ, e ma ha nɛ nihi a bua maa jɔ wa sɛ  gbi ɔ he, nɛ a maa bu wɔ tue. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, Odasefohi enyɔ komɛ nɛ a ngɛ Australia ya fiɛɛ ha yo ko ngɛ e we mi, se yo ɔ mi mi fu mɛ, nɛ e jɛ mɛ. Se nyɛmimɛ ɔmɛ je bumi kpo kɛ tsɔɔ lɛ nɛ a bu lɛ tue. Pee se ɔ, yo ɔ pia e he kaa e kɛ mɛ tu munyu jã, nɛ e ngma sɛ womi kɛ ya ha asafo ɔ ní tsumi kɔni nɛ ngɛ ma a mi ɔ. E kpa nyɛmimɛ ɔmɛ nɛ a ba slaa lɛ ɔ pɛɛ. E de ke: “I na kaa i je kuasia kaa i kɛ nimli enyɔ nɛ a ngɛ Mawu Munyu ɔ fiɛɛe ɔ tu munyu jã.” Anɛ yo nɛ ɔ ko ngma sɛ womi nɛ ɔ ke ji fiɛɛli ɔmɛ kɛ lɛ tu munyu kɛ abofu lo? Eko ɔ, e ko pee we jã. Niinɛ, wa fiɛɛmi ní tsumi ɔ yeɔ bua wɔ nitsɛmɛ kɛ ni kpahi!

14. Ke fɔli suɔ kaa a nyɛ nɛ a tsɔse a bimɛ ɔmɛ saminya a, mɛni e sa kaa a pee?

¹⁴ Jokuɛwi fuu suɔ kaa a maa kase ni, nɛ a baa a he si. (Mat. 18:1-4) Lɔ ɔ he ɔ, fɔli ma nyɛ maa bɔ mɔde wawɛɛ konɛ a du anɔkuale ɔ he nile kɛ wo a bimɛ ɔmɛ a tsui kɛ a juɛmi mi, konɛ a bimɛ ɔmɛ nɛ a suɔ anɔkuale ɔ. (2 Tim. 3:14, 15) Ngɛ anɔkuale mi ɔ, loko fɔli ma nyɛ maa pee jã a, e sa nɛ a du anɔkuale ɔ kɛ wo mɛ nitsɛmɛ a tsui mi, nɛ a kɛ tsu ní ngɛ a si himi mi. Ke fɔli pee jã a, a bimɛ ɔmɛ be anɔkuale ɔ nue ngɛ a tue mi kɛkɛ, mohu ɔ, a maa le bɔ nɛ a kɛ ma tsu ní ha ngɛ a si himi mi. Jehanɛ hu ɔ, a maa na kaa akɛnɛ Yehowa kɛ a fɔli suɔ mɛ ɔ he je nɛ a tsɔseɔ mɛ ɔ nɛ.

15, 16. Ke a fie nɔ ko kɛ je asafo ɔ mi ɔ, mɛni e sa kaa nɔ ɔ fɔli nɛ a pee kɛ tsɔɔ kaa a kɛ a hɛ fɔɔ Mawu nɔ?

¹⁵ Ngɛ tsɔsemi nɛ fɔli kɛ ma ha a bimɛ ɔmɛ tsuo se ɔ, bimɛ ɔmɛ ekomɛ ma nyɛ ma si anɔkuale ɔ, aloo a maa fie mɛ kɛ je asafo ɔ mi. Enɛ ɔ ma nyɛ ma ha nɛ weku ɔ nɛ ye tsui wawɛɛ. Nyɛmiyo ko nɛ je South Africa a de ke: “Benɛ a fie ye nyɛminyumu ɔ kɛ je asafo ɔ mi ɔ, e pee mi kaa nɔ́ nɛ e gbo. Ye tsui ye mi wawɛɛ nitsɛ!” Kɛ nyɛmiyo ɔ kɛ e fɔli ɔmɛ pee a ní ha kɛɛ? A kɛ blɔ tsɔɔmi nɛ ngɛ Mawu Munyu ɔ mi ɔ tsu ní. (Kane 1 Korinto Bi 5:11, 13.) E fɔli ɔmɛ de ke: “Wa ma wa juɛmi nya si kaa waa kɛ nɔ́ nɛ Baiblo ɔ de ɔ ma tsu ní. Wa le kaa ke wa pee Mawu suɔmi nya ní ɔ, nɔ́ kpakpa ko maa je mi kɛ ba. Ke a fie nɔ ko kɛ je asafo ɔ mi ɔ, wa naa lɛ kaa e ji tsɔsemi nɛ je Yehowa ngɔ, nɛ wa ngɛ nɔ mi mami kaa suɔmi mi nɛ Yehowa jeɔ kɛ tsɔseɔ nɔ. E gblaa nɔ tue bɔ nɛ sa. Enɛ ɔ he ɔ, waa kɛ lɛ susuɔ weku sanehi nɛ a he hia pɛ a he.”

¹⁶ Kɛ a binyumu ɔ pee e ní ha kɛɛ? Pee se ɔ, e de ke: “I le kaa pi nɛ ye weku mi bimɛ ɔmɛ ngɛ mi nyɛe, mohu ɔ, a ngɛ Yehowa kɛ asafo ɔ tue bue.” E de hu ke: “Ke o na kaa nihi kua mo ɔ, lɔ ɔ haa nɛ o yɔseɔ kaa o hia Yehowa wawɛɛ, nɛ o kpaa lɛ pɛɛ kaa e ngɔ o he yayami kɛ pa mo, nɛ e ye bua mo.” Moo hyɛ bɔ nɛ weku mi bimɛ ɔmɛ a bua maa jɔ ha benɛ a kpale ngɔ a weku no ɔ ngɛ asafo ɔ mi ɔ! Niinɛ, ke wa buɔ Mawu tue ngɛ nɔ́ fɛɛ nɔ́ mi ɔ, wa ma ná he se.​—Abɛ 3:5, 6; 28:26.

17. Mɛni he je nɛ e sa nɛ waa ba wa he si ha Yehowa be fɛɛ be ɔ, nɛ mɛni se wa ma ná ngɛ jã peemi mi?

¹⁷ Gbalɔ Yesaya gba kɛ fɔ si kaa Yuda bi nɛ a ngɛ Babilon ɔ ma tsake a tsui nɛ a ma de ke: ‘Yehowa, mo ji wa Tsɛ. Wa ngɛ kaa zu, nɛ moo lɛɛ o ngɛ kaa buɛ puɛlɔ; mo lɛ o bɔ wɔ.’ Lɔ ɔ se ɔ, a ma kpa Yehowa pɛɛ ke: “Ko kai wa yayami ɔmɛ kɛ ya neneene! O ma ji wɔ; naa wɔ mɔbɔ.” (Yes. 64:8, 9) Ke wɔ hu wa baa wa he si kɛ haa Yehowa daa a, e maa suɔ wa sane wawɛɛ kaa bɔ nɛ e suɔ gbalɔ Daniel sane ɔ. Nɔ́ nɛ pe kulaa a, Yehowa maa ya nɔ maa gu e Munyu ɔ, e mumi ɔ, kɛ e we asafo ɔ nɔ kɛ ye bua wɔ konɛ waa pee tsakemihi, bɔ nɛ pee nɛ ligbi ko ɔ, wa nyɛ nɛ waa da e hɛ mi kaa ‘e bimɛ’ nɛ a ye mluku.—Rom. 8:21.