E NGƐ heii kaa o bua jɔ nike ní slɔɔtohi nɛ Yehowa kɛ ha mo ɔ he. O bua jɔ hu kaa e ngmɛ mo blɔ konɛ mo nitsɛ o mwɔ yi mi kpɔ ngɛ bɔ nɛ o kɛ nike ní nɛ ɔmɛ ma tsu ní ha a he. Baiblo ɔ tsɔɔ kaa dã ji nike ní nɛ je Mawu ngɔ. E de po ke: “A tsɛɔ ní yemi konɛ a fiɛ nɛ a muɔ; dã haa nɔ bua jɔmi.” (Fiɛɛ. 10:19; La 104:15) Eko ɔ, o yɔse kaa ni komɛ kɛ haomihi kpe ngɛ dã he je. Jehanɛ hu ɔ, nihi nɛ a ngɛ je ɔ mi tsuo hɛɛ susumi ekpaekpahi ngɛ dã numi he. Se mɛni maa ye bua Kristofohi konɛ a mwɔ yi mi kpɔhi nɛ da ngɛ dã numi he?

E ngɛ mi kaa e slo wa ti nɔ fɛɛ nɔ kusumi kɛ ma nɛ wa je mi mohu lɛɛ, se ke wa da bɔ nɛ Yehowa susuɔ níhi a he ha a nɔ kɛ mwɔ yi mi kpɔ ɔ, wa ma ná bua jɔmi ngɛ si himi mi.

Kaa bɔ nɛ o le ɔ, nihi babauu nɛ a ngɛ je ɔ mi ɔ nuɔ dã fuu be fɛɛ be. Eko ɔ, ni komɛ nuɔ dã konɛ a kɛ jɔɔ a tsui he. Ni kpahi hu nuɔ dã bɔ nɛ pee nɛ a hɛ nɛ je a haomi ɔmɛ a nɔ. Nɛ ngɛ hehi fuu ɔ, ke nɔ ko nuɔ dã babauu ɔ, a naa lɛ kaa e ji nyumu loo nɔ ko nɛ e ngɛ kã.

Se ngɛ Kristofohi a blɔ fa mi lɛɛ, a kɛ blɔ tsɔɔmihi nɛ a Bɔlɔ ɔ nɛ e ngɛ suɔmi ɔ kɛ haa mɛ ɔ tsuɔ ní. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, Yehowa tsɔɔ wɔ nyagbahi nɛ jeɔ dã nɛ a nuɔ kɛ beɔ nɔ ɔ mi kɛ baa. Eko ɔ, o kane munyu nɛ ngɛ Abɛ 23:​29-35 ɔ nɛ kɔɔ nyagba komɛ nɛ ma nyɛ maa je dã demi mi kɛ ba a he. a Daniel nɛ e ji asafo mi nɔkɔtɔma ngɛ Yuropa a kaiɔ bɔ nɛ e si himi ngɛ ha loko e ba pee anɔkuale Kristofo no ɔ. E de ke, “Akɛnɛ i nuɔ dã fuu he je ɔ, i mwɔ yi mi kpɔhi nɛ dɛ. Enɛ ɔ ha nɛ i kɛ si fɔfɔɛhi nɛ a ngɛ gbeye kpe, nɛ ke i susu he ɔ, e dɔɔ mi wawɛɛ.”

Mɛni ma nyɛ maa ye bua wɔ konɛ waa mwɔ yi mi kpɔ nɛ da ngɛ dã numi he, nɛ waa yu wa he ngɛ haomihi nɛ jeɔ dã fuu numi mi kɛ baa a he? E sa nɛ wa ha nɛ Yehowa susumi nɛ kudɔ yi mi kpɔhi nɛ wa mwɔɔ kɛ bɔ nɛ wa peeɔ wa ní ha.

Nyɛ ha nɛ waa hyɛ nɔ́ nɛ Baiblo ɔ de kɛ kɔ dã he, kɛ yi mi tomi komɛ a he je nɛ ni komɛ nuɔ dã.

Baiblo ɔ tsi we dã numi nya. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, Baiblo ɔ tsɔɔ kaa dã haa nɔ bua jɔmi. Baiblo ɔ de ke: “O ya ye ní, nɛ o ná bua jɔmi. Yaa nu wai, nɛ o tsui nɛ nɔ o mi.” (Fiɛɛ. 9:7) Be ko ɔ, Yesu nu wai, nɛ jã kɛ̃ nɛ e ji ngɛ Yehowa sɔmɔli anɔkualetsɛmɛ komɛ nɛ a hi si blema a blɔ fa mi.—Mat. 26:​27-29; Luka 7:34; 1 Tim. 5:23.

Se Baiblo ɔ ha nɛ wa na kaa slɔɔto ngɛ dã numi kɛ dã demi a kpɛti. E de ke: “Nyɛ ko de kɛ wai.” (Efe. 5:18) E de hu ke: “dã deli, . . . a nine be Mawu Matsɛ Yemi ɔ nɔ sue.” (1 Kor. 6:10) E ngɛ heii kaa Yehowa bua jɔɛ dã fuu numi kɛ dã demi he kulaa. E sa nɛ waa da bɔ nɛ Yehowa naa níhi ha a nɔ kɛ mwɔ yi mi kpɔ ngɛ dã numi he mohu pe nɛ wa maa da wa kusumi nɔ kɛ pee jã.

Ni komɛ susu kaa a ma nyɛ maa nu dã fuu se a be dã dee. Se kɛ̃ ɔ, oslaa ngɛ jã peemi he wawɛɛ. Baiblo ɔ ha nɛ e pee heii kaa, ke wa ha nɛ “wai fuu numi ngɔ [wɔ] nyɔguɛ” ɔ, lɔ ɔ ma nyɛ ma ha nɛ waa pee níhi nɛ sɛ, nɛ e maa ye wɔ awi ngɛ mumi mi. (Tito 2:3; Abɛ 20:1) Yesu hu bɔ wɔ kɔkɔ kaa “ní babauu numi” ma nyɛ ma ha nɛ nɔ ko be Mawu je ehe ɔ mi sɛe. (Luka 21:​34-36) Ke jã a, lɛɛ mɛni ma nyɛ maa ye bua Kristofo no ko konɛ e yu e he ngɛ oslaa nɛ jeɔ dã numi mi kɛ baa a he?

Ke nɔ ko da bɔ nɛ nihi peeɔ a ní ngɛ dã numi he ha a nɔ kɛ mwɔ yi mi kpɔ ngɛ dã numi he ɔ, e maa  ye lɛ awi wawɛɛ. Ke e ba lɛ ní yemi kɛ ní numi blɔ fa mi ɔ, Kristofohi kɛ nile tsuɔ ní wawɛɛ bɔ nɛ pee nɛ a sa Yehowa hɛ mi. Baiblo ɔ de ke: “Ní nɛ nyɛ ngɛ yee jio, ní nɛ nyɛ ngɛ nue jio, nɔ́ kpa ko nɛ nyɛ ngɛ pee jio, nyɛɛ pee níhi tsuo kɛ wo Mawu hɛ mi nyami.” (1 Kor. 10:31) O ma nyɛ ma susu sane bimi komɛ kɛ Baiblo sisi tomi mlaahi nɛ nyɛɛ se nɛ ɔmɛ a he:

Anɛ i nuɔ dã bɔ nɛ pee nɛ ni kpahi nɛ a ko ye ye he fɛu lo? 2 Mose 23:2 ɔ de ke: “Koo nyɛɛ nihi fuu a se.” Ngɛ ngmami nɛ ɔ mi ɔ, Yehowa ngɛ Israel bi ɔmɛ kɔkɔ bɔe kaa a ko kase nihi nɛ a pee we e suɔmi nya ní ɔ. Ga womi nɛ ɔ maa ye bua wɔ mwɔnɛ ɔ hulɔ. Ke wa ha nɛ wa juami bimɛ ná wa susumi nɔ he wami ngɛ bɔ nɛ wa nuɔ dã ha a he ɔ, lɔ ɔ ma nyɛ ma ha nɛ wa kpa Yehowa suɔmi nya ní peemi, nɛ huɛ bɔmi nɛ ngɛ waa kɛ lɛ wa kpɛti ɔ ma puɛ.—Rom. 12:2.

Anɛ i nuɔ dã konɛ ma kɛ tsɔɔ kaa nyumu ji mi lo? Ngɛ he komɛ ɔ, ke nɔ ko nuɔ dã fuu be fɛɛ be ɔ, tɔmi ko be he. (1 Pet. 4:3) Se mo kadi nɔ́ nɛ 1 Korinto Bi 16:13 ɔ woɔ wɔ he wami kaa waa pee. Lejɛ ɔ de ke: “Nyɛ ko hwɔ mahe, nyɛɛ da si kpɛii ngɛ hemi kɛ yemi ɔ mi, nyɛɛ ya nɔ nɛ nyɛɛ pee nyɛ ní kaa nyumuhi, nyɛ he nɛ wa.” Anɛ dã ma nyɛ maa ye bua nɔ ko konɛ e he nɛ wa lo? Dɛbi kulaa. Dã ma nyɛ ma ha nɛ e he maa wa ha nɔ ko kaa e ma susu níhi a he saminya nɛ e mwɔ yi mi kpɔhi nɛ da. Enɛ ɔ he ɔ, ke nɔ ko nuɔ dã fuu ɔ, lɔ ɔ tsɔɔ we kaa e he wa loo e ji nyumu. Mohu ɔ, e tsɔɔ kaa e ji nɔ ko nɛ e be juɛmi. Yesaya 28:7 ɔ tsɔɔ kaa ke nɔ ko de dã kpɔtɔɔ ɔ, e be nyɛe maa mwɔ yi mi kpɔhi nɛ da.

Ja Yehowa ye bua wɔ loko wa ma nyɛ maa pee nɔ́ nɛ da, nɛ wa ko hwɔ mahe, nɛ waa da si kpɛii ngɛ hemi kɛ yemi ɔ mi. (La 18:32) Loko wa ma nyɛ maa pee jã a, e sa nɛ waa hyɛ saminya nɛ waa yu wa he ngɛ oslaahi nɛ ma nyɛ maa ba wa nɔ ɔ a he, nɛ waa mwɔ yi mi kpɔhi nɛ maa sa Yehowa hɛ mi. Benɛ Yesu ngɛ zugba a nɔ ɔ, e ha nɛ huɛ bɔmi kpakpa hi e kɛ Yehowa a kpɛti, nɛ nihi ná bumi kɛ ha lɛ akɛnɛ e pee kã nɛ e pee nɔ́ nɛ da a he je.

Anɛ i nuɔ dã konɛ ye hɛ nɛ je ye nyagba amɛ a nɔ lo? La polɔ ko ngma ke: “Ke yi mi susumi tsɔ ha nɛ i pee basaa kikɛ nɛ ɔ, mo [Yehowa] lɛ o haa mi bua jɔmi, nɛ ye nɔ gbagba tee ekohu.” (La 94:19) Ke haomihi nɛ o kɛ ngɛ kpee ɔ ha nɛ o kɔni mi  jɔ̃ ɔ, ngɔɔ o hɛ kɛ fɔ Yehowa nɔ nɛ e ye bua mo, se pi dã. Ke o sɔleɔ ha Yehowa be fɛɛ be ɔ, o be haoe tsɔ. Jehanɛ hu ɔ, nihi fuu yɔse kaa ke a bi ga womi kɛ je a huɛ ko nɛ e ji Kristofo no nɛ e nane pi si ɔ ngɔ ɔ, e yeɔ bua mɛ wawɛɛ. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, ke nɔ ko nuɔ dã konɛ e hɛ nɛ je e nyagba amɛ a nɔ ɔ, e he ma nyɛ maa wa ha lɛ kaa e maa pee nɔ́ nɛ da. (Hos. 4:11) Daniel nɛ wa wo e ta kɛ sɛ hlami ɔ de ke: “I haoɔ nɛ ye he nile buɔ mi fɔ. I nuɔ dã konɛ ma ko hao tsɔ, se enɛ ɔ mohu ngɔ haomihi fuu kɛ ba ye nɔ, nɛ ye huɛmɛ ɔmɛ kɛ mi kpa bɔmi nɛ nihi bui mi.” Mɛni ye bua Daniel? E de ke: “I ba na kaa e he hia nɛ ma ngɔ ye hɛ kɛ fɔ Yehowa nɔ, se pi dã. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, Yehowa ye bua mi nɛ i nyɛ nɛ i kpa dã numi.” Anɔkuale sane ji kaa, ke wa susu kaa wa be hɛ nɔ kami ko po ɔ, Yehowa ma nyɛ maa ye bua wɔ be fɛɛ be.—Filip. 4:​6, 7; 1 Pet. 5:7.

Ke o nuɔ dã be komɛ ɔ, e ma bi nɛ o hyɛ ke ji e he maa hia nɛ o pee tsakemi ngɛ bɔ nɛ o nuɔ dã ha a he. Ke jã a, mo bi o he sane nɛ ɔmɛ: ‘Anɛ ye weku no ko loo ye huɛ ko bɔ mi kɔkɔ ngɛ bɔ nɛ i nuɔ dã ha a he lo?’ Ke jã nɛ e ji ngɛ o blɔ fa mi ɔ, e tsɔɔ kaa o ngɛ su yaya ko náe nɛ mo nitsɛ po o li. ‘Anɛ i nuɔ dã wawɛɛ amlɔ nɛ ɔ pe be ko nɛ be ɔ lo?’ Enɛ ɔ ji sane bimi ko nɛ sa, nɛ maa ye bua nɔ ko nɛ dã numi tlɔɛ e he, se kɛ̃ ɔ, bɔɔbɔɔbɔɔ ɔ, e ma nyɛ ma ba tlɔ e he ɔ. ‘Anɛ i nyɛ we si himi ke i nui dã ngɛ ligbi ɔ mi loo i nui dã be kɛkɛɛ lo?’ Ke jã nɛ e ji ngɛ o blɔ fa mi ɔ, lɛɛ e ma nyɛ maa tsɔɔ kaa dã numi tlɔ o he. E ma nyɛ maa tsɔɔ hu kaa o hia dɔkitahi a yemi kɛ buami loko o ma nyɛ maa ye nyagba nɛ ɔ nɔ.

Akɛnɛ dã numi ma nyɛ maa ngɔ nyagbahi fuu kɛ ba he je ɔ, Kristofohi komɛ hla kaa a be dã nue kulaa. Eko ɔ, ni komɛ maa hla kaa a be dã nue akɛnɛ e ngɔɛ loo e nya wa ha mɛ ɔ he je. Ke wa huɛ ko mwɔ yi mi kpɔ ko kaa jã a, e sa nɛ wa je mi mi jɔmi kɛ bumi kpo kɛ tsɔɔ lɛ, nɛ wa ko kã e hɛ mi.

Eko ɔ, o yɔse kaa ke o gbɔ dã abɔ nɛ o nuɔ ɔ nɔ ɔ, e maa ye bua mo wawɛɛ. Aloo Kristofo no ko ma nyɛ ma kɛ pee oti kaa e be dã nue be fɛɛ be. Eko ɔ, e maa nu si kake ngɛ otsi ɔ mi, loo e maa nu bɔɔ ko ke e yaa ye ní. Jehanɛ hu ɔ, ni komɛ  hu kɛ pee oti kaa a maa nu dã pɔtɛɛ komɛ kaa wai loo beer bɔɔ pɛ, se a be dã nɛ nya wa wawɛɛ nue, aloo a be dã dɔkɔdɔkɔ nɛ a kɛ dã nɛ nya wa futu lɛ po nue. Ke nɔ ko mwɔ e yi mi kpɔ ngɛ bɔ nɛ e kɛ dã ma tsu ní ha a he ɔ, e he be wae ha lɛ kaa e kɛ dã ma tsu ní saminya. Ke Kristofo no ko nɛ e nane pi si ɔ mwɔ yi mi kpɔ ko ngɛ dã numi he ɔ, e sɛ nɛ e hao ngɛ bɔ nɛ ni kpahi maa na lɛ ha a he.

Ke wa ngɛ yi mi kpɔ mwɔe ngɛ dã numi he ɔ, e sa nɛ wa susu bɔ nɛ ni kpahi maa nu he ha a he. Roma Bi 14:21 ɔ de ke: “Nɔ́ nɛ hi pe kulaa ji kaa o be muɔ lo yee aloo o be wai nue aloo o be nɔ́ kpa ko nɛ maa tɔ̃tɔ̃ o nyɛmi nane ɔ pee.” Kɛ o kɛ ga womi nɛ ɔ ma tsu ní ha kɛɛ? Mo je nyɛmi suɔmi kpo. Ke o nu he kaa dã nɛ o maa nu ɔ ma nyɛ maa tɔ̃tɔ̃ nɔ ko nane ɔ, lɛɛ e sa nɛ suɔmi nɛ o ngɛ ha o nyɛmimɛ ɔmɛ nɛ wo mo he wami nɛ o ko nu dã be komɛ. Ke o pee jã a, lɔ ɔ tsɔɔ kaa o ngɛ bumi kɛ suɔmi kɛ ha ni kpahi nɛ o fo we mo pɛ o nɔ́ mi.—1 Kor. 10:24.

Jehanɛ hu ɔ, eko ɔ, nɔ yeli ɔmɛ wo mlaa komɛ ngɛ bɔ nɛ e sa nɛ a kɛ dã nɛ tsu ní ha a he. Ke jã a, e sa nɛ Kristofohi kɛ jamɛ a mlaa amɛ nɛ tsu ní. Eko ɔ, a maa wo mlaa kaa ke o yi jeha pɔtɛɛ ko ɔ, o ko nu dã. Aloo ke o nu dã a, o ko hɛɛ lɔle, nɛ o ko ngɔ klama kpa komɛ kɛ tsu ní hulɔ.—Rom. 13:​1-5.

Yehowa ha wɔ nike ní kpakpahi fuu, nɛ a kpɛti kake ji he blɔ nɛ e ha wɔ kaa wɔ nitsɛmɛ waa hla bɔ nɛ waa kɛ nike ní nɛ ɔmɛ ma tsu ní ha. Enɛ ɔ tsɔɔ kaa wɔ nitsɛmɛ wa ngɛ he blɔ kaa wa mwɔɔ yi mi kpɔ ngɛ nɔ́ nɛ wa maa ye kɛ dã nɛ wa maa nu ɔ he. Enɛ ɔ he ɔ, nyɛ ha nɛ wɔ tsuo waa tsɔɔ kaa wa bua jɔ he blɔ nɛ ɔ nɛ wa ngɛ ɔ he, nɛ waa wo wa hiɔwe Tsɛ ɔ hɛ mi nyami nɛ waa mwɔ yi mi kpɔhi nɛ da.