1. Mɛni o ma nyɛ maa pee konɛ huɛ bɔmi gbagbanii nɛ hi o kɛ nɔ ko nyɛ kpɛti?

BEHI fuu ɔ, ke o suɔ nɛ huɛ bɔmi gbagbanii nɛ hi o kɛ nɔ ko nyɛ kpɛti ɔ, kekleekle nɔ́ nɛ o ma nyɛ maa pee ji kaa o kɛ nɔ ɔ maa sɛɛ ní. Ke o kɛ nɔ ɔ sɛɛ ní nɛ nyɛ susu níhi a si kpami komɛ nɛ nyɛ ti nɔ fɛɛ nɔ ná a he ɔ, e haa nɛ nyɛ ba peeɔ huɛmɛ. Se ke e ba huɛ bɔmi nɛ maa hi waa kɛ Yesu wa kpɛti ɔ mi ɔ, waa kɛ nyagba komɛ kpeɔ. Mɛni ji nyagba nɛ ɔmɛ ekomɛ?

2. Mɛni ji kekleekle nyagba nɛ waa kɛ kpeɔ?

² Kekleekle nyagba a ji, waa kɛ Yesu kpi hyɛ. Kristofohi nɛ a hi si ngɛ kaseli ɔmɛ a be ɔ mi ɔ a kpɛti nihi fuu kɛ nyagba nɛ ɔ eko kpe. Se bɔfo Petro de ke: “E ngɛ mi kaa nyɛ nɛ lɛ hyɛ mohu lɛɛ, se nyɛ suɔ lɛ. E ngɛ mi kaa nyɛ nɛ lɛ amlɔ nɛ ɔ, se kɛ̃ ɔ, nyɛ heɔ lɛ yeɔ.” (1 Pet. 1:8) Enɛ ɔ he ɔ, e ngɛ mi kaa waa kɛ Yesu kpi hyɛ mohu lɛɛ, se wa ma nyɛ nɛ waa kɛ lɛ nɛ pee huɛ.

3. Mɛni ji nyagba enyɔne nɛ waa kɛ kpeɔ?

³ Nyagba enyɔne ɔ ji kaa wa nyɛ we nɛ waa kɛ Yesu tuɔ munyu. Waa kɛ Yehowa mohu lɛ tuɔ munyu ke wa ngɛ sɔlee. E ji anɔkuale kaa wa sɔleɔ kɛ guɔ Yesu biɛ mi, se waa kɛ lɛ tu we munyu tɛ̃ɛ. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, Yesu sume nɛ waa sɔle kɛ ha lɛ. Mɛni he je? Ejakaa sɔlemi ji wa jami ɔ fã  ko, nɛ Yehowa pɛ lɛ e sa nɛ wa ja. (Mat. 4:10) Se kɛ̃ ɔ, wa ma nyɛ ma je suɔmi kpo kɛ tsɔɔ Yesu.

4. Mɛni ji nyagba etɛne nɛ waa kɛ kpeɔ, nɛ mɛni he wa ma susu ngɛ ní kasemi nɛ ɔ mi?

⁴ Nyagba etɛne ɔ ji kaa Yesu ngɛ hiɔwe, lɔ ɔ he ɔ, wa be nyɛe nɛ waa kɛ lɛ nɛ hi he kake. E ngɛ mi kaa wa be nyɛe maa hi Yesu kasa nya nitsɛnitsɛ mohu lɛɛ, se wa ma nyɛ maa le e he níhi fuu. Wa ma susu níhi eywiɛ nɛ wa ma nyɛ maa pee konɛ huɛ bɔmi nɛ ngɛ waa kɛ Yesu wa kpɛti ɔ mi nɛ wa a he. Kekleekle ɔ, nyɛ ha nɛ wa susu nɔ́ he je nɛ e he hia kaa wa ha nɛ huɛ bɔmi kpakpa nɛ hi waa kɛ Kristo wa kpɛti ɔ he.

5. Mɛni he je nɛ e sa nɛ waa kɛ Yesu nɛ pee huɛ? (Hyɛ daka nɛ ji, “ Huɛ Bɔmi Nɛ Maa Hi Waa Kɛ Yesu Wa Kpɛti ɔ Ma Ha Nɛ Waa Kɛ Yehowa Nɛ Pee Huɛ” kɛ “ Mo Ná Susumi Nɛ Da Ngɛ Yesu He.”)

⁵ Loko huɛ bɔmi kpakpa maa hi waa kɛ Yehowa wa kpɛti ɔ, lɛɛ e sa nɛ waa kɛ Yesu nɛ pee huɛ. Mɛni he je? Nyɛ ha nɛ wa susu yi mi tomi enyɔ nɛ ɔmɛ a he nɛ waa hyɛ. Kekleekle ɔ, Yesu de e kaseli ɔmɛ ke: “Tsɛ ɔ nitsɛ suɔ nyɛ sane akɛnɛ nyɛ hu nyɛ suɔ ye sane . . . ɔ he je.” (Yoh. 16:27) E de hu ke: “Nɔ ko bɛ Tsɛ ɔ ngɔ kaa ja e gu ye nɔ.” (Yoh. 14:6) Ke nɔ ko ngɛ mɔde bɔe kaa e kɛ Yehowa maa bɔ, se e kɛ Yesu pee we huɛ ɔ, e ngɛ kaa nɔ ko nɛ e yaa sɛ tsu ko mi, se e gui sinya a nya. Ngɛ Yesu nɔ́ he tomi nɔ́ ko mi ɔ, e tsɔɔ kaa lɛ “ji sinya kɛ ha jijɔ ɔmɛ.” (Yoh. 10:7) Yi mi tomi enyɔne ji kaa Yesu je suhi nɛ e Tsɛ ɔ ngɛ ɔ kpo pɛpɛɛpɛ. E de e kaseli ɔmɛ ke: “Nɔ fɛɛ nɔ nɛ e na mi ɔ, e na Tsɛ ɔ hulɔ.” (Yoh. 14:9) Enɛ ɔ he ɔ, blɔ nɛ e hi nɛ wa maa gu nɔ kɛ le Yehowa ji kaa wa maa  kase Yesu he ní. Ke wa ya nɔ nɛ wa kase Yesu he ní ɔ, suɔmi nɛ wa ngɛ kɛ ha lɛ ɔ mi maa wa. Ke huɛ bɔmi nɛ ngɛ waa kɛ Yesu wa kpɛti ɔ mi wa a, suɔmi nɛ wa ngɛ kɛ ha e Tsɛ ɔ hu mi maa wa.

6. Mɛni yi mi tomi kpa ko hu he je nɛ e sa nɛ waa kɛ Yesu nɛ pee huɛ? Moo tsɔɔ nya.

⁶ Jã huɛ bɔmi ngɛ waa kɛ Yesu wa kpɛti loko a ma ha wa sɔlemihi a heto. Enɛ ɔ biɔ nɛ waa pee babauu pe munyu nɛ ji “ngɛ Yesu biɛ mi” nɛ waa kɛ maa gbe wa sɔlemi nya a kɛkɛ. E sa nɛ waa nu bɔ nɛ Yehowa kɛ Yesu tsuɔ ní ha kɛ haa wa sɔlemihi a heto ɔ sisi saminya. Yesu de e bɔfo ɔmɛ ke: “Nɔ́ fɛɛ nɔ́ nɛ nyɛ ma bi ngɛ ye biɛ mi ɔ, lɔ ɔ nɛ ma pee.” (Yoh. 14:13) E ngɛ mi kaa Yehowa nɛ buɔ wa sɔlemihi tue, nɛ e haa heto mohu lɛɛ, se e ha Yesu he blɔ konɛ e tsu e yi mi tomi ɔmɛ a he ní ha lɛ. (Mat. 28:18) Loko Mawu maa bu wa sɔlemi tue ɔ, e hyɛɛ kaa waa kɛ ga womi nɛ Yesu kɛ ha a tsu ní lo. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, Yesu de ke: “Ke nyɛ ngɔɔ nihi a tɔmihi kɛ paa mɛ ɔ, nyɛ Tsɛ nɛ e ngɛ hiɔwe ɔ hu maa ngɔ nyɛ tɔmihi kɛ pa nyɛ; se ke nyɛ ngɔɛ nihi a tɔmihi kɛ pɛ mɛ ɔ, nyɛ Tsɛ ɔ hu kɛ nyɛ tɔmihi be nyɛ pae.” (Mat. 6:14, 15) E he hia wawɛɛ kaa waa kɛ nihi maa hi si ngɛ mi mi jɔmi mi kaa bɔ nɛ Yehowa kɛ Yesu kɛ wɔ hiɔ si ha a!

7. Mɛnɔmɛ nɛ a ma ná Yesu kpɔmi afɔle sami ɔ he se?

⁷ Nihi nɛ huɛ bɔmi kpakpa ngɛ a kɛ Yesu a kpɛti pɛ nɛ a ma ná e kpɔmi afɔle sami ɔ he se. Mɛni he je? Yesu tsɔɔ kaa e “maa ngɔ e wami kɛ fɔ si ngɛ e huɛmɛ a he.” (Yoh. 15:13) E ma bi nɛ anɔkualetsɛmɛ nɛ a hi si loko Yesu ba zugba a nɔ ɔ nɛ a kase e he ní nɛ a ná suɔmi kɛ ha lɛ. A ma tle nimli nɛ ɔmɛ a kpɛti ni komɛ kaa Abraham, Sara, Mose, kɛ Rahab si. Se jã Yehowa sɔmɔli anɔkualetsɛmɛ nɛ ɔmɛ kɛ Yesu pee huɛ loko a ma nyɛ ma ná neneene wami.​—Yoh. 17:3; Níts. 24:15; Heb. 11:8-12, 24-26, 31.

8-9. Ngɛ Yohane 15:4, 5 ɔ nya a, mɛni nɛ huɛ bɔmi nɛ ngɛ waa kɛ Yesu wa kpɛti ɔ ma ha nɛ waa pee, nɛ mɛni he je nɛ jã peemi he hia a?

⁸ Wa bua jɔɔ kaa wa piɛɛ Yesu he kɛ tsɔɔ nihi Matsɛ Yemi ɔ he sane kpakpa a. Benɛ Yesu ngɛ zugba a nɔ ɔ, e tsɔɔ nihi ní. Nɛ kɛ je be nɛ Yesu ho hiɔwe ya a, e yaa nɔ nɛ e kudɔɔ fiɛɛmi ní tsumi ɔ kaa asafo ɔ yi. E hɛ sa mɔde nɛ o ngɛ bɔe kaa o maa ye bua nihi babauu nɛ a ba le lɛ kɛ e Tsɛ ɔ he ní ɔ. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, ja Yehowa kɛ Yesu ye bua wɔ loko wa ma nyɛ ma tsu ní tsumi nɛ ɔ.​—Kane Yohane 15:4, 5.

⁹ Mawu Munyu ɔ tsɔɔ kaa ja wa ná suɔmi kɛ ha Yesu, nɛ wa ha nɛ jamɛ a suɔmi ɔ mi wa loko wa ma nyɛ maa sa Yehowa hɛ mi. Enɛ ɔ he ɔ, nyɛ ha nɛ wa susu níhi eywiɛ nɛ wa ma nyɛ maa pee konɛ wa nyɛ nɛ waa pee Yesu huɛmɛ ɔ he.

10. Mɛni ji kekleekle nɔ́ nɛ e sa nɛ waa pee konɛ waa kɛ Yesu nɛ pee huɛ?

¹⁰ (1) Moo le Yesu. Ke wa kane Baiblo mi womihi nɛ ji Mateo, Marko, Luka kɛ Yohane ɔ, wa ma nyɛ maa le Yesu. Ke wa pue wa yi mi tɛ ngɛ munyuhi nɛ a ngɛ Baiblo ɔ mi nɛ kɔɔ Yesu si himi he ɔ he ɔ, wa ma ná suɔmi kɛ bumi kɛ ha Yesu ngɛ bɔ nɛ e kɛ nihi hi si ha a he. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, e ngɛ mi kaa Yesu ji Nyɔmtsɛ mohu lɛɛ, se e kɛ e kaseli ɔmɛ hí si kaa nyɔguɛhi. Mohu ɔ, e deɔ mɛ e susumihi kɛ bɔ nɛ e nuɔ níhi a he ha. (Yoh. 15:15) Ke e kaseli ɔmɛ hao ɔ, lɛ hu e haoɔ. (Yoh. 11:32-36) Yesu he nyɛli ɔmɛ po yɔse kaa e kɛ nihi nɛ buɔ e sɛ gbi ɔ tue ɔ lɛ peeɔ  huɛ. (Mat. 11:19) Ke wa kase bɔ nɛ Yesu kɛ e kaseli ɔmɛ hi si ha a, huɛ bɔmi nɛ ngɛ waa kɛ nihi wa kpɛti ɔ mi maa wa, wa ma ná bua jɔmi, nɛ suɔmi kɛ bumi nɛ wa ngɛ kɛ ha Kristo ɔ hu mi maa wa.

11. Mɛni ji nɔ́ enyɔne nɛ e sa nɛ waa pee konɛ waa kɛ Yesu nɛ pee huɛ, nɛ mɛni he je nɛ jã peemi he hia a?

¹¹ (2) Ha nɛ o susumi kɛ o ní peepee nɛ hi kaa Yesu nɔ́ ɔ. Ke wa le Yesu, nɛ wa kase bɔ nɛ e susuɔ níhi a he ha a, lɔ ɔ ma ha nɛ huɛ bɔmi nɛ ngɛ waa kɛ lɛ wa kpɛti ɔ mi maa wa. (1 Kor. 2:16) Mɛni blɔ nɔ wa maa gu kɛ kase Yesu? Nyɛ ha nɛ wa susu nɔ hyɛmi nɔ́ ko he. Yesu susu blɔ nɔ nɛ e maa gu kɛ ye bua ni kpahi ɔ he wawɛɛ pe nɛ e maa sa lɛ nitsɛ e hɛ mi. (Mat. 20:28; Rom. 15:1-3) Susumi nɛ ɔ ha nɛ e jeɔ he kɛ afɔle sami su kpo, nɛ e ngɔɔ nihi a he yayami kɛ keɔ mɛ. E ha we nɛ níhi nɛ nihi de ngɛ e he ɔ nɛ fu e mi mi mla. (Yoh. 1:46, 47) Nɛ e ha we nɛ ni kpahi a tɔmihi nɛ a tɔ̃ be ko nɛ be ɔ nɛ sa bɔ nɛ e kɛ mɛ hiɔ si ha a he. (1 Tim. 1:12-14) Yesu de ke: “Ke suɔmi ngɛ nyɛ kpɛti ɔ, lɔ ɔ ma ha nɛ nihi tsuo maa le kaa nyɛ ji ye kaseli.” (Yoh. 13:35) Mo bi o he ke, “Anɛ i peeɔ nɔ́ fɛɛ nɔ́ nɛ ma nyɛ konɛ tue mi jɔmi nɛ hi i kɛ ye nyɛmimɛ wa kpɛti kɛ tsɔɔ kaa i ngɛ Yesu kasee lo?”

12. Mɛni ji blɔ etɛne nɛ wa ma nyɛ maa gu nɔ kɛ pee Yesu huɛ, nɛ mɛni blɔ nɔ wa maa gu kɛ pee jã?

¹² (3) Mo fĩ Kristo nyɛmimɛ ɔmɛ a se. Yesu naa níhi nɛ wa peeɔ ha e nyɛmimɛ nɛ a pɔ mɛ nu ɔ kaa nɔ́ nɛ wa ngɛ pee ha lɛ. (Mat. 25:34-40) Blɔ titli nɛ wa ma nyɛ maa gu nɔ kɛ fĩ nihi nɛ a pɔ mɛ nu ɔ a se ji kaa waa kɛ wa he maa wo Matsɛ Yemi fiɛɛmi ní tsumi ɔ kɛ kaselɔ peemi ní tsumi ɔ nɛ Yesu fã e se nyɛɛli tsuo kaa a tsu ɔ mi vii. (Mat. 28:19, 20; Níts. 10:42) Ja “jijɔ kpa amɛ” ye bua Kristo nyɛmimɛ ɔmɛ loko a ma nyɛ ma tsu je kɛ wɛ fiɛɛmi ní tsumi ɔ. (Yoh. 10:16) Ke o piɛɛ jijɔ kpa amɛ a he ɔ, lɛɛ be fɛɛ be nɛ o kɛ o he maa wo fiɛɛmi ní tsumi ɔ mi ɔ, o ngɛ tsɔɔe kaa o suɔ nihi nɛ a pɔ mɛ nu ɔ, kɛ Yesu nitsɛ hulɔ.

13. Kɛ waa kɛ Yesu ga womi nɛ ngɛ Luka 16:9 ɔ ma tsu ní ha kɛɛ?

¹³ Jehanɛ hu ɔ, waa kɛ Yehowa kɛ Yesu ma nyɛ maa pee huɛ kɛ gu wa sika nɛ waa kɛ ma fĩ ní tsumi nɛ a ngɛ hɛ mi nyɛɛe ɔ se. (Kane Luka 16:9.) Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, wa ma nyɛ maa ngɔ sika kɛ ye bua je kɛ wɛ ní tsumi ɔ. Ní tsumi nɛ ɔmɛ ekomɛ ji, fiɛɛmi ngɛ he nɛ fiɛɛli fuu a he hia ngɛ, Matsɛ Yemi Asahi kɛ asafo ɔ tsu kpahi a mami kɛ a dlami, kɛ yemi kɛ buami nɛ waa kɛ ma ha nihi nɛ adebɔ mi oslaahi kpata a níhi a hɛ mi ɔ. Wa ma nyɛ maa ngɔ sika kɛ ye bua wa we asafo ɔ hulɔ, nɛ́ waa ye bua nihi nɛ wa le kaa a hia yemi kɛ buami ɔ. (Abɛ 19:17) Enɛ ɔmɛ ji ní komɛ nɛ wa ma nyɛ maa pee kɛ fĩ Kristo nyɛmimɛ ɔmɛ a se.

14. Kaa bɔ nɛ a tsɔɔ ngɛ Efeso Bi 4:15, 16, mɛni ji nɔ́ eywiɛne nɛ e sa nɛ waa pee konɛ waa pee Yesu huɛ?

¹⁴ (4) Mo fĩ blɔ nya nɛ Yehowa asafo ɔ to ɔ se. Ke wa fĩ nihi nɛ a hla mɛ kaa a nyɛɛ wa hɛ mi ngɛ asafo ɔ mi ɔ a se ɔ, lɔ ɔ haa nɛ huɛ bɔmi nɛ ngɛ waa kɛ Yesu nɛ ji asafo ɔ yi ɔ wa kpɛti ɔ mi waa. (Kane Efeso Bi 4:15, 16.) Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, amlɔ nɛ ɔ, wa ngɛ mɔde bɔe kaa waa kɛ Matsɛ Yemi Asa amɛ tsuo ma tsu ní saminya. Enɛ ɔ he ɔ, a bla asafo komɛ, nɛ a pee tsakemi ngɛ asafo komɛ a zugba kpɔ ɔmɛ a mi. Blɔ nya tomi nɛ ɔ ye bua nɛ asafo ɔ baa sika nɛ nihi kɛ yeɔ bua a yi. Se tsakemi nɛ ɔ hu biɔ nɛ fiɛɛli komɛ nɛ a  pee tsakemi ngɛ a si fɔfɔɛ mi. Eko ɔ, fiɛɛli anɔkualetsɛmɛ nɛ ɔmɛ sɔmɔ ngɛ asafo ko mi jehahi babauu, nɛ huɛ bɔmi kpakpa ngɛ a kɛ nyɛmimɛ nɛ a ngɛ jamɛ a asafo ɔ mi ɔ a kpɛti. Se amlɔ nɛ ɔ, a ke a ya sɔmɔ ngɛ asafo kpa mi. Ke fiɛɛli anɔkualetsɛmɛ nɛ ɔmɛ fĩ blɔ nya tomi nɛ ɔ se ɔ, hyɛ bɔ nɛ Yesu bua maa jɔ ha!

15. Kɛ huɛ bɔmi nɛ ngɛ waa kɛ Yesu wa kpɛti ɔ maa hi ha kɛɛ hwɔɔ se?

¹⁵ Nihi nɛ a kɛ mumi klɔuklɔu ɔ pɔ mɛ nu ɔ ngɛ hɛ nɔ kami kaa a kɛ Yesu maa hi si daa, nɛ a maa piɛɛ e he kɛ ye matsɛ ngɛ Mawu Matsɛ Yemi ɔ mi. A kɛ Kristo maa hi si, nɛ tsɔɔ kaa a maa na lɛ, a kɛ lɛ maa sɛɛ ní, nɛ a kɛ lɛ maa bɔ. (Yoh. 14:2, 3) Yesu ma je suɔmi kpo kɛ tsɔɔ nihi nɛ a ngɛ hɛ nɔ kami kaa a maa hi zugba a nɔ ɔ, nɛ e maa hyɛ a nɔ. E ngɛ mi kaa a be Yesu nae mohu lɛɛ, se huɛ bɔmi nɛ ngɛ a kɛ lɛ a kpɛti ɔ mi maa wa wawɛɛ, nɛ a kɛ bua jɔmi maa hi si kaa bɔ nɛ Yehowa kɛ Yesu to he blɔ nya ha mɛ ɔ.​—Yes. 9:6, 7.

16. Mɛni jɔɔmihi wa ma ná ke waa kɛ Yesu pee huɛ?

¹⁶ Ke wa kplɛɛ Yesu nine fɔmi kaa waa kɛ lɛ nɛ pee huɛ ɔ nɔ ɔ, wa ma ná jɔɔmihi babauu. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, amlɔ nɛ ɔ po ɔ, e jeɔ suɔmi kpo kɛ haa wɔ, nɛ e yeɔ bua wɔ. Wa ngɛ he blɔ kaa wa maa hi si kɛ ya neneene. Nɛ nɔ́ nɛ pe kulaa a, huɛ bɔmi nɛ ngɛ waa kɛ Yesu wa kpɛti ɔ ma ha nɛ wa nine nɛ su juetli nɛ pe kulaa a nɔ, nɛ tsɔɔ kaa huɛ bɔmi kpakpa maa hi waa kɛ Yehowa, nɛ ji Yesu Tsɛ ɔ wa kpɛti. E ji he blɔ nɛ se be kaa a ma tsɛ wɔ ke Yesu huɛmɛ!