1. Mɛni jokuɛ nyumuyo ko pee kɛ tsɔɔ kaa e ngɛ hemi kɛ yemi nitsɛnitsɛ ngɛ gbogboehi a si tlemi ɔ mi?

 HIƆ ko nɛ nya wa nu jokuɛ nyumuyo ko nɛ a tsɛɛ lɛ ke Matthew ɔ wawɛɛ, enɛ ɔ he ɔ, e he ba hia nɛ a pee lɛ operation si abɔ. Benɛ e ye jeha kpaago ɔ, ligbi ko ɔ, e kɛ e weku ɔ hyɛ JW Brɔɔdkastin ɔ nɛ baa daa nyɔhiɔ ɔ eko. Kɛ yaa ní peemi ɔ nyagbe ɔ, a jé la fiami video ko nɛ kɔɔ nihi nɛ a ngɛ a suɔli nɛ a tle mɛ si ɔ a he nyae ngɛ je ehe ɔ mi ɔ he. b Benɛ a hyɛ Brɔɔdkastin ɔ ta a, Matthew ya pɛtɛ e fɔli ɔmɛ a nine he nɛ e de mɛ ke: “Papaa kɛ Yayo tse nyɛ na, ke i gbo po ɔ, a ma tle mi si ngɛ je ehe ɔ mi. Enɛ ɔ he ɔ, nyɛ ko ye tsui, ejakaa nyɛ maa na mi ekohu.” Hyɛ bɔ nɛ fɔli nɛ ɔmɛ a bua maa jɔ wawɛɛ ha benɛ a na kaa a binyumu ɔ ngɛ hemi kɛ yemi nitsɛnitsɛ ngɛ gbogboehi a si tlemi ɔ mi ɔ!

2-3. Mɛni he je nɛ e he hia nɛ wa susu gbogboehi a si tlemi ɔ he hɛ kɛ nɔ fɔmi ɔ he ɔ?

² E maa hi wawɛɛ kaa wa ma pue wa yi mi tɛ be fɛɛ be ngɛ si womi nɛ ngɛ Baiblo ɔ mi nɛ kɔɔ gbogboehi a si tlemi ɔ he ɔ he. (Yoh. 5:28, 29) Mɛni he je? Ejakaa wa li be nɛ hiɔ ko nɛ nya wa a maa fia wɔ, loo be nɛ wa suɔlɔ ko ma gbo tlukaa. (Fiɛlɔ 9:11; Yak. 4:13, 14) Hɛ kɛ nɔ fɔmi nɛ wa ngɛ ngɛ gbogboehi a si tlemi ɔ mi ɔ ma nyɛ maa ye bua wɔ nɛ wa fĩ si ke waa kɛ haomihi kaa jã a ngɛ kpee. (1 Tɛs. 4:13) Baiblo ɔ ha nɛ wa na kaa wa hiɔwe Tsɛ ɔ le wɔ saminya nɛ e suɔ wɔ wawɛɛ. (Luka 12:7) Mo susu he nɛ o hyɛ, Yehowa Mawu le wɔ saminya, e le suhi nɛ wa ngɛ kɛ bɔ nɛ wa susuɔ níhi a he ha, enɛ ɔ he ɔ, ke wa gbo ɔ, e ma tle wɔ si jã pɛpɛɛpɛ. Akɛnɛ Yehowa suɔ wɔ he je ɔ, e to blɔ nya konɛ wa nyɛ nɛ wa ná neneene wami, nɛ ke wa gbo po ɔ, e ma tle wɔ si!

³ Ngɛ ní kasemi nɛ ɔ mi ɔ, wa ma susu nɔ́ he je nɛ wa ma nyɛ  ma ná hemi kɛ yemi ngɛ gbogboehi a si tlemi ɔ mi ɔ he. Lɔ ɔ se ɔ, wa ma susu Baiblo mi sane nɛ ma nyɛ maa wo wa hemi kɛ yemi ɔ mi he wami ɔ he, nɛ lɔ ɔ ji ngmami nɛ a ngɔ ní kasemi ɔ kɛ da nɔ ɔ nɛ. E de ngɛ lejɛ ɔ ke: “O nyɛminyumu ɔ maa te si.” (Yoh. 11:23) Nyagbe ɔ, wa maa na nɔ́ nɛ wa maa pee konɛ hemi kɛ yemi nɛ wa ngɛ ngɛ gbogboehi a si tlemi ɔ mi ɔ mi nɛ wa.

4. Loko wa ma nyɛ ma he si womi ko maa ye ɔ, mɛni nɔ́ mi mami nɛ e sa nɛ wa ná? Ngɔɔ nɔ́ he tomi nɔ́ ko kɛ tsɔɔ mi.

⁴ Loko wa ma nyɛ ma he si womi ko maa ye ɔ, e sa nɛ wa ná nɔ mi mami kaa nɔ nɛ wo si ɔ suɔ kaa e ma tsu e si womi ɔ he ní, nɛ e ngɛ he wami loo nyɛmi nɛ e kɛ maa pee jã. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, ngɔɔ lɛ kaa kɔɔhiɔ ngua ko fia nɛ e puɛ o we ɔ. Kɛkɛ nɛ o huɛ ko de mo ke, ‘Ma ye bua mo kɛ dla o we ɔ.’ O huɛ ɔ yeɔ anɔkuale, enɛ ɔ he ɔ, o ngɛ nɔ́ mi mami kaa e suɔ nɛ e ye bua mo. Jehanɛ hu ɔ, akɛnɛ o huɛ ɔ le tsu mami saminya, nɛ e ngɛ tsu mami níhi hu he je ɔ, o le kaa e ma nyɛ maa ye bua mo niinɛ. Enɛ ɔ he ɔ, o he si nɛ e wo mo ɔ ye. Se si nɛ Mawu wo kaa e ma tle nihi nɛ a gbo ɔ si kɛ ba wami mi hwɔɔ se ɔ hu nɛɛ? Anɛ e suɔ niinɛ kaa e ma tsu e si womi ɔ he ní, nɛ e ngɛ he wami nɛ e kɛ maa pee jã lo?

5-6. Mɛni he je nɛ wa ma nyɛ ma ná nɔ mi mami kaa Yehowa suɔ nɛ e tle nihi nɛ a gbo ɔ si kɛ ba wami mi ekohu ɔ?

⁵ Anɛ Yehowa suɔ kaa e ma tle nihi nɛ a gbo ɔ si niinɛ lo? Ngɛ anɔkuale mi ɔ, e suɔ wawɛɛ. E ngɔ e mumi klɔuklɔu ɔ kɛ wo Baiblo ngmali fuu he wami nɛ a ngma si nɛ e wo kɛ kɔ gbogboehi a tlemi ɔ he ɔ ngɛ Baiblo ɔ mi. (Yes. 26:19; Hos. 13:14; Kpoj. 20:11-13) Ke Yehowa wo si ko ɔ, e yeɔ nɔ be fɛɛ be. (Yosh. 23:14) Ngɛ anɔkuale mi ɔ, Yehowa pee klaalo kaa e ma tle nihi nɛ a gbo ɔ si kɛ ba wami mi ekohu. Mɛni he je nɛ wa ma nyɛ ma de jã a?

⁶ Mo susu nɔ́ nɛ Hiob nɛ e hi si blema a de ɔ he nɛ o hyɛ. Hiob ngɛ nɔ mi mami kaa ke e gbo po ɔ, Yehowa pee klaalo kaa e ma tle lɛ si. (Hiob 14:14, 15) Jã nɔuu kɛ̃ nɛ Yehowa nuɔ he ngɛ e sɔmɔli anɔkualetsɛmɛ tsuo nɛ a gbo ɔ he. E pee klaalo kaa e ma tle mɛ si kɛ ba wami mi, nɛ a ma ná nɔmlɔ tso mi he wami kɛ bua jɔmi. Se nihi ayɔ akpehi abɔ nɛ a gbo nɛ a ná we he blɔ kɛ kase anɔkualehi nɛ kɔɔ Yehowa he ɔ hu nɛɛ? Wa Mawu nɛ ngɛ suɔmi ɔ suɔ kaa e ma tle mɛ hu si kɛ ba wami mi. (Níts. 24:15) E suɔ nɛ e ha mɛ he blɔ nɛ a ba kase e he ní konɛ a kɛ lɛ nɛ pee huɛ, nɛ a hi si kɛ ya neneene. (Yoh. 3:16) E ngɛ heii kaa Yehowa suɔ nɛ e tle nihi nɛ a gbo ɔ si kɛ ba wami mi ekohu.

7-8. Mɛni he je nɛ wa ma nyɛ ma ná nɔ mi mami kaa Yehowa ngɛ he wami nɛ e kɛ ma tle nihi nɛ a gbo ɔ si ɔ?

⁷ Anɛ Yehowa ngɛ he wami nɛ e kɛ ma tle nihi nɛ a gbo ɔ si lo? Ee, ejakaa lɛ ji “Ope ɔ” nɛ. (Kpoj. 1:8) E ngɛ he wami nɛ e kɛ maa ye wa he nyɛli tsuo nɛ gbenɔ hu piɛɛ he ɔ nɔ kunimi. (1 Kor. 15:26) Enɛ ɔ nɛ wa le ɔ, woɔ wa bua nɛ e woɔ wɔ he wami hulɔ. Mo susu Nyɛmiyo Emma Arnold níhi a si kpami ɔ he nɛ o hyɛ. Benɛ a ngɛ je mi ta enyɔne ɔ hwue ɔ, e kɛ e weku ɔ kɛ kahi nɛ a nya wawɛɛ ɔ kpe. Emma wo e biyo ɔ bua ejakaa e suɔli gbo ngɛ Nazi nya tsimi he ɔmɛ. Emma de e biyo ɔ ke: “Ke a be nihi nɛ a gbo ɔ si tlee kɛ ba wami mi ɔ, lɛɛ e tsɔɔ kaa gbenɔ nɛ ji wa he nyɛlɔ ɔ ngɛ he wami pe Mawu. Se e be nyɛe maa ba jã hulɔ.” Ngɛ anɔkuale mi ɔ, nɔ́ ko nɔ́ ko be nɛ ngɛ he wami pe Yehowa! Mawu ope ɔ lɛ bɔ níhi nɛ wami ngɛ a mi ɔ nɛ, enɛ ɔ he ɔ, e ngɛ he wami nɛ e kɛ ma tle nihi nɛ a gbo ɔ si.

⁸ Nɔ́ kpa ko hu he je nɛ wa ma nyɛ ma ná nɔ mi mami kaa Mawu ma tle nihi nɛ a gbo ɔ si ji  kaa e hɛ ji nɔ́ nɔ. E tsɛɔ dodoe ɔmɛ eko fɛɛ eko kɛ e biɛ. (Yes. 40:26) Jehanɛ hu ɔ, e kaiɔ nihi nɛ a gbo ɔ. (Hiob 14:13; Luka 20:37, 38) E ma nyɛ ma kai ní nyafinyafihi ngɛ nihi nɛ a gbo ɔ a he. Ní nɛ ɔmɛ ekomɛ ji bɔ nɛ a ngɛ ha, bɔ nɛ a peeɔ a ní ha, níhi a si kpami nɛ a ngɛ, kɛ níhi nɛ ngɛ a juɛmi mi loko a gbo ɔ.

9. Mɛni he je nɛ o he ye kaa Yehowa ma tle nihi nɛ a gbo ɔ si hwɔɔ se ɔ?

⁹ Ngɛ anɔkuale mi ɔ, wa ma nyɛ ma he si nɛ Yehowa wo kaa e ma tle nihi nɛ a gbo ɔ si kɛ ba wami ɔ maa ye, ejakaa wa le kaa e suɔ nɛ e pee jã, nɛ e ngɛ he wami nɛ e kɛ maa pee jã hulɔ. Mo susu nɔ́ kpa ko hu he je nɛ wa ma nyɛ ma he ye kaa Mawu ma tle nihi nɛ a gbo ɔ si ɔ he nɛ o hyɛ: Yehowa tle ni komɛ si kɛ be momo. Blema a, e ha Yesu kɛ nyumuhi anɔkualetsɛmɛ komɛ he wami nɛ a kɛ tle nihi nɛ a gbo ɔ si. Nyɛ ha nɛ wa susu nihi nɛ Yesu tle mɛ si ɔ a kpɛti nɔ kake nɛ a tu e he munyu ngɛ Yohane yi 11 ɔ mi ɔ he.

10. Mɛni ya nɔ benɛ Yesu ngɛ fiɛɛe ngɛ Yordan Pa a se ɔ, nɛ mɛni e pee? (Yohane 11:1-3)

¹⁰ Kane Yohane 11:1-3. Moo po nɔ́ nɛ ya nɔ ngɛ Betania ngɛ jeha 32 ɔ nyagbe ɔ he foni nɛ o hyɛ. Yesu ngɛ huɛmɛ komɛ nɛ e suɔ a sane wawɛɛ ngɛ lejɛ ɔ. Mɛ ji Lazaro kɛ e nyɛmiyihi Maria kɛ Maata. (Luka 10:38-42) Se Lazaro ba nu hiɔ, nɛ lɔ ɔ ha nɛ e nyɛmiyi ɔmɛ hao wawɛɛ. Jamɛ a be ɔ mi ɔ, Yesu ngɛ Yordan Pa a se, nɛ Lazaro nyɛmiyi ɔmɛ tsɔ nɛ a ngɔ sɛ gbi kɛ ya ha lɛ. Kɛ je Betania kɛ ya lejɛ ɔ kɛmi maa pee ligbi enyɔ nyɛɛmi. (Yoh. 10:40) Se aywilɛho sane ji kaa benɛ tsɔlɔ ɔ ke e ya suu lejɛ ɔ, Lazaro gbo. E ngɛ mi kaa Yesu le kaa e huɛ ɔ gbo mohu lɛɛ, se e hi he nɛ e ngɛ ɔ ligbi enyɔ loko e ho Betania ya. Lɔ ɔ benɛ Yesu ya su lejɛ ɔ, Lazaro gbogboe ɔ ye ligbi eywiɛ. Se Yesu maa pee nɔ́ ko nɛ maa ye bua e huɛmɛ ɔmɛ, nɛ e kɛ maa wo Mawu hɛ mi nyami hulɔ.​—Yoh. 11:4, 6, 11, 17.

11. Mɛni nɛ nɔ́ nɛ Yesu pee ɔ tsɔɔ wɔ ngɛ huɛ bɔmi he?

¹¹ Wa ma nyɛ maa kase nɔ́ ko kɛ kɔ huɛ bɔmi he ngɛ sane nɛ ɔ mi. Mo susu he nɛ o hyɛ: Benɛ Maria kɛ Maata tsɔ kɛ ya Yesu ngɔ ɔ, a de we Yesu kaa e ba Betania. Nɔ́ nɛ a de lɛ pɛ ji kaa e huɛ nɛ e suɔ e sane ɔ be he wami. (Yoh. 11:3) Benɛ Lazaro gbo ɔ, jinɛ Yesu ko nyɛ tle lɛ si kɛ je he nɛ e ngɛ ɔ. Se e pee we jã, e hla kaa e maa ya e huɛmɛ nɛ ji Maria kɛ Maata a ngɔ ngɛ Betania. Anɛ mo hu o ngɛ huɛ ko nɛ e suɔ kaa e maa ye bua mo ke o bi we lɛ yemi kɛ buami po lo? Ke o ngɛ huɛ ko kaa jã a, lɛɛ o ma nyɛ maa ngɔ o hɛ kɛ fɔ e nɔ ngɛ ‘haomi behi a mi.’ (Abɛ 17:17) Nyɛ ha nɛ waa kase Yesu nɛ waa pee wa he huɛmɛ kaa jã. Amlɔ nɛ ɔ, nyɛ ha nɛ wa susu Yohane yi 11 ɔ he ekohu, nɛ waa hyɛ nɔ́ nɛ ya nɔ ɔ.

12. Mɛni si nɛ Yesu wo Maata, nɛ mɛni he je nɛ e ma nyɛ ma he si womi nɛ ɔ maa ye ɔ? (Yohane 11:23-26)

¹² Kane Yohane 11:23-26. Benɛ Maata ná le kaa e piɛ bɔɔ nɛ Yesu maa su Betania a, e tu fo kɛ ya e ngɔ nɛ e ya de lɛ ke: “Nyɔmtsɛ, kaa o ngɛ hiɛ ɔ, jinɛ ye nyɛminyumu ɔ ko gbo we.” (Yoh. 11:21) Ngɛ anɔkuale mi ɔ, Yesu ko nyɛ  tsa Lazaro. Se Yesu suɔ nɛ e pee nɔ́ ko nɛ sa kadimi wawɛɛ. E wo si ke: “O nyɛminyumu ɔ maa te si.” Yesu de Maata nɔ́ kpa ko nɛ́ ha nɛ e he ye kaa e nyɛminyumu ɔ maa te si niinɛ. E de lɛ ke: “Imi ji gbogboehi a si tlemi ɔ kɛ wami ɔ nɛ.” Ngɛ anɔkuale mi ɔ, Mawu ha Yesu he wami nɛ́ e kɛ tle nihi nɛ a gbo ɔ si. Yesu sɛ hlami nɛ e tle jokuɛ yoyo ko nɛ e gbo kɛ we ɔ si, nɛ e tle niheyo ko hu si. E ma nyɛ maa ba kaa e tle niheyo ɔ si jamɛ a ligbi ɔ nɔuu nɛ e gbo ɔ. (Luka 7:11-15; 8:49-55) Se anɛ e ma nyɛ ma tle nɔ ko nɛ e gbo ligbi eywiɛ nɛ́ e bɔni puɛmi ɔ si lo?

13. Kaa bɔ nɛ Yohane 11:32-35 ɔ tsɔɔ ɔ, kɛ Yesu pee e ní ha kɛɛ benɛ e na Maria kɛ ni kpahi nɛ a ngɛ ya foe ɔ? (Hyɛ foni ɔ hulɔ.)

¹³ Kane Yohane 11:32-35. Moo po nɔ́ nɛ ya nɔ pee se ɔ he foni nɛ o hyɛ. Lazaro nyɛmiyo Maria hu kɛ Yesu ya kpe. Benɛ e kɛ Yesu kpe ɔ, e de nɔ́ nɛ Maata de ɔ nɔuu. E de ke: “Nyɔmtsɛ, kaa o ngɛ hiɛ ɔ, jinɛ ye nyɛminyumu ɔ ko gbo we.” Maria kɛ ni kpahi nɛ a ngɛ lejɛ ɔ ngɛ aywilɛho yee wawɛɛ. Benɛ Yesu na bɔ nɛ a ngɛ ya foe ha a, e dɔ lɛ wawɛɛ. Akɛnɛ e huɛ ɔmɛ a ní pee lɛ mɔbɔ he je ɔ, lɛ hu e fo ya. E le bɔ nɛ ke nɔ ko suɔlɔ gbo ɔ, e dɔɔ lɛ ha. Enɛ ɔ he ɔ, e suɔ nɛ e pee nɔ́ ko kɛ po aywilɛho nɛ a ngɛ yee ɔ se.

14. Mɛni wa ma nyɛ maa kase ngɛ Yehowa he ngɛ bɔ nɛ Yesu pee e ní ha benɛ e na Maria nɛ e ngɛ ya foe ɔ?

¹⁴ Nɔ́ nɛ Yesu pee benɛ e na Maria kɛ ni kpa amɛ nɛ a ngɛ ya foe ɔ, tsɔɔ wɔ kaa Yehowa ji Mawu nɛ e mi mi sãa lɛ wawɛɛ. Mɛni he je nɛ wa ma nyɛ ma de jã a? Kaa bɔ nɛ wa na ngɛ ní kasemi nɛ sɛ hlami ɔ mi ɔ, Yesu kaseɔ e Tsɛ ɔ, e susuɔ níhi a he kaa e Tsɛ ɔ, nɛ e nuɔ níhi a he kaa lɛ hulɔ. (Yoh. 12:45) Yesu fo ya ejakaa e huɛ ɔmɛ nɛ a ngɛ aywilɛho yee ɔ a ní pee lɛ mɔbɔ. Enɛ ɔ haa nɛ wa naa kaa Yehowa hu mi mi sãa lɛ wawɛɛ ngɛ wa he ke wa ngɛ kɔmɔ yee ɔ. (La 56:8) Anɛ enɛ ɔ wui mo he wami nɛ o hɛ kɛ su wa Mawu nɛ e mi mi sãa lɛ ɔ he lo?

15. Kaa bɔ nɛ Yohane 11:41-44 ɔ tsɔɔ ɔ, mɛni ya nɔ ngɛ Lazaro yɔkɔ ɔ he? (Hyɛ foni ɔ hulɔ.)

¹⁵ Kane Yohane 11:41-44. Yesu ya Lazaro yɔkɔ ɔ he nɛ e de ni ɔmɛ kaa a je tɛ ɔ. Se Maata kplɛɛ we, nɛ e de Yesu kaa be nɛ ɔ mi ɔ,  gbogboe ɔ ngɛ fu jee. Se Yesu ha lɛ heto ke: “Anɛ i de we mo kaa ke o he ye ɔ, o maa na Mawu hɛ mi nyami ɔ lo?” (Yoh. 11:39, 40) Kɛkɛ nɛ Yesu wo e yi nɔ nɛ e sɔle ngɛ ni ɔmɛ a hɛ mi. Yesu pee jã ejakaa e suɔ nɛ a le kaa Yehowa ji nɔ nɛ maa ye bua lɛ kɛ tle Lazaro si ɔ nɛ. Lɔ ɔ se ɔ, e kpa ngmlaa ke: “Lazaro, jee kpo!” Nɛ e je kpo kɛ je yɔkɔ ɔ mi. Yesu pee nɔ́ nɛ nihi fuu susu kaa e be hie peemi ɔ.​—Hyɛ study note nɛ ngɛ Yohane 11:17 ɔ he ɔ.

16. Mɛni blɔ nɔ nɛ sane nɛ ngɛ Yohane yi 11 ɔ haa nɛ hemi kɛ yemi nɛ wa ngɛ ngɛ gbogboehi a si tlemi ɔ mi ɔ mi waa?

¹⁶ Sane nɛ ngɛ Yohane yi 11 ɔ haa nɛ hemi kɛ yemi nɛ wa ngɛ ngɛ gbogboehi a si tlemi ɔ mi ɔ mi waa. Ngɛ mɛni blɔ nɔ? Anɛ o kai si nɛ Yesu wo Maata a lo? E de lɛ ke: “O nyɛminyumu ɔ maa te si.” (Yoh. 11:23) Kaa bɔ nɛ e ji ngɛ Yehowa blɔ fa mi ɔ, Yesu hu suɔ nɛ e ye jamɛ a si womi ɔ nɔ, nɛ e ngɛ he wami ɔ nɛ e kɛ maa pee jã hulɔ. Ya nɛ Yesu fo ɔ ha nɛ wa na kaa e suɔ wawɛɛ kaa e maa po gbenɔ kɛ aywilɛho nɛ gbenɔ ngɔɔ kɛ baa a se. Lazaro si nɛ Yesu tle ɔ hu tsɔɔ kaa e ngɛ he wami nɛ e kɛ ma tle nihi nɛ a gbo ɔ si. Jehanɛ hu ɔ, mo kai nɔ́ nɛ Yesu de Maata a. E de lɛ ke: “Anɛ i de we mo kaa ke o he ye ɔ, o maa na Mawu hɛ mi nyami ɔ lo?” (Yoh. 11:40) Enɛ ɔ he ɔ, wa ma nyɛ ma ná nɔ mi mami nɛ mi wa kaa Mawu ma tle nihi nɛ a gbo ɔ si kɛ ba wami mi kokooko. Ke jã a, lɛɛ mɛni wa ma nyɛ maa pee konɛ hemi kɛ yemi nɛ wa ngɛ ngɛ gbogboehi a si tlemi ɔ mi ɔ mi nɛ wa?

17. Ke wa ngɛ gbogboehi a si tlemi nɛ Baiblo ɔ tu he munyu ɔ he ní kanee ɔ, mɛni nɛ e sa nɛ e hi wa juɛmi mi?

¹⁷ Moo kane nihi nɛ a gbo blema nɛ a tle mɛ si ɔ a he sane, nɛ o pue o yi mi tɛ ngɛ he. Baiblo ɔ tu nihi kpaanyɔ nɛ a gbo nɛ a tle mɛ si ngɛ zugba a nɔ ɔ a he munyu. c Moo kase sane nɛ ɔmɛ saminya. Ke o ngɛ jã pee ɔ, mo kai kaa nimli nɛ ɔmɛ ji nyumuhi, yihi, kɛ jokuɛwi nɛ a hi si hyɛ. Moo hyɛ kaa o ma nyɛ maa kase nɔ́ ko ngɛ a sane ɔ mi lo. Mo susu bɔ nɛ a sane ɔ  maa nɔ mi kaa Mawu suɔ nɛ e tle nihi nɛ a gbo ɔ si kɛ ba wami mi ha, kɛ bɔ nɛ e ngɛ he wami nɛ e kɛ maa pee jã a he. Mo susu Yesu si tlemi ɔ hu he saminya, ejakaa e nɔ́ ɔ he hia pe kulaa. Mo kai kaa benɛ a tle Yesu si ɔ, nihi lafahi abɔ na lɛ nɛ a ye he odase, nɛ enɛ ɔ woɔ wa hemi kɛ yemi ɔ mi he wami wawɛɛ.​—1 Kor. 15:3-6, 20-22.

18. Mɛni blɔ nɔ nɛ asafo ɔ la amɛ nɛ kɔɔ gbogboehi a si tlemi ɔ he ɔ ma nyɛ maa ye bua mo konɛ hemi kɛ yemi nɛ o ngɛ ɔ mi nɛ wa? (Hyɛ sisi ningma a hulɔ.)

¹⁸ Moo bu asafo ɔ lahi nɛ tu gbogboehi a si tlemi ɔ he munyu ɔ tue, nɛ o pue o yi mi tɛ ngɛ he. d (Efe. 5:19) La nɛ ɔmɛ haa nɛ hemi kɛ yemi nɛ wa ngɛ ngɛ gbogboehi a si tlemi ɔ mi ɔ mi waa wawɛɛ nitsɛ. Lɔ ɔ he ɔ, moo bu tue nɛ o kase e mi munyu ɔmɛ ke nyɛ ngɛ weku Mawu jami pee, nɛ o susu he konɛ e wo o hemi kɛ yemi ɔ mi he wami. Ke o pee jã nɛ o kɛ ka nɛ nya wa ko kpe loo o suɔlɔ ko gbo ɔ, Yehowa mumi ɔ maa ye bua mo nɛ o kai la a mi munyu ɔmɛ, nɛ a wo mo he wami nɛ a wo o bua hulɔ.

19. Mɛni nɛ wa ma nyɛ maa po he foni ngɛ gbogboehi a si tlemi ɔ he? (Hyɛ daka nɛ ji, “ Mɛni O Ma Bi Mɛ?”)

¹⁹ Moo po níhi a he foni. Yehowa ha wɔ nyɛmi ɔ nɛ waa kɛ ma nyɛ maa po níhi a he foni kaa wa ngɛ je ehe ɔ mi. Nyɛmiyo ko de ke: “I ngɔɔ be babauu kɛ poɔ he foni kaa i ngɛ je ehe ɔ mi, nɛ e peeɔ mi kaa nɔ́ nɛ i ngɛ mɔmɔhi a he via nue ngɛ Paradeiso ɔ mi.” Moo po he foni kaa o ngɛ nyumuhi kɛ yihi anɔkualetsɛmɛ nɛ a hi si blema a he nyae. Mɛnɔ nɛ o ngɛ blɔ hyɛe kaa o maa na lɛ? Mɛni sanehi nɛ o ma bi lɛ? Jehanɛ hu ɔ, moo po he foni kaa a tle o suɔli nɛ a gbo ɔ si nɛ o na mɛ ekohu. Mo susu nɔ́ kekleekle nɛ o ma de mɛ, bɔ nɛ o maa fua mɛ ha, kɛ bua jɔmi nɛ o ma ná a he.

20. Mɛni nɛ e sa nɛ waa fia wa pɛɛ si kaa wa maa pee?

²⁰ Wa bua jɔ wawɛɛ kaa Yehowa ha wɔ gbogboehi a si tlemi he hɛ kɛ nɔ fɔmi ɔ. Wa ngɛ nɔ mi mami kaa si womi nɛ ɔ maa ba mi kokooko, ejakaa Yehowa suɔ nɛ e pee jã, nɛ e ngɛ he wami ɔ nɛ e kɛ ma tle nihi nɛ a gbo ɔ si kɛ ba wami mi ekohu. Nyɛ ha nɛ waa fia wa pɛɛ si kaa wa ma ha nɛ hemi kɛ yemi nɛ wa ngɛ ngɛ gbogboehi a si tlemi ɔ mi ɔ mi nɛ wa daa. Ke wa pee jã a, wa maa hɛ kɛ su Mawu he wawɛɛ. Ngɛ blɔ ko nɔ ɔ, e ngɛ wa kpɛti nɔ fɛɛ nɔ dee ke, ‘O suɔli ɔmɛ maa te si!’