Yaa mi ní ɔ nɔ

Yaa e mi ní ɔ mi

NÍ KASEMI 32

Moo Pee O He Humi Nɛ O Ba O He Si Ha O Mawu ɔ

Moo Pee O He Humi Nɛ O Ba O He Si Ha O Mawu ɔ

“Waa ba wa he si ha wa Mawu ɔ.”​—MIKA 6:8.

LA 31 O Kɛ Mawu Nɛ Nyɛɛ!

NƆ́ NƐ WA MAA KASE *

1. Mɛni David de ngɛ bɔ nɛ Yehowa baa e he si ha a he?

ANƐ wa ma nyɛ ma de ke Yehowa baa e he si lo? Ee, wa ma nyɛ ma de jã. David ngma ke: “O haa mi o yi wami hemi tsɛ̃i ɔ, nɛ o he si bami ɔ peeɔ mi nɔmlɔ ngua.” (2 Sam. 22:36, NW) Benɛ David ngma munyu nɛ ɔ, eko ɔ, e kai benɛ gbalɔ Samuel ba e tsɛ ɔ we ɔ mi nɛ e ba pɔ nɔ nɛ maa ye matsɛ ngɛ Israel ɔ nu ɔ. A fɔ mɛ nyumuhi kpaanyɔ, nɛ David ji jokuɛyo, se lɛ nɛ Yehowa hla kaa e ba ye matsɛ ngɛ Matsɛ Saul se.​—1 Sam. 16:1, 10-13.

2. Mɛni he wa ma susu ngɛ ní kasemi nɛ ɔ mi?

2 David bua maa jɔ nɔ́ nɛ a de ngɛ La 113 kɛ kɔ Yehowa he ɔ he. Lejɛ ɔ de ke: ‘E ma e yi si kɛ ngɛ hiɔwe, kɛ zugba tsuo hyɛe. E woɔ humi bi nɔ kɛ jeɔ zu mi; e woɔ ohiatsɛ nɔ nɛ e haa nɛ a kɛ lɛ nitsɛ e ma a mi ganɔ ɔmɛ hii si.’ (La 113:6-8) Ngɛ ní kasemi nɛ ɔ mi ɔ, wa ma susu si fɔfɔɛ komɛ a mi nɛ Yehowa tsɔɔ kaa e baa e he si ɔ he, nɛ wa maa hyɛ nɔ́ nɛ wa maa kase ngɛ mi. Lɔ ɔ se ɔ, wa ma susu Matsɛ Saul, gbalɔ Daniel kɛ Yesu a nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ he.

MƐNI WA MA NYƐ MAA KASE NGƐ NƆ HYƐMI NƆ́ NƐ YEHOWA PEE Ɔ MI?

3. Kɛ Yehowa kɛ wɔ hiɔ si ha kɛɛ, nɛ mɛni enɛ ɔ tsɔɔ?

3 Bɔ nɛ Yehowa kɛ adesahi nɛ a yi mluku ɔ hiɔ si ha a tsɔɔ kaa e baa e he si. Tsa pi wa jami pɛ nɛ e kplɛɔ nɔ, mohu ɔ, e naa wɔ kaa e huɛmɛ hulɔ. (La 25:14) Yehowa ngɔ e Bi kake ɔ kɛ sã afɔle ngɛ wa yayami ɔmɛ a he konɛ wa nyɛ nɛ waa kɛ lɛ nɛ pee huɛ. Enɛ ɔ tsɔɔ kaa Yehowa naa wɔ mɔbɔ nɛ e mi mi sãa lɛ ngɛ wa he wawɛɛ nitsɛ!

4. Mɛni nɛ Yehowa ha wɔ, nɛ mɛni he je?

4 Nyɛ ha nɛ wa susu nɔ́ kpa ko hu nɛ tsɔɔ kaa Yehowa baa e he si ɔ he nɛ waa hyɛ. Akɛnɛ Yehowa ji Bɔlɔ he je ɔ, jinɛ e ko nyɛ ko bɔ wɔ ngɛ blɔ nɔ nɛ wɔ nitsɛmɛ wa be nyɛe maa hla nɔ́ nɛ wa suɔ. Se e pee we jã. E bɔ wɔ ngɛ e subai nɔ nɛ e ha wɔ he blɔ nɛ a kɛ peeɔ nɔ́ nɛ nɔ nitsɛ suɔ. E suɔ kaa wɔ adesahi nɛ wa ba si ɔ nɛ waa je wa tsui mi kɛ sɔmɔ lɛ ngɛ suɔmi nɛ wa ngɛ kɛ ha lɛ, kɛ se nami nɛ wa ma ná ke wa pee tue bumi kɛ ha lɛ ɔ he je. (5 Mose 10:12; Yes. 48:17, 18) Wa bua jɔ wawɛɛ kaa Yehowa baa e he si!

Yesu kɛ nihi nɛ a maa piɛɛ e he kɛ ye matsɛ ɔ nɛ a ngɛ hiɔwe. A ngɛ bɔfohi babauu ɔmɛ hyɛe. Bɔfo ɔmɛ ekomɛ yaa zugba a nɔ konɛ a ya tsu ní tsumi nɛ a kɛ wo a dɛ ɔ. Yehowa ha Yesu, nihi nɛ a maa piɛɛ Yesu he kɛ ye matsɛ kɛ bɔfo ɔmɛ he wami (Hyɛ kuku 5)

5. Mɛni blɔ nɔ Yehowa guɔ kɛ tsɔɔ wɔ he si bami? (Hyɛ foni nɛ ngɛ womi ɔ hɛ mi ɔ.)

5 Bɔ nɛ Yehowa kɛ wɔ hiɔ si ha a tsɔɔ kaa e baa e he si, nɛ e suɔ nɛ wɔ hu waa ba wa he si. Ngɛ je ɔ mi tsuo ɔ, Yehowa ji Juɛmitsɛ pe kulaa. Se kɛ̃ ɔ, ke ni kpahi tsɔɔ a juɛmi ngɛ nɔ́ ko he ɔ, e kplɛɔ nɔ. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, Yehowa ngmɛ e Bi ɔ blɔ nɛ e ye bua lɛ kɛ bɔ níhi tsuo. (Abɛ 8:27-30; Kol. 1:15, 16) E ngɛ mi kaa Yehowa ji Mawu Ope mohu lɛɛ, se e kɛ ní tsumi woɔ ni kpahi a dɛ. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, e hla Yesu kaa e Matsɛ Yemi ɔ nya Matsɛ, nɛ e ma ha nimli 144,000 ɔ hu he blɔ konɛ a kɛ Yesu nɛ ye matsɛ. (Luka 12:32) Ngɛ anɔkuale mi ɔ, Yehowa lɛ tsɔse Yesu kaa Matsɛ kɛ Osɔfo Nɔkɔtɔma Pe Kulaa. (Heb. 5:8, 9) E ngɛ nihi nɛ a maa piɛɛ Yesu he kɛ ye matsɛ ɔ hu tsɔsee konɛ a nyɛ nɛ a tsu ní tsumi nɛ e kɛ wo a dɛ ɔ saminya, se e be nɔ́ fɛɛ nɔ́ nɛ a maa pee ɔ kudɔe. E he mɛ ye, nɛ e le kaa a maa pee e suɔmi nya ní.​—Kpoj. 5:10.

Ke wa tsɔse ni kpahi nɛ wa ngɔ ní tsumi kɛ wo a dɛ ɔ, lɔ ɔ tsɔɔ kaa wa ngɛ Yehowa kasee (Hyɛ kuku 6-7) *

6-7. Mɛni wa ma nyɛ maa kase ngɛ wa hiɔwe Tsɛ ɔ he kɛ kɔ ní tsumi nɛ waa kɛ maa wo ni kpahi a dɛ ɔ he?

6 Ke wa hiɔwe Tsɛ ɔ nɛ e hia we nɔ ko yemi kɛ buami ɔ po kɛ ní tsumi woɔ ni kpahi a dɛ ɔ, anɛ e sɛ nɛ wɔ hu waa kɛ ní tsumi nɛ wo ni kpahi a dɛ lo? Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, o ji weku yi loo asafo mi nɔkɔtɔma lo? Ke jã a, lɛɛ moo kase Yehowa nɛ o ngɔ ní tsumi kɛ wo ni kpahi a dɛ, nɛ o ko bɔ mɔde kaa o ma kudɔ nɔ́ fɛɛ nɔ́ nɛ a maa pee ɔ. Ke o kase Yehowa a, nihi nɛ o kɛ ní tsumi wo a dɛ ɔ ma tsu kɛ gbe nya, nɛ jamɛ a be ɔ mi nɔuu ɔ, a ma ná tsɔsemi nɛ sa nɛ lɔ ɔ ma ha nɛ a kɛ kã ma tsu níhi a he ní. (Yes. 41:10) Mɛni hu nɛ nihi nɛ a ngɛ he blɔ ɔ ma nyɛ maa kase ngɛ Yehowa he?

7 Baiblo ɔ tsɔɔ kaa Yehowa buɔ e bɔfo ɔmɛ a susumi tue. (1 Ma. 22:19-22) Mɛni blɔ nɔ fɔli maa gu kɛ kase Yehowa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ? Ngɛ be nɛ sa mi ɔ, mo bi o bimɛ ɔmɛ nɛ a tsɔɔ a juɛmi ngɛ nɔ́ ko he. Nɛ ke e maa hi ɔ, o kɛ nɔ́ nɛ a de ɔ nɛ tsu ní.

8. Mɛni blɔ nɔ nɛ Yehowa to e tsui si kɛ ha Abraham kɛ Sara?

8 Blɔ kpa nɔ nɛ Yehowa guɔ kɛ tsɔɔ kaa e baa he si ji bɔ nɛ e toɔ e tsui si ha a. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, ke Yehowa mwɔ yi mi kpɔ ko nɛ e sɔmɔli je he si bami mi kɛ tsɔɔ kaa a kɛ lɛ kpa we gbi ɔ, e toɔ e tsui si ha mɛ. Benɛ Abraham tsɔɔ kaa e dɛ kaa Yehowa ma kpata Sodom kɛ Gomora hɛ mi ɔ, Yehowa bu lɛ tue. (1 Mose 18:22-33) Mo kai bɔ nɛ Yehowa kɛ Abraham yo Sara hi si ha a. Benɛ Yehowa wo si kaa Sara maa ngɔ hɔ ngɛ e bwɔmi si nɛ e muɔ ɔ, Yehowa mi mi fu we. (1 Mose 18:10-14) Mohu ɔ, e je bumi kpo kɛ tsɔɔ Sara.

9. Mɛni fɔli kɛ asafo mi nikɔtɔmahi ma nyɛ maa kase ngɛ Yehowa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ mi?

9 Fɔli kɛ asafo mi nikɔtɔmahi, mɛni nyɛ ma nyɛ maa kase ngɛ Yehowa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ mi? Fɔli, ke nyɛ mwɔ yi mi kpɔ ko nɛ nyɛ bimɛ kɛ nyɛ kpa we gbi ɔ, kɛ nyɛ peeɔ nyɛ ní ha kɛɛ? Asafo mi nikɔtɔmahi, ke nyɛ mwɔ yi mi kpɔ ko nɛ nihi nɛ a ngɛ asafo ɔ mi ɔ a ti ni komɛ kɛ nyɛ kpa we gbi ɔ, kɛ nyɛ peeɔ nyɛ ní ha kɛɛ? Anɛ nɔ́ nɛ nyɛ peeɔ kekle ji kaa nyɛ ma fã jamɛ a yi mi kpɔ mwɔmi ɔ he lo? Aloo nyɛ bɔɔ mɔde kaa nyɛ maa nu mɛ sisi? Ke fɔli kɛ asafo mi nikɔtɔmahi bɔ mɔde nɛ a kase Yehowa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, weku ɔ kɛ asafo ɔ tsuo ma ná he se wawɛɛ. Kɛ ba si hiɛmi nɛ ɔ, wa susu nɔ́ nɛ wa ma nyɛ maa kase ngɛ he si bami he nɔ hyɛmi nɔ́ nɛ Yehowa pee ɔ mi. Amlɔ nɛ ɔ, wa maa na he si bami he nɔ hyɛmi nɔ́ kpahi ngɛ Baiblo ɔ mi, kɛ nɔ́ nɛ wa maa kase ngɛ mi.

MƐNI WA MA NYƐ MAA KASE NGƐ NI KPAHI A NƆ HYƐMI NÍHI A MI?

10. Mɛni blɔ nɔ nɛ Yehowa guɔ ni kpahi a nɔ hyɛmi níhi a nɔ kɛ tsɔɔ wɔ ní?

10 Yehowa nɛ ji wa Tsɔɔlɔ Kpanaa a guɔ he si bami he nɔ hyɛmi níhi nɛ ngɛ e Munyu nɛ ji Baiblo ɔ mi ɔ nɔ kɛ tsɔɔ wɔ ní. (Yes. 30:20, 21) Baiblo ɔ tu nihi nɛ a ngɛ suhi nɛ saa Mawu hɛ mi kaa humi peemi ɔ a he munyu. Wa ma nyɛ maa kase a nɔ hyɛmi ní ɔmɛ. Jehanɛ hu ɔ, wa ma nyɛ maa kase ní kɛ je nɔ́ nɛ ba nihi nɛ a je we su kpakpa nɛ ɔ kpo ɔ a nɔ ɔ hu mi.​—La 37:37; 1 Kor. 10:11.

11. Mɛni wa ma nyɛ maa kase kɛ je Saul sane ɔ mi?

11 Mo susu Matsɛ Saul nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ he nɛ o hyɛ. Benɛ e ji niheyo wayoo ɔ, e pee e he humi. E le níhi nɛ e be he blɔ nɛ e peeɔ. Nɛ e he wa ha lɛ kaa e maa kplɛɛ he blɔ komɛ po a nɔ. (1 Sam. 9:21; 10:20-22) Se kɛ yaa kɛ yaa a, Saul ba pee nɔ ko nɛ e woɔ e he nɔ, nɛ e pee ní komɛ po nɛ e be he blɔ kaa e peeɔ. E je su nɛ ɔ kpo benɛ e ba pee matsɛ ɔ se bɔɔ pɛ. Ligbi ko benɛ e ngɛ gbalɔ Samuel mlɛe nɛ e ba sã afɔle ɔ, e nyɛ we nɛ e to e tsui si. Saul nitsɛ sã afɔle ɔ bemi nɛ e be he blɔ kaa e peeɔ jã. E nyɛ we nɛ e ngɔ e hɛ kɛ fɔ Yehowa nɔ kaa e maa ye bua e we bi. Nɔ́ nɛ je mi kɛ ba ji kaa Yehowa kua lɛ, nɛ nyagbenyagbe ɔ, matsɛ yemi ɔ je e dɛ. (1 Sam. 13:8-14) Nile ngɛ mi kaa wa maa kase ní kɛ je e sane ɔ mi, nɛ wa ko pee níhi nɛ wa be he blɔ kaa wa peeɔ.

12. Mɛni Daniel pee kɛ tsɔɔ kaa e pee e he humi?

12 Nyɛ ha nɛ wa susu nɔ hyɛmi nɔ́ kpakpa nɛ gbalɔ Daniel pee ɔ he nɛ waa hyɛ. E pee we e ní kaa Saul. Ngɛ Daniel si himi mi tsuo ɔ, e ba e he si nɛ e bi Yehowa blɔ tsɔɔmi ngɛ níhi a he. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, benɛ Yehowa kɛ lɛ tsu ní kɛ tsɔɔ Nebukadnezar nlami ɔ sisi ɔ, e ngɔɛ hɛ mi nyami ɔ kɛ ha e he. Mohu ɔ, e pee e he humi nɛ e ngɔ hɛ mi nyami ɔ tsuo kɛ ha Yehowa. (Dan. 2:26-28) Mɛni wa ma nyɛ maa kase ngɛ mi? Ke nyɛmimɛ a bua jɔɔ magbɛ nɔ munyuhi nɛ wa tuɔ ɔ he, aloo wa nyɛ nɛ wa ye bua nihi nɛ a ba le Yehowa a, e sa nɛ waa ngɔ hɛ mi nyami ɔ tsuo kɛ ha Yehowa. E sa nɛ waa pee wa he humi nɛ wa yɔse kaa ke pi Yehowa nɛ ye bua wɔ ɔ, jinɛ wa ko nyɛ we ní nɛ ɔmɛ peemi. (Filip. 4:13) Ke wa pee jã a, lɔ ɔ hu tsɔɔ kaa wa ngɛ Yesu nɔ hyɛmi nɔ́ kpakpa a kasee. Ngɛ mɛni blɔ nɔ?

13. Mɛni nɛ Yohane 5:19, 30 ɔ tsɔɔ wɔ ngɛ Yesu he?

13 E ngɛ mi kaa Yesu ji Mawu Bi nɛ ye mluku mohu lɛɛ, se e ngɔ e hɛ kɛ fɔ Yehowa nɔ. (Kane Yohane 5:19, 30.) E bɔɛ mɔde kaa e maa ngɔ he blɔ nɛ e hiɔwe Tsɛ ɔ ngɛ ɔ. Filipi Bi 2:6 tsɔɔ kaa Yesu “susuu we gblegbleegble kaa e ma gblɔ nɔ́ ko, nɛ ji kaa e kɛ Mawu maa sɔ.” Akɛnɛ Yesu baa e he si he je ɔ, e le níhi nɛ e be he blɔ kaa e peeɔ, nɛ e je bumi kpo ngɛ he blɔ nɛ e Tsɛ ɔ ngɛ ɔ he.

Yesu le níhi nɛ e ngɛ he blɔ kaa e peeɔ kɛ níhi nɛ e be he blɔ kaa e peeɔ (Hyɛ kuku 14)

14. Benɛ a bi Yesu kaa e pee nɔ́ ko nɛ e be he blɔ kaa e peeɔ ɔ, kɛ e pee e ní ha kɛɛ?

14 Mo susu bɔ nɛ Yesu pee e ní ha benɛ Yakobo, Yohane kɛ a yayo ya bi lɛ nɔ́ ko nɛ e be he blɔ kaa e tsuɔ he ní ɔ he nɛ o hyɛ. Yesu kɛ oya yemi ha mɛ heto kaa e hiɔwe Tsɛ ɔ pɛ nɛ e ma nyɛ maa tsɔɔ nɔ nɛ maa hi lɛ Yesu e hiɔ nɔ loo e muɔ nɔ ngɛ Matsɛ Yemi ɔ mi. (Mat. 20:20-23) Yesu tsɔɔ kaa e le níhi nɛ e ngɛ he blɔ kaa e peeɔ kɛ níhi nɛ e be he blɔ kaa e peeɔ. E pee e he humi. E pee we nɔ́ ko nɛ Yehowa ha we lɛ he blɔ kaa e pee. (Yoh. 12:49) Kɛ wa maa pee kɛɛ kɛ kase Yesu nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ?

Mɛni blɔ nɔ nɛ wa ma nyɛ maa gu kɛ kase bɔ nɛ Yesu pee e he humi ha a? (Hyɛ kuku 15-16) *

15-16. Ngɛ mɛni blɔ nɔ nɛ wa ma nyɛ maa ngɔ ga womi nɛ ngɛ 1 Korinto Bi 4:6 kɛ tsu ní?

15 Ke waa kɛ ga womi nɛ ngɛ 1 Korinto Bi 4:6 tsu ní ɔ, lɔ ɔ tsɔɔ kaa wa ngɛ Yesu kasee. Jamɛ a ngmami ɔ de ke: “Nyɛ ko be níhi nɛ a ngma a he.” Enɛ ɔ he ɔ, ke nɔ ko bi wɔ kaa waa wo lɛ ga ngɛ nɔ́ ko he ɔ, e sɛ nɛ wa de nɔ ɔ wɔ nitsɛmɛ wa susumi aloo waa ye oya kɛ wo nɔ ɔ ga. Mohu ɔ, e sa nɛ waa gbla nɔ ɔ juɛmi kɛ ya Baiblo ɔ kɛ wa Baiblo kasemi womi ɔmɛ a nɔ. Ke wa peeɔ jã a, lɔ ɔ tsɔɔ kaa wa peeɔ wa he humi, nɛ lɔ ɔ hu maa tsɔɔ kaa wa buɔ Mawu Ope ɔ “dami mlaa amɛ” kaa a nɔ kuɔ.​—Kpoj. 15:3, 4.

16 Ke wa baa wa he si nɛ wa peeɔ wa he humi ɔ, lɔ ɔ woɔ Yehowa hɛ mi nyami. Jehanɛ hu ɔ, he si bami haa nɛ wa bua jɔɔ, nɛ waa kɛ ni kpahi hiɔ si saminya. Ngɛ mɛni blɔ nɔ? Nyɛ ha nɛ waa hyɛ.

SE NAMI NƐ NGƐ HE SI BAMI KƐ HUMI PEEMI HE

17. Mɛni he je nɛ nihi nɛ a baa a he si nɛ a peeɔ a he humi ɔ ngɛ bua jɔmi ɔ?

17 Ke wa baa wa he si nɛ wa peeɔ wa he humi ɔ, lɔ ɔ ma nyɛ ma ha nɛ wa bua nɛ jɔ. Mɛni he je? Ke wa le kaa ní komɛ ngɛ nɛ wa be nyɛe maa pee ɔ, lɔ ɔ ma ha nɛ waa kɛ bua jɔmi nɛ kplɛɛ yemi kɛ buami nɔ kɛ je ni kpahi a ngɔ. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, mo susu benɛ Yesu tsa kpititsɛmɛ nyɔngma a he nɛ o hyɛ. Nyumu nɛ ɔmɛ a kpɛti nɔ kake pɛ lɛ kpale kɛ ba nɛ e ba na Yesu si ngɛ hiɔ gbeyegbeye nɛ Yesu tsa ha lɛ ɔ he. Akɛnɛ nyumu nɛ ɔ baa e he si nɛ e peeɔ e he humi he je ɔ, e je hɛsa kpo ngɛ yemi kɛ buami nɛ e ná a he nɛ e wo Mawu hɛ mi nyami.​—Luka 17:11-19.

18. Mɛni blɔ nɔ nɛ he si bami kɛ humi peemi yeɔ bua wɔ nɛ waa kɛ ni kpahi hiɔ si saminya? (Roma Bi 12:10)

18 Behi fuu ɔ, nihi nɛ a baa a he si nɛ a peeɔ a he humi ɔ nyɛɔ nɛ a kɛ nihi hiɔ si saminya, nɛ a náa huɛmɛ kpakpahi. Mɛni he je? A bua jɔɔ kaa ni kpahi ngɛ su kpakpahi, nɛ a ngɔɔ a ní peepee kɛ tsɔɔ kaa a he mɛ ye. Nihi nɛ a baa a he si nɛ a peeɔ a he humi ɔ bua jɔɔ ke ni kpahi tsu nɔ́ ko nɛ a kɛ wo a dɛ ɔ he ní saminya, nɛ a he sɔɔ kɛ jeɔ a yi.​—Kane Roma Bi 12:10.

19. Mɛni yi mi tomi komɛ a he je nɛ e sa nɛ wa kua he nɔ womi?

19 Nihi nɛ a woɔ a he nɔ ɔ lɛɛ e he waa ha mɛ kaa a ma je ni kpahi a yi, nɛ a suɔ nɛ ni kpahi mohu nɛ a je a yi. Behi fuu ɔ, a kɛ a he toɔ ni kpahi a he, nɛ a kɛ nihi siɔ koli. Mɛ nitsɛmɛ a suɔ nɛ a pee níhi mohu pe nɛ a ma tsɔse ni kpahi nɛ a pee, ejakaa a susu kaa ni kpahi be nyɛe maa pee lɛ saminya. Nɔ nɛ woɔ e he nɔ ɔ susuɔ kaa e he hia pe ni kpahi, nɛ ke ni kpahi bɔɔ mɔde pe lɛ ɔ, e hɛ kɔ̃ɔ a nɔ. (Gal. 5:26) Behi fuu ɔ, huɛ bɔmi nɛ hii nimli nɛ ɔmɛ kɛ ni kpahi a kpɛti ɔ se kɛ we. Ke wa yɔse kaa he nɔ womi su ngɛ wa mi ɔ, e sa nɛ waa je wa tsui mi kɛ sɔle ha Yehowa konɛ e ye bua wɔ nɛ wa ‘tsake wa juɛmi’ bɔ nɛ pee nɛ su nɛ ɔ ko he si ngɛ wa mi.​—Rom. 12:2.

20. Mɛni he je nɛ e sa nɛ waa ba wa he si nɛ waa pee wa he humi ɔ?

20 Wa naa Yehowa si wawɛɛ kaa e pee nɔ hyɛmi nɔ́ kpakpa kɛ ha wɔ! Bɔ nɛ Yehowa kɛ e sɔmɔli hiɔ si ha a tsɔɔ kaa e baa e he si, nɛ wa suɔ nɛ waa kase lɛ. Jehanɛ hu ɔ, wa suɔ nɛ waa kase nihi nɛ a hi si blema nɛ a ba a he si ha Mawu ɔ a nɔ hyɛmi ní ɔmɛ. Nyɛ ha nɛ waa ya nɔ nɛ waa ngɔ bumi kɛ hɛ mi nyami nɛ sa Yehowa a kɛ ha lɛ. (Kpoj. 4:11) Ke wa pee jã a, waa kɛ wa hiɔwe Tsɛ nɛ e suɔ nihi nɛ a baa a he si, nɛ a peeɔ a he humi ɔ ma nyɛ maa nyɛɛ.

LA 123 Moo Ba O He Si Ha Teokrase Blɔ Nya Tomi

^ kk. 5 Nɔ nɛ baa e he si ɔ naa nihi mɔbɔ nɛ e mi mi sãa lɛ ngɛ nihi a he. Enɛ ɔ he ɔ, wa ma nyɛ ma de ke Yehowa baa e he si. Ngɛ ní kasemi nɛ ɔ mi ɔ, wa maa kase nɔ́ ko kɛ je he si bami he nɔ hyɛmi nɔ́ nɛ Yehowa pee ɔ mi. Jehanɛ hu ɔ, wa maa kase he si bami kɛ je Matsɛ Saul, gbalɔ Daniel, kɛ Yesu a nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ mi.

^ kk. 58 FONI Ɔ MI TSƆƆMI: Asafo mi nɔkɔtɔma ko nɛ e ngɛ niheyo wayoo ko tsɔsee konɛ e nyɛ nɛ e tsu asafo ɔ zugba kpɔ womi ɔ he ní saminya. Pee se ɔ, asafo mi nɔkɔtɔma a ngmɛ niheyo ɔ blɔ konɛ lɛ nitsɛ e tsu he ní.

^ kk. 62 FONI Ɔ MI TSƆƆMI: Nyɛmiyo ko nɛ e hɛɛ yo kpeemi he nine fɔmi womi ngɛ e dɛ, nɛ e kɛ asafo mi nɔkɔtɔma ko ngɛ ní sɛɛe ngɛ Matsɛ Yemi Asa a nɔ. Asafo mi nɔkɔtɔma a kɛ lɛ ngɛ sisi tomi mlaa komɛ nɛ ngɛ Baiblo ɔ mi ɔ he susue.