Yaa mi ní ɔ nɔ

Yaa e mi ní ɔ mi

Akɛnɛ Waa Kɛ Mawu Ngɛ Ní Tsue He Je ɔ, Wa Ngɛ Bua Jɔmi

Akɛnɛ Waa Kɛ Mawu Ngɛ Ní Tsue He Je ɔ, Wa Ngɛ Bua Jɔmi

“Akɛnɛ waa kɛ Mawu ngɛ ní tsue ɔ, wa kpa nyɛ pɛɛ, dloomi nɛ nyɛ ná kɛ je Mawu dɛ mi ɔ, nyɛ ko ha nɛ e pee yaka.”—2 KORINTO BI 6:1.

LAHI: 28, 14

1. E ngɛ mi kaa Yehowa ji Ope mohu lɛɛ, se mɛni e fɔ nihi nine kaa a ba pee?

YEHOWA ji Ope. Lɛ nɛ e bɔ nɔ́ tsuaa nɔ́, huzu be e nile kɛ e he wami ɔ he. Benɛ e ye bua Hiob nɛ e nu enɛ ɔ sisi ta a, Hiob de ke: ‘Yehowa, i le kaa he walɔ kpetekpleenyɛ ji mo; o nyɛɔ nɛ o peeɔ nɔ́ tsuaa nɔ́ nɛ o suɔ.’ (Hiob 42:2) Yehowa ma nyɛ maa pee nɔ́ tsuaa nɔ́ nɛ e to e yi mi kaa e maa pee nɛ́ nɔ ko nɔ ko yemi kɛ buami he hia we lɛ. Se akɛnɛ e ngɛ suɔmi he je ɔ, e fɔ nihi nine kaa a ba piɛɛ e he kɛ tsu e yi mi tomi he ní.

2. Mɛni ní tsumi nɛ e he hia lɛ Yehowa ha Yesu he blɔ nɛ e tsu?

2 Mawu bɔ e Bi Yesu loko e bɔ nɔ́ tsuaa nɔ́. Lɔ ɔ se ɔ, Yehowa ha e Bi ɔ he blɔ konɛ e ye bua lɛ kɛ bɔ ní kpahi tsuo nɛ piɛ ɔ. (Yohane 1:1-3, 18) Bɔfo Paulo ngma ngɛ Yesu he ke: “E nɔ lɛ Mawu gu kɛ bɔ nɔ́ tsuaa nɔ́ ngɛ hiɔwe kɛ zugba, níhi nɛ a naa, kɛ ní nɛmɛ nɛ a nɛ́. Ekomɛ ji nihi nɛ ngɛ he wami nɛ a kojoɔ nihi, nihi a nɔ yeli, kɛ nihi nɛ hɛɛ he wami kpahi. Mawu gu Kristo nɔ kɛ bɔ níhi tsuo, nɛ Kristo nɔuu a bɔ mɛ ha.” (Kolose Bi 1:15-17) Pi kaa Yehowa ha e Bi ɔ ní tsumi ko nɛ e he hia kɛkɛ, se e ha ni kpahi hu le kaa e kɛ ní tsumi nɛ e he hia wo e Bi ɔ dɛ. Yehowa wo e Bi ɔ hɛ mi nyami wawɛɛ nitsɛ!

3. Mɛni Yehowa de Adam ke e pee, nɛ mɛni he je?

3 Yehowa fɔ adesahi fuu nine kaa a ba piɛɛ e he kɛ tsu ní. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, e ha Adam he blɔ kaa e wo lohwe ɔmɛ biɛ. (1 Mose 2:19, 20) Hyɛ bɔ nɛ Adam bua maa jɔ ní tsumi nɛ ɔ he ha! E hyɛ bɔ nɛ lohwe ɔmɛ ngɛ kɛ bɔ nɛ a peeɔ a ní ha saminya nɛ e kɛ wo mɛ biɛ. Yehowa nitsɛ ko nyɛ wo lohwe ɔmɛ tsuo biɛ, ejakaa lɛ nɛ bɔ mɛ. Se kɛ̃ ɔ, e ha Adam na suɔmi nɛ e ngɛ kɛ ha lɛ ɔ kɛ gu he blɔ nɛ e ha lɛ kaa e wo lohwe ɔmɛ biɛ ɔ nɔ. Mawu kɛ ní tsumi hu ha Adam kaa e pee zugba a tsuo paradeiso. (1 Mose 1:27, 28) Se nyagbenyagbe ɔ, Adam ma e juɛmi nya si kaa e kɛ Mawu be ní tsue hu. Enɛ ɔ ngɔ haomi ngua kɛ ba e kɛ e nina nɔ.​—1 Mose 3:17-19, 23.

4. Mɛni ni kpahi piɛɛ Mawu he kɛ tsu konɛ e yi mi tomi nɛ ba mi?

4 Pee se ɔ, Mawu fɔ adesa kpahi nine kaa a ba piɛɛ e he kɛ tsu ní. Noa kpɛ daka ko nɛ e kɛ baa e kɛ e weku mi bimɛ ɔmɛ a yi ngɛ Nyu Kpekpemi ɔ mi. Mose kpɔ̃ Israel bi ɔmɛ kɛ je Egipt. Yoshua nyɛɛ Israel bi ɔmɛ a hɛ mi kɛ ya Si Womi Zugba a nɔ. Salomo ma Yerusalem sɔlemi we ɔ. Maria ba pee Yesu nyɛ. Anɔkualetsɛmɛ nɛ ɔmɛ tsuo kɛ ni kpahi hu piɛɛ Yehowa he kɛ tsu e yi mi tomi he ní.

5. Mɛni wa ma nyɛ maa piɛɛ Yehowa he kɛ tsu, nɛ anɛ ke wa piɛɛ we e he ɔ, e be nyɛe ma tsu lo? (Moo hyɛ foni nɛ ngɛ ní kasemi ɔ sisije ɔ.)

5 Mwɔnɛ ɔ, Yehowa fɔ wɔ nine kaa wa ba fĩ e Matsɛ Yemi ɔ se kɛ wa tsui tsuo. Wa ma nyɛ maa gu blɔhi fuu a nɔ kɛ sɔmɔ Mawu. E ngɛ mi kaa wɔ tsuo wa be nyɛe maa gu blɔ kake nɔ kɛ sɔmɔ lɛ mohu lɛɛ, se wa ma nyɛ maa fiɛɛ Matsɛ Yemi ɔ he sane kpakpa a. Jinɛ Yehowa nitsɛ ma nyɛ ma tsu ní tsumi nɛ ɔ. E ma nyɛ maa hi hiɔwe nɛ e kɛ adesahi maa tu munyu tɛ̃ɛ ngɛ zugba a nɔ. Yesu tsɔɔ kaa Yehowa ma nyɛ ma ha tɛhi tete po nɛ a tu e Matsɛ Yemi ɔ nya Matsɛ ɔ he munyu kɛ tsɔɔ nihi. (Luka 19:37-40) Se Yehowa ngmɛ wɔ blɔ konɛ waa kɛ lɛ nɛ ‘pee kake kɛ tsu ní.’ (1 Korinto Bi 3:9) Bɔfo Paulo ngma ke: ‘Akɛnɛ waa kɛ Mawu ngɛ ní tsue ɔ, wa kpa nyɛ pɛɛ, dloomi nɛ nyɛ ná kɛ je Mawu dɛ mi ɔ, nyɛ ko ha nɛ e pee yaka.’ (2 Korinto Bi 6:1) E ji he blɔ ngua nɛ wa ná kaa Mawu fɔ wɔ nine kaa wa ba piɛɛ e he kɛ tsu ní. Nyɛ ha nɛ wa susu yi mi tomi komɛ a he je nɛ enɛ ɔ haa wɔ bua jɔmi ɔ he nɛ waa hyɛ.

WA BUA JƆ KAA WAA KƐ MAWU NGƐ NÍ TSUE

6. Benɛ Mawu Bitɛte ɔ piɛɛ e Tsɛ ɔ he kɛ ngɛ ní tsue ɔ, kɛ e tsɔɔ kaa e pee e ní ha kɛɛ?

6 Yehowa sɔmɔli ngɛ bua jɔmi be fɛɛ be akɛnɛ a kɛ Yehowa ngɛ ní tsue he je. Loko Mawu Bitɛte ɔ maa ba zugba a nɔ ɔ, e de ke: ‘Imi lɛ Yehowa bɔ kekleekle. I ngɛ e kasa nya kaa ga ní tsulɔ kpanaa, nɛ e bua jɔɔ ye he daa nɛ; i fiɛɔ [“ye bua jɔɔ,” NW] ngɛ e hɛ mi be tsuaa be.’ (Abɛ 8:22, 30) Benɛ Yesu kɛ e Tsɛ ɔ ngɛ ní tsue ɔ, e ngɛ bua jɔmi, ejakaa e nyɛ nɛ e tsu níhi fuu, nɛ e le kaa Yehowa suɔ lɛ. Wɔ hu nɛɛ?

Anɛ nɔ́ kpa ko ngɛ nɛ ma ha wa tsui maa nɔ wa mi pe anɔkuale ɔ nɛ wa maa tsɔɔ nihi lo? (Hyɛ kuku 7)

7. Mɛni he je nɛ fiɛɛmi ní tsumi ɔ haa wɔ bua jɔmi ɔ?

7 Yesu tsɔɔ kaa ke wa ke nihi ní ɔ wa bua jɔɔ, nɛ jã kɛ̃ nɛ ke nihi hu ke wɔ ní ɔ, wa bua jɔɔ. (Bɔfo Ɔmɛ A Ní Tsumi 20:35) Benɛ wa ba le anɔkuale ɔ, wa ná bua jɔmi, se mɛni he je nɛ ke waa kɛ nihi sɛɛ anɔkuale ɔ he ní ɔ, lɔ ɔ hu haa wa bua jɔɔ ɔ? Nɔ́ he je ji kaa wa naa kaa a náa bua jɔmi nitsɛnitsɛ ke a nu Baiblo ɔ mi tsɔɔmi ɔmɛ a sisi nɛ huɛ bɔmi kpakpa ba a kɛ Mawu a kpɛti. Ke wa na kaa a tsake a susumi kɛ a ní peepee ɔ, lɔ ɔ hu haa wɔ bua jɔmi. Ní tsumi nɛ he hia pe kulaa nɛ haa nɔ tsui nɔɔ e mi nɛ wa ma nyɛ ma tsu ji fiɛɛmi ní tsumi ɔ. E ma nyɛ ma ha nɛ nihi nɛ a kɛ Mawu ba pee huɛ ɔ nɛ a ná neneene wami.​—2 Korinto Bi 5:20.

8. Mɛni ni komɛ de nɛ tsɔɔ kaa ke nɔ ko piɛɛ Yehowa he kɛ ngɛ ní tsue ɔ, e bua jɔɔ?

8 Ke wa ye bua ní kpahi nɛ a ba le Mawu he ní ɔ, wa le kaa lɔ ɔ saa Yehowa hɛ mi, nɛ e bua jɔ mɔde nɛ wa ngɛ bɔe kɛ ngɛ lɛ sɔmɔe ɔ he. Enɛ ɔ hu haa wɔ bua jɔmi. (Kane 1 Korinto Bi 15:58.) Marco nɛ ngɛ Italy ɔ de ke: “Bua jɔmi nɛ i ngɛ náe ɔ hi kalemi, ejakaa i le kaa i kɛ ye he wami tsuo ngɛ Yehowa sɔmɔe. I le kaa Yehowa hɛ be nɔ́ nɛ i ngɛ tsue ha lɛ ɔ nɔ jee kɔkɔɔkɔ.” Franco nɛ e sɔmɔɔ ngɛ Italy ɔ hu de ke: “Yehowa Munyu ɔ kɛ níhi nɛ e tsɔɔ wɔ ɔ, kaiɔ wɔ daa ligbi kaa e suɔ wɔ, nɛ nɔ́ tsuaa nɔ́ nɛ wa peeɔ kɛ haa lɛ ɔ he hia ke eko ɔ, e peeɔ wɔ kaa wa tsu we nɔ́ ko ha lɛ po. Enɛ ɔ he je ɔ, ke i piɛɛ Mawu he kɛ ngɛ ní tsue ɔ, ye bua jɔɔ nɛ ye tsui nɔɔ ye mi.”

MAWU NƐ WAA KƐ NGƐ NÍ TSUE Ɔ HƐƐ WƆ KƐ SUƆ LƐ KƐ NI KPAHI A HE HAA

9. Mɛni huɛ bɔmi hi Yehowa kɛ Yesu a kpɛti, nɛ mɛni he je?

9 Ke waa kɛ wa suɔli pee kake kɛ tsu ní ɔ, lɔ ɔ haa nɛ suɔmi nɛ ngɛ waa kɛ mɛ wa kpɛti ɔ mi waa. Wa ba leɔ bɔ nɛ a peeɔ a ní ha kɛ suhi nɛ a ngɛ. Wa ba leɔ otihi nɛ a kɛ ma a hɛ mi kɛ mɔde nɛ a bɔɔ konɛ a nyɛ nɛ a su jamɛ a oti ɔmɛ a he. Eko ɔ, Yesu kɛ Yehowa tsu ní jeha ayɔ akpehi abɔ. Suɔmi nɛ a ngɛ kɛ ha a sibi ɔ mi ba wa wawɛɛ. Nɔ́ ko nyɛ we nɛ e puɛ a kpɛti. Yesu tsɔɔ huɛ bɔmi nɛ ngɛ e kɛ Yehowa a kpɛti. E de ke: “I kɛ Tsɛ ɔ ni kake ji wɔ.” (Yohane 10:30) Kake peemi nitsɛnitsɛ ngɛ a kpɛti, nɛ a bla kɛ tsu ní.

Fiɛɛmi haa nɛ wa hemi kɛ yemi ɔ mi waa, ejakaa e haa nɛ wa juɛmi hiɔ Mawu si womihi kɛ mlaahi nɛ e je suɔmi mi nɛ e wo ɔ nɔ

10. Mɛni he je nɛ fiɛɛmi ní tsumi ɔ haa nɛ huɛ bɔmi gbagbanii hii waa kɛ Mawu kɛ ni kpahi wa kpɛti ɔ?

10 Yesu de Yehowa kaa e bu e kaseli ɔmɛ a he. Mɛni he je? E sɔle ke: “konɛ a pee kake kaa bɔ nɛ i kɛ mo wa ngɛ ɔ.” (Yohane 17:11) Ke waa kɛ Mawu mlaahi tsuɔ ní nɛ wa fiɛɛɔ kɛ haa nihi ɔ, lɔ ɔ yeɔ bua wɔ nɛ wa nuɔ e su kpakpa amɛ a sisi wawɛɛ. Wa kase nɔ́ he je nɛ juɛmi ngɛ mi kaa waa kɛ wa hɛ maa fɔ e nɔ, nɛ waa kɛ e blɔ tsɔɔmi ma tsu ní ɔ. Ke wa hɛ wɔ kɛ su Mawu he ɔ, lɛ hu e maa hɛ lɛ kɛ su wa he. (Kane Yakobo 4:8.) Jehanɛ se hu ɔ, huɛ bɔmi nɛ ngɛ waa kɛ wa nyɛmimɛ ɔmɛ wa kpɛti ɔ mi waa, ejakaa nyagbahi nɛ waa kɛ ngɛ kpee ɔ, lɔ ɔ nɔuu nɛ mɛ hu a kɛ ngɛ kpee, nɛ níhi nɛ haa mɛ bua jɔmi ɔ, lɔ ɔmɛ nɔuu nɛ haa wɔ bua jɔmi. Oti kake lɛ wɔ tsuo waa kɛ ma wa hɛ mi. Wa peeɔ kake kɛ tsuɔ ní, wa peeɔ kake kɛ nyaa, nɛ wa yeɔ bua wa sibi kɛ daa nyagbahi a nya. Nyɛmiyo ko nɛ a tsɛɛ lɛ ke Octavia nɛ e je Britain ɔ de ke: “Akɛnɛ i piɛɛ Yehowa he kɛ ngɛ ní tsue he je ɔ, huɛ bɔmi gbagbanii ngɛ i kɛ ni kpahi wa kpɛti.” E tsɔɔ kaa nɔ́ he je nɛ e ba jã ji kaa a kɛ a huɛ bɔmi ɔ da “ní tsumi kake kɛ oti kake nɛ mɛ tsuo a kɛ ma a hɛ mi ɔ nɔ.” Atsinyɛ jemi ko be he kaa wɔ hu wa naa lɛ jã. Ke wa hyɛ mɔde nɛ wa nyɛmimɛ ɔmɛ ngɛ bɔe konɛ a sa Yehowa hɛ mi ɔ, lɔ ɔ haa nɛ wa náa suɔmi nɛ mi wa kɛ haa mɛ.

11. Mɛni he je nɛ huɛ bɔmi nɛ maa hi waa kɛ Yehowa kɛ wa nyɛmimɛ wa kpɛti ngɛ je ehe ɔ mi ɔ mi maa wa wawɛɛ nitsɛ ɔ?

11 Amlɔ nɛ ɔ, suɔmi nɛ wa ngɛ ha Mawu kɛ wa nyɛmimɛ ɔ mi wa, se ke wa su je ehe ɔ mi ɔ, e mi maa wa wawɛɛ pe jã. Mo susu ní tsumi nɛ ngɛ bua jɔmi nɛ wa ma tsu hwɔɔ se ɔ he nɛ o hyɛ! Wa ma nya nihi nɛ a ma tle mɛ si kɛ ba wami mi ɔ a he, nɛ wa maa tsɔɔ mɛ Yehowa he ní. Jehanɛ hu ɔ, wa ma tsu ní kɛ pee zugba a paradeiso. Wa bua maa jɔ wawɛɛ nitsɛ ke wa pee kake kɛ ngɛ ní tsue. Bɔɔbɔɔbɔɔ ɔ, wa ma ba ye mluku ngɛ Kristo nɔ yemi ɔ sisi. Huɛ bɔmi gbagbanii maa hi adesahi tsuo a kpɛti, nɛ huɛ bɔmi gbagbanii maa hi waa kɛ Yehowa hu wa kpɛti. Yehowa ma ha ‘nɔ́ tsuaa nɔ́ nɛ ngɛ hɛ ngmengmle ɔ maa tɔ.’​—La 145:16.

MAWU NƐ WAA KƐ NGƐ NÍ TSUE Ɔ POƆ WA HE PIƐ

12. Mɛni blɔ nɔ fiɛɛmi ní tsumi ɔ poɔ wa he piɛ ngɛ?

12 E he hia nɛ waa po huɛ bɔmi nɛ ngɛ waa kɛ Yehowa wa kpɛti ɔ he piɛ. Wa ngɛ Satan je mi, nɛ wa yi mluku hulɔ. Enɛ ɔ he ɔ, e be yee ha wɔ kaa wa ma susu níhi a he nɛ wa maa pee wa ní kaa bɔ nɛ je ɔ peeɔ ɔ. Si himi nɛ wa ngɛ mi ɔ ngɛ kaa nɔ ko nɛ e ngɛ slee kɛ ngɛ nyu dɔ kpee. Enɛ ɔ he ɔ, e sa nɛ waa kɛ wa he wami tsuo nɛ slee konɛ nyu ɔ nɛ ko wo wɔ. Jã kɛ̃ nɛ e he hia nɛ waa bɔ mɔde wawɛɛ konɛ waa yu wa he ngɛ Satan je ɔ he. Kɛ fiɛɛmi ní tsumi ɔ poɔ wa he piɛ ha kɛɛ? Ke wa tu Yehowa kɛ Baiblo ɔ he munyu kɛ tsɔɔ nihi ɔ, waa kɛ wa juɛmi maa níhi nɛ a he hia kɛ ní kpakpahi a nɔ, se pi níhi nɛ ma gbɔjɔ wa hemi kɛ yemi ɔ. (Filipi Bi 4:8) Fiɛɛmi haa nɛ wa hemi kɛ yemi ɔ mi waa, ejakaa e haa nɛ wa juɛmi hiɔ Mawu si womihi kɛ mlaahi nɛ e je suɔmi mi nɛ e wo ɔ nɔ. E yeɔ bua wɔ konɛ waa ya nɔ nɛ wa je suhi nɛ ma ha nɛ waa po wa he piɛ ngɛ Satan kɛ e je ɔ he ɔ kpo hulɔ.​—Kane Efeso Bi 6:14-17.

Ke wa haa nɛ Yehowa ní tsumi heɔ wa be tsuo ɔ, wa be deka náe kɛ susu níhi nɛ haoɔ wɔ ɔ a he nɛ waa pee yeyeeye tsɔ

13. Kɛ Odasefo no ko nɛ e ngɛ Australia a naa fiɛɛmi ní tsumi ɔ ha kɛɛ?

13 Ke wa haa nɛ fiɛɛmi ní tsumi ɔ, ní kasemi, kɛ níhi nɛ waa maa pee kɛ ye bua nihi ngɛ asafo ɔ mi ɔ heɔ wa be tsuo ɔ, wa be deka náe kɛ susu níhi nɛ haoɔ wɔ ɔ a he nɛ waa pee yeyeeye tsɔ. Joel nɛ ngɛ Australia a de ke: “Fiɛɛmi ní tsumi yeɔ bua mi nɛ i naa si himi mi tutuutu nɛ nihi ngɛ. E ha nɛ ye hɛ ji haomi nɛ nihi kɛ kpeɔ ɔ a nɔ, nɛ i na kaa se nami ngɛ Baiblo sisi tomi mlaahi nɛ i kɛ tsuɔ ní ɔ he. Fiɛɛmi ní tsumi ɔ yeɔ bua mi nɛ i bɔɔ mɔde kaa ma ba ye he si. E haa nɛ i ngɔɔ ye hɛ kɛ fɔɔ Yehowa kɛ ye nyɛmimɛ nyumuhi kɛ yihi ngɛ asafo ɔ mi ɔ a nɔ.”

14. Mɛni he je nɛ si nɛ wa fi kɛ ngɛ fiɛɛmi ní tsumi ɔ tsue ɔ tsɔɔ kaa Mawu mumi ɔ ngɛ wɔ ye buae ɔ?

14 Fiɛɛmi ní tsumi ɔ hu haa nɛ wa náa nɔ mi mami kaa Mawu mumi ɔ yeɔ bua wɔ. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, moo ngɔ lɛ kaa o ní tsumi ji kaa o gba blodo ha nihi nɛ a ngɛ nyɛ kpɔ ɔ mi ɔ. Hiɔwo ko be ní tsumi nɛ ɔ he, nɛ nɔ ko hu ha we mo sika ko kaa o kɛ tsu ní tsumi nɛ ɔ. Jehanɛ hu ɔ, o na kaa nihi fuu sume blodo ɔ, nɛ a ti ni komɛ po náa ninyɛ kɛ haa mo ngɛ blodo ɔ nɛ o kɛ yaa a ngɔ ɔ he je. Anɛ o maa ya nɔ ma tsu ní tsumi nɛ ɔ lo? E be kɛe nɛ o kɔni mi maa wo nyu, nɛ o ma kpa. E ngɛ mi kaa wa puɛɔ be kɛ sika, nɛ nihi yeɔ wa he fɛu, nɛ a mi mi fuɔ wɔ mohu lɛɛ, se loloolo ɔ, wa ti nihi fuu kɛ jehahi fuu ngɛ fiɛɛmi ní tsumi ɔ tsue kɛ ba si piɔ. Enɛ ɔ tsɔɔ kaa Mawu mumi ɔ ngɛ wɔ ye buae.

MAWU NƐ WAA KƐ NGƐ NÍ TSUE Ɔ TSƆƆ KAA WA SUƆ LƐ KƐ NI KPAHI

15. Mɛni tsakpa ngɛ fiɛɛmi ní tsumi ɔ kɛ yi mi nɛ Mawu to ngɛ adesahi a he ɔ a kpɛti?

15 Mɛni tsakpa ngɛ fiɛɛmi ní tsumi ɔ kɛ yi mi tomi nɛ Yehowa ngɛ kɛ ha adesahi ɔ a kpɛti? Mawu yi mi tomi ji kaa adesahi nɛ a hi si kɛ ya neneene. Benɛ Adam pee yayami po ɔ, Mawu yi mi tomi ɔ tsakee we. (Yesaya 55:11) Mawu to blɔ nya konɛ wa nyɛ nɛ waa ye wa he kɛ je yayami kɛ gbenɔ he. Ngɛ mɛni blɔ nɔ? Yesu ba zugba a nɔ nɛ e kɛ e wami ba sã afɔle ngɛ wa he. Se ja adesahi bu Mawu tue loko a ma ná e we afɔle sami ɔ he se. Enɛ ɔ he ɔ, Yesu tsɔɔ nihi nɔ́ nɛ Mawu ngɛ hlae nɛ a pee, nɛ e fã e kaseli ɔmɛ konɛ a pee jã. Ke wa fiɛɛɔ kɛ haa nihi mwɔnɛ ɔ konɛ a ba pee Mawu huɛmɛ ɔ, lɔ ɔ tsɔɔ kaa waa kɛ Mawu ngɛ ní tsue tɛ̃ɛ konɛ e kɛ tsu blɔ nya nɛ e to kaa e ma kpɔ̃ adesahi kɛ je yayami kɛ gbenɔ dɛ mi ɔ he ní.

16. Mɛni tsakpa ngɛ wa fiɛɛmi ní tsumi ɔ kɛ Mawu mlaa nɛ pe kulaa a, a kpɛti?

16 Ke wa yeɔ bua nihi konɛ a ná neneene wami ɔ, lɔ ɔ tsɔɔ kaa wa suɔ mɛ, nɛ wa suɔ Yehowa hulɔ. E “suɔ kaa nimli tsuo nɛ le anɔkuale ɔ, konɛ a he a yi wami.” (1 Timoteo 2:4) Benɛ Farisi no ko bi Yesu ke mlaa a te nɔ́ nɛ pe kulaa nɛɛ ɔ, Yesu ha lɛ heto ke: “‘Suɔ Nyɔmtsɛ, o Mawu ɔ kɛ o tsui tsuo, kɛ o klaa tsuo, kɛ o juɛmi tsuo.’ Enɛ ɔ ji kekleekle mlaa, kɛ mlaa nɛ kle pe kulaa. Mlaa nɛ nyɛɛ se ɔ hu ngɛ kaa jã kɛ̃: ‘Suɔ o nyɛmi nɔmlɔ kaa bɔ nɛ o suɔ mo nitsɛ o he.’” (Mateo 22:37-39) Ke wa fiɛɛɔ sane kpakpa a, lɔ ɔ tsɔɔ kaa wa ngɛ mlaa nɛ ɔmɛ a nɔ yee.​—Kane Bɔfo Ɔmɛ A Ní Tsumi 10:42.

17. Kɛ o buɔ he blɔ nɛ wa náa kɛ fiɛɛɔ sane kpakpa a ha kɛɛ?

17 Yehowa jɔɔ wɔ wawɛɛ nitsɛ! Yehowa ha wɔ ní tsumi nɛ haa nɔ bua jɔmi. Ní tsumi ɔ haa nɛ huɛ bɔmi gbagbanii hii wa kɛ Yehowa kɛ wa nyɛmimɛ ɔmɛ wa kpɛti, nɛ e poɔ wa he piɛ hulɔ. E haa wɔ he blɔ konɛ wa kɛ tsɔɔ kaa wa suɔ Mawu kɛ ni kpahi hulɔ. Yehowa ngɛ sɔmɔli ayɔhi abɔ ngɛ je kɛ wɛ, nɛ e slo a ti nɔ tsuaa nɔ e si fɔfɔɛ. Se jokuɛwi ji wɔ jio, nikɔtɔmahi ji wɔ jio, wa ngɛ sika jio, wa be sika jio, wa ngɛ nɔmlɔ tso mi he wami kpakpa jio, wa gbɔjɔ jio, wɔ tsuo wa bɔɔ mɔde wawɛɛ nɛ waa kɛ nihi sɛɛ wa hemi kɛ yemi ɔ he ní. Nyɛmiyo ko nɛ a tsɛɛ lɛ ke Chantel nɛ je France ɔ tu munyu ko nɛ waa kɛ lɛ kpa gbi. E de ke: “Nɔ nɛ ngɛ he wami pe nɔ tsuaa nɔ ngɛ je mluku ɔ mi, nɛ lɛ ji níhi tsuo a Bɔlɔ, nɛ e ji Mawu nɛ ngɛ bua jɔmi ɔ ngɛ mi dee ke: ‘Yaa! Tu munyu! Tu munyu ha mi, jee o tsui mi kɛ tu munyu. Ma wo mo he wami, ma ha mo ye Munyu nɛ ji Baiblo ɔ, ma ha hiɔwe bɔfohi kɛ o nyɛmimɛ nɛ a ngɛ zugba a nɔ ɔ ma fĩ o se, ma ya nɔ nɛ ma tsɔse mo, nɛ ngɛ be nɛ sa mi ɔ, ma tsɔɔ mo blɔ pɔtɛɛ nɛ o maa gu nɔ kɛ tsu ní ɔ.’ E ji he blɔ ngua nɛ wa ná kaa wa maa pee nɔ́ nɛ Yehowa ngɛ hlae ngɛ wa dɛ ɔ, konɛ waa piɛɛ wa Mawu ɔ he kɛ tsu ní!”