1. Mɛni nyagba komɛ nɛ Yehowa sɔmɔli anɔkualetsɛmɛ fuu kɛ ngɛ kpee?

YEHOWA sɔmɔli fuu kɛ si fɔfɔɛhi nɛ a mi wa nɛ haa nɛ a peeɔ yeyeeye be komɛ ɔ kpeɔ ngɛ je kɛ wɛ. Anɛ o to ni komɛ kaa ja a he hɛ ngɛ o we asafo ɔ mi lo? Yehowa sɔmɔli komɛ kɛ hiɔ nɛ nya wa ngɛ kpee, nɛ a ti ni komɛ hu a suɔli gbo. Yehowa sɔmɔli komɛ hu yeɔ aywilɛho ke a fie a weku no ko, aloo a huɛ ko kpa Yehowa sɔmɔmi. Adebɔ mi oslaahi hu ha nɛ a ti ni komɛ hao. Nyɛmimɛ nɛ ɔmɛ tsuo hia bua womi. Mɛni wa maa pee kɛ ye bua mɛ?

2. Mɛni he je nɛ be komɛ ɔ, bɔfo Paulo hia bua womi ɔ?

² Bɔfo Paulo wami ya je oslaa mi ngɛ si fɔfɔɛ slɔɔtohi a mi. (2 Kor. 11:23-28) E kɛ nyagba ko nɛ ngɛ kaa ‘mio ko ngɛ e he lo ɔ mi’ kpe. E ma nyɛ maa pee kaa e ji hiɔ ko nɛ ngɛ e nya gbae. (2 Kor. 12:7) Jehanɛ hu ɔ, e kɔni mi jɔ̃ benɛ Dema nɛ e piɛɛ e he ngɛ sɔmɔmi ní tsumi ɔ mi be ko nɛ be ɔ je e he “akɛnɛ [Dema] suɔ níhi a blɔ nya tomi nɛ ɔ he je.” (2 Tim. 4:10) Paulo nɛ e ji Kristofo no nɛ a pɔ lɛ nu nɛ e ngɛ kã a jeɔ e tsui mi kɛ yeɔ bua ni kpahi. Se be komɛ ɔ, lɛ nitsɛ hu e kɔni mi jɔ̃ɔ.​—Rom. 9:1, 2.

3. Mɛni blɔ nɔ nɛ Yehowa gu kɛ wo Paulo he wami?

³ Paulo nine su bua womi kɛ yemi kɛ buami nɛ e hia a nɔ. Ngɛ mɛni blɔ nɔ? Yehowa kɛ e mumi klɔuklɔu ɔ wo lɛ he wami. (2 Kor. 4:7; Filip. 4:13) Yehowa gu Kristofohi kpahi hu a nɔ kɛ wo Paulo he wami. Paulo tu nyɛmimɛ nɛ ɔmɛ a he munyu kaa a ji nihi nɛ e “náa bua womi kɛ jeɔ a ngɔ wawɛɛ nitsɛ.” (Kol. 4:11) Paulo wo nyɛmimɛ nɛ ɔmɛ a ti ni komɛ a ta. Mɛ ji Aristarko, Tihiko kɛ Marko. A wo  Paulo he wami nɛ e nyɛ nɛ e da e ka amɛ a nya. Mɛni suhi nɛ Kristofohi etɛ nɛ ɔmɛ ngɛ nɛ ha nɛ a nyɛ nɛ a wo ni kpahi a bua? Ke wa ngɛ mɔde bɔe kaa wa maa wo ni kpahi a bua a, mɛni wa ma nyɛ maa kase ngɛ a nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ mi?

4. Mɛni Aristarko pee kɛ tsɔɔ kaa e ji Paulo huɛ nɛ e yeɔ anɔkuale?

⁴ Aristarko ji Makedonia no nɛ ngɛ Tesalonika. E ji Paulo huɛ, nɛ e ji Kristofo no anɔkualetsɛ hulɔ. Kekleekle be nɛ Baiblo ɔ tu Aristarko he munyu ji be nɛ Paulo hia blɔ si etɛne kɛ ya tsu ma se sane kpakpa fiɛɛmi ní tsumi ɔ nɛ́ e ya Efeso ɔ. Benɛ e piɛɛ Paulo he kɛ ngɛ blɔ hiae ɔ, basabasa peeli komɛ ba nu lɛ. (Níts. 19:29) Pee se benɛ a ngmɛɛ e he ɔ, e si we Paulo ngɛ oslaa nɛ ma nyɛ maa ba e nɔ ɔ he je, mohu ɔ, e kɛ anɔkuale yemi fĩ Paulo se. Ngɛ nyɔhiɔ komɛ a se ɔ, benɛ si temi kɛ woli komɛ ngɛ hlae nɛ a maa gbe Paulo ngɛ Hela a, Aristarko ya nɔ nɛ e mɛtɛ Paulo he. (Níts. 20:2-4) Maa pee jeha 58 ɔ mi ɔ, benɛ a wo Paulo tsu nɛ a kɛ lɛ yaa Roma a, mele nɛ a kɛ ngɛ blɔ hiae ɔ ya butu. Aristarko piɛɛ Paulo he ngɛ jamɛ a blɔ gagaaga nɛ ɔ hiami mi. (Níts. 27:1, 2, 41) E ma nyɛ maa ba kaa benɛ a ya su Roma a, a wo e kɛ Paulo tsuo tsu be saii. (Kol. 4:10) Atsinyɛ jemi ko be he kaa huɛ anɔkualetsɛ nɛ ɔ wo Paulo he wami!

5. Kaa bɔ nɛ Abɛ 17:17 ɔ tsɔɔ ɔ, mɛni wa ma nyɛ maa pee kɛ tsɔɔ kaa wa ji huɛ kpakpa?

⁵ Kaa bɔ nɛ Aristarko pee ɔ, wɔ hu wa ma nyɛ maa mɛtɛ wa nyɛmimɛ nyumuhi kɛ yihi a he. Pi ngɛ be kpakpahi pɛ a mi, se mohu ngɛ “haomi be mi tete po.” (Kane Abɛ 17:17.) Ke nyagba nɛ nyɛmi ko kɛ ngɛ kpee ɔ se po po ɔ, loloolo ɔ, e sa nɛ waa ya nɔ nɛ waa wo wa nyɛmi ɔ he wami. Frances * nɛ kansa gbe e fɔli ngɛ nyɔhiɔ etɛ mi ɔ de ke: “I susu kaa nyagbahi nɛ a mi wa náa wa nɔ he wami be kɛkɛɛ. E ngɛ mi kaa be saii ji nɛ ɔ nɛ ye fɔli ɔmɛ gbo mohu lɛɛ, se loloolo ɔ, i yeɔ aywilɛho. Huɛmɛ anɔkualetsɛmɛ yɔse kaa loloolo ɔ, i ngɛ haoe nɛ a yeɔ bua mi. Ye hɛ sa a mɔde bɔmi ɔ wawɛɛ.”

6. Mɛni wa maa pee kɛ tsɔɔ kaa wa ji huɛmɛ anɔkualetsɛmɛ?

 ⁶ Huɛmɛ anɔkualetsɛmɛ kɛ níhi sãa afɔle konɛ a nyɛ nɛ a ye bua a nyɛmimɛ nyumuhi kɛ yihi. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, dɔkita ko de nyɛminyumu ko nɛ a tsɛɛ lɛ ke Peter kaa e ná gbenɔ hiɔ ko. Peter yo Kathryn de ke: “Nyɛminyumu ko kɛ e yo nɛ a ngɛ wa asafo ɔ mi ɔ kɛ wɔ ya na dɔkita a nɛ́ e tsɔɔ wɔ hiɔ nɛ ngɛ Peter nya gbae ɔ. Hiɔ tsami he ɔ nɔuu nɛ nyɛminyumu ɔ kɛ e yo ɔ ma nya si kaa a be wɔ sie nɛ wɔ pɛ waa gblee si fɔfɔɛ nɛ mi wa nɛ ɔ mi. Nɛ niinɛ hu a si we wɔ, be fɛɛ be nɛ wa hia a yemi kɛ buami ɔ, a yeɔ bua wɔ.” Ke wa ngɛ huɛmɛ kpakpahi nɛ a ma nyɛ maa ye bua wɔ kɛ da wa nyagbahi a nya a, wa bua jɔɔ wawɛɛ!

7-8. Kaa bɔ nɛ Kolose Bi 4:7-9 ɔ tsɔɔ ɔ, mɛni Tihiko pee kɛ tsɔɔ kaa a ma nyɛ maa ngɔ hɛ kɛ fɔ e nɔ?

⁷ Tihiko ji Kristofo no nɛ je Roma ngɛ Asia kpokpa a nɔ. E ji Paulo huɛ nɛ e kɛ e hɛ fɔ e nɔ. (Ní Tsumi 20:4) Ngɛ jeha 55 ɔ mi ɔ, Paulo to blɔ nya konɛ asafohi nɛ a tsu sika nɛ a kɛ ye bua Kristofohi nɛ a ngɛ Yudea a. Eko ɔ, Paulo ngɔ ní tsumi nɛ he hia nɛ ɔ kɛ wo Tihiko dɛ. (2 Kor. 8:18-20) Pee se benɛ a wo Paulo tsu kekle ngɛ Roma a, Tihiko ji nɔ nɛ Paulo haa nɛ e kɛ sɛ womihi ya haa asafohi nɛ a ngɛ Asia a kɛ woɔ mɛ he wami.​—Kol. 4:7-9.

⁸ Tihiko ya nɔ nɛ e pee e he huɛ nɛ Paulo ma nyɛ maa ngɔ e hɛ kɛ fɔ e nɔ. (Tito 3:12) Pi Kristofohi nɛ a hi si ngɛ jamɛ a be ɔ mi ɔ tsuo nɛ a ngɛ kaa Tihiko. Maa pee jeha 65 mi benɛ a wo Paulo tsu si enyɔne ɔ, e tsɔɔ kaa Kristofohi fuu nɛ a ngɛ Asia kpokpa a nɔ ɔ je e se, ejakaa a ngɛ si temi kɛ woli ɔmɛ gbeye yee. (2 Tim. 1:15) Se Tihiko lɛɛ, Paulo nyɛ nɛ e kɛ e hɛ fɔ e nɔ nɛ e ngɔ ní tsumi kpa kɛ wo e dɛ. (2 Tim. 4:12) Atsinyɛ jemi ko be he kaa Paulo bua jɔ kaa e ngɛ huɛ kpakpa kaa Tihiko.

9. Mɛni wa maa pee kɛ kase Tihiko?

⁹ Wa ma nyɛ maa pee wa he huɛmɛ kpakpahi kɛ tsɔɔ kaa wa ngɛ Tihiko kasee.  Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, e sɛ nɛ waa wo si kɛkɛ kaa wa maa ye bua wa nyɛmimɛ, mohu ɔ, e sa nɛ waa pee ní pɔtɛɛ komɛ kɛ ye bua mɛ. (Mat. 5:37; Luka 16:10) Ke nihi nɛ a he fĩ mɛ ɔ le kaa a ma nyɛ maa ngɔ a hɛ kɛ fɔ wa nɔ ɔ, a tsui nɔ ɔ a mi nitsɛ. Nyɛmiyo ko de ke: “Akɛnɛ o ngɛ hɛ kɛ nɔ fɔmi ngɛ nɔ ɔ mi he je ɔ, o be tsui yee tsɔ, ejakaa o le kaa nɔ ɔ maa ye e si womi ɔ nɔ ngɛ be nya.”

10. Kaa bɔ nɛ Abɛ 18:24 ɔ tsɔɔ ɔ, mɛnɔmɛ a ngɔ nɛ wa ma ná bua womi ngɛ kɛ da wa nyagba amɛ a nya?

¹⁰ Behi fuu ɔ, nihi nɛ a kɔni mi jɔ̃ loo a kɛ nyagbahi ngɛ kpee ɔ hia huɛ kpakpa ko nɛ a ma nyɛ ma de lɛ a nyagba. (Kane Abɛ 18:24.) Benɛ a fie Bijay binyumu kɛ je asafo ɔ mi ɔ, e kɔni mi jɔ̃ nɛ e de ke: “E he ba hia nɛ i kɛ nɔ ko nɛ i heɔ lɛ yeɔ ɔ nɛ sɛɛ bɔ nɛ i nuɔ he ha a he ní.” Carlos pee nɔ́ ko nɛ ha nɛ he blɔ nɛ e ngɛ ngɛ asafo ɔ mi nɛ e bua jɔ he ɔ je e dɛ. E de ke: “I hia nɔ ko nɛ ma nyɛ ma de lɛ bɔ nɛ i nuɔ he ha a faa nɛ e be mi kojoe.” Carlos ya asafo mi nikɔtɔma amɛ a ngɔ nɛ a ye bua lɛ. Jehanɛ hu ɔ, e tsui nɔ e mi wawɛɛ ejakaa e le kaa nikɔtɔma amɛ kɛ hɛ si kami ma tsu nyagba a he ní nɛ a be nɔ ko amaniɛ bɔe.

11. Mɛni wa ma nyɛ maa pee kɛ tsɔɔ kaa wa ji huɛ nɛ a ma nyɛ maa ngɔ hɛ kɛ fɔ wa nɔ?

¹¹ Loko nihi ma nyɛ maa ngɔ a hɛ kɛ fɔ wa nɔ nɛ a ma de wɔ a laami sanehi ɔ, ja wa toɔ wa tsui si. Benɛ nyɛmiyo ko nɛ a tsɛɛ lɛ ke Zhanna a huno je e he ɔ, e kɛ huɛmɛ kpakpahi nɛ e ngɛ ɔ sɛɛ ní, nɛ a wo e bua. E de ke: “E ngɛ mi kaa i de nɔ́ kake too ɔ si abɔ mohu lɛɛ, se a to a tsui si nɛ a bu mi tue.” Mo hu ke o buɔ nihi tue saminya a, o ma nyɛ maa pee huɛ kpakpa.

12. Mɛnɔ ji Marko, nɛ mɛni e pee kɛ tsɔɔ kaa e suɔ nɛ e sɔmɔ ni kpahi?

¹² Marko nɛ e ji Kristofo no ɔ ji Yuda no nɛ e je Yerusalem. E weku no Banaba ji ma se sane kpakpa fiɛɛlɔ nɛ a le lɛ wawɛɛ. (Kol. 4:10) Marko weku li ɔmɛ ngɛ he lo nya ní wawɛɛ. Se Marko kɛ he lo nya níhi a se dimi pee we oti ngɛ e si himi mi. Ngɛ Marko wami si himi mi tsuo ɔ, e kɛ bua jɔmi sɔmɔ ni kpahi. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, e piɛɛ bɔfo Paulo kɛ bɔfo Petro a he kɛ sɔmɔ be komɛ. Eko ɔ, Marko toɔ a niye ní, a hwɔ he, kɛ ní kpahi a he blɔ nya kɛ haa mɛ. (Níts. 13:2-5; 1 Pet. 5:13) Paulo tsɔɔ kaa Marko ji e ‘nyɛmimɛ nɛ e kɛ mɛ tsuɔ ní kɛ haa Mawu Matsɛ Yemi ɔ’ a kpɛti nɔ kake, nɛ e ji “he wami” kɛ ha lɛ.​—Kol. 4:10, 11, sisi ningma.

13. Ngɛ mɛni blɔ nɔ nɛ 2 Timoteo 4:11 ɔ tsɔɔ kaa Paulo bua jɔ anɔkuale yemi nɛ Marko kɛ sɔmɔ ɔ he?

¹³ Marko ba pee Paulo huɛmɛ kpakpa amɛ a kpɛti nɔ kake. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, benɛ a wo Paulo tsu nɔ́ nɛ ji nyagbe nɔ́ ngɛ Roma ngɛ jeha 65 ɔ mi ɔ, e ngma Timoteo womi nɛ ji enyɔne ɔ. Ngɛ sɛ womi nɛ ɔ mi ɔ, Paulo de Timoteo kaa e ngɔ Marko kɛ piɛɛ e he kɛ ba Roma. (2 Tim. 4:11) Paulo bua jɔ anɔkuale yemi nɛ Marko kɛ sɔmɔ be ko nɛ be ɔ he, enɛ ɔ he je nɛ e ha nɛ Timoteo ngɔ Marko kɛ ba ngɛ be kaa kikɛ nɛ ɔ mi ɔ nɛ. Marko pee ní komɛ kɛ ye bua Paulo. Eko ɔ, e to e niye ní kɛ níhi nɛ e kɛ ngmaa e sɛ womi ɔmɛ ɔ a he blɔ nya. Yemi kɛ buami kɛ he wami womi nɛ Paulo ná a ye bua lɛ nɛ e nyɛ da nyagbahi nɛ e kɛ kpe loko a gbe lɛ ɔ nya.

14-15. Mɛni nɛ wa kaseɔ ngɛ Mateo 7:12 ɔ nɛ maa ye bua wɔ konɛ waa pee ní pɔtɛɛ komɛ kɛ ye bua ni kpahi?

 ¹⁴ Kane Mateo 7:12. Ke waa kɛ nyagbahi ngɛ kpee ɔ, wa bua jɔɔ nihi nɛ a peeɔ ní pɔtɛɛ komɛ kɛ yeɔ bua wɔ ɔ a he! Ryan nɛ e papaa gbo ngɛ lɔle oslaa ko mi tlukaa a de ke: “Ke o ngɛ nɔ́ nae ɔ, e he waa kaa o maa pee níhi fuu nɛ o peeɔ daa ligbi ɔ. Ke nɔ ko pee nɔ́ nyafii ko po kɛ ye bua mo ɔ, o bua jɔɔ wawɛɛ.”

¹⁵ Ke wa toɔ níhi a he hɛ, nɛ wa peeɔ totooto ɔ, wa ma nyɛ maa na ní slɔɔtohi nɛ wa maa pee kɛ ye bua ni kpahi. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, nyɛmiyo ko bɔ mɔde nɛ e ye bua Peter kɛ Kathryn nɛ wa wo a ta kɛ sɛ hlami ɔ nɛ a nyɛ ya hiɔ tsami he ɔ ngɛ be nya. Peter kɛ Kathryn tsuo nyɛ we nɛ a hɛɛɔ lɔle hu, lɔ ɔ he ɔ, nyɛmiyo ɔ to blɔ nya konɛ e kɛ nyɛmimɛ kpahi nɛ a ngɛ asafo ɔ mi ɔ kɛ lɔle nɛ wo mɛ kɛ ya hiɔ tsami he ɔ. Anɛ blɔ nya tomi nɛ ɔ ye bua mɛ lo? Kathryn de ke: “E pee kaa nɔ́ nɛ a wo tlomi ko nɛ e jiɔ ngɛ wa kuɛ nɔ.” Enɛ ɔ tsɔɔ kaa e sɛ nɛ waa bu ní tsɔwitsɔwi nɛ wa peeɔ kɛ yeɔ bua ni kpahi ɔ kaa nɔ́ ko nɛ e he hia we.

16. Mɛni Marko nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ haa nɛ wa kaseɔ ngɛ nihi a bua nɛ wa maa wo ɔ he?

¹⁶ Kaselɔ Marko nɛ e hi si ngɛ kaseli ɔmɛ a be ɔ mi ɔ ji Kristofo no nɛ e be deka kulaa. E tsuɔ ní tsumi komɛ nɛ a he hia wawɛɛ. Lɛ nɛ e ngma sane kpakpa a nɛ e biɛ ngɛ nɔ ɔ nɛ. Se kɛ̃ ɔ, Marko kɛ e be ɔ eko wo Paulo bua, nɛ e yi ha Paulo kaa e ma bi yemi kɛ buami kɛ je Marko ngɔ. Angela nɛ a gbe e weku no ko ɔ bua jɔ bɔ nɛ nihi wo e bua ha a he. E de ke: “Ke huɛmɛ suɔ nɛ a ye bua mo nitsɛnitsɛ ɔ, e yi kaa o maa hɛ kɛ su a he. Akɛnɛ a suɔ nɛ a ye bua mi nitsɛnitsɛ he je ɔ, a tui tsle.” Wa ma nyɛ ma bi wa he ke, ‘Anɛ a le mi kaa nɔ ko nɛ i jeɔ ye tsui mi kɛ peeɔ níhi kɛ yeɔ bua ni kpahi lo?’

17. Ke wa susu 2 Korinto Bi 1:3, 4 ɔ he ɔ, kɛ lɔ ɔ maa ye bua wɔ ha kɛɛ konɛ waa wo ni kpahi a bua?

¹⁷ E he wɛ kaa wa maa na nyɛmimɛ nyumuhi kɛ yihi nɛ a hia bua womi. Wa ma  nyɛ maa ngɔ bua womi munyuhi nɛ ni komɛ kɛ wo wa bua be ko nɛ be ɔ kɛ wo ni kpahi a bua. Nyɛmiyo ko nɛ a tsɛɛ lɛ ke Nino nɛ e maa gbo ɔ de ke: “Yehowa ma nyɛ maa gu wa nɔ kɛ wo ni kpahi a bua, se jã wa ha he blɔ.” (Kane 2 Korinto Bi 1:3, 4.) Frances nɛ wa wo e ta kɛ sɛ hlami ɔ de ke: “Munyu nɛ ngɛ 2 Korinto Bi 1:4 ɔ ji anɔkuale sisiisi. Wa ma nyɛ kɛ bua womi nɛ wa náa a maa wo ni kpahi hu a bua.”

18. (a) Mɛni he je nɛ eko ɔ, ni komɛ yeɔ gbeye kaa a maa wo ni kpahi a bua a? (b) Mɛni blɔ nɔ wa maa gu kɛ pee bua woli kpakpahi? Mo ha enɛ ɔ he nɔ hyɛmi nɔ́.

¹⁸ Ke wa yeɔ gbeye kaa wa maa wo ni kpahi a bua po ɔ, e sa nɛ wa hla blɔhi a nɔ nɛ wa maa gu kɛ pee jã. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, eko ɔ, wa maa ye gbeye kaa wa be lee nɔ́ nɛ wa ma de aloo nɔ́ nɛ wa maa pee kɛ wo nɔ ko nɛ e hao ɔ bua. Asafo mi nɔkɔtɔma ko nɛ a tsɛɛ lɛ Paul ɔ kaiɔ mɔde nɛ nyɛmimɛ komɛ bɔ kɛ wo e bua benɛ e papaa gbo ɔ. E de ke: “I na kaa e he wa ha mɛ kaa a maa hɛ kɛ su ye he. A li nɔ́ nɛ a ma de po. Se kɛ̃ ɔ, ye bua jɔ mɔde nɛ a bɔ kaa a maa ye bua mi nɛ a wo ye bua a he.” Nyɛminyumu ko nɛ a tsɛɛ lɛ ke Tajon nɛ e ngɛ he nɛ zugba mimiɛɛmi ko nɛ nya wa ya nɔ ngɛ ɔ hu de ke: “Ngɛ zugba mimiɛɛmi ɔ se ɔ, nihi ngma mi sɛ womihi. Se ngɛ anɔkuale mi ɔ, i kai we munyuhi nɛ ngɛ sɛ womi ɔmɛ a mi ɔ tsuo. Se i kaiɔ kaa a ba slaa mi nɛ a hyɛɛ kaa i ngɛ slɔkee lo.” Ke wa susuɔ nihi a he ɔ, wa ma nyɛ maa pee bua woli kpakpahi.

19. Mɛni he je nɛ o fia o pɛɛ si kaa o maa pee nɔ nɛ woɔ ni kpahi ‘a bua wawɛɛ nitsɛ’ ɔ?

¹⁹ Akɛnɛ níhi a blɔ nya tomi nɛ ɔ ma nyagbe kulaa he je ɔ, je ɔ mi si himi maa hi puɛe kulaa, nɛ níhi a mi hu maa hi wae wawɛɛ. (2 Tim. 3:13) Jehanɛ hu ɔ, akɛnɛ wa yi mluku nɛ wa tɔ̃ɔ he je ɔ, loloolo ɔ, wa maa hia bua womi. Bua womi nɛ bɔfo Paulo ná kɛ je e nyɛmimɛ Kristofohi a ngɔ ɔ hu ye bua lɛ nɛ e nyɛ nɛ e ye anɔkuale kɛ ya si nyagbe. Nyɛ ha nɛ waa ye anɔkuale kaa Aristarko, nɛ á ná hɛ kɛ nɔ fɔmi ngɛ wa mi kaa Tihiko nɛ waa je wa tsui mi kɛ sɔmɔ ni kpahi kaa Marko. Ke wa pee jã a, wa maa wo wa nyɛmimɛ he wami nɛ a fĩ si ngɛ hemi kɛ yemi ɔ mi.​—1 Tɛs. 3:2, 3.