1. Mɛni he je nɛ wa ma nyɛ maa ye gbeye be komɛ ɔ?

 NƆ FƐƐ NƆ yeɔ gbeye be komɛ. Se ngɛ anɔkuale mi ɔ, Baiblo ɔ nɛ wa ba kase ɔ ha nɛ wa yi gbogboehi kɛ daimoniohi gbeye. Jehanɛ hu ɔ, wa yi gbeye ngɛ nɔ́ nɛ maa ba wa nɔ hwɔɔ se ɔ he. Se akɛnɛ wa ngɛ behi nɛ a mi wa mi he je ɔ, wa ‘naa gbeye níhi.’ Ní nɛ ɔmɛ ekomɛ ji ta, hiɔ, kɛ ní yayahi nɛ yaa nɔ ɔ. (Luka 21:11) Be komɛ hu ɔ, wa yeɔ ma nɔ yeli kɛ wa weku li nɛ a teɔ si kɛ woɔ anɔkuale jami ɔ gbeye. Ni komɛ hu yeɔ gbeye kaa a be nyɛe ma fĩ si ngɛ kahi nɛ a kɛ ngɛ kpee loo ka ko nɛ a kɛ maa kpe hwɔɔ se ɔ mi.

2. Moo tsɔɔ si fɔfɔɛ nɛ David ya je mi benɛ e ngɛ Gat ɔ.

² David ye gbeye be komɛ. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, benɛ Matsɛ Saul ngɛ hlae nɛ e gbe lɛ ɔ, e tu fo kɛ ho Filisti ma nɛ ji Gat ɔ mi ya. Gat Matsɛ nɛ a tsɛɛ lɛ ke Akish ɔ ba ná le kaa David ji tatsɛ nɛ ngɛ he wami, nɛ lɛ nɛ e gbe Filisti bi ɔmɛ “akpe nyɔngmahi” ɔ nɛ. Enɛ ɔ ha nɛ David ye “gbeye wawɛɛ nitsɛ.” (1 Sam. 21:​10-12) E ye gbeye kaa Akish ma nyɛ maa pee lɛ nɔ́ ko. Mɛni lɛ ye bua David nɛ e pee kã?

3. Ngɛ La 56:​1-3, 11 ɔ nya a, mɛni blɔ nɔ nɛ David ye gbeye yemi nɔ kunimi?

³ Ngɛ La 56, David tsɔɔ bɔ nɛ e nu he ha benɛ e ngɛ Gat ɔ. Ngmami nɛ ɔ tsɔɔ nɔ́ nɛ ha nɛ David ye gbeye, kɛ nɔ́ nɛ ye bua lɛ nɛ e pee kã a hulɔ. Benɛ David ye gbeye ɔ, e ngɔ e hɛ kɛ fɔ Yehowa nɔ. (Kane La 56:​1-3, 11.) David ngɔ e hɛ kɛ fɔ Yehowa nɔ, ejakaa e le kaa e be lɛ kuae. Yehowa ye bua David nɛ e gu  ga blɔ ko nɔ kɛ ye e he. E pee e ní kaa godotsɛ, nɛ jã nɛ e pee ɔ ye bua lɛ wawɛɛ! Akish nɛ David kaa e ji tatsɛ nɛ e he ngɛ gbeye hu, enɛ ɔ ha nɛ David nyɛ nɛ e tu fo kɛ je.—1 Sam. 21:13–22:1.

4. Mɛni maa ye bua wɔ konɛ hɛ kɛ nɔ fɔmi nɛ wa ngɛ ngɛ Yehowa mi ɔ mi nɛ wa? Ngɔɔ nɔ́ he tomi nɔ́ ko kɛ tsɔɔ mi.

⁴ Wɔ hu ke wa ye gbeye ɔ, wa ma nyɛ maa pee kã ke wa ngɔ wa hɛ kɛ fɔ Yehowa nɔ. Se mɛni maa ye bua wɔ konɛ hɛ kɛ nɔ fɔmi nɛ wa ngɛ ngɛ Yehowa mi ɔ mi nɛ wa, titli ke wa ngɛ gbeye yee? Mo susu nɔ́ he tomi nɔ́ nɛ ɔ he nɛ o hyɛ. Ke o nu he kaa o be he wami ɔ, sisije ɔ, eko ɔ, o maa ye gbeye. Se ke o ya na dɔkita nɛ o he lɛ ye ɔ, o be gbeye yee tsɔ. Eko ɔ, dɔkita nɛ ɔ tsa nihi babauu nɛ a nu jamɛ a hiɔ ɔ hyɛ. Benɛ o de lɛ bɔ nɛ hiɔ ɔ ngɛ mo pee ha a, e bu mo tue saminya, nɛ e ha nɛ o na kaa e le bɔ nɛ o ngɛ he nue ha. Eko ɔ, e kɛ mo susu hiɔ tsami blɔ nɔ tomi ko nɛ ye bua ni kpahi ɔ he. Jã nɔuu kɛ̃ nɛ ke wa susu níhi nɛ Yehowa pee kɛ ha wɔ be ko nɛ be, kɛ níhi nɛ e ngɛ pee ha wɔ amlɔ nɛ ɔ, kɛ níhi nɛ e maa pee ha wɔ hwɔɔ se ɔ he ɔ, e ma ha nɛ hɛ kɛ nɔ fɔmi nɛ wa ngɛ ngɛ Yehowa mi ɔ mi maa wa wawɛɛ. Jã nɛ David hu pee. Ke wa ngɛ La 56 he susue ɔ, mo pue o yi mi tɛ ngɛ bɔ nɛ o ma plɛ kɛ ha nɛ hɛ kɛ nɔ fɔmi nɛ o ngɛ ngɛ Yehowa mi ɔ mi nɛ wa ha a he, konɛ o ko ye gbeye.

MƐNI YEHOWA PEE HA MO BE KO NƐ BE?

5. Benɛ David ye gbeye ɔ, mɛni he nɛ e pue e yi mi tɛ ngɛ? (La 56:​12, 13)

⁵ Benɛ David wami ya je oslaa mi ɔ, e ngɔ e juɛmi kɛ ma níhi nɛ Yehowa pee ha lɛ be ko nɛ be ɔ nɔ. (Kane La 56:​12, 13.) Jã nɛ David pee ngɛ e si himi mi tsuo. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, be komɛ ɔ, e pueɔ e yi mi tɛ ngɛ Yehowa nibɔ ní ɔmɛ a he. Jã nɛ e pee ɔ ha nɛ e na kaa Yehowa ngɛ he wami wawɛɛ nɛ e susuɔ adesahi a he saminya. (La 65:​6-9) Jehanɛ hu ɔ, David pue e yi mi tɛ ngɛ níhi nɛ Yehowa pee kɛ ha ni kpahi ɔ a he. (La 31:19; 37:​25, 26) Nɛ nɔ́ nɛ pe kulaa a, e pue e yi mi tɛ ngɛ nɔ́ nɛ Yehowa pee kɛ ha lɛ nitsɛ be ko nɛ be ɔ he. Yehowa ye bua David, nɛ e po e he piɛ kɛ je benɛ a fɔ lɛ ɔ. (La 22:​9, 10) Ngɛ anɔkuale mi ɔ, ní nɛ ɔmɛ a he nɛ e susu ɔ ha nɛ hɛ kɛ nɔ fɔmi nɛ e ngɛ ngɛ Yehowa mi ɔ mi wa wawɛɛ!

6. Ke wa ngɛ gbeye yee ɔ, mɛni maa ye bua wɔ konɛ waa ngɔ wa hɛ kɛ fɔ Yehowa nɔ?

 ⁶ Ke o ngɛ gbeye yee ɔ, mo bi o he ke, ‘Mɛni Yehowa pee ha mi be ko nɛ be?’ Lɔ ɔ se ɔ, mo pue o yi mi tɛ ngɛ e nibɔ ní ɔmɛ a he. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, e ngɛ mi kaa Yehowa bɔɛ lohwe pɛlitsɛmɛ kɛ mɔmɔhi ngɛ e subai nɔ, nɛ a be nyɛe ma ja lɛ mohu lɛɛ, se e hyɛɛ a nɔ. Ke wa ‘to bɔ nɛ Yehowa hyɛɛ a nɔ ha a he hɛ saminya’ a, e ma ha nɛ wa ná hɛ kɛ nɔ fɔmi nɛ mi wa kaa Yehowa maa hyɛ wa nɔ. (Mat. 6:​25-32) Jehanɛ hu ɔ, mo susu nɔ́ nɛ Yehowa pee ha e sɔmɔli ɔ he nɛ o hyɛ. O ma nyɛ maa kane nɔ ko nɛ e je hemi kɛ yemi nɛ mi wa kpo ɔ he sane ngɛ Baiblo ɔ mi, aloo o ma nyɛ maa kane Yehowa sɔmɔli nɛ a ngɛ mwɔnɛ ɔ a níhi a si kpamihi. a Jehanɛ hu ɔ, mo pue o yi mi tɛ ngɛ bɔ nɛ Yehowa plɛ kɛ hyɛ o nɔ ha be ko nɛ be ɔ he. Mɛni Yehowa pee kɛ ye bua mo nɛ o ba na anɔkuale ɔ? (Yoh. 6:44) Mɛni blɔhi a nɔ nɛ e gu kɛ ha o sɔlemihi a heto? (1 Yoh. 5:14) Mɛni blɔ nɔ nɛ o ngɛ Yesu kpɔmi afɔle sami ɔ he se náe daa ligbi ngɛ o si himi mi?—Efe. 1:7; Heb. 4:​14-16.

7. Mɛni blɔ nɔ nɛ gbalɔ Daniel sane ɔ ye bua Vanessa nɛ e ye gbeye yemi nɔ kunimi?

⁷ Nyɛmiyo ko nɛ e ngɛ Haiti nɛ a tsɛɛ lɛ ke Vanessa a b kɛ si fɔfɔɛ ko kpe nɛ ha nɛ e ye gbeye. Nyumu ko nɛ ngɛ e kpɔ ɔ mi ɔ tsɛɔ lɛ ngɛ fon nɔ, nɛ e maneɔ lɛ sɛ gbi daa ligbi kaa e suɔ nɛ e kɛ lɛ nɛ pee plã. Se Vanessa kplɛɛ we nɔ ha lɛ. Enɛ ɔ ha nɛ nyumu ɔ mi mi fu nɛ e de lɛ kaa e maa ye lɛ awi. Vanessa de ke, “I ye gbeye wawɛɛ.” Mɛni lɛ ye bua Vanessa nɛ e pee kã? E pee nɔ́ fɛɛ nɔ́ nɛ e ma nyɛ kɛ po e he piɛ. Asafo mi nɔkɔtɔma ko wo lɛ he wami kaa e ya de polisi ɔmɛ. Jehanɛ hu ɔ, e ngɔ e juɛmi kɛ ma bɔ nɛ Yehowa po e sɔmɔli a he piɛ ha blema a nɔ. Vanessa de ke, “Nɔ kekleekle nɛ ba ye juɛmi mi ji gbalɔ Daniel. E ngɛ mi kaa e pee we nɔ́ ko mohu lɛɛ, se a sake lɛ kɛ fɔ jatahi a muɔ mi. Se kɛ̃ ɔ, Yehowa bu e he. Enɛ ɔ he ɔ, i ngɔ ye sane ɔ tsuo kɛ wo Yehowa dɛ, nɛ lɔ ɔ se ɔ, i yi gbeye hu.”—Dan. 6:​12-22.

MƐNI NƐ YEHOWA NGƐ PEE HA MO AMLƆ NƐ Ɔ?

8. Mɛni nɔ mi mami nɛ David ngɛ? (La 56:8)

⁸ E ngɛ mi kaa David wami ya je oslaa mi benɛ e ngɛ Gat ɔ mohu lɛɛ, se e kɛ e juɛmi mɛ níhi nɛ ma ha nɛ e ye gbeye ɔ a nɔ. Mohu ɔ, e ngɔ e juɛmi kɛ ma níhi nɛ Yehowa ngɛ pee ha lɛ ngɛ jamɛ a be ɔ mi ɔ nɔ. David le kaa Yehowa ngɛ lɛ blɔ tsɔɔe nɛ e ngɛ e he piɛ poe. E le hu kaa Yehowa le bɔ nɛ e ngɛ he nue ha a saminya. (Kane La 56:8.) Jehanɛ hu ɔ, David huɛmɛ nɛ ji Yonatan kɛ Osɔfo Nɔkɔtɔma Ahimelek nɛ a yeɔ lɛ anɔkuale ɔ fĩ e se, nɛ a ye bua lɛ. (1 Sam. 20:​41, 42; 21:​6, 8, 9) E ngɛ mi kaa Matsɛ Saul ngɛ hlae nɛ e gbe David mohu lɛɛ, se David tu fo nɛ e kɛ baa e wami yi. David ná nɔ mi mami kaa Yehowa le haomi nɛ e kɛ ngɛ kpee kɛ bɔ nɛ e ngɛ he nue ha.

9. Mɛni nɛ Yehowa yɔseɔ ngɛ wa kpɛti nɔ fɛɛ nɔ he?

⁹ Ke o kɛ ka ko ngɛ kpee, nɛ lɔ ɔ ha nɛ o ngɛ gbeye yee ɔ, mo kai kaa Yehowa ngɛ nae nɛ e le bɔ nɛ o ngɛ he nue ha. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, benɛ a ngɛ Israel bi ɔmɛ yi mi wae ngɛ Egipt ɔ, Yehowa to he hɛ nɛ e na bɔ nɛ a ngɛ ‘nɔ́ nae’ ha a. (2 Mose 3:7) David de ke Yehowa ‘na e nɔ́ nami ɔ’ kɛ e “haomi” ɔ. (La 31:7) Jehanɛ hu ɔ, benɛ Israel bi ɔmɛ pee níhi nɛ dɛ nɛ a ngɛ nɔ́ nae po ɔ, Yehowa “hao ngɛ a he.” (Yes. 63:​9, NW) Ke o ngɛ gbeye yee ɔ, Yehowa le bɔ nɛ o nuɔ he ha nɛ e pee klaalo kaa e maa ye bua mo konɛ o nyɛ nɛ o ye gbeye yemi ɔ nɔ kunimi.

10. Mɛni he je nɛ o he ye kaa Yehowa susuɔ o he nɛ e maa ye bua mo konɛ o nyɛ nɛ o da kahi nɛ o kɛ maa kpe ɔ nya?

 ¹⁰ Ke o kɛ ka ko nɛ mi wa ngɛ kpee ɔ, eko ɔ, o be nae kaa Yehowa ngɛ mo ye buae. Ke e ba jã a, mɛni o ma nyɛ maa pee? Moo sɔle konɛ Yehowa nɛ ha nɛ o na bɔ nɛ e ngɛ mo ye buae ha. (2 Ma. 6:​15-17) Lɔ ɔ se ɔ, mo bi o he ke: Anɛ a tu magbɛ nɔ munyu ko loo a ha sane heto ko ngɛ asafo mi kpe sisi nɛ wo mi he wami lo? Anɛ asafo ɔ womi ko loo video ko aloo la ko wo mi he wami hyɛ lo? Anɛ nɔ ko de mo nɔ́ ko loo e kane ngmami ko kɛ wo mi he wami hyɛ lo? Be komɛ ɔ, wa hɛ ma nyɛ maa je nɔ kaa wa nyɛmimɛ ɔmɛ suɔ wɔ wawɛɛ nɛ Mawu woɔ wɔ he wami kɛ guɔ e Munyu ɔ nɔ hulɔ. Se kɛ̃ ɔ, wa nyɛmimɛ ɔmɛ, kɛ mumi niye ní nɛ wa nine suɔ nɔ ɔ ji nike ní nɛ se be nɛ je Yehowa ngɔ. (Yes. 65:13; Maak. 10:​29, 30) Enɛ ɔ tsɔɔ kaa Yehowa susuɔ o he wawɛɛ. (Yes. 49:​14-16) Nɛ e tsɔɔ hu kaa o ma nyɛ maa ngɔ o hɛ kɛ fɔ e nɔ.

11. Mɛni lɛ ye bua Aida nɛ e nyɛ nɛ e ye gbeye yemi nɔ kunimi?

¹¹ Nyɛmiyo ko nɛ a tsɛɛ lɛ ke Aida, nɛ e ngɛ Senegal na bɔ nɛ Yehowa ye bua lɛ ngɛ haomi behi a mi ha. Akɛnɛ lɛ ji bi nɔkɔtɔma he je ɔ, e fɔli ɔmɛ hyɛ blɔ kaa e tsu ní nɛ e ná sika fuu kɛ hyɛ mɛ, kɛ lɛ nitsɛ e he hulɔ. Se akɛnɛ Aida pee e si himi kpokploo konɛ e nyɛ nɛ e tsu blɔ gbami ní tsumi ɔ he je ɔ, e ná we sika fuu. Enɛ ɔ ha nɛ e weku li ɔmɛ a mi mi fu lɛ nɛ a tu e hɛ mi munyu. Aida de ke: “I ye gbeye kaa eko ɔ, i be nyɛe nɛ ma ye bua ye fɔli ɔmɛ, nɛ lɔ ɔ ma ha nɛ nɔ fɛɛ nɔ ma kua mi. I pia Yehowa po kaa e ha nɛ níhi a mi wa ha mi kaa kikɛ nɛ ɔ.” Be ko ɔ, e bu magbɛ nɔ munyu ko tue ngɛ asafo mi kpe ko sisi. Aida de ke: “Munyu tulɔ ɔ kai wɔ kaa Yehowa le nɔ́ tutuutu nɛ haa nɛ wa haoɔ loo wa yeɔ gbeye ɔ. Asafo mi nikɔtɔma amɛ kɛ ni kpahi wo mi he wami, nɛ bɔɔbɔɔbɔɔ ɔ, i ba ná nɔ mi mami kaa Yehowa suɔ mi. Lɔ ɔ se ɔ, be fɛɛ be nɛ ma sɔle kɛ ha Yehowa a, i náa nɔ mi mami kaa e maa ye bua mi. Jehanɛ hu ɔ, i na bɔ nɛ Yehowa ha ye sɔlemi ɔmɛ a heto ha, nɛ lɔ ɔ ha nɛ i ná tue mi jɔmi.” Pee se ɔ, Aida na ní tsumi nɛ maa ye bua lɛ kɛ tsu blɔ gbami ní tsumi ɔ, nɛ e nyɛ nɛ e hyɛ e fɔli ɔmɛ kɛ ni kpahi a nɔ hulɔ. Aida de ke: “I ba kase kaa e sa nɛ ma ngɔ ye hɛ kɛ fɔ Yehowa nɔ ngɛ nɔ́ fɛɛ nɔ́ mi. Amlɔ nɛ ɔ, ke  i ngɛ gbeye yee nɛ i sɔle ɔ, behi fuu ɔ, ye gbeye yemi ɔ laa.”

MƐNI YEHOWA MAA PEE HA MO HWƆƆ SE?

12. Ngɛ La 56:9 ɔ nya a, mɛni nɔ mi mami nɛ David ná?

¹² Kane La 56:9. Ngmami nɛ ɔ tsɔɔ nɔ́ kpa ko nɛ ye bua David benɛ e ngɛ gbeye yee ɔ. E ngɛ mi kaa David wami ya je oslaa mi mohu lɛɛ, se e ya nɔ nɛ e pue e yi mi tɛ ngɛ níhi nɛ Yehowa maa pee ha lɛ hwɔɔ se ɔ he. David le kaa Yehowa ma kpɔ̃ lɛ ngɛ be nɛ sa mi, ejakaa Yehowa wo lɛ si kaa e ma ba ye matsɛ ngɛ Israel. (1 Sam. 16:​1, 13) Ngɛ anɔkuale mi ɔ, David le kaa ke Yehowa wo si ko ɔ, e maa ye nɔ pɛpɛɛpɛ.

13. Mɛni nɔ mi mami nɛ wa ma nyɛ ma ná ngɛ Yehowa mi?

¹³ Mɛni nɛ Yehowa wo si kaa e maa pee ha mo? Wa hyɛ we blɔ kaa e maa tsi nyagbahi tsuo nɛ waa kɛ kpeɔ ɔ nya. c Se kɛ̃ ɔ, wa le kaa nyagbahi tsuo nɛ waa kɛ ngɛ kpee amlɔ nɛ ɔ, be si hie ngɛ je ehe ɔ mi. (Yes. 25:​7-9) Wa Bɔlɔ ɔ ngɛ he wami wawɛɛ, enɛ ɔ he ɔ, e ma nyɛ ma tle nihi nɛ a gbo ɔ si, nɛ e ma tsa hiɔtsɛmɛ. Jehanɛ hu ɔ, e ma kpata nihi nɛ a teɔ si kɛ woɔ wɔ ɔ a hɛ mi.—1 Yoh. 4:4.

14. Mɛni nɛ wa ma nyɛ ma pue wa yi mi tɛ ngɛ he?

¹⁴ Ke o ngɛ gbeye yee ɔ, mo pue o yi mi tɛ ngɛ nɔ́ nɛ Yehowa maa pee hwɔɔ se ɔ he. Ke Satan be hu, nɛ e piɛ dali pɛ ngɛ zugba a nɔ, nɛ bɔɔbɔɔbɔɔ ɔ, adesahi ba ye mluku ekohu ɔ, ke o hyɛ ɔ, kɛ o maa nu he ha kɛɛ? Ngɛ kpokpa nɔ kpe nɛ a pee ngɛ jeha 2014 ɔ sisi ɔ, a pee peemi kɛ tsɔɔ ko nɛ ha nɛ wa na bɔ nɛ wa ma plɛ kɛ pue wa yi mi tɛ ngɛ wa hɛ kɛ nɔ fɔmi ɔ he. Bitsɛ ko kɛ e weku ɔ susu 2 Timoteo 3:​1-5 ɔ he ngɛ blɔ kpa ko nɔ. Bitsɛ ɔ tsɔɔ kaa ke ngmami nɛ ɔ ngɛ bɔ nɛ si himi ɔ ma ji ha ngɛ Paradeiso ɔ mi ɔ he munyu tue ɔ, jinɛ a ko ngma ke: “Ngɛ je ehe ɔ mi ɔ, si himi ɔ maa pee bua jɔmi. Ejakaa adesahi maa suɔ a nyɛmimɛ, a maa suɔ mumi mi níhi, a be fĩae, a maa ba a he si, nihi ma je Mawu yi, nihi maa bu a fɔli, a maa pee nihi nɛ a le sina, nihi nɛ a yeɔ anɔkuale, nihi nɛ a susuɔ a weku mi bimɛ a he, nihi nɛ a kɛ mɛ ma nyɛ maa so, nihi nɛ a jeɔ nɔ yi be fɛɛ be, nihi nɛ a yeɔ a he nɔ, nihi nɛ a he jɔ, nihi nɛ a suɔ nɔ́ kpakpa, nihi nɛ a tsɔɔ we nɔ se blɔ, nihi nɛ a pee we a tsui nya ní, nihi nɛ a pee we pupuupu, nihi nɛ a suɔ Mawu pe bɔ nɛ a suɔ níhi nɛ haa nɔ bua jɔmi, nihi nɛ a jaa Mawu ngɛ anɔkuale mi, nimli kaa kikɛ nɛ ɔmɛ ɔ, o kɛ mɛ nɛ bɔ wawɛɛ.” Anɛ o kɛ o weku ɔ loo nyɛmimɛ ɔmɛ susuɔ bɔ nɛ si himi ɔ ma ji ha ngɛ je ehe ɔ mi ɔ he lo?

15. E ngɛ mi kaa Tanja ye gbeye mohu lɛɛ, se mɛni ye bua lɛ nɛ e ye gbeye yemi nɔ kunimi?

¹⁵ Mo susu nyɛmiyo ko nɛ e je North Macedonia nɛ a tsɛɛ lɛ ke Tanja a níhi a si kpami ɔ he nɛ o hyɛ. Benɛ e bɔni Baiblo ɔ kasemi ɔ, e fɔli ɔmɛ te si kɛ wo lɛ wawɛɛ. Se akɛnɛ e pue e yi mi tɛ ngɛ jɔɔmihi nɛ e ma ná hwɔɔ se ɔ he ɔ, e ye bua lɛ nɛ e ya nɔ nɛ e ye anɔkuale be mi nɛ e ngɛ gbeye yee po. E de ke: “Ní komɛ nɛ i ye gbeye ngɛ he nɛ i hyɛ blɔ kaa a maa ba mi ɔ ba mi pɛpɛɛpɛ. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, be fɛɛ be nɛ ma ya asafo mi kpe nɛ ma ba a, ye mami kongoɔ mi. Ye fɔli ɔmɛ wo ye gbeye kaa ke i ba pee Yehowa Odasefo no ɔ, a maa po ye yi.” Nyagbenyagbe ɔ, a fiee Tanja kɛ je we ɔ mi. Kɛ Tanja pee e ní ha kɛɛ? E de ke: “I ngɔ ye juɛmi kɛ ma bua jɔmi nɛ ma ná kɛ ya neneene ke i ye anɔkuale ɔ nɔ. E ngɛ mi kaa ní komɛ ma nyɛ ma bɔ mi ngɛ je yaya nɛ ɔ mi mohu lɛɛ, se i susuu we lɔ ɔ he. Mohu ɔ, i ngɔ ye juɛmi kɛ ma bɔ nɛ Yehowa maa jɔɔ mi ha ngɛ je ehe ɔ mi, kɛ bɔ nɛ wa hɛ maa je ní yayahi tsuo a nɔ ha a nɔ.” Tanja ya nɔ nɛ e ye anɔkuale, nɛ Yehowa hu ye bua lɛ  nɛ e ná hwɔ he. Amlɔ nɛ ɔ, Tanja kɛ nyɛminyumu ko nɛ e yeɔ anɔkuale ɔ sɛ gba si himi mi, nɛ a kɛ bua jɔmi ngɛ be tsuo sɔmɔmi ní tsumi ɔ tsue.

MO HA NƐ HƐ KƐ NƆ FƆMI NƐ O NGƐ NGƐ YEHOWA MI Ɔ MI NƐ WA AMLƆ NƐ Ɔ

16. Mɛni maa ye bua wɔ nɛ waa ya nɔ nɛ waa pee kã ke wa na kaa gbami nɛ ngɛ Luka 21:​26-28 ɔ ngɛ mi bae ɔ?

¹⁶ Ngɛ amanehlu ngua a mi ɔ, nihi babauu maa ye ‘gbeye nɛ a maa hɛli.’ Se Mawu we bi lɛɛ a maa pee kã nɛ a be gbeye yee. (Kane Luka 21:​26-28.) Mɛni he je nɛ wa be gbeye yee ɔ? Ejakaa wa kase kɛ be kaa e he hia nɛ wa ná hɛ kɛ nɔ fɔmi nɛ mi wa ngɛ Yehowa mi. Tanja nɛ wa tu e he munyu kɛ sɛ hlami ɔ tsɔɔ kaa níhi a si kpami nɛ e ná be ko nɛ be ɔ ngɛ lɛ ye buae konɛ e da haomihi nɛ e kɛ maa kpe ɔ nya. E de ke: “Yehowa ma nyɛ maa ye bua wɔ konɛ waa da ka fɛɛ ka nɛ waa kɛ maa kpe ɔ nya, nɛ e jɔɔ wɔ. Be komɛ ɔ, e peeɔ kaa nɔ́ nɛ adesahi lɛ a ngɛ níhi kudɔe, se ngɛ anɔkuale mi ɔ, Yehowa ngɛ he wami kulaa pe mɛ. E ngɛ mi kaa ka ko he ma nyɛ maa wa wawɛɛ mohu lɛɛ, se, e se maa po kɛ̃.”

17. Mɛni blɔ nɔ nɛ jeha 2024 jeha ngmami ɔ maa ye bua wɔ? (Hyɛ foni nɛ ngɛ womi ɔ hɛ mi ɔ.)

¹⁷ Mwɔnɛ ɔ, níhi fuu woɔ wa he gbeye. Se kaa bɔ nɛ David pee ɔ, wa ma nyɛ maa ye gbeye yemi nɔ kunimi. Jeha 2024 jeha ngmami ɔ ji sɔlemi nɛ David sɔle kɛ ha Yehowa. E de ke: ‘Ke i ngɛ gbeye yee ɔ, i ngɔɔ ye hɛ kɛ fɔɔ o nɔ.’ (La 56:3) Baiblo he ní lelɔ ko de ke: “David susuu we e nyagba amɛ loo níhi nɛ haa nɛ e yeɔ gbeye ɔ a he, mohu ɔ, e ngɔɔ e hɛ kɛ fɔɔ Nɔ nɛ ma nyɛ ma kpɔ̃ lɛ ɔ nɔ.” Ngɛ nyɔhiɔhi nɛ ngɛ wa hɛ mi ɔ mi ɔ, mo susu wa jeha ngmami ɔ he, titli ke o kɛ nyagbahi nɛ ma ha nɛ o ye gbeye ɔ ngɛ kpee. Mo he be nɛ o pue o yi mi tɛ ngɛ nɔ́ nɛ Yehowa pee ha mo be ko nɛ be, kɛ nɔ́ nɛ e ngɛ pee ha mo amlɔ nɛ ɔ, kɛ nɔ́ nɛ e maa pee ha mo hwɔɔ se ɔ he. Ke o pee jã a, kaa bɔ nɛ David de ɔ, mo hu o ma nyɛ ma de ke: “I ngɔ ye hɛ kɛ fɔ Mawu nɔ, lɔ ɔ he ɔ, i yi gbeye.”—La 56:4.