1. Kɛ Yehowa nuɔ he ha kɛɛ ke e sɔmɔlɔ ko nɛ e kɛ asafo ɔ kpa bɔmi bɔni lɛ sɔmɔmi ekohu?

NGƐ ní kasemi nɛ sɛ hlami ɔ mi ɔ, Yehowa ngɔ e he kɛ to to hyɛlɔ kpakpa nɛ e susuɔ e jijɔhi a he ɔ he. Nɛ ke jijɔ ɔmɛ eko laa a, e ya hlaa lɛ. Yehowa de Israel bi nɛ a je e se ɔ ke: “Nyɛɛ kpale kɛ ba ye ngɔ, nɛ i kɛ nyɛ he yayami ɔmɛ maa pa nyɛ.” Loloolo ɔ, Yehowa nuɔ he jã, ejakaa e de ke: “I tsakee we.” (Mal. 3:6, 7) Yesu tsɔɔ kaa Yehowa kɛ bɔfo ɔmɛ a bua jɔɔ wawɛɛ ke Yehowa sɔmɔlɔ ko nɛ laa a kpale kɛ ba e ngɔ.​—Luka 15:10, 32.

2. Mɛni he wa ma susu ngɛ ní kasemi nɛ ɔ mi?

² Nyɛ ha nɛ wa susu nɔ́ he tomi nɔ́ etɛ komɛ nɛ tsɔɔ bɔ nɛ wa maa pee ha kɛ ye bua nihi nɛ a kɛ asafo ɔ kpa bɔmi ɔ he. Wa ma susu su pɔtɛɛ komɛ nɛ wa hia konɛ wa nyɛ nɛ waa ye bua jijɔhi nɛ a laa a nɛ a kpale kɛ ba Yehowa ngɔ ɔ he. Nɛ wa maa na se nami nɛ ngɛ nihi nɛ wa maa ye bua mɛ nɛ a kpale kɛ ba Yehowa ngɔ ɔ hu he.

3-4. Mɛni he je nɛ yo ɔ nɛ a tu e he munyu ngɛ Luka 15:8-10 to e tsui si kɛ hla drakma nɛ laa a saminya a?

³ E sa nɛ waa bɔ mɔde wawɛɛ nɛ wa hla nihi nɛ a suɔ nɛ a kpale kɛ ba Yehowa ngɔ ɔ. Ngɛ Yesu nɔ́ he tomi nɔ́ nɛ ngɛ Luka Sane Kpakpa a mi ɔ, e tu yo ko nɛ e sika nɛ́ e he jua wa wawɛɛ nɛ ji drakma a laa a he munyu. Nɔ́ nɛ he hia ngɛ nɔ́ he tomi nɔ́ nɛ ɔ mi ji bɔ nɛ yo ɔ hla sika nɛ laa a ha a.​—Kane Luka 15:8-10.

⁴ Yesu kale bɔ nɛ yo ɔ nu he ha benɛ e na drakma a. Ngɛ Yesu be ɔ mi ɔ, ke Israel yiheyo ko sɛ gba si himi mi ɔ, be komɛ ɔ, e yayo haa lɛ drakma nyɔngma. Eko ɔ, sika nɛ ɔ he hia yo nɛ ɔ  wawɛɛ, ejakaa e piɛɛ níhi nɛ e yayo kɛ ha lɛ ɔ a he. Yo ɔ susu kaa sika a nɔ zugba. Enɛ ɔ he ɔ, e su kane nɛ e kɛ hyɛ he nɛ e ngɛ ɔ se e nɛ. Eko ɔ, e kane ɔ nya wɛ nɛ ma ha nɛ e na sika hiɔ nyafii nɛ ɔ. Nyagbenyagbe ɔ, e to e tsui si, nɛ e bɛɛ we ɔ mi tsuo. Kɛkɛ nɛ e na sika a nɛ ngɛ kpɛe ngɛ dwɔmi ɔ nɛ e bua nya a mi. E bua jɔ wawɛɛ kaa e na! E tsɛ e huɛmɛ kɛ e paka mi bi, nɛ e de mɛ bua jɔmi sane nɛ ɔ.

5. Mɛni he je nɛ e biɔ mɔde bɔmi loko wa maa na nihi nɛ a kɛ asafo ɔ kpa bɔmi ɔ?

⁵ Yesu nɔ́ he tomi nɔ́ nɛ ɔ ha nɛ wa na kaa e biɔ mɔde bɔmi loko nɔ ko maa na nɔ́ ko nɛ laa. Jã kɛ̃ nɛ eko ɔ, e he maa hia nɛ waa bɔ wa he mɔde wawɛɛ kɛ hla nihi nɛ a kɛ asafo ɔ kpa bɔmi ɔ. Eko ɔ, jehahi babauu ji nɛ ɔ nɛ a kɛ asafo ɔ kpa bɔmi. Eko ɔ, a hia kɛ ya je he ko nɛ nyɛmi ko li mɛ ngɛ lejɛ ɔ. Se wa ngɛ nɔ mi mami kaa nimli nɛ ɔmɛ a ti ni komɛ ngɛ hlae nɛ a kpale kɛ ba Yehowa ngɔ. A suɔ nɛ a kɛ a nyɛmimɛ nyumuhi kɛ yihi nɛ bɔ ekohu, se a be nyɛe maa pee jã ngɛ a dɛ he.

6. Mɛni blɔ nɔ nɛ fiɛɛli tsuo nɛ a ngɛ asafo ɔ mi ɔ ma nyɛ maa ye bua kɛ hla nihi nɛ a kɛ asafo ɔ kpa bɔmi ɔ?

⁶ Mɛnɔmɛ nɛ a ma nyɛ maa ye bua kɛ hla nihi nɛ a kɛ asafo ɔ kpa bɔmi ɔ? Asafo mi nikɔtɔmahi, daa blɔ gbali, nihi nɛ a laa a a weku li, kɛ fiɛɛli nɛ a ngɛ asafo ɔ mi ɔ tsuo. Anɛ o huɛ ko aloo o weku no ko kɛ asafo ɔ kpa bɔmi lo? Ke o ngɛ fiɛɛe ngɛ wehi a mi, loo o ngɛ ma nɔ odase yee nɛ o na nɔ ko nɛ e kɛ asafo ɔ kpa bɔmi ɔ, mɛni e sa nɛ o pee? Mo ha nɛ nɔ ɔ nɛ le kaa ke e maa suɔ nɛ asafo mi nikɔtɔma amɛ nɛ a ba slaa lɛ ɔ, lɛɛ o kɛ e we adrɛs loo e fon nɔma ma ha mɛ.

7. Mɛni nɛ o kase ngɛ nɔ́ nɛ asafo mi nɔkɔtɔma ko nɛ a tsɛɛ lɛ ke Thomas ɔ de ɔ mi?

⁷ E ji asafo mi nikɔtɔmahi a ní tsumi titli kaa a ma hla nihi nɛ a suɔ nɛ a kpale kɛ ba Yehowa ngɔ ɔ. Mɛni blɔ nɔ a maa gu kɛ hla mɛ? Mo kadi nɔ́ nɛ asafo mi nɔkɔtɔma ko nɛ a tsɛɛ lɛ ke Thomas * nɛ e ngɛ Spain ɔ de. E ye bua Odasefohi 40 kɛ se nɛ a kpale kɛ ba asafo ɔ mi. Thomas de ke: “Kekleekle nɔ́ nɛ i peeɔ ji kaa i biɔ nyɛmimɛ ɔmɛ kaa alini a le he nɛ nyɛmi ko nɛ e kɛ asafo ɔ kpa bɔmi ɔ ngɛ amlɔ nɛ ɔ lo. Aloo i biɔ fiɛɛli ɔmɛ kaa alini a le nɔ ko nɛ e kpa asafo mi kpehi yami Nyɛmimɛ nɛ a ngɛ asafo ɔ mi ɔ fuu suɔ nɛ a ye bua, ejakaa a nuɔ he kaa a piɛɛ he nɛ wa ngɛ ni ɔmɛ hlae. Pee se ke i ya slaa nɔ ko nɛ e kɛ asafo ɔ kpa bɔmi ɔ, i biɔ e bimɛ kɛ e weku li kpahi a si. Be ko nɛ be ɔ, jinɛ nihi nɛ a kɛ asafo ɔ kpa bɔmi ɔ a ti ni komɛ kɛ a bimɛ yaa asafo mi kpehi, nɛ eko ɔ, a bimɛ ɔmɛ po ji fiɛɛli. Wa ma nyɛ maa ye bua jokuɛ ɔmɛ hulɔ nɛ a kpale kɛ ba Yehowa ngɔ.”

8. Ngɛ bi ko bɔlɔ ɔ sane ɔ nɛ ngɛ Luka 15:17-24 mi ɔ, kɛ tsɛ ɔ kɛ e bi ɔ nɛ e tsake e tsui ɔ hi si ha kɛɛ?

⁸ Ke wa suɔ nɛ waa ye bua nihi nɛ a ngɛ hlae nɛ a kpale kɛ ba Yehowa ngɔ ɔ, mɛni suhi nɛ e sa nɛ wa ná? Kadi nɔ́ nɛ wa ma nyɛ maa kase ngɛ Yesu nɔ́ he tomi nɔ́ nɛ kɔɔ bi ko bɔlɔ ɔ he ɔ mi. (Kane Luka 15:17-24.) Yesu tsɔɔ kaa pee se ɔ, bi ɔ yɔse kaa e je kuasia, nɛ e mwɔ e yi mi kpɔ kaa e maa kpale kɛ ba we mi. E tsɛ ɔ na lɛ nɛ e ma, nɛ e kɛ lɛ ya kpe, e fua lɛ, nɛ e ha nɛ e ná nɔ mi mami kaa loloolo ɔ, e suɔ lɛ. Bi ɔ he nile gba e nya, nɛ e susu kaa e sɛ nɛ e tsɛ ɔ kɛ lɛ nɛ hi si kaa e bi. Benɛ bi ɔ ngɛ e tsɛ ɔ bɔ nɛ e nu he ha a dee ɔ, e tsɛ ɔ mi mi sã lɛ. Lɔ ɔ he ɔ, e tsɛ ɔ pee ní pɔtɛɛ komɛ kɛ ha nɛ e bi ɔ ná nɔ mi mami kaa e bua jɔ kaa e kpale kɛ ba, nɛ e kɛ lɛ maa hi si kaa e bi nɛ e suɔ lɛ, se pi kaa e sɔmɔlɔ. E tsɛ ɔ ngmɛ  okplɔɔ kɛ ha lɛ, nɛ e ha lɛ tade kpakpahi kɛ tsɔɔ kaa e suɔ lɛ.

9. Mɛni suhi nɛ e sa nɛ wa ná konɛ wa nyɛ nɛ waa ye bua nihi nɛ a kɛ asafo ɔ kpa bɔmi ɔ nɛ a kpale kɛ ba Yehowa ngɔ? (Hyɛ daka nɛ ji “ Moo Ye Bua Nihi Nɛ A Suɔ Nɛ A Kpale Kɛ Ba Yehowa Ngɔ ɔ.”)

⁹ Yehowa ngɛ kaa tsɛ ɔ nɛ ngɛ nɔ́ he tomi nɔ́ ɔ mi ɔ. E suɔ wa nyɛmimɛ nɛ a kɛ asafo ɔ kpa bɔmi ɔ, nɛ e suɔ nɛ a kpale kɛ ba e ngɔ. Ke wa kase Yehowa a, wa ma nyɛ maa ye bua mɛ nɛ a kpale kɛ ba. Se enɛ ɔ biɔ nɛ waa to wa tsui si, wa mi mi nɛ sã wɔ ngɛ a he, nɛ wa je suɔmi kpo kɛ tsɔɔ mɛ. Mɛni he je nɛ e sa nɛ wa je su nɛ ɔmɛ kpo, nɛ kɛ wa maa pee lɛ kɛɛ?

10. Mɛni he je nɛ tsui si tomi he hia konɛ wa nyɛ nɛ waa ye bua nɔ ko nɛ e kpale kɛ ba Yehowa ngɔ?

¹⁰ E sa nɛ waa to wa tsui si, ejakaa e heɔ be loko nɔ ko ma nyɛ maa kpale kɛ ba Yehowa ngɔ. Nihi fuu nɛ be ko nɛ be ɔ, a kɛ asafo ɔ kpa bɔmi ɔ tsɔɔ kaa a nyɛ nɛ a kpale kɛ ba ejakaa asafo mi nikɔtɔmahi kɛ nyɛmimɛ kpahi ba slaa mɛ si abɔ. Nyɛmiyo ko nɛ a tsɛɛ lɛ ke Nancy nɛ e ngɛ Asia a de ke: “Ye huɛ ko nɛ ngɛ asafo ɔ mi ɔ lɛ ye bua mi wawɛɛ. E suɔ mi wawɛɛ kaa e nyɛmiyo nɔkɔtɔma. E kɛ mi sɛɛ be nɛ wa bla kɛ je wa hɛ ja a he ní. Ke i ngɛ lɛ bɔ nɛ i nuɔ he ha dee ɔ, e toɔ e tsui si kɛ buɔ mi tue, nɛ e yi oya kɛ wo mi ga. E ji huɛ kpakpa, nɛ e suɔ nɛ e ye bua be fɛɛ be.”

11. Mɛni he je nɛ wa hia mi mi sami konɛ wa nyɛ nɛ waa ye bua nɔ ko nɛ a pee lɛ nɔdɔ nɔ́ ko ɔ?

¹¹ Mi mi sami ngɛ kaa tsopa; e ma nyɛ ma je dɔdɔɛ nɛ ngɛ nɔ ko mi. Nihi nɛ a kɛ asafo ɔ kpa bɔmi ɔ a ti ni komɛ ngɛ nɛ nɔ́ ko nɛ nɔ ko pee mɛ ngɛ asafo ɔ mi nɛ dɔ mɛ wawɛɛ ɔ lɛ ha nɛ a je asafo ɔ mi. Dɔdɔɛ nɛ ɔ he je ɔ, a sume nɛ a kpale kɛ ba Yehowa ngɔ. Eko ɔ, a kpɛti ni  komɛ susu kaa a ye mɛ sane yaya. Eko ɔ, a maa hia nɔ ko nɛ e maa bu mɛ tue saminya, nɛ́ e maa nu mɛ sisi. (Yak. 1:19) María nɛ e kɛ asafo ɔ kpa bɔmi be ko nɛ be ɔ de ke: “I hia nɔ ko nɛ maa bu mi tue saminya, e maa wo ye bua, nɛ e maa wo mi ga kpakpa nɛ e ye bua mi.”

12. Mɛni blɔ nɔ nɛ Yehowa suɔmi ɔ ngɛ kaa kpa?

¹² Baiblo ɔ ngɔ bɔ nɛ Yehowa suɔ e we bi ha a kɛ to kpa he. Ngɛ mɛni blɔ nɔ nɛ Mawu suɔmi ɔ ngɛ kaa kpa? Mo susu nɔ́ he tomi nɔ́ nɛ ɔ he nɛ o hyɛ: Ngɔɔ lɛ kaa o ngɛ mue ngɛ wo nɛ mi jɔ nɛ e pee hamahama mi, nɛ nɔ ko nɛ ngɛ mele mi ngɛ wo ɔ nɔ ɔ fɔ tade nɛ ma ha nɛ o hi nyu hɛ ɔ kɛ ha mo. Atsinyɛ jemi ko be he kaa o bua maa jɔ wawɛɛ. Se o maa hia yemi kɛ buami kpa loko o yi ma ná wami. E he maa hia nɛ nihi nɛ a ngɛ mele ɔ mi ɔ nɛ a fɔ kpa kɛ ha mo konɛ a kɛ gbla mo kɛ ya he nɛ mele ɔ ngɛ ɔ. Yehowa tu Israel bi nɛ a je e se ɔ a he munyu ke: “I ya nɔ nɛ i kɛ suɔmi kpa gbla mɛ.” (Hos. 11:4, NW) Mwɔnɛ ɔ, Yehowa nuɔ he jã nɔuu ngɛ nihi nɛ nyagbahi kɛ yeyeeye peemi ha nɛ a kpa lɛ sɔmɔmi ɔ a he. E ngɛ hlae nɛ a le kaa e suɔ mɛ, nɛ e suɔ nɛ e gbla mɛ kɛ ba e ngɔ. Yehowa ma nyɛ maa gu o nɔ kɛ je e suɔmi ɔ kpo kɛ tsɔɔ mɛ.

13. Mɛni blɔ nɔ nɛ Pablo níhi a si kpami ɔ tsɔɔ kaa suɔmi ma nyɛ maa ye bua nihi nɛ a kpale kɛ ba Yehowa ngɔ.

¹³ E he hia nɛ o ya nɔ nɛ o de nihi nɛ a kɛ asafo ɔ kpa bɔmi ɔ kaa Yehowa suɔ mɛ, nɛ́ o ha nɛ a na kaa wɔ hu wa suɔ mɛ. Pablo nɛ wa tu e he munyu ngɛ ní kasemi nɛ sɛ hlami ɔ mi ɔ kɛ asafo ɔ kpa bɔmi jeha 30 kɛ se ji nɛ ɔ. E de ke: “Ligbi ko mɔtu benɛ i ngɛ kpo jee ngɛ we mi ɔ, i kɛ nyɛmiyo nɔkɔtɔma ko nɛ e mi mi  jɔ kpe, nɛ e kɛ mi tu munyu ngɛ suɔmi mi. Kɛkɛ nɛ i bɔni ya fomi kaa jokuɛyo. I de lɛ kaa e ngɛ kaa nɔ́ nɛ Yehowa tsɔ lɛ kaa e kɛ mi nɛ ba tu munyu. Jamɛ a be ɔ nɛ i mwɔ ye mi mi kpɔ kaa ma kpale kɛ ba Yehowa ngɔ.”

14. Kaa bɔ nɛ nɔ́ he tomi nɔ́ nɛ ngɛ Luka 15:4, 5 ɔ tsɔɔ ɔ, mɛni nɛ to hyɛlɔ peeɔ ke e na e jijɔ nɛ laa a?

¹⁴ Ke wa na nihi nɛ a kɛ asafo ɔ kpa bɔmi ɔ, e sa nɛ waa ya nɔ nɛ waa wo mɛ he wami, nɛ waa ye bua mɛ. Kaa bɔ nɛ e ji ngɛ Yesu nɔ́ he tomi nɔ́ nɛ kɔɔ bi ko bɔlɔ ɔ he ɔ mi ɔ, eko ɔ, nihi nɛ a kɛ asafo ɔ kpa bɔmi ɔ ngɛ dɔdɔɛ ko he nue. Eko ɔ, níhi nɛ a gblee mi ngɛ Satan je ɔ mi ɔ ha nɛ huɛ bɔmi kpakpa be a kɛ Yehowa a kpɛti kaa sa a. E sa nɛ waa ye bua mɛ nɛ a ná hemi kɛ yemi ngɛ Yehowa mi ekohu. Ngɛ nɔ́ he tomi nɔ́ nɛ kɔɔ jijɔ nɛ laa a he ɔ mi ɔ, Yesu tu bɔ nɛ to hyɛlɔ ɔ ngɔɔ jijɔ ɔ kɛ fɔɔ e konɔ nɛ e kɛ lɛ ba piɛɛɔ jijɔ kpa amɛ a he ha a he munyu. To hyɛlɔ ɔ gbo dengme loko e na jijɔ nɛ laa a. Se e yɔse kaa e he maa hia nɛ e kpale wo lohwe ɔ nɔ, ejakaa lohwe ɔ be he wami nɛ e ma nyɛ maa nyɛɛ kɛ ba piɛɛ jijɔ kpa amɛ a he.​—Kane Luka 15:4, 5.

15. Mɛni blɔ nɔ wa maa gu kɛ ye bua nihi nɛ a gbɔjɔ nɛ a suɔ nɛ a kpale kɛ ba Yehowa ngɔ ɔ? (Hyɛ daka nɛ ji “ Ga Dade Ko Nɛ He Hia Wawɛɛ.”)

¹⁵ Eko ɔ, e ma bi nɛ wa he be kɛ ye bua nihi nɛ a kɛ asafo ɔ kpa bɔmi ɔ nɛ a nyɛ nɛ a da nyagbahi nɛ ha nɛ e he wa ha mɛ kaa a maa kpale kɛ ba Yehowa ngɔ ɔ nya. Se kɛ gu Yehowa mumi ɔ, e Munyu ɔ, kɛ asafo ɔ womihi a nɔ ɔ, wa ma nyɛ maa ye bua mɛ konɛ huɛ bɔmi kpakpa nɛ hi a kɛ Yehowa a kpɛti ekohu. (Rom. 15:1) Kɛ wa maa pee lɛ kɛɛ? Asafo mi nɔkɔtɔma ko nɛ e ngɛ níhi a si kpami wawɛɛ ɔ de ke, “E sa nɛ a kɛ nihi nɛ a suɔ nɛ a kpale kɛ  ba Yehowa ngɔ ɔ nɛ kase Baiblo ɔ.” * Lɔ ɔ he ɔ, ke a de mo ke o kɛ nɔ ko nɛ e kɛ asafo ɔ kpa bɔmi be ko nɛ be ɔ nɛ kase Baiblo ɔ, o kɛ bua jɔmi nɛ kplɛɛ he blɔ nɛ ɔ nɔ. E de hu ke, “E sa nɛ fiɛɛlɔ ɔ nɛ e kɛ nɔ ɔ ngɛ ní ɔ kasee ɔ nɛ pee huɛ. E sa nɛ fiɛɛlɔ ɔ nɛ pee nɔ ko nɛ nɔ ɔ ma nyɛ ma ná e mi hemi kɛ yemi.”

16. Kɛ wa pee kɛɛ kɛ le kaa bɔfohi maa ye bua wɔ?

¹⁶ Níhi a si kpamihi fuu tsɔɔ kaa bɔfo ɔmɛ yeɔ bua wɔ kɛ hlaa nihi nɛ a suɔ nɛ a kpale kɛ ba Yehowa ngɔ ɔ. (Kpoj. 14:6) Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, Silvio nɛ e ngɛ Ecuador ɔ sɔle kɛ bi Yehowa konɛ e tsɔ nɔ ko kɛ ba nɛ e ba ye bua lɛ konɛ e kpale kɛ ba asafo ɔ mi. Benɛ e ngɛ sɔlee ɔ, asafo mi nikɔtɔmahi enyɔ ba si e sinya. Ngɛ jamɛ a slaami ɔ mi ɔ, nikɔtɔma amɛ a bua jɔ kaa a ngɛ lɛ yee buae.

17. Ke wa ye bua nɔ ko nɛ e kpale kɛ ba asafo ɔ mi ɔ, kɛ wa maa nu he ha kɛɛ?

¹⁷ Wa bua maa jɔ ke wa ngɛ nihi nɛ a gbɔjɔ ɔ ye buae nɛ a kpale kɛ ba Yehowa ngɔ. Mo kadi nɔ́ nɛ blɔ gbalɔ ko nɛ a tsɛɛ lɛ ke Salvador nɛ e bɔ mɔde kaa e maa ye bua nihi nɛ a kɛ asafo ɔ kpa bɔmi ɔ de. E de ke: “Ke i susu nihi nɛ a kpale kɛ ba Yehowa ngɔ ɔ a he ɔ, be komɛ ɔ, bua jɔmi sɔuu nɛ i náa haa nɛ i foɔ ya. Ye bua jɔ wawɛɛ kaa i piɛɛ Yehowa he kɛ ye bua nɛ e sɔmɔli nɛ e bua jɔ a he wawɛɛ ɔ a kpɛti nɔ kake je Satan je ɔ mi kɛ ba asafo ɔ mi.”​—Níts. 20:35.

18. Ke o kɛ asafo ɔ kpa bɔmi ɔ, mɛni nɔ mi mami o ma nyɛ ma ná?

¹⁸ Ke o kɛ Yehowa we bi kpa bɔmi ɔ, wa kpa mo pɛɛ nɛ o ná nɔ mi mami kaa loloolo ɔ, Yehowa suɔ mo. E suɔ nɛ o kpale kɛ ba e ngɔ. E sa nɛ o bɔ o he mɔde konɛ o nyɛ nɛ o kpale kɛ ba e ngɔ. Kaa bɔ nɛ tsɛ nɛ ngɛ Yesu nɔ́ heto mi nɔ́ ɔ mi ɔ pee ɔ, Yehowa ngɛ mo mlɛe. E suɔ nɛ e kɛ bua jɔmi nɛ he mo atuu.