1. Mɛni Yehowa pee ha wa ti nɔ fɛɛ nɔ?

YEHOWA gbla wa ti nɔ fɛɛ nɔ kɛ ba e ngɔ. (Yoh. 6:44) Mo susu nɔ́ nɛ lɔ ɔ tsɔɔ he nɛ o hyɛ. Be mi nɛ Yehowa ngɛ nimli ayɔ akpehi abɔ nɛ a ngɛ je ɔ mi ɔ he susue ɔ, e na nɔ́ ko sa kadimi ngɛ o he. E na kaa o yeɔ lɛ anɔkuale nɛ o ma nyɛ maa suɔ lɛ. (1 Kron. 28:9) Yehowa le mo, e nuɔ mo sisi nɛ e suɔ mo. Enɛ ɔ ji he wami womi munyu!

2. Mɛni blɔ nɔ nɛ Yesu nɔ́ he tomi nɔ́ ɔ haa nɛ wa naa bɔ nɛ Yehowa susuɔ wa ti nɔ fɛɛ nɔ he ha?

² Yehowa susuɔ o he wawɛɛ, nɛ e susuɔ o nyɛmimɛ Kristofohi tsuo hu a he. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, Yesu ngɔ Yehowa kɛ to to nɔ hyɛlɔ he. Ke to kake laa ngɛ to 100 a kpɛti ɔ, mɛni to nɔ hyɛlɔ maa pee? E ma ‘si 99 ɔ ngɛ yoku ɔmɛ a nɔ nɛ e sɛ mi konɛ e ya hla nɔ́ nɛ laa a.’ Ke e na to ɔ nɛ e laa a, e mi mi be to ɔ fue, mohu ɔ, e bua maa jɔ. Oti ɔ ji, Yehowa to ɔmɛ tsuo a he hia lɛ. Yesu de ke: “Ye Tsɛ nɛ ngɛ hiɔwe ɔ sume kaa ni nyafii nɛ ɔmɛ a kpɛti nɔ kake hɛ mi nɛ kpata.”—Mat. 18:12-14.

3. Mɛni he wa ma susu ngɛ ní kasemi nɛ ɔ mi?

³ Wa sume nɛ waa pee nɔ́ ko nɛ ma jɔ̃ wa nyɛmimɛ nyumuhi kɛ yihi a kɔni mi. Mɛni wa ma nyɛ maa pee konɛ wa ko tɔ̃tɔ̃ nɔ ko nane? Nɛ mɛni wa ma nyɛ maa pee ke nɔ ko pee nɔ́ ko nɛ e dɔ wɔ? Wa ma ha sane bimi nɛ ɔmɛ a heto ngɛ ní kasemi nɛ ɔ mi. Se kekleekle ɔ, nyɛ ha nɛ waa kase nihi nɛ Yesu tsɛ mɛ ke “ni nyafii nɛ ɔmɛ” ngɛ Mateo yi 18 ɔ a he ní bɔɔ.

4. Mɛnɔmɛ ji “ni nyafii nɛ ɔmɛ” ɔ?

⁴ “Ni nyafii nɛ ɔmɛ” ji Yesu kaseli tsuo nɛ jokuɛwi kɛ nikɔtɔmahi tsuo piɛɛ he. Mɛ tsuo a ngɛ kaa “jokuɛ tsɔwi” nɛ a suɔ nɛ Yesu nɛ tsɔɔ mɛ ní. (Mat. 18:3) A ji nihi nɛ a je he slɔɔtoslɔɔtohi kɛ wɛtso munomunohi a mi, nɛ e slo a ti nɔ fɛɛ nɔ kɛ e su. Mɛ tsuo a he Kristo ye, nɛ lɛ hu e suɔ mɛ saminya.—Mat. 18:6; Yoh. 1:12.

5. Kɛ Yehowa nuɔ he ha kɛɛ ke wa tɔ̃tɔ̃ nɔ ko nane loo wa pee e sɔmɔlɔ ko nɔ́ ko nɛ e sɛ?

⁵ “Ni nyafii nɛ ɔmɛ” tsuo a he jua wa ha Yehowa. Bɔ nɛ pee nɛ waa na bɔ nɛ Yehowa nuɔ he ha ni nyafii nɛ ɔmɛ ɔ, nyɛ ha nɛ wa susu bɔ nɛ wa nuɔ he ha jokuɛwi ɔ he nɛ waa hyɛ. Jokuɛwi a he jua wa ha wɔ nɛ wa suɔ nɛ waa po a he piɛ, ejakaa a be he wami, níhi a si kpami kɛ nile kaa nikɔtɔmahi. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, wa sume nɛ waa na kaa a ti nɔ ko ngɛ nɔ́ nae. Wa mi mi fuɔ wawɛɛ ke wa na kaa nɔ ko ye jokuɛ ko awi. Jã kɛ̃ nɛ Yehowa suɔ nɛ e po wa he piɛ. Yehowa mi mi fuɔ wawɛɛ ke wa tɔ̃tɔ̃ nɔ ko nane loo wa pee e sɔmɔlɔ ko nɔ́ ko nɛ e sɛ!—Yes. 63:9; Maak. 9:42.

6. Kaa bɔ nɛ 1 Korinto Bi 1:26-29 ɔ tsɔɔ ɔ, kɛ je ɔ naa Yesu kaseli ɔmɛ ha kɛɛ?

⁶ Ngɛ mɛni blɔ nɔ nɛ Yesu kaseli ɔmɛ ngɛ kaa “ní nyafii”? Mɛnɔmɛ nɛ je ɔ buu mɛ kaa a he ngɛ se nami? Niatsɛmɛ, nihi nɛ a he biɛ, kɛ nihi nɛ a ngɛ blɔ nyahi. Se Yesu kaseli ɔmɛ lɛɛ a be jã, enɛ ɔ he ɔ, nihi naa mɛ kaa a he hia we, nɛ a ji “ní nyafii.” (Kane 1 Korinto Bi 1:26-29.) Se pi jã nɛ Yehowa naa mɛ.

7. Kɛ Yehowa suɔ nɛ waa nu he kɛ ha wa nyɛmimɛ nyumuhi kɛ yihi ha kɛɛ?

⁷ Yehowa suɔ e sɔmɔli tsuo, a ngɛ lɛ sɔmɔe be kɛkɛɛ jio, a ba na anɔkuale ɔ kɛ we jio. Wa nyɛmimɛ nyumuhi kɛ yihi tsuo a he hia Yehowa nɛ e sa nɛ a he nɛ hia wɔ hulɔ. E sa nɛ waa “suɔ nyɛmimɛ a kuu ɔ tsuo,” se pi ni komɛ pɛ. (1 Pet. 2:17) E sa nɛ waa je wa tsui mi kɛ pee nɔ́ fɛɛ nɔ́ nɛ wa ma nyɛ kɛ po a he piɛ, nɛ waa pee níhi nɛ tsɔɔ kaa wa susuɔ a he. Ke wa pee nɔ́ ko nɛ hao wa nyɛmi ko ɔ, e sɛ nɛ waa pee kaa nɔ́ nɛ nɔ́ ko yɛ nɔ, nɛ wa susu kaa wa nyɛmi ɔ maa ngmɛɛ sane ɔ he nɛ e kɛ ke wɔ. Mɛni he je nɛ eko ɔ, nɔ ko maa nu he kaa a tɔ̃ e nɔ ɔ? Ejakaa e slo he nɛ wa ti nɔ fɛɛ nɔ wa ngɛ, nɛ nyɛmi komɛ hu naa a he kaa a he hia we. Ni komɛ ba anɔkuale ɔ mi kɛ we, lɔ ɔ he ɔ, a kase we bɔ nɛ e sa nɛ a kɛ nihi a tɔmi nɛ ke mɛ ha a lolo. Bɔ fɛɛ bɔ nɛ e ji ɔ, e sa nɛ waa bɔ mɔde nɛ waa pee nɔ́ nɛ da. Jehanɛ hu ɔ, ke nɔ ko nuɔ he kaa nihi pɔɔ e nɔ tɔ̃ mi ɔ, e sa nɛ e yɔse kaa e ji e gbɔjɔmi nɛ e sa nɛ e tsu he ní. Ke e pee jã a, e ma ná bua jɔmi, nɛ huɛ bɔmi kpakpa maa hi e kɛ ni kpahi a kpɛti.

8. Mɛni su nɛ nihi nɛ a hi si ngɛ Yesu be ɔ mi ɔ je kpo nɛ e ná kaseli ɔmɛ a nɔ he wami?

⁸ Mɛni ha nɛ Yesu tu munyu kɛ kɔ “ni nyafii nɛ ɔmɛ” a he ɔ? E kaseli ɔmɛ bi lɛ ke: “Mɛnɔ tutuutu ji nɔmlɔ ngua pe kulaa ngɛ hiɔwe Matsɛ Yemi ɔ mi?” (Mat. 18:1) Yuda bi fuu nɛ a hi si ngɛ jamɛ a be ɔ mi ɔ suɔ nɛ ni kpahi nɛ a bu mɛ kaa a he hia. Womi mi lelɔ ko de ke: “Nɔ́ nɛ he hia mɛ wawɛɛ ji kaa ni kpahi maa bu mɛ, nɛ a he biɛ hulɔ.”

9. Mɛni nɛ e sa nɛ Yesu kaseli ɔmɛ nɛ a pee?

⁹ Yesu le kaa e sa nɛ e kaseli ɔmɛ nɛ a bɔ a he mɔde nɛ a je koli simi su nɛ he si ngɛ Yuda bi ɔmɛ a mi ɔ kɛ je a tsui mi. E de mɛ ke: “Nyɛ ha nɛ nɔ nɛ e ji nɔmlɔ ngua pe kulaa ngɛ nyɛ kpɛti ɔ nɛ e pee nɔ nyafii pe kulaa, nɛ nɔ nɛ e ngɛ nyɛ hɛ mi nyɛɛe ɔ nɛ e pee nɔ nɛ e ngɛ sɔmɔe.” (Luka 22:26) Ke wa “bu ni kpahi kaa a nɔ kuɔ pe” wɔ ɔ, wa maa na wa he kaa “nɔ nyafii pe kulaa.” (Filip. 2:3) Ke wa buu ni  kpahi kaa a nɔ kuɔ pe wɔ ɔ, e he maa wa kaa wa maa tɔ̃tɔ̃ ni kpahi a nane.

10. Mɛni ga womi nɛ Paulo kɛ ha nɛ e sa nɛ wa hɛ nɛ hi nɔ?

¹⁰ Wa nyɛmimɛ ɔmɛ tsuo a nɔ kuɔ pe wɔ ngɛ blɔ komɛ a nɔ. Ke wa ngɔ wa juɛmi kɛ ma a mɔde bɔmihi a nɔ ɔ, e be yee ha wɔ kaa wa maa na. E sa nɛ wa hɛ nɛ hi ga womi nɛ bɔfo Paulo kɛ ha Korinto bi ɔmɛ ɔ nɔ. E de mɛ ke: “Mɛnɔ pee mo slɔɔto ngɛ ni kpahi a he? Ngɛ anɔkuale mi ɔ, mɛni o ngɛ nɛ pi nɛ o nine su nɔ? Ke niinɛ nɛ o nine su nɔ ɔ, lɛɛ mɛni he je nɛ o fĩaa kaa nɔ́ nɛ pi nɛ o nine su nɔ ɔ?” (1 Kor. 4:7) E sa nɛ waa hyɛ nɛ hi ngɛ níhi nɛ maa gbla nihi a juɛmi kɛ ba wa nɔ, loo e ma ha nɛ wa susu kaa wa nɔ kuɔ pe ni kpahi ɔ a he. Ke nyɛminyumu ko le magbɛ munyu tumi saminya loo nyɛmiyo ko le bɔ nɛ a jeɔ Baiblo mi kasemi sisi ha saminya a, e sa nɛ e ngɔ yi je mi ɔ kɛ ha Yehowa.

11. Mɛni wa ma nyɛ maa kase ngɛ Yesu nɔ́ he tomi nɔ́ nɛ kɔɔ matsɛ ɔ kɛ e nyɔguɛ ɔ he ɔ mi?

¹¹ Be bɔɔ se benɛ Yesu kɛ kɔkɔ bɔmi ha e se nyɛɛli ɔmɛ kaa a ko tɔ̃tɔ̃ nɔ ko nane ɔ, e ngɔ nɔ́ he tomi nɔ́ nɛ kɔɔ matsɛ ko kɛ e nyɔguɛ he ɔ kɛ tsu ní. Matsɛ ɔ kɛ hiɔ ngua nɛ nyɔguɛ ɔ be nyɛe maa wo ɔ ke lɛ. Pee se ɔ, jamɛ a nyɔguɛ ɔ ngɔɛ hiɔ bɔɔ ko nɛ e nyɛmi nyɔguɛ ko ye lɛ ɔ kɛ ke lɛ. Nyagbenyagbe ɔ, matsɛ ɔ wo nyɔguɛ ɔ nɛ e nɛ nɔ mɔbɔ ɔ tsu. Mɛni wa kaseɔ ngɛ mi? Yesu de ke: “Ke nyɛ ti nɔ ko ji e tsui mi nɛ e ngɔ e nyɛmi tɔmi kɛ pa lɛ ɔ, kikɛ nɛ ɔ nɔuu nɛ ye Tsɛ nɛ e ngɛ hiɔwe ɔ hu maa pee lɛ.”—Mat. 18:21-35.

12. Mɛni blɔ nɔ nɛ wa yeɔ wa nyɛmimɛ awi ke waa kɛ a tɔmi ki mɛ?

¹² Nyɔguɛ ɔ ní peepee ɔ yi lɛ pɛ awi, e ye ni kpahi awi hulɔ. Kekleekle ɔ, e yi mi wami ɔ ye e nyɛmi nyɔguɛ ɔ awi, “e ha nɛ a wo lɛ tsu kɛ yaa si be nɛ e maa wo hiɔ nɛ e hɛɛ lɛ ɔ.” Enyɔne ɔ, nɔ́ nɛ e pee ɔ gba nyɔguɛ kpa amɛ a nya wawɛɛ, ejakaa benɛ “e nyɛmimɛ nyɔguɛ ɔmɛ na nɔ́ nɛ ya nɔ ɔ, a hao wawɛɛ.” Jã kɛ̃ nɛ wa ní peepee hu saa ni kpahi a he wawɛɛ. Ke nɔ ko tɔ̃ wa nɔ nɛ waa kɛ ki lɛ ɔ, mɛni ma nyɛ maa ba? Kekleekle ɔ, wa yeɔ lɛ awi ejakaa waa kɛ e tɔmi ɔ ki lɛ, jehanɛ hu ɔ, wa kuaa lɛ, nɛ wa je we suɔmi kpo kɛ tsɔɔ lɛ. Enyɔne ɔ, wa haa nɛ nyɛmimɛ nɛ a ngɛ asafo ɔ mi ɔ peeɔ basaa ke a na kaa tue mi jɔmi be waa kɛ wa nyɛmi ɔ wa kpɛti.

13. Mɛni o kase ngɛ blɔ gbalɔ ko níhi a si kpami ɔ mi?

¹³ Ke waa kɛ wa nyɛmimɛ a tɔmihi ke mɛ ɔ, waa kɛ mɛ tsuo náa he se. Blɔ gbalɔ ko nɛ a tsɛɛ lɛ ke Crystal ná enɛ ɔ mi níhi a si kpami. Nyɛmiyo ko nɛ ngɛ e we asafo ɔ mi ɔ pee lɛ nɔ́ ko nɛ e dɔ lɛ wawɛɛ. Crystal de ke: “Ke e tu munyu be komɛ ɔ, e yeɔ mi kaa nɔ́ nɛ a kɛ ha po mi. I sume po nɛ i kɛ lɛ nɛ ya fiɛɛmi. Enɛ ɔ he ɔ, bua jɔmi kɛ kã nɛ i kɛ tsuɔ fiɛɛmi ní tsumi ɔ bɔni si bami.” Crystal nu he kaa e ngɛ nɔ́ ko nɛ e maa da nɔ kɛ ha nɛ e mi mi nɛ fu. Se e ngɔɛ abofu ɔ loo ninyɛ nɛ e ná a kɛ wo e mi, mohu ɔ, e ba e he si nɛ e kɛ Ngmami ɔ mi ga womi ko nɛ ngɛ munyu nɛ ji, “Forgive From Your Heart” nɛ je kpo ngɛ October 15, 1999 Blɛfo gbi Hwɔɔmi Mɔ ɔ mi ɔ tsu ní. E kɛ nyɛmiyo ɔ tɔmi ɔ ke lɛ. Crystal de ke: “Kpaako i na kaa wɔ tsuo wa ngɛ mɔde bɔe kaa wa maa wo su ehe ɔ, nɛ Yehowa hu kɛ wa tɔmihi keɔ wɔ daa ligbi. I nu he kaa nɔ́ nɛ a je tlomi ko nɛ mi jiɔ ngɛ ye kuɛ nɔ, nɛ i ná bua jɔmi ekohu.”

14. Ngɛ Mateo 18:21, 22 ɔ nya a, mɛni nyagba nɛ eko ɔ bɔfo Petro ngɛ, nɛ mɛni o kase ngɛ heto nɛ Yesu kɛ ha lɛ ɔ mi?

¹⁴ Wa le kaa e sa nɛ waa ngɔ tɔmi kɛ ke; lɔ ɔ ji nɔ́ nɛ da nɛ e sa nɛ waa pee. Se pi be fɛɛ be nɛ jã peemi ngɛ gbɔjɔ ɔ. Eko ɔ, bɔfo Petro hu  nu he jã be komɛ. (Kane Mateo 18:21, 22.) Mɛni ma nyɛ maa ye bua wɔ? Kekleekle ɔ, mo pue o yi mi tɛ ngɛ si abɔ nɛ Yehowa kɛ o tɔmihi ke mo ɔ he. (Mat. 18:32, 33) Jinɛ e sɛ nɛ e kɛ wa tɔmihi keɔ wɔ, se e kɛ keɔ wɔ faa. (La 103:8-10) Jehanɛ hu ɔ, “e ji wɔ hu wa blɔ nya ní tsumi kaa waa suɔ wa sibi.” Enɛ ɔ he ɔ, pi kaa ke wa suɔ loko waa kɛ tɔmihi maa ke, mohu ɔ, e ji hiɔ nɛ wa hɛɛ wa nyɛmimɛ nyumuhi kɛ yihi. (1 Yoh. 4:11) Enyɔne ɔ, mo pue o yi mi tɛ ngɛ nɔ́ nɛ yaa nɔ ke waa kɛ tɔmi ke ɔ he. Wa yeɔ bua nɔ nɛ tɔ̃ wa nɔ ɔ, wa haa nɛ kake peemi hiɔ asafo ɔ mi, wa baa huɛ bɔmi nɛ ngɛ waa kɛ Yehowa wa kpɛti ɔ yi, nɛ wa jeɔ tlomi ngɛ wa kuɛ nɔ. (2 Kor. 2:7; Kol. 3:14) Nyagbenyagbe ɔ, moo sɔle kɛ ha Yehowa, Nɔ nɛ e deɔ wɔ kaa waa ngɔ tɔmi kɛ ke ɔ. Ko ha nɛ Satan nɛ puɛ huɛ bɔmi nɛ ngɛ o kɛ o nyɛmimɛ nyɛ kpɛti ɔ. (Efe. 4:26, 27) Wa hia Yehowa yemi kɛ buami konɛ tue mi jɔmi nɛ hi asafo ɔ mi.

15. Mɛni nɛ Kolose Bi 3:13 ɔ de kaa e sa nɛ waa pee ke nyɛminyumu ko loo nyɛmiyo ko pee nɔ́ ko nɛ gba wa nya?

¹⁵ Nɛ ke o nyɛmi Kristofo no pee nɔ́ ko nɛ gba o nya hu nɛɛ? Mɛni nɛ e sa nɛ o pee? Pee nɔ́ fɛɛ nɔ́ nɛ o ma nyɛ kɛ baa tue mi jɔmi yi. Moo je o tsui mi nɛ o sɔle ha Yehowa. Bi Yehowa nɛ e ye bua nɔ nɛ e tɔ̃ o nɔ ɔ, nɛ e ye bua mo nɛ o na su kpakpahi nɛ e naa ngɛ nɔ ɔ he ɔ. (Luka 6:28) Ke o be nyɛe maa ngmɛɛ nɔ́ nɛ nɔ ɔ pee ɔ he ɔ, lɛɛ hla blɔ nɔ nɛ o maa gu nɛ o kɛ lɛ nɛ ya tu munyu. E maa hi wawɛɛ kaa be fɛɛ be ɔ, wa maa nu he kaa pi nɛ wa nyɛmi ɔ je blɔ kaa e ma tɔ̃ wa nɔ. (Mat. 5:23, 24; 1 Kor. 13:7) Ke o kɛ lɛ ngɛ munyu tue ɔ, ngɔɔ lɛ kaa pi yi mi tomi yaya he je nɛ e pee jã. Nɛ ke e sume nɛ nyɛ dla nyɛ kpɛti ɔ hu nɛɛ? ‘Yaa nɔ nɛ o ná e he tsui,’ nɛ o kɔni mi ko jɔ̃ ngɛ o nyɛmi ɔ he.  (Kane Kolose Bi 3:13.) Nɔ́ nɛ pe kulaa a, koo ngɔ nɔ ɔ he abofu kɛ wo o mi, e ma nyɛ ma puɛ huɛ bɔmi nɛ ngɛ o kɛ Yehowa nyɛ kpɛti ɔ. Ko ha nɛ nɔ́ ko nɛ tɔ̃tɔ̃ o nane. Ke o pee jã a, lɔ ɔ tsɔɔ kaa o suɔ Yehowa pe nɔ́ fɛɛ nɔ́.—La 119:165.

16. Mɛni blɔ nya ní tsumi wa ti nɔ fɛɛ nɔ ngɛ?

¹⁶ Wa bua jɔ he blɔ nɛ wa ná kaa wa pee kake kɛ ngɛ Yehowa sɔmɔe kaa “to kuu kake” ngɛ “to nɔ hyɛlɔ kake” ɔ sisi ɔ he! (Yoh. 10:16) Womi nɛ ji Organized to Do Jehovah’s Will, ba fa 165 ɔ de ke: “Akɛnɛ o bua jɔ kake peemi nɛ ngɛ Yehowa we bi a kpɛti ɔ he he je ɔ, e sa nɛ o pee o blɔ fa mi nɔ́ kɛ baa yi.” Enɛ ɔ tsɔɔ kaa e sa nɛ “waa bɔ mɔde nɛ waa na wa nyɛmimɛ nyumuhi kɛ yihi kaa bɔ nɛ Yehowa naa mɛ ɔ.” Yehowa naa wɔ tsuo kaa “nimli tsɔwi” nɛ a he jua wa. Jã ji bɔ nɛ o naa o nyɛmimɛ ɔmɛ lo? Yehowa naa nɔ́ fɛɛ nɔ́ nɛ wa peeɔ kɛ yeɔ bua mɛ ɔ nɛ e bua jɔ he.—Mat. 10:42.

17. Mɛni nɛ wa fia wa pɛɛ si kaa wa maa pee?

¹⁷ Wa suɔ wa nyɛmimɛ Kristofohi. Enɛ ɔ he ɔ, “nyɛ ha nɛ waa fia wa pɛɛ si kaa wa be nane tɔ̃tɔ̃mi nɔ́ ko aloo blɔ tsimi nɔ́ ko ngɔe kɛ fɔ nyɛmi ko hɛ mi.” (Rom. 14:13) E sa nɛ waa bu wa nyɛmimɛ nyumuhi kɛ yihi kaa a nɔ kuɔ pe wɔ, nɛ waa je wa tsui mi nɛ waa ngɔ a tɔmihi kɛ ke mɛ. E sɛ nɛ wa ha nɛ nɔ́ ko nɔ́ ko nɛ tɔ̃tɔ̃ wa nane, mohu ɔ, “nyɛ ha nɛ waa di níhi nɛ ngɔɔ tue mi jɔmi kɛ baa, kɛ níhi nɛ waa kɛ maa fia wa sibi kɛ ma si ɔmɛ a se.”—Rom. 14:19.