Yaa mi ní ɔ nɔ

Yaa e mi ní ɔ mi

NÍ KASEMI 19

Nɔ́ Ko Nɔ́ Ko Be Nyɛe Ma Ha Nɛ Dalɔ Nane Nɛ Tɔ̃tɔ̃

Nɔ́ Ko Nɔ́ Ko Be Nyɛe Ma Ha Nɛ Dalɔ Nane Nɛ Tɔ̃tɔ̃

“Nihi nɛ suɔ o mlaa amɛ ɔ, a naa he jɔmi nitsɛnitsɛ, nɛ nɔ́ ko nɔ́ ko be hae nɛ a maa tla blɔ.”—LA 119:165.

LA 122 Nyɛ Fĩ Si, Nyɛɛ Da Si Kpɛii!

NƆ́ NƐ WA MAA KASE *

1-2. Mɛni nɛ womi ngmalɔ ko de, nɛ mɛni he wa ma susu ngɛ ní kasemi nɛ ɔ mi?

MWƆNƐ Ɔ, nihi ayɔhi abɔ deɔ ke a heɔ Yesu yeɔ, se a kplɛɛ we e tsɔɔmi ɔmɛ a nɔ. (2 Tim. 4:3, 4) Ngɛ anɔkuale mi ɔ, be ko ɔ, womi ngmalɔ ko de ke: “Kaa nyumu ko ngɛ zugba a nɔ nɛ e tuɔ munyu kaa bɔ nɛ Yesu tu munyu ɔ . . . , jinɛ wa ko kua lɛ kaa bɔ nɛ a kua Yesu jeha akpe enyɔ nɛ be ɔ lo? . . . Heto ɔ ji ee, wa ma kua lɛ.”

2 Benɛ Yesu ngɛ zugba a nɔ ɔ, nihi fuu nu e tsɔɔmi ɔmɛ nɛ a na nyakpɛ níhi nɛ e pee ɔ , se a he we lɛ yi. Mɛni he je? Ngɛ ní kasemi nɛ sɛ hlami ɔ mi ɔ, wa na níhi eywiɛ nɛ ha nɛ nihi a nane tɔ̃tɔ̃ ngɛ níhi nɛ Yesu de kɛ níhi nɛ e pee ɔ he. Amlɔ nɛ ɔ , nyɛ ha nɛ wa susu yi mi tomi eywiɛ kpa komɛ a he je nɛ nihi a nane tɔ̃tɔ̃ ngɛ níhi nɛ Yesu de kɛ níhi nɛ e pee ɔ he. Ke wa ngɛ ní nɛ ɔmɛ a he susue ɔ, waa maa na nɔ́ he je nɛ nihi kuaa sɛ gbi nɛ Yesu se nyɛɛli fiɛɛɔ mwɔnɛ ɔ, kɛ nɔ́ nɛ wa ma nyɛ maa pee konɛ wa nane ko tɔ̃tɔ̃.

(1) YESU HLƐ NIHI A MI

Nihi fuu a nane tɔ̃tɔ̃ ngɛ nihi nɛ Yesu kɛ bɔ ɔ he je. Mɛni blɔ nɔ nɛ enɛ ɔ ma nyɛ ma ha ni komɛ a nane nɛ tɔ̃tɔ̃ mwɔnɛ ɔ? (Hyɛ kuku 3) *

3. Mɛni Yesu pee nɛ ha nɛ ni komɛ a nane tɔ̃tɔ̃?

3 Benɛ Yesu ngɛ zugba a nɔ ɔ, e kɛ nihi slɔɔtoslɔɔtohi tsuo bɔ. E kɛ niatsɛmɛ kɛ nihi nɛ a ngɛ blɔ nyahi ye ní, se e ná be fuu kɛ ha ohiatsɛmɛ kɛ nihi nɛ a kɔni mi jɔ̃ ɔ hulɔ. Jehanɛ hu ɔ, e mi mi sã lɛ ngɛ nihi nɛ a buu mɛ kaa a ji “yayami peeli” ɔ a he. Ni komɛ nɛ a buu a he dali ɔ a nane tɔ̃tɔ̃ ngɛ nɔ́ nɛ Yesu pee ɔ he. A bi Yesu kaseli ɔmɛ ke: “Mɛni he je nɛ nyɛɛ kɛ tó tsuli kɛ yayami peeli yeɔ ní ɔ?” Kɛkɛ nɛ Yesu ha heto ke: “Nihi nɛ a ngɛ he wami ɔ hia we tsopatsɛ, se ni nɛmɛ nɛ a be he wami lɛɛ a hiaa. I ba nɛ ma ba tsɛ yayami peeli konɛ a tsake a tsui, se pi dali.”—Luka 5:29-32.

4. Mɛni nɛ gbalɔ Yesaya tsɔɔ kaa e sa nɛ Yuda bi ɔmɛ ko hyɛ blɔ ngɛ Mesia a he?

4 Mɛni Ngmami ɔ de? Loko Mesia a maa ba zugba a nɔ ɔ, gbalɔ Yesaya sɛ hlami gba kɛ fɔ si kaa e ji nɔ ko nɛ je ɔ ma kua lɛ. Gbalɔ Yesaya gba kɛ fɔ si ke: “Wa gbe e he guɛ nɛ wa kua lɛ. . . . Nɔ ko nɔ ko plɛ we nɛ e hyɛ lɛ; wa gbe e he guɛ, nɛ wa bui lɛ saasaa.” (Yes. 53:3) Gbami ɔ tsɔɔ kaa a ma kua Mesia a, enɛ ɔ he ɔ, e sa nɛ Yuda bi nɛ a hi si ngɛ Yesu be ɔ mi ɔ ko hyɛ blɔ jã.

5. Kɛ nihi fuu naa Yesu se nyɛɛli ha kɛɛ mwɔnɛ ɔ?

5 Anɛ wa naa nyagba nɛ ɔ mwɔnɛ ɔ lo? Ee. Jami hɛ mi nyɛɛli fuu a bua jɔɔ ke nihi nɛ a naa mɛ kaa a he hia, niatsɛmɛ, kɛ nihi nɛ a buu mɛ kaa ní leli ngɛ je ɔ mi ɔ ba a jami ɔ mi. A le kaa nimli nɛ ɔmɛ a je mi bami kɛ Mawu mlaa amɛ kɔ we, se kɛ̃ ɔ, a haa nɛ a ba piɛɔ a jami ɔ he. Jami hɛ mi nyɛɛli ɔmɛ bui nihi nɛ a kɛ kã ngɛ Yehowa sɔmɔe nɛ a je mi bami he tsɔ ɔ, ejakaa nihi fuu susu kaa a he hia we ngɛ je ɔ mi. Paulo tsɔɔ kaa Mawu hla nihi nɛ je ɔ “gbeɔ a he guɛ ɔ.” (1 Kor. 1:26-29) Ngɛ Yehowa hɛ mi ɔ, e sɔmɔli anɔkualetsɛmɛ tsuo a he jua wa.

6. Mɛni nɛ Yesu de ngɛ Mateo 11:25, 26, nɛ mɛni blɔ nɔ wa maa gu kɛ kase lɛ?

6 Mɛni wa ma nyɛ maa pee konɛ wa nane ko tɔ̃tɔ̃? (Kane Mateo 11:25, 26.) Ko ha nɛ bɔ nɛ je ɔ naa Mawu we bi ha a nɛ ná o nɔ he wami. Mo kadi kaa Yehowa kɛ nihi nɛ a baa a he si ɔ lɛ tsuɔ ní. (La 138:6) Mo susu ní slɔɔtohi nɛ Yehowa gu nihi nɛ je ɔ naa mɛ kaa a li ní ɔ a nɔ kɛ tsu ɔ he nɛ o hyɛ.

(2) YESU KPA LAKPA TSƆƆMIHI A HE BO

7. Mɛni he je nɛ Yesu tsɛ Farisi bi ɔmɛ kaa osatotsɛmɛ ɔ, nɛ kɛ a pee a ní ha kɛɛ?

7 Yesu kã jami hɛ mi nyɛɛli nɛ a hi si ngɛ e be ɔ mi ɔ a hɛ mi, ejakaa a tsɔɔ we nihi blɔ kpakpa nɔ nɛ e sa nɛ a gu kɛ ja Yehowa. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, Yesu tsɛ Farisi bi ɔmɛ kaa osatotsɛmɛ, ejakaa a susuɔ blɔ nɔ nɛ a maa gu kɛ fɔ a nine he ɔ he pe a fɔli a nɔ nɛ a maa hyɛ. (Mat. 15:1-11) Eko ɔ, munyu nɛ Yesu tu ɔ pee e kaseli ɔmɛ nyakpɛ. Lɔ ɔ he ɔ, a bi lɛ ke: “Anɛ o le kaa nɔ́ nɛ o de nɛ Farisi bi ɔmɛ nu ɔ tɔ̃tɔ̃ a nane lo?” Yesu ha mɛ heto ke: “Tso fɛɛ tso nɛ pi ye Tsɛ nɛ e ngɛ hiɔwe ɔ nɛ e ma a, a maa hia kɛ fɔ si. Nyɛɛ ngmɛɛ a he. A ji blɔ tsɔɔli nɛ a hɛ ngmɛ yu. Nɛ ke blɔ tsɔɔlɔ nɛ e hɛ ngmɛ yu ngɛ hɛ yuyuilɔ ko blɔ tsɔɔe ɔ, mɛ tsuo a ma ya nɔ muɔ mi.” (Mat. 15:12-14) E ngɛ mi kaa jami hɛ mi nyɛɛli ɔmɛ a mi mi fu Yesu mohu lɛɛ, se lɔ ɔ ha we nɛ e kpa anɔkuale ɔ tumi.

8. Mɛni blɔ nɔ Yesu tsɔɔ kaa pi níhi nɛ jami ɔmɛ heɔ yeɔ tsuo ji níhi nɛ Mawu kplɛɛ nɔ?

8 Jehanɛ hu ɔ, Yesu kpa lakpa tsɔɔmihi a he bo. E tsɔɔ we kaa níhi nɛ jami ɔmɛ heɔ yeɔ tsuo ji níhi nɛ Mawu kplɛɛ nɔ. Mohu ɔ, e tsɔɔ kaa nihi fuu maa nyɛɛ blɔ nɛ e nɔ ngɛ gbajaa nɛ e kɛ nɔ yaa hɛ mi kpatami mi ɔ nɔ, nɛ nihi bɔɔ ko pɛ nɛ a maa nyɛɛ blɔ nɛ ngɛ tokofii nɛ kɛ nɔ yaa wami mi ɔ nɔ. (Mat. 7:13, 14) E ha nɛ e pee heii kaa ni komɛ ma de ke a ngɛ Mawu sɔmɔe, se ngɛ anɔkuale mi ɔ, a sɔmɔ we lɛ. E bɔ mɛ kɔkɔ ke: “Nyɛɛ hyɛ nyɛ he nɛ hi ngɛ lakpa gbali a he. A ngɔɔ jijɔ he womi kɛ haa a he kɛ baa nyɛ ngɔ, se a mi mi je ɔ, a ji ogbeteehi nɛ hwɔ ngɛ mɛ yee wawɛɛ. Yiblii nɛ a woɔ ɔ nɛ nyɛɛ kɛ ma yɔse mɛ.”—Mat. 7:15-20.

Nihi fuu a nane tɔ̃tɔ̃ ngɛ lakpa tsɔɔmihi kɛ ní peepeehi nɛ sɛ nɛ Yesu tu munyu kɛ si ɔ he je. Mɛni blɔ nɔ nɛ enɛ ɔ ma nyɛ ma ha ni komɛ a nane nɛ tɔ̃tɔ̃ mwɔnɛ ɔ? (Hyɛ kuku 9) *

9. Mɛni ji lakpa tsɔɔmi komɛ nɛ Yesu kpa a he bo?

9 Mɛni Ngmami ɔ de? Baiblo ɔ gba kɛ fɔ si kaa Mesia a hɛ maa dɔ ngɛ Yehowa we ɔ he. (La 69:9; Yoh. 2:14-17) Jamɛ a kã a nɛ Yesu ngɛ ɔ ha nɛ e tsɔɔ heii kaa níhi nɛ lakpa jami ɔmɛ heɔ yeɔ kɛ a ní peepee ɔmɛ dɛ. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, Farisi bi ɔmɛ tsɔɔ kaa susuma gbo we; se Yesu tsɔɔ kaa nihi nɛ a gbo ɔ hwɔ mahe. (Yoh. 11:11) Saduki bi ɔmɛ hu tsɔɔ kaa gbogboehi a si tlemi ko be; se Yesu tle e huɛ Lazaro si. (Yoh. 11:43, 44; Níts. 23:8) Farisi bi ɔmɛ tsɔɔ kaa he wami ko nɛ a nɛ aloo Mawu lɛ kudɔɔ níhi nɛ baa wa nɔ loo níhi nɛ wa peeɔ ɔ; se Yesu tsɔɔ kaa adesahi ma nyɛ maa hla kaa a ma sɔmɔ Mawu loo a be lɛ sɔmɔe.—Mat. 11:28.

10. Mɛni he je nɛ wa tsɔɔmi ɔmɛ tɔ̃tɔ̃ɔ nihi a nane ɔ?

10 Anɛ wa naa nyagba nɛ ɔ mwɔnɛ ɔ lo? Ee. Nihi fuu a bua jɔɛ wa he ejakaa wa daa Baiblo ɔ nɔ kɛ kpaa lakpa tsɔɔmihi a he bo. Jami hɛ mi nyɛɛli komɛ tsɔɔ a we bi kaa Mawu gblaa yayami peeli a tue ngɛ hɛl la mi. A kɛ lakpa tsɔɔmihi lɛ kudɔɔ a we bi ɔmɛ. Se wɔ nɛ wa ji Yehowa sɔmɔli nɛ wa sɔmɔɔ Mawu nɛ ngɛ suɔmi ɔ lɛɛ, wa tsɔɔ nihi kaa tsɔɔmi nɛ ɔmɛ dɛ. Jehanɛ hu ɔ, jami hɛ mi nyɛɛli ɔmɛ tsɔɔ kaa susuma gbo we. Ke tsɔɔmi nɛ ɔ da a, lɛɛ e tsɔɔ kaa a be nɔ ko si tlee mɔ. Wa tsɔɔ nihi kaa tsɔɔmi nɛ ɔ dɛ Baiblo ɔ nɔ. Jamihi fuu tsɔɔ kaa Mawu loo he wami ko nɛ a nɛ ɔ lɛ to níhi nɛ yaa nɔ ngɛ je ɔ mi ɔ he blɔ nya kaa e ya jã. Se wa tsɔɔ kaa adesahi ma nyɛ maa hla kaa a ma sɔmɔ Mawu loo a be lɛ sɔmɔe. Kɛ jami hɛ mi nyɛɛli peeɔ a ní kɛɛ ke wa kpa a he bo kaa kikɛ? Behi fuu ɔ, a mi mi fuɔ wawɛɛ!

11. Ngɛ Yesu munyu nɛ ngɛ Yohane 8:45-47 ɔ nya a, mɛni nɛ Mawu ngɛ hlae nɛ e we bi nɛ a pee?

11 Mɛni wa ma nyɛ maa pee konɛ wa nane ko tɔ̃tɔ̃? Ke wa suɔ anɔkuale ɔ, e sa nɛ waa kplɛɛ níhi nɛ Mawu de ɔ nɔ. (Kane Yohane 8:45-47.) Wa sume nɛ wa kua anɔkuale ɔ kaa bɔ nɛ Satan pee ɔ. Wa sume nɛ waa pee nɔ́ ko nɛ kɛ wa hemi kɛ yemi kɔ we. (Yoh. 8:44) Mawu ngɛ hlae nɛ “nɔ́ yayami he nɛ pee [e we bi] tai” nɛ a “mɛtɛ nɔ́ kpakpa he” kaa bɔ nɛ Yesu pee ɔ.—Rom. 12:9; Heb. 1:9.

(3) A WA YESU YI MI

Nihi fuu a nane tɔ̃tɔ̃ ngɛ sɛumi tso nɔ nɛ Yesu gbo ngɛ ɔ he je. Mɛni blɔ nɔ nɛ enɛ ɔ ma nyɛ ma ha ni komɛ a nane nɛ tɔ̃tɔ̃ mwɔnɛ ɔ? (Hyɛ kuku 12) *

12. Mɛni he je nɛ blɔ nɔ nɛ a gu kɛ gbe Yesu ɔ ha nɛ Yuda bi fuu a nane tɔ̃tɔ̃ ɔ?

12 Mɛni ji yi mi tomi kpa ko hu he je nɛ Yuda bi ɔmɛ kua Yesu? Paulo de ke: “Wa fiɛɛɔ Kristo nɛ a gbe lɛ ngɛ tso nɔ ɔ, nɛ enɛ ɔ ji nane tɔ̃tɔ̃mi nɔ́ kɛ ha Yuda bi ɔmɛ.” (1 Kor. 1:23) Mɛni he je nɛ blɔ nɔ nɛ a gu kɛ gbe Yesu ɔ ha nɛ Yuda bi fuu a nane tɔ̃tɔ̃ ɔ? A susu kaa Yesu nɛ a gbe lɛ ngɛ sɛumi tso nɔ ɔ ha nɛ e pee kaa nɔ́ nɛ e ji yayami peelɔ kɛ ojo fialɔ, enɛ ɔ he ɔ, a he we yi kaa lɛ ji Mesia a.—5 Mose 21:22, 23.

13. Mɛni nɛ nihi nɛ a kua Yesu ɔ yɔse we?

13 Yuda bi nɛ a nane tɔ̃tɔ̃ ɔ yɔse we kaa Yesu yi fɔ, se e nya nɛ a po nɛ a wa lɛ yi mi ngɛ blɔ nɛ dɛ nɔ. Kojoli nɛ a ye Yesu sane ɔ yi dami sane. Kojoli nɛ a ngɛ Yuda bi a kojomi he ngua a kɛ oya yemi bua a he nya nɛ a kojo Yesu. A kɛ nɔ kojomi he blɔ tsɔɔmi ɔmɛ tsu we ní. (Luka 22:54; Yoh. 18:24) Kojoli ɔmɛ yi dami sane benɛ a nu munyuhi nɛ a po kɛ fɔ Yesu nɔ ɔ. A bɔ mɔde kaa a ma hla “lakpa odase ko . . . kɛ si Yesu konɛ a gbe lɛ.” Lɔ ɔ he ɔ, osɔfo nɔkɔtɔma a bɔ mɔde kaa e ma ha nɛ Yesu nɛ de nɔ́ ko konɛ a da lɔ ɔ nɔ kɛ bu lɛ fɔ. Ngɛ mlaa nya a, enɛ ɔ dɛ blɔ. (Mat. 26:59; Maak. 14:55-64) Nɛ benɛ a tle Yesu si ɔ, kojoli nɛ ɔmɛ nɛ a yi anɔkuale ɔ ha Roma ta buli ɔmɛ “sika hiɔ fuu” konɛ a gbɛ lakpa munyu kɛ fia kɛ tsɔɔ nɔ́ he je nɛ Yesu be yɔkɔ ɔ mi ɔ.—Mat. 28:11-15.

14. Mɛni nɛ Ngmami ɔ gba kɛ kɔ Mesia a gbenɔ ɔ he?

14 Mɛni Ngmami ɔ de? E ngɛ mi kaa Yuda bi fuu susu kaa e he be hiae nɛ Mesia a nɛ gbo mohu lɛɛ, se mo kadi nɔ́ nɛ Ngmami ɔ de: “E ngɔ e wami ngɔ ha ngɛ yayami peeli babauu a nane mi; nɛ e kpa pɛɛ nɛ a ngɔ a he yayami kɛ pa mɛ.” (Yes. 53:12) Enɛ ɔ he ɔ, Yuda bi ɔmɛ be nɔ́ ko nɛ a maa da nɔ kɛ kua Yesu benɛ a gbe lɛ kaa yayami peelɔ ɔ.

15. Mɛni sanehi nɛ a po kɛ fɔ Yehowa Odasefohi a nɔ nɛ lɔ ɔ ha nɛ ni komɛ a nane tɔ̃tɔ̃?

15 Anɛ wa naa nyagba nɛ ɔ mwɔnɛ ɔ lo? Ee. A po Yesu nya nɛ a bu lɛ fɔ. Mwɔnɛ ɔ, a peeɔ Yehowa Odasefohi jã nɔuu. Mo kadi nɔ hyɛmi ní komɛ. Kɛ je jeha 1930 jeha amɛ a mi kɛ ba si jeha 1940 jeha amɛ a mi ɔ, a ngɔ he blɔ nɛ wa ngɛ kaa wa ma sɔmɔ Mawu faa he sane kɛ ya kojomi he nɛ ngɛ United States ɔ. Kojoli komɛ nɛ zo be a hɛ mi ɔ bu wɔ fɔ. Ngɛ Quebec ngɛ Canada a, jami nya dali ɔmɛ kɛ ma nikɔtɔma amɛ pee kake konɛ a tsi wa fiɛɛmi ní tsumi ɔ nya. A wo fiɛɛli fuu tsu akɛnɛ a ngɛ Mawu Matsɛ Yemi ɔ he Sane Kpakpa a jajee kɛ tsɔɔ a kpɔ mi bi ɔ he je. Ngɛ Nazi nɔ yemi ɔ mi ngɛ Germany ɔ, nɔ yeli nɛ a yi mi wa a gbe nihewi anɔkualetsɛmɛ fuu. Ngɛ Russia ma a mi hu ɔ, a naa Baiblo mi sɛ gbi ɔ jajemi kaa “ma ywiami ní peepee.” Enɛ ɔ he ɔ, lingmi nɛ ɔ, a wo wa nyɛmimɛ fuu tsu ngɛ Baiblo mi sɛ gbi nɛ a kɛ nihi ngɛ he susue ɔ he. A tsi New World Translation of the Holy Scriptures ɔ nɛ a pee ngɛ Russia gbi ɔ mi ɔ nya ejakaa a naa lɛ kaa e ji “ma ywiami womi” akɛnɛ a kɛ biɛ Yehowa a tsu ní ngɛ mi ɔ he je.

16. Ngɛ 1 Yohane 4:1 ɔ nya a, mɛni he je nɛ e sɛ nɛ wa he lakpa munyuhi nɛ a gbɛɛ kɛ fiaa ngɛ Yehowa we bi a he ɔ ye ɔ?

16 Mɛni wa ma nyɛ maa pee konɛ wa nane ko tɔ̃tɔ̃? Moo le anɔkuale nɛ ngɛ sane ko mi. Ngɛ Yesu Yoku ɔ Nɔ Fiɛɛmi ɔ mi ɔ, e bɔ e tue buli ɔmɛ kɔkɔ kaa a maa “tu lakpa munyu yayami slɔɔtohi kɛ si” mɛ. (Mat. 5:11) Lakpa munyu nɛ ɔmɛ je Satan ngɔ. E woɔ si temi kɛ woli he wami konɛ a gbɛ nihi nɛ a suɔ anɔkuale ɔ a he lakpa munyuhi kɛ fia. (Kpoj. 12:9, 10) E sa nɛ wa kua lakpa munyuhi nɛ nihi nɛ a teɔ si kɛ woɔ wɔ ɔ tuɔ kɛ siɔ wɔ ɔ. E sɛ nɛ lakpa munyu nɛ ɔmɛ nɛ wo wa he gbeye nɛ wa ko sɔmɔ Mawu loo e ha nɛ wa hemi kɛ yemi mi nɛ gbɔjɔ.—Kane 1 Yohane 4:1.

(4) A TSƆƆ YESU SE BLƆ NƐ A KUA LƐ

Nihi fuu a nane tɔ̃tɔ̃ ngɛ Yuda nɛ e tsɔɔ Yesu se blɔ ɔ he je. Mɛni blɔ nɔ nɛ enɛ ɔ ma nyɛ ma ha ni komɛ a nane nɛ tɔ̃tɔ̃ mwɔnɛ ɔ? (Hyɛ kuku 17-18) *

17. Mɛni blɔ nɔ nɛ níhi nɛ ya nɔ benɛ e piɛ bɔɔ nɛ Yesu ma gbo ɔ ma nyɛ ma ha nɛ ni komɛ a nane nɛ tɔ̃tɔ̃?

17 Benɛ e piɛ bɔɔ nɛ Yesu ma gbo ɔ, e kaseli 12 ɔmɛ a kpɛti nɔ kake tsɔɔ e se blɔ. Gbɔkuɛ nɛ e nɔ jena Yesu ma gbo ɔ, e kaseli ɔmɛ a kpɛti nɔ kake kua lɛ si etɛ, nɛ kaseli kpa amɛ hu tu fo kɛ je e he. (Mat. 26:14-16, 47, 56, 75) Enɛ ɔ pee we Yesu nyakpɛ, ejakaa e gba kɛ fɔ si kaa e maa ba mi jã. (Yoh. 6:64; 13:21, 26, 38; 16:32) Ke nɔ ko na nɔ́ nɛ ya nɔ nɛ ɔ, eko ɔ, e ma de ke, ‘Ke jã nɛ Yesu bɔfo ɔmɛ pee ɔ, lɛɛ i be suɔe nɛ ma piɛɛ a he!’

18. Mɛni blɔ nɔ nɛ níhi nɛ ya nɔ loko Yesu gbo ɔ ha nɛ gbami komɛ ba mi?

18 Mɛni Ngmami ɔ de? Jeha lafahi abɔ loko Yesu maa ba zugba a nɔ ɔ, Yehowa ha nɛ a gba kɛ fɔ si kaa a kɛ sika hiɔ 30 maa tsɔɔ Mesia a se blɔ. (Zak. 11:12, 13) Nɔ se blɔ tsɔɔlɔ ɔ maa pee Yesu huɛmɛ nɛ nyu bi ngɛ e kɛ mɛ a kpɛti ɔ a ti nɔ kake. (La 41:9) Gbalɔ Zakaria ngma ke: “Moo fia lɛ nɔ́ konɛ to ɔmɛ nɛ a gbɛ fia.” (Zak. 13:7) Munyu nɛ ɔmɛ be hae nɛ tsui kpakpatsɛmɛ nɛ a kua Yesu, mohu ɔ, e ma ha nɛ a hemi kɛ yemi ɔ mi maa wa benɛ a na nɛ ní nɛ ɔmɛ ngɛ mi bae ɔ.

19. Mɛni nɛ tsui kpakpatsɛmɛ le?

19 Anɛ wa naa nyagba nɛ ɔ mwɔnɛ ɔ lo? Ee. Ngɛ wa be nɛ ɔ mi ɔ, Yehowa Odasefohi nɛ a le mɛ wawɛɛ ɔ a kpɛti ni komɛ je anɔkuale ɔ mi nɛ a ba pee hemi kɛ yemi kuali, nɛ a bɔɔ mɔde kaa a ma je ni kpahi ngɛ anɔkuale ɔ mi. A gbɛ Yehowa Odasefohi a he lakpa munyuhi kɛ fia ngɛ tiivi, hleedio, Intanɛti ɔ nɔ, kɛ adafi fiami womihi a mi. Munyu nɛ ɔmɛ ekomɛ ji lakpa munyuhi, ekomɛ hu anɔkuale bɔɔ ko ngɛ mi. Munyu nɛ ɔmɛ gbeɔ wa he guɛ. Se tsui kpakpatsɛmɛ ha we nɛ munyu nɛ ɔmɛ nɛ tɔ̃tɔ̃ a nane, ejakaa a le kaa Baiblo ɔ gba kɛ fɔ si kaa ní nɛ ɔmɛ maa ya nɔ.—Mat. 24:24; 2 Pet. 2:18-22.

20. Mɛni wa ma nyɛ maa pee konɛ nihi nɛ a je anɔkuale ɔ mi ɔ a ní peepee ko tɔ̃tɔ̃ wa nane? (2 Timoteo 4:4, 5)

20 Mɛni wa ma nyɛ maa pee konɛ wa nane ko tɔ̃tɔ̃? E sa nɛ waa ya nɔ nɛ waa kase Baiblo ɔ be fɛɛ be, waa sɔle be fɛɛ be, nɛ waa ya nɔ nɛ wa tsu ní tsumi nɛ Yehowa kɛ wo wa dɛ ɔ. Ke wa pee jã a, lɔ ɔ ma ha nɛ wa hemi kɛ yemi ɔ mi maa wa. (Kane 2 Timoteo 4:4, 5.) Ke wa hemi kɛ yemi ɔ mi wa a, wa be haoe ke wa nu wa he sane yaya ko. (Yes. 28:16) Suɔmi nɛ wa ngɛ kɛ ha Yehowa, e Munyu ɔ, kɛ wa nyɛmimɛ ɔmɛ ɔ maa ye bua wɔ konɛ nihi nɛ a je anɔkuale ɔ mi ɔ a ní peepee ko tɔ̃tɔ̃ wa nane.

21. E ngɛ mi kaa nihi fuu kuaa wa sɛ gbi ɔ mwɔnɛ ɔ mohu lɛɛ, se mɛni nɔ mi mami lɛ wa ngɛ?

21 Benɛ Yesu ngɛ zugba a nɔ ɔ, nihi fuu a nane tɔ̃tɔ̃ nɛ a kua lɛ. Se ni komɛ hu he Yesu ye. Nihi nɛ a he lɛ ye ɔ a kpɛti ni komɛ ji Sanhedri ɔ mi nɔ ko kɛ “osɔfohi babauu.” (Níts. 6:7; Mat. 27:57-60; Maak. 15:43) Mwɔnɛ ɔ hu ɔ, nihi ayɔhi abɔ ha we nɛ a nane nɛ tɔ̃tɔ̃. Mɛni he je? Ejakaa a le anɔkualehi nɛ ngɛ Ngmami ɔ mi ɔ, nɛ a kplɛɛ nɔ. Mawu Munyu ɔ de ke: “Nihi nɛ suɔ o mlaa amɛ ɔ, a naa he jɔmi nitsɛnitsɛ, nɛ nɔ́ ko nɔ́ ko be hae nɛ a maa tla blɔ.”—La 119:165.

LA 124 Wa Maa Ye Anɔkuale Daa

^ kk. 5 Ngɛ ní kasemi nɛ sɛ hlami ɔ mi ɔ, wa susu yi mi tomi eywiɛ a he je nɛ nihi nɛ a hi si ngɛ blema be ɔ mi ɔ kua Yesu kɛ nɔ́ he je nɛ a bui sɛ gbi nɛ Yesu se nyɛɛli fiɛɛɔ ɔ tue mwɔnɛ ɔ he. Ngɛ ní kasemi nɛ ɔ mi hu ɔ, wa ma susu yi mi tomi eywiɛ kpa komɛ a he je nɛ nihi kua Yesu. Jehanɛ hu ɔ, wa maa na nɔ́ he je nɛ nihi nɛ a suɔ Yehowa a ha we nɛ nɔ́ ko nɛ tɔ̃tɔ̃ a nane ɔ.

^ kk. 60 FONI Ɔ MI TSƆƆMI: Yesu nɛ e kɛ Mateo kɛ tó tsuli ngɛ ní yee.

^ kk. 62 FONI Ɔ MI TSƆƆMI: Yesu nɛ e ngɛ nihi nɛ a ngɛ jua yee ngɛ sɔlemi we ɔ fiee.

^ kk. 64 FONI Ɔ MI TSƆƆMI: Yesu nɛ a ngɛ e nɔ nyɛe kaa e tloo sɛumi tso ɔ.

^ kk. 66 FONI Ɔ MI TSƆƆMI: Yuda nɛ e yaa fĩɔ Yesu nya he kɛ tsɔɔ e se blɔ.