Yaa mi ní ɔ nɔ

Yaa e mi ní ɔ mi

NÍ KASEMI 45

Bɔ Nɛ Mumi Klɔuklɔu ɔ Yeɔ Bua Wɔ Ha

Bɔ Nɛ Mumi Klɔuklɔu ɔ Yeɔ Bua Wɔ Ha

“I nyɛɔ peeɔ níhi tsuo kɛ gu nɔ nɛ e woɔ mi he wami ɔ nɔ.”—FILIP. 4:13.

LA 104 Mumi Klɔuklɔu ɔ Ji Mawu Nike Ní

NƆ́ NƐ WA MAA KASE *

1-2. (a) Mɛni yeɔ bua wɔ kɛ daa nyagbahi a nya daa ligbi? Moo tsɔɔ nya. (b) Mɛni he wa ma susu ngɛ ní kasemi nɛ ɔ mi?

“KE I kai nyagba nɛ i kɛ kpe ɔ, i le kaa imi nitsɛ i ko nyɛ we nya dami.” Anɛ o de nɔ́ ko kaa kikɛ hyɛ lo? Wa kpɛti nihi fuu de jã hyɛ. Eko ɔ, o de jã benɛ o kai bɔ nɛ o plɛ kɛ da hiɔ ko nɛ nya wa, aloo o suɔlɔ ko gbenɔ nya ha a. Ke o susu jamɛ a nyagba a he ɔ, o naa kaa Yehowa mumi klɔuklɔu ɔ lɛ ha mo “he wami nɛ pe adesahi a nɔ́,” nɛ o kɛ da nya.​—2 Kor. 4:7-9.

2 Jehanɛ hu ɔ, wa hia mumi klɔuklɔu ɔ konɛ wa nyɛ nɛ wa kua ní yayahi nɛ a ngɛ je yaya nɛ ɔ mi ɔ. (1 Yoh. 5:19) E sa nɛ waa hwu kɛ si “mumi mi he wami yayamihi” hulɔ. (Efe. 6:12) Wa ma susu blɔhi enyɔ nɛ mumi klɔuklɔu ɔ ma nyɛ maa ye bua wɔ kɛ da nyagba nɛ ɔmɛ tsuo a nya a he. Lɔ ɔ se ɔ, wa ma susu bɔ nɛ wa ma plɛ kɛ ná mumi klɔuklɔu ɔ he se kɛ pi si ha a he.

MUMI KLƆUKLƆU Ɔ WOƆ WƆ HE WAMI

3. Mɛni ji blɔ kake nɛ Yehowa guɔ nɔ kɛ yeɔ bua wɔ kɛ daa kahi a nya?

3 Mumi klɔuklɔu ɔ woɔ wɔ he wami konɛ wa nyɛ nɛ wa tsu wa blɔ nya ní tsumihi ngɛ nyagbahi nɛ waa kɛ kpeɔ ɔ tsuo se. Bɔfo Paulo kɛ nyagbahi kpe, se e tsɔɔ kaa e hɛ nɛ e kɛ fɔ “Kristo ɔ he wami ɔ” nɔ ɔ lɛ ye bua lɛ nɛ e nyɛ nɛ e tsu e ní tsumi ɔ. (2 Kor. 12:9) Paulo kɛ hɛdɔ fiɛɛ ngɛ e blɔ hiami enyɔne ɔ mi. Se pi lɔ ɔ pɛ, e tsu ní kɛ hyɛ e he hulɔ. E hi Akuila kɛ Priskila a we mi ngɛ Korinto. Weku nɛ ɔ peeɔ bo tsu. Akɛnɛ Paulo hu tsuɔ ní tsumi nɛ ɔ he je ɔ, e kɛ mɛ bla kɛ tsu ní be komɛ. (Níts. 18:1-4) Mumi klɔuklɔu ɔ wo Paulo he wami nɛ e nyɛ nɛ e tsu lɛ nitsɛ e ní tsumi kɛ fiɛɛmi ní tsumi ɔ.

4. Ngɛ 2 Korinto Bi 12:7b-9 ɔ nya a, mɛni nyagba nɛ Paulo kɛ kpe?

4 Kane 2 Korinto Bi 12:7b-9. Ngɛ ngmami nɛ ɔ mi ɔ, Paulo de ke, “mio ko ngɛ ye he lo ɔ mi.” Mɛni nɛ Paulo ngɛ tsɔɔe? Ke mio ko gbɔ mo nɛ e tlɔ o he lo mi ɔ, e ngɛ heii kaa e maa ye mo wawɛɛ. Lɔ ɔ he ɔ, Paulo ngɛ tsɔɔe kaa e kɛ nyagba ko ngɛ kpee nɛ ha nɛ e ngɛ nɔ́ nae. E kale nyagba nɛ ɔ kaa “Satan bɔfo ko” nɛ e hii lɛ “ma gbae” (“kongoe,” sisi ningma). Enɛ ɔ tsɔɔ we doo kaa Satan kɛ e daimonio ɔmɛ lɛ a ngɔ nɔ́ nami ɔ kɛ ba Paulo nɔ, aloo ke wa ma de ɔ, kaa nɔ́ nɛ mɛ lɛ a ngɔ mio ɔ kɛ wo e he lo ɔ mi. Se benɛ a na Paulo nyagba a, eko ɔ, a bɔ mɔde kaa a ma ha nɛ e mi nɛ wa. E ngɛ kaa nɔ́ nɛ a ngɛ mio ɔ se tsitsɛɛe kɛ ngɛ e ho lo ɔ mi woe. Mɛni nɛ Paulo pee?

5. Ngɛ mɛni blɔ nɔ nɛ Yehowa ha Paulo sɔlemi ɔ heto?

5 Sisije ɔ, jinɛ Paulo suɔ nɛ Yehowa nɛ je “mio” ɔ kɛ je e he lo ɔ mi. E de ke: “I kpa Nyɔmtsɛ [Yehowa] pɛɛ . . . si etɛ sɔuu kaa nɔ́ nɛ ɔ nɛ je ye nɔ kɛ ho.” Se kɛ̃ ɔ, ngɛ sɔlemi nɛ Paulo sɔle ɔ tsuo se ɔ, mio ɔ ji. Anɛ enɛ ɔ tsɔɔ kaa Yehowa ha we Paulo sɔlemi ɔ heto lo? Pi jã kulaa ji sane ɔ. Yehowa ha e sɔlemi ɔ heto. Yehowa je we nyagba a, mohu ɔ, e wo lɛ he wami konɛ e nyɛ nɛ e da nya. Yehowa de ke: “Ye he wami ɔ ngɛ mluku yee ngɛ gbɔjɔmi mi.” (2 Kor. 12:8, 9) Nɛ ngɛ Mawu yemi kɛ buami nya a, Paulo ha we nɛ nyagba a nɛ puɛ bua jɔmi kɛ tue mi jɔmi nɛ e ngɛ ɔ!​—Filip. 4:4-7.

6. (a) Mɛni blɔ nɔ nɛ eko ɔ, Yehowa maa gu kɛ ha wa sɔlemihi a heto? (b) Mɛni munyuhi nɛ ngɛ ngmamihi nɛ a tsɛ se ngɛ kuku ɔ mi ɔ lɛ woɔ mo he wami?

6 Kaa bɔ nɛ e ba ngɛ Paulo blɔ fa mi ɔ, anɛ o kpa Yehowa pɛɛ kaa e je mo kɛ je nyagba ko mi hyɛ lo? Ke ngɛ sɔlemi nɛ o sɔle tsuo se ɔ, nyagba a ji, aloo e mi wa a, anɛ o susu kaa eko ɔ, Yehowa bua jɔɛ o he lo? Ke jã a, lɛɛ mo kai Paulo sane ɔ. Kaa bɔ nɛ Yehowa ha Paulo sɔlemi ɔ heto ɔ, mo hu e ma ha o sɔlemi ɔ heto kokooko! Eko ɔ, Yehowa be nyagba a jee kɛ je. Se kɛ gu mumi klɔuklɔu ɔ nɔ ɔ, e ma ha mo he wami nɛ o hia konɛ o kɛ da nya. (La 61:3, 4) Eko ɔ, nyagba a maa ‘fiaa mo si,’ se Yehowa be mo kuae kɔkɔɔkɔ.​—2 Kor. 4:8, 9; Filip. 4:13.

MUMI KLƆUKLƆU Ɔ YEƆ BUA WƆ NGƐ YEHOWA SƆMƆMI MI

7-8. (a) Ngɛ mɛni blɔ nɔ nɛ mumi klɔuklɔu ɔ ngɛ kaa kɔɔhiɔ? (b) Kɛ Petro kale bɔ nɛ mumi klɔuklɔu ɔ tsuɔ ní ha a ha kɛɛ?

7 Mɛni blɔ kpa nɔ nɛ mumi klɔuklɔu ɔ yeɔ bua wɔ ngɛ? Kaa bɔ nɛ kɔɔhiɔ yeɔ bua mele ngɛ wo nɛ pee hamahama nɔ nɛ e ya suɔ he nɛ e yaa a slɔkee ɔ, jã nɔuu kɛ̃ nɛ mumi klɔuklɔu ɔ maa ye bua wɔ nɛ waa ya nɔ nɛ wa sɔmɔ Yehowa ngɛ kahi nɛ waa kɛ ngɛ kpee ɔ tsuo mi kɛ ya si je ehe nɛ Yehowa wo si ɔ mi.

8 Akɛnɛ bɔfo Petro ji wo hɛlɔ he je ɔ, e le níhi fuu ngɛ mele kudɔmi he. Enɛ ɔ he je nɛ eko ɔ, benɛ e ngɛ bɔ nɛ mumi klɔuklɔu ɔ tsuɔ ní ha a kalee ɔ, e ngɔ munyuhi nɛ kɔɔ mele kudɔmi he kɛ tsu ní ɔ nɛ. E ngma ke: “Gbami ko bɛ hyɛ ngɛ adesa ko suɔmi nya, mohu ɔ, mumi klɔuklɔu lɛ e kudɔ adesahi nɛ a tu munyu kɛ je Mawu ngɔ.” Nɔ́ nɛ Hela munyungu nɛ a tsɔɔ sisi ke “kudɔ” ɔ tsɔɔ ji “tsitsɛɛ.”​—2 Pet. 1:21; sisi ningma.

9. Mɛni he nɛ munyungu nɛ ji “tsitsɛɛ” nɛ Petro kɛ tsu ní ɔ kɔɔ?

9 Mɛni he nɛ munyungu nɛ ji “tsitsɛɛ” nɛ Petro kɛ tsu ní ɔ kɔɔ? Luka, nɔ nɛ e ngma Baiblo womi nɛ ji Ní Tsumi ɔ kɛ Hela munyungu nɛ ngɛ kaa jã nɔuu tsu ní kɛ kale mele nɛ kɔɔhiɔ ‘ngɔ lɛ kɛ yaa.’ (Níts. 27:15) Baiblo mi ní lelɔ ko de ke, munyu nɛ Petro kɛ tsu ní kaa mumi klɔuklɔu ɔ lɛ “tsitsɛɛ” Baiblo ngmali ɔmɛ ɔ ha nɛ nihi a juɛmi ya mele kudɔmi nɔ. Petro ngɛ tsɔɔe kaa, bɔ nɛ kɔɔhiɔ tsitsɛɛɔ mele nɛ e ya suɔ he nɛ e yaa a, jã kɛ̃ nɛ mumi klɔuklɔu ɔ tsitsɛɛ Baiblo ngmali ɔmɛ kɛ tsu a ní tsumi ɔ. Baiblo mi ní lelɔ nɛ ɔ nɔuu de ke: “E ngɛ kaa nɔ́ nɛ Baiblo ngmali ɔmɛ bli a we abalaa amɛ.” Yehowa pee e blɔ fa mi nɔ́. E ha mɛ “kɔɔhiɔ ɔ,” aloo mumi klɔuklɔu ɔ. Baiblo ngmali ɔmɛ tsu a blɔ fa mi nɔ́. A nyɛɛ mumi klɔuklɔu ɔ blɔ tsɔɔmi se.

BLƆ KAKE: Moo ngɔ o he kɛ wo Mawu jami mi ní peepeehi a mi be fɛɛ be

BLƆ ENYƆNE: Moo ngɔ o he kɛ wo ní nɛ ɔmɛ a mi kɛ pi si (Hyɛ kuku 11) *

10-11. Mɛni ji ní enyɔ komɛ nɛ e sa nɛ waa pee konɛ mumi klɔuklɔu ɔ nɛ kudɔ wɔ? Ngɔɔ nɔ́ he tomi nɔ́ ko kɛ tsɔɔ mi.

10 Ngɛ anɔkuale mi ɔ, mwɔnɛ ɔ, Yehowa kɛ e mumi klɔuklɔu ɔ kudɔɔ we nihi konɛ a ngma Baiblo mi womihi. Se loloolo ɔ, Mawu kɛ e mumi klɔuklɔu ɔ yeɔ bua e we bi. Loloolo ɔ, Yehowa ngɛ e blɔ fa mi nɔ́ tsue. Kɛ wa ma plɛ kɛ ná Mawu mumi klɔuklɔu ɔ he se ha kɛɛ? E sa nɛ waa ya nɔ nɛ wa tsu wa blɔ fa mi nɔ́. Se kɛ wa maa pee lɛ kɛɛ?

11 Mo susu nɔ́ he tomi nɔ́ nɛ ɔ he nɛ o hyɛ. Loko mele kudɔlɔ ko ma ná kɔɔhiɔ he se ɔ, e sa nɛ e pee ní enyɔ komɛ. Kekleekle ɔ, e sa nɛ e plɛ mele ɔ kɛ tsɔɔ he nɛ kɔɔhiɔ ɔ ngɛ fiae kɛ ngɛ yae ɔ. Ke mele kudɔlɔ ɔ kɛ mele ɔ yɛ he nɛ kɔɔhiɔ ɔ ngɛ fiae ngɛ ɔ, mele ɔ be nyɛɛe. Nɔ́ nɛ ji enyɔ ɔ, e sa nɛ e bli abalaa amɛ gbajaa. Atsinyɛ jemi ko be he kaa, ke kɔɔhiɔ ngɛ fiae po ɔ, jã kɔɔhiɔ ɔ sɛ abalaa amɛ a mi loko mele ɔ ma nyɛ maa nyɛɛ. Loko wɔ hu wa ma nyɛ ma fĩ si ngɛ Yehowa sɔmɔmi mi ɔ, ja mumi klɔuklɔu ɔ ye bua wɔ. Se loko wa ma nyɛ ma ná mumi klɔuklɔu ɔ he se ɔ, ja wa pee ní enyɔ komɛ. Kekleekle ɔ, e sa nɛ waa pee níhi nɛ Mawu mumi ɔ tsɔɔ Mawu sɔmɔli kaa a pee ɔ. Nɔ́ nɛ ji enyɔ ɔ, e sa nɛ wa “bli wa abalaa amɛ” gbajaa kɛ gu wa he nɛ waa kɛ maa wo ní nɛ ɔmɛ a mi kɛ wa nyɛmi tsuo ɔ nɔ. (La 119:32) Ke wa pee jã a, mumi klɔuklɔu ɔ ma tsitsɛɛ wɔ kɛ gblee si temi kɛ womi kɛ nyagbahi nɛ a ngɛ kaa oslɔke ɔ mi, nɛ e maa ye bua wɔ konɛ waa ya nɔ nɛ waa kɛ anɔkuale yemi nɛ sɔmɔ Yehowa kɛ ya si je ehe ɔ mi.

12. Mɛni he wa ma susu amlɔ nɛ ɔ?

12 Amlɔ nɛ ɔ, wa ba na blɔ enyɔ komɛ a nɔ nɛ mumi klɔuklɔu ɔ yeɔ bua wɔ ngɛ. Mumi klɔuklɔu ɔ woɔ wɔ he wami, nɛ e yeɔ bua wɔ nɛ wa yaa nɔ nɛ wa yeɔ anɔkuale ngɛ kahi a mi. Mumi klɔuklɔu ɔ kudɔɔ wɔ nɛ wa yaa wa hɛ mi, nɛ e yeɔ bua wɔ nɛ wa ji neneene wami blɔ ɔ nɔ. Jehanɛ ɔ, wa ma susu ní eywiɛ komɛ nɛ e sa kaa waa pee konɛ wa ná mumi klɔuklɔu ɔ he se kɛ pi si ɔ he.

BƆ NƐ WA MA PLƐ KƐ NÁ MUMI KLƆUKLƆU Ɔ HE SE KƐ PI SI HA

13. Ngɛ 2 Timoteo 3:16, 17 ɔ nya a, kɛ Ngmami ɔ yeɔ bua wɔ ha kɛɛ, se mɛni nɛ e sa nɛ waa pee?

13 Kekleekle ɔ, moo kase Mawu Munyu ɔ. (Kane 2 Timoteo 3:16, 17.) Hela munyungu nɛ a tsɔɔ sisi ke “je Mawu mumi mi” ɔ sisi ji “Mawu mu” aloo Mawu wo mumi. Mawu gu e mumi klɔuklɔu ɔ nɔ kɛ “mu” e susumihi kɛ wo Baiblo ngmali ɔmɛ a juɛmi mi. Ke wa kane Baiblo ɔ, nɛ wa pue wa yi mi tɛ ngɛ he ɔ, Mawu blɔ tsɔɔmi ɔmɛ sɛɛ wa juɛmi kɛ wa tsui mi. Munyuhi nɛ je Mawu ngɔ nɛ ɔ haa nɛ wa peeɔ tsakemihi nɛ sa Mawu hɛ mi. (Heb. 4:12) Se loko wa ma ná mumi klɔuklɔu he se kɛ pi si ɔ, e sa nɛ wa ná be kɛ kase Baiblo ɔ daa, nɛ wa pue wa yi mi tɛ ngɛ níhi nɛ wa kaseɔ ɔ he saminya. Ke wa pee jã a, Mawu Munyu ɔ ma ná wa munyu tutui kɛ wa ní peepee nɔ he wami.

14. (a) Mɛni he je nɛ wa ma nyɛ ma de ke “kɔɔhiɔ ɔ fiaa” ngɛ wa kpe ɔmɛ a sisi ɔ? (b) Kɛ wa ma plɛ kɛ bli wa “abalaa amɛ” ngɛ kpe ɔmɛ a sisi ha kɛɛ?

14 Nɔ́ nɛ ji enyɔ ɔ, nyɛ bla kɛ ja Mawu. (La 22:22) Ke wa ma de ɔ, wa asafo mi kpe ɔmɛ a sisi ji he nɛ “kɔɔhiɔ ɔ fiaa” ngɛ. Yehowa mumi ɔ ngɛ wa kpe ɔmɛ a sisi. (Kpoj. 2:29) Mɛni he je nɛ wa ma nyɛ ma de jã a? Ejakaa ke waa kɛ wa nyɛmimɛ ɔmɛ kpe konɛ wa ja Yehowa a, wa sɔleɔ kɛ biɔ mumi klɔuklɔu ɔ, wa laa Matsɛ Yemi lahi, nɛ wa buɔ magbɛ nɔ munyuhi nɛ a kɛ da Baiblo ɔ nɔ nɛ nyɛmimɛ nyumuhi nɛ a da mumi ɔ nɔ kɛ hla mɛ ɔ tuɔ ɔ tue. Mumi klɔuklɔu ɔ nɔuu lɛ yeɔ bua nyɛmimɛ yi ɔmɛ kɛ dlaa a he nɛ a ba tsuɔ a ní tsumihi ngɛ kpe ɔmɛ a sisi. Loko wa ma ná mumi klɔuklɔu ɔ he se kɛ pi si ɔ, e sa nɛ wa dla wa he saminya loko waa ba kpe ɔmɛ, nɛ waa kɛ wa he nɛ wo mi. Ke wa pee jã a, e ngɛ kaa nɔ́ nɛ wa bli wa “abalaa amɛ.”

15. Ngɛ mɛni blɔ nɔ nɛ mumi klɔuklɔu ɔ yeɔ bua wɔ ngɛ fiɛɛmi ní tsumi ɔ mi?

15 Nɔ́ nɛ ji etɛ ɔ, moo ngɔ o he kɛ wo fiɛɛmi ní tsumi ɔ mi. Ke wa da Baiblo ɔ nɔ kɛ fiɛɛ, nɛ waa kɛ tsɔɔ nihi ní ɔ, lɔ ɔ tsɔɔ kaa wa ha nɛ mumi klɔuklɔu ɔ ngɛ wɔ ye buae ngɛ wa fiɛɛmi ní tsumi ɔ mi. (Rom. 15:18, 19) Loko o ma ná mumi klɔuklɔu ɔ he se kɛ pi si ɔ, e sa nɛ o kɛ o he nɛ wo fiɛɛmi ní tsumi ɔ mi be fɛɛ be, nɛ́ o kɛ Baiblo ɔ nɛ tsu ní ngɛ be nɛ sa mi. Blɔ kake nɛ o ma nyɛ maa gu nɔ kɛ ha nɛ o fiɛɛmi ní tsumi ɔ nɛ nu tso ji kaa o kɛ ní sɛɛmi he nɔ hyɛmi níhi nɛ ngɛ Si Himi Kɛ Sɔmɔmi Ní Tsumi Kpe ɔ He Ní Kasemi Womi ɔ mi ɔ ma tsu ní.

16. Mɛni ji blɔ nɛ ngɛ tɛɛ nɛ o ma nyɛ maa gu nɔ kɛ ná mumi klɔuklɔu ɔ?

16 Nɔ́ nɛ ji eywiɛ ɔ, moo sɔle ha Yehowa. (Mat. 7:7-11; Luka 11:13) Blɔ nɛ ngɛ tɛɛ nɛ o ma nyɛ maa gu nɔ kɛ ná mumi klɔuklɔu ɔ ji kaa o maa sɔle kɛ bi Yehowa. Nɔ́ ko be nyɛe maa tsi wa sɔlemi nya nɛ e ko su Yehowa ngɔ, aloo nɛ e tsi jɔɔmihi nɛ Mawu mumi klɔuklɔu ɔ haa nɛ wa náa nya​—tsu womi he ko, loo Satan nitsɛ po be nyɛe. (Yak. 1:17) Kɛ wa ma plɛ kɛ sɔle ha kɛɛ konɛ wa ná mumi klɔuklɔu ɔ he se kɛ pi si? Bɔ nɛ pee nɛ waa na heto ɔ, nyɛ ha nɛ waa da nɔ́ he tomi nɔ́ ko nɔ kɛ susu sɔlemi he bɔɔ. Luka Sane Kpakpa a pɛ lɛ tu nɔ́ he tomi nɔ́ nɛ ɔ he munyu. *

YAA NƆ NƐ O SƆLE

17. Mɛni wa ma nyɛ maa kase ngɛ Yesu nɔ́ he tomi nɔ́ nɛ kɔɔ sɔlemi he nɛ ngɛ Luka 11:5-9, 13 ɔ mi?

17 Kane Luka 11:5-9, 13. Yesu nɔ́ he tomi nɔ́ ɔ tsɔɔ bɔ nɛ e sa nɛ waa sɔle kɛ bi mumi klɔuklɔu ɔ ha. Ngɛ nɔ́ he tomi nɔ́ ɔ mi ɔ, nyumu ɔ nine su nɔ́ nɛ hia lɛ ɔ nɔ “akɛnɛ e ngɛ [e huɛ ɔ] nya gbae kpamisaa he je.” E ngɛ mi kaa nyɔ wa mohu lɛɛ, se e yi gbeye kaa e ma bi yemi kɛ buami kɛ je e huɛ ɔ ngɔ. (Hyɛ July, 2018 Si Himi Kɛ Sɔmɔmi Ní Tsumi Kpe ɔ He Ní Kasemi Womi ɔ mi.) Kɛ Yesu ngɔ nɔ́ he tomi nɔ́ nɛ ɔ kɛ to sɔlemi he ha kɛɛ? E de ke: “Nyɛɛ ya nɔ nɛ nyɛɛ hi bie, nɛ a ma ha nyɛ; nyɛɛ ya nɔ nɛ nyɛɛ hi hlae, nɛ nyɛ maa na; nyɛɛ ya nɔ nɛ nyɛɛ hi sie, nɛ a ma bli ha nyɛ.” Mɛni wa kaseɔ ngɛ mi? Loko mumi klɔuklɔu ɔ maa ye bua wɔ ɔ, ja wa ya nɔ nɛ wa sɔle.

18. Ngɛ Yesu nɔ́ he tomi nɔ́ ɔ nya a, mɛni he je nɛ wa ma nyɛ ma ná nɔ mi mami kaa Yehowa ma ha wɔ e mumi klɔuklɔu ɔ?

18 Yesu nɔ́ he tomi nɔ́ ɔ hu yeɔ bua wɔ nɛ wa leɔ nɔ́ he je nɛ Yehowa ma ha wɔ mumi klɔuklɔu ɔ. Nyumu ɔ nɛ e ya bi yemi kɛ buami kɛ je e huɛ ɔ ngɔ ɔ suɔ nɛ e pee nɔ nɛ ba slaa lɛ ɔ nubwɔ. E suɔ nɛ e ha nubwɔ nɛ ba to lɛ nyɔ mi kpɛti ɔ niye ní, se e be nɔ́ ko. Yesu tsɔɔ kaa nɔ nɛ a ya bi yemi kɛ buami ngɛ e ngɔ ɔ ha e huɛ ɔ abolo ɔ akɛnɛ e ya nɔ nɛ e bi ɔ he je. Mɛni nɛ Yesu ngɛ tsɔɔe? Ke adesa nɛ e yi mluku po suɔ kaa e ye bua e nyɛmi nɛ e yaa nɔ nɛ e biɔ lɛ yemi kɛ buami ɔ, anɛ o susu kaa wa hiɔwe Tsɛ nɛ e ngɛ suɔmi ɔ be nihi nɛ a yaa nɔ nɛ a biɔ lɛ e mumi klɔuklɔu ɔ hae lo? Enɛ ɔ he ɔ, wa ma nyɛ ma ná nɔ mi mami kaa ke wa hia Yehowa mumi klɔuklɔu ɔ nɛ wa sɔle kɛ bi lɛ ɔ, e ma ha wɔ.​—La 10:17; 66:19.

19. Mɛni he je nɛ wa ma nyɛ ma ná nɔ mi mami kaa wa maa ye kunimi?

19 Wa ngɛ nɔ mi mami kaa ngɛ Satan tuami ɔ tsuo se ɔ, wa maa ye kunimi kokooko. Mɛni he je? Ejakaa mumi klɔuklɔu ɔ yeɔ bua wɔ ngɛ blɔhi enyɔ a nɔ. Kekleekle ɔ, e woɔ wɔ he wami konɛ wa nyɛ nɛ waa da kahi a nya. Nɔ́ nɛ ji enyɔ ɔ, mumi klɔuklɔu ɔ nɛ ji kɔɔhiɔ nɛ “sɛɛ wa abalaa amɛ a mi ɔ” maa ye bua wɔ konɛ wa sɔmɔ Yehowa kɛ ya si je ehe ɔ mi. Nyɛ ha nɛ waa fia wa pɛɛ si kaa wa ma ná mumi klɔuklɔu ɔ yemi kɛ buami ɔ he se kɛ pi si!

LA 41 Moo Bu Ye Sɔlemi Tue

^ kk. 5 Ngɛ ní kasemi nɛ ɔ mi ɔ, wa maa na bɔ nɛ Mawu mumi klɔuklɔu ɔ ma nyɛ maa ye bua wɔ kɛ da nyagbahi a nya ha. Jehanɛ hu ɔ, wa maa na nɔ́ nɛ wa maa pee konɛ wa ná mumi klɔuklɔu ɔ he se kɛ pi si.

^ kk. 16 Luka tu bɔ nɛ sɔlemi he hia Yesu ha a he munyu wawɛɛ pe Sane Kpakpa ngmali kpa amɛ.​—Luka 3:21; 5:16; 6:12; 9:18, 28, 29; 18:1; 22:41, 44.

^ kk. 59 FONI ƆMƐ: BLƆ KAKE: Nyɛminyumu kɛ nyɛmiyo ko ba su Matsɛ Yemi Asa a nɔ. A nyɛmimɛ Kristofohi nɛ a kɛ mɛ pee kake ngɛ asafo mi kpe sisi ɔ tsɔɔ kaa a ya he nɛ Yehowa mumi ɔ ngɛ ɔ. BLƆ ENYƆNE: A dla a he nɛ a kɛ a he ngɛ ní kasemi ɔ mi woe. Ke wa kaseɔ Mawu Munyu ɔ, wa ngɔɔ wa he kɛ woɔ fiɛɛmi ní tsumi ɔ mi, nɛ wa sɔleɔ ha Yehowa a, lɔ ɔ tsɔɔ kaa wa ngɛ ní enyɔ nɛ ɔmɛ pee.