1-2. Kɛ waa kɛ ga womi nɛ ngɛ Abɛ 4:25 ɔ ma nyɛ ma tsu ní ha kɛɛ? Mo ha enɛ ɔ he nɔ hyɛmi nɔ́.

MO SUSU si fɔfɔɛ etɛ nɛ ɔmɛ a he nɛ o hyɛ. Nyɛmiyo ko nɛ e wa ngɛ jeha mi ɔ kai si himi kpakpa nɛ e ná be ko nɛ be ɔ. E ngɛ mi kaa amlɔ nɛ ɔ, níhi a mi wa ha lɛ mohu lɛɛ, se e yaa nɔ nɛ e peeɔ nɔ́ nɛ e ma nyɛ ngɛ Yehowa sɔmɔmi mi. (1 Kor. 15:58) Daa ligbi ɔ, e poɔ he foni kaa e kɛ e suɔli ngɛ je ehe ɔ mi. Nyɛmiyo kpa ko hu kai kaa nɔ ko nɛ e kɛ lɛ ngɛ asafo ɔ mi ɔ pee lɛ nɔdɔ nɔ́ ko be ko nɛ be, se e hla kaa e maa ngmɛɛ sane ɔ he. (Kol. 3:13) Nyɛminyumu ko kai tɔmi ko nɛ e tɔ̃ be ko nɛ be, se e ngɔ e juɛmi kɛ ma nɔ́ nɛ e ma nyɛ maa pee konɛ e ya nɔ nɛ e ye Yehowa anɔkuale ɔ nɔ.​—La 51:10.

² Mɛni ji nɔ́ kake nɛ nyɛmimɛ etɛ nɛ ɔmɛ tsuo pee? Mɛ tsuo a kai níhi nɛ ya nɔ ngɛ a si himi mi be ko nɛ be ɔ, se a yɛ nɔ nɛ a susu he tsɔ. Mohu ɔ, a ‘hyɛ a hɛ mi tɛɛ.’​—Kane Abɛ 4:25.

3. Mɛni he je nɛ e sa nɛ waa ‘hyɛ wa hɛ mi tɛɛ’?

³ Mɛni he je nɛ e he hia nɛ waa ‘hyɛ wa hɛ mi tɛɛ’ ɔ? Kaa bɔ nɛ ke nɔ ko ngɛ nyɛɛe nɛ e ngɛ e se hyɛe nɛ e be nyɛe maa ya e hɛ mi tɛɛ ɔ, jã nɔuu kɛ̃ nɛ wa be nyɛe maa ya wa hɛ mi ngɛ Yehowa sɔmɔmi mi ke wa yaa nɔ nɛ wa susuɔ níhi nɛ ya nɔ ngɛ wa si himi mi be ko nɛ be ɔ he.​—Luka 9:62.

4. Mɛni he wa ma susu ngɛ ní kasemi nɛ ɔ mi?

⁴ Ngɛ ní kasemi nɛ ɔ mi ɔ, wa ma susu níhi etɛ nɛ ma nyɛ ma ha nɛ waa ya nɔ nɛ wa susu níhi nɛ ya nɔ ngɛ wa si himi mi ɔ a he. Lɔ ɔmɛ ji: (1) be kpakpahi nɛ wa ná be ko nɛ be ɔ he susumi, (2) abofu nɛ wa maa hɛɛ mi, kɛ (3) wa he nile nɛ maa bu wɔ fɔ tsɔ. Ke wa ngɛ ní nɛ ɔmɛ eko fɛɛ eko he susue ɔ, wa maa na bɔ nɛ Baiblo sisi tomi mlaahi maa ye bua wɔ nɛ wa ko ngɔ wa juɛmi kɛ ma “níhi nɛ ngɛ se ɔ” a nɔ, mohu ɔ, waa ngɔ wa juɛmi kɛ ma “níhi nɛ ngɛ hɛ mi ɔ” a nɔ.​—Filip. 3:13.

5. Mɛni nɛ Fiɛlɔ 7:10 tsɔɔ kaa e sɛ nɛ waa pee?

⁵ Kane Fiɛlɔ 7:10. Mo kadi kaa kuku nɛ ɔ de we ke tɔmi ngɛ he kaa wa ma bi ke: “Mɛni he je blema hi ɔ?” Ní kpakpahi nɛ wa ma kai ɔ ji nike ní nɛ je Yehowa ngɔ. Kuku ɔ de ke: “Ko bi ke, ‘Mɛni he je blema ngɔɔ pe mwɔnɛmwɔnɛ ɔ?’” Enɛ ɔ he ɔ, e sa nɛ waa hyɛ nɛ hi nɛ wa ko ngɔ wa sa si himi ɔ kɛ to mwɔnɛ ɔ si himi ɔ he nɛ wa susu kaa amlɔ nɛ ɔ, níhi puɛ kulaa. Baiblo sisi tsɔɔmi kpa ko tsɔɔ kuku nɛ ɔ sisi ke: “Ko bi kɔkɔɔkɔ ke, ‘Oo, mɛni he je nɛ níhi a mi hi wawɛɛ blema a?’ Nile be mi kaa wa ma bi sane nɛ ɔ.”

6. Mɛni he je nɛ nile be mi kaa wa maa hi susue kaa si himi ɔ hi ha wɔ blema pe mwɔnɛ ɔ? Mo ha enɛ ɔ he nɔ hyɛmi nɔ́.

⁶ Mɛni he je nɛ nile be mi kaa wa maa ya nɔ maa hi susue kaa wa sa si himi ɔ hi wawɛɛ? Jamɛ a susumi ɔ ma nyɛ ma ha nɛ wa kai ní kpakpahi nɛ ya nɔ ngɛ wa si himi mi blema a pɛ, nɛ wa hɛ maa je ní yayahi nɛ ba wa nɔ ɔ a nɔ. Moo lɛɛ mo susu Israel bi ɔmɛ a nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ he nɛ o hyɛ. Benɛ a je Egipt pɛ nɛ a hɛ je si fɔfɔɛ nɛ mi wa nɛ a ya je mi ngɛ lejɛ ɔ nɔ, nɛ a ngɔ a juɛmi kɛ ma ní kpakpa nɛ a ye ngɛ lejɛ ɔ mohu nɔ. A de ke: “Nyɛɛ hyɛ bɔ nɛ lo pueɔ si ngɛ Egipt nɛ a pee we he nɔ́ ko, nɛ wa yeɔ bɔ nɛ wa suɔ. Nyɛɛ hyɛ jamatlɛ ɔmɛ, atlɛ ɔmɛ, pui ɔ, kɛ sabola amɛ!” (4 Mose 11:5) Se e ji anɔkuale kaa níhi nɛ a ye ɔ “pueɔ si” nɛ a wui he hiɔ lo? Dɛbi. Israel bi ɔmɛ na nɔ́ wawɛɛ; a pee nyɔguɛhi kɛ ha Egipt bi ɔmɛ. (2 Mose 1:13, 14; 3:6-9) Se a hɛ je nɔ́ nɛ a na a nɔ, nɛ a suɔ nɛ a ya je a sa si himi ɔ mi ekohu. A hla kaa a kɛ a juɛmi maa ma ní kpakpahi nɛ a ná ngɛ a si himi mi be ko nɛ be ɔ nɔ mohu pe ní kpakpahi nɛ Yehowa pee ha mɛ ɔ nɔ. Yehowa bua jɔɛ a ní peepee nɛ ɔ he.​—4 Mose 11:10.

7. Mɛni ye bua nyɛmiyo ko nɛ e kɛ e juɛmi mɛ be kpakpahi nɛ e ná be ko nɛ be ɔ nɔ?

⁷ Mɛni ma nyɛ maa ye bua wɔ konɛ wa je wa juɛmi ngɛ be kpakpahi nɛ wa ná be ko nɛ be ɔ a nɔ? Mo susu nyɛmiyo ko nɛ e bɔni sɔmɔmi ngɛ Brooklyn Betel ngɛ jeha 1945 ɔ mi ɔ nɔ  hyɛmi nɔ́ ɔ he nɛ o hyɛ. Jeha komɛ a se ɔ, e kɛ nyɛminyumu ko nɛ lɛ hu e ngɛ sɔmɔe ngɛ Betel sɛ gba si himi mi, nɛ a tsa nɔ nɛ a sɔmɔ ngɛ lejɛ ɔ jehahi fuu. Se ngɛ jeha 1976 mi ɔ, e huno ɔ ba nu hiɔ. Nyɛmiyo ɔ tsɔɔ kaa benɛ e huno ɔ yɔse kaa e be kɛe nɛ e ma gbo ɔ, e wo lɛ ga ko nɛ maa ye bua lɛ ngɛ e gbenɔ se. E huno ɔ de ke: “Wa ná bua jɔmi wawɛɛ ngɛ wa gba si himi ɔ mi, nihi fuu ná we lɛ jã.” Se e huno ɔ wo lɛ he wami ke: “O hɛ be be kpakpahi nɛ wa ná be ko nɛ be ɔ a nɔ jee, se koo ngɔ o juɛmi kɛ ma lɔ ɔmɛ a nɔ. Se kɛ yaa kɛ yaa a, aywilɛho yemi ɔ maa ba si. Ko ha nɛ nɔ́ nɛ ba o nɔ ɔ nɛ ha nɛ o hi aywilɛho yee tsɔ, nɛ o kɔni mi hu ko jɔ̃. O bua nɛ jɔ be kpakpahi nɛ wa ná benɛ wa bla kɛ sɔmɔ Yehowa a he. . . . Níhi nɛ wa ma kai ɔ ji nike ní nɛ je Mawu ngɔ.” Ga womi nɛ ɔ ji ga womi kpakpa!

8. Mɛni se nami nɛ wa nyɛmiyo ɔ ná benɛ e kɛ e juɛmi mɛ be kpakpahi nɛ e ná be ko nɛ be ɔ nɔ ɔ?

⁸ Wa nyɛmiyo ɔ kɛ e huno ɔ ga womi ɔ tsu ní. E kɛ anɔkuale yemi sɔmɔ Yehowa kɛ ya si e gbenɔ mi. E gbo benɛ e ye jeha 92. Jehahi bɔɔ loko e ma gbo ɔ, e de ke: “Ke i hyɛ jeha 63 nɛ i kɛ tsu sɔmɔmi ní tsumi ɔ, i naa kaa i ná bua jɔmi ngɛ si himi mi.” Mɛni he je? E de ke: “Wa ma nyɛ ma ná si himi nɛ ngɛ bua jɔmi, ejakaa wa piɛɛ weku ko nɛ e mi bimɛ ngɛ bua jɔmi ɔ he, nɛ wa ngɛ hɛ kɛ nɔ fɔmi kaa waa kɛ mɛ maa hi paradeiso zugba a nɔ nɛ wa sɔmɔ wa Bɔlɔ ɔ, anɔkuale Mawu kake pɛ nɛ ji Yehowa a kɛ ya neneene.” * Wa ma nyɛ maa kase níhi babauu ngɛ nyɛmiyo nɛ ɔ nɛ e ngɔ e juɛmi kɛ ma Yehowa si womi ɔmɛ a nɔ ɔ ngɔ!

9. Kaa bɔ nɛ a tsɔɔ ngɛ 3 Mose 19:18 ɔ, mɛni be nɛ e he ma nyɛ maa wa ha wɔ wawɛɛ kaa wa maa ngmɛɛ sane komɛ a he?

⁹ Kane 3 Mose 19:18. Be komɛ ɔ, ke nɔ ko nɛ o kɛ lɛ ngɛ asafo ɔ mi, loo o huɛ ko, loo o weku no ko pee mo nɔdɔ nɔ́ ko ɔ, e he waa  kaa o kɛ maa ke lɛ. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, nyɛmiyo ko nɛ ngɛ asafo ɔ mi ɔ po nyɛmiyo ko nya kaa e ju e sika. Pee se ɔ, nɔ nɛ po nyɛmiyo ɔ nya a yɔse kaa e pee we nɛ hi, nɛ e ya kpa nyɛmiyo ɔ nɛ e po e nya kaa e ju e sika a pɛɛ. Nyɛmiyo ɔ nɛ a po e nya a mi mi fu, nɛ e nyɛ we nɛ e kpa sane ɔ he susumi. Anɛ o nu he jã hyɛ lo? Ke waa kɛ jamɛ a si fɔfɔɛ ɔ eko kpi hyɛ po ɔ, loloolo ɔ, wa ti nihi fuu ngɛ nɛ e he wa ha wɔ kaa wa maa ngmɛɛ sane komɛ a he.

10. Mɛni ma nyɛ maa ye bua wɔ ke e he wa ha wɔ kaa wa maa ngmɛɛ sane ko he?

¹⁰ Mɛni ma nyɛ maa ye bua wɔ ke e he wa ha wɔ kaa wa maa ngmɛɛ sane ko he? Nɔ́ nɛ e sa nɛ wa kai ji kaa Yehowa naa nɔ́ fɛɛ nɔ́. E le níhi tsuo nɛ wa ngɛ mi gblee, nɛ dami sane nɛ a yi wɔ ɔ hu piɛɛ he. (Heb. 4:13) E dɔɔ lɛ kaa wa gbleɔ níhi kaa jã mi. (Yes. 63:9) E wo si kaa e ma je nyagbahi nɛ dami sane nɛ a yi ɔ kɛ ba wa nɔ ɔ tsuo kɛ je.​—Kpoj. 21:3, 4.

11. Ke wa ngmɛɛ sanehi a he ɔ, kɛ wa náa he se ha kɛɛ?

¹¹ Wa suɔ nɛ wa kai hu kaa ke wa ngmɛɛ sanehi a he ɔ, wɔ nitsɛmɛ nɛ wa ma ná he se. Lɔ ɔ ji nɔ́ nɛ nyɛmiyo ɔ nɛ a po e nya a yɔse. Bɔɔbɔɔbɔɔ ɔ, e nyɛ nɛ e ngmɛɛ sane ɔ he. E yɔse kaa ke waa kɛ nihi a tɔmihi ke mɛ ɔ, Yehowa hu kɛ wa tɔmihi maa ke wɔ. (Mat. 6: 14) E le kaa nɔ́ nɛ nyɛmiyo ɔ pee lɛ ɔ dɛ, se kɛ̃ ɔ, e hla kaa e maa ngmɛɛ sane ɔ he. Nɛ nɔ́ nɛ je mi kɛ ba ji kaa wa nyɛmiyo ɔ bua jɔ, nɛ e nyɛ nɛ e kɛ e juɛmi ma Yehowa sɔmɔmi nɔ.

12. Mɛni nɛ wa kaseɔ ngɛ 1 Yohane 3:19, 20 ɔ mi?

¹² Kane 1 Yohane 3:19, 20. Wɔ tsuo wa he nile buɔ wɔ fɔ be komɛ. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, ni komɛ a he nile buɔ mɛ fɔ ngɛ níhi nɛ a pee loko a ba kase anɔkuale ɔ he. Ni komɛ hu a he nile buɔ mɛ fɔ ngɛ tɔmi ko nɛ a tɔ̃ ngɛ a baptisimi se ɔ he. Nɔ́ nɛ ɔ pɔ he wawɛɛ. (Rom. 3: 23) Ngɛ anɔkuale mi ɔ, wa suɔ nɛ waa pee nɔ́ nɛ da. Se “wɔ tsuo wa tɛɔ si si abɔ.” (Yak. 3:2; Rom. 7: 21-23) E ngɛ mi kaa wa sume nɛ wa he nile nɛ bu wɔ fɔ mohu lɛɛ, se lɔ ɔ hu ma nyɛ maa ye bua wɔ. Mɛni he je? Ejakaa ke wa he nile bu wɔ fɔ ɔ, lɔ ɔ maa wo wɔ he wami nɛ wa maa pee tsakemi, nɛ wa maa fia wa pɛɛ si kaa wa be yayami nɛ wa pee kɛ be ɔ pee hu.​—Heb. 12:12, 13.

13. Mɛni he je nɛ e sɛ nɛ wa he nile nɛ ya nɔ nɛ bu wɔ fɔ tsɔ?

¹³ Se kɛ̃ ɔ, wa he nile ma nyɛ maa bu wɔ fɔ tsɔ. Enɛ ɔ tsɔɔ kaa ke wa pee tsakemi nɛ Yehowa ngɔ wa tɔmi kɛ ke wɔ po ɔ, wa he nile yaa nɔ nɛ e buɔ wɔ fɔ. Ke e ba jã a, e ma nyɛ maa ye wɔ awi. (La 31:10; 38:3, 4) Ngɛ mɛni blɔ nɔ? Mo susu nyɛmiyo ko nɛ e he nile bu lɛ fɔ ngɛ ní yayahi nɛ e pee kɛ be ɔ nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ he nɛ o hyɛ. E de ke: “I nu he kaa i be nyɛe nɛ maa pee babauu ngɛ Yehowa sɔmɔmi mi, ejakaa eko ɔ, Yehowa be ye yi wami hee.” Wa kpɛti nihi fuu ma nyɛ maa nu he jã. Enɛ ɔ he ɔ, e sa nɛ waa hyɛ nɛ hi nɛ wa he nile ko bu wɔ fɔ tsɔ. Ke e ba jã a, Satan bua maa jɔ, nɛ e maa suɔ nɛ wa kpa Yehowa sɔmɔmi be mi nɛ Yehowa ngɔ wa tɔmi kɛ ke wɔ ɔ.​—Kɛ to 2 Korinto Bi 2:5-7, 11 ɔ he.

14. Kɛ wa maa pee kɛɛ kɛ ná nɔ mi mami kaa Yehowa suɔ nɛ e ngɔ wa tɔmihi kɛ ke wɔ?

¹⁴ Eko ɔ, loloolo ɔ, wa ma bi ke, ‘Kɛ ma pee kɛɛ kɛ le kaa Yehowa ngɔ ye tɔmi kɛ ke mi niinɛ?’ Ke o bi o he jamɛ a sane ɔ, lɔ ɔ tsɔɔ kaa Yehowa ma nyɛ maa ngɔ o tɔmi kɛ ke mo. Jeha komɛ nɛ be ɔ, Hwɔɔmi Mɔ ɔ de ke: “Eko ɔ, wa maa hi ní yayahi nɛ wa pee kɛ be ɔ pee ekohu, nɛ e ma nyɛ maa ba kaa wa nyɛ we nɛ waa ye gbɔjɔmi komɛ nɛ wa ngɛ loko wa bɔni Mawu sɔmɔmi ɔ a nɔ. . . . Ke e ba jã a, o kɔni mi nɛ ko jɔ̃. Ko susu kaa Yehowa be  nyɛe nɛ e kɛ o tɔmi ɔ nɛ ke mo. Lɔ ɔ ji susumi nɛ Satan suɔ nɛ o ná. Ke o kpale tɔ̃ tɔmi nɛ ɔmɛ ɔ, o yeɔ aywilɛho nɛ o mi mi fuɔ o he. Ke e ba jã a, lɔ ɔ tsɔɔ kaa pi nɔmlɔ yaya ji mo, nɛ Yehowa ma nyɛ maa ngɔ o tɔmi ɔ kɛ ke mo. Yaa nɔ nɛ o ba o he si nɛ o sɔle kɛ ha Mawu nɛ e ngɔ o tɔmi ɔ kɛ ke mo, e ye bua mo nɛ o ná he nile kpakpa, nɛ́ e ye bua mo konɛ o ko pee jamɛ a nɔ́ yayami ɔ hu. Kaa bɔ nɛ jokuɛ nɛ ngɛ nyagba yaa e papaa ngɔ nɛ e ya deɔ lɛ e nyagba a, mo hu moo ya nɔ nɛ o kɛ Yehowa nɛ sɛɛ o nyagba a he ní, nɛ akɛnɛ e dloomi ɔ hyɛ babauu he je ɔ, e maa ye bua mo kɛ da nyagba a nya.” *

15-16. Kɛ ni komɛ nu he ha kɛɛ benɛ a yɔse kaa Yehowa kɔni gbo we ngɛ a he ɔ?

¹⁵ Yehowa sɔmɔli fuu yɔse kaa Yehowa kɔni gbo we ngɛ a he, nɛ lɔ ɔ ha nɛ a tsui nɔ a mi. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, nyɛminyumu ko kane nyɛmiyo ko níhi a si kpami ngɛ Hwɔɔmi Mɔ ɔ mi. Nɔ́ nɛ e kane ɔ ta e tsui he wawɛɛ. Ngɛ jamɛ a níhi a si kpami ɔ mi ɔ, nyɛmiyo ɔ tsɔɔ kaa ní yayahi nɛ e pee kɛ be he je ɔ, e he wa ha lɛ kaa e ma he ye kaa Yehowa ma nyɛ maa suɔ lɛ. Nɛ jeha komɛ a se ngɛ e baptisimi se po ɔ, e ya nɔ nɛ e nu he jã. Se benɛ e susu kpɔmi nɔ́ ɔ he wawɛɛ ɔ, lɔ ɔ ye bua lɛ nɛ e ba he ye kaa Yehowa suɔ lɛ. *

¹⁶ Mɛni blɔ nɔ nɛ nyɛmiyo ɔ níhi a si kpami ɔ ye bua nyɛminyumu ɔ? Nyɛminyumu ɔ de ke: “Benɛ i wɛ ɔ, e he wa ha mi kaa ma kpa bɔmi nami he foni hyɛmi. Lingmi nɛ ɔ, i kpale ya hyɛ ekohu. I bi asafo mi nikɔtɔma amɛ a yemi kɛ buami, nɛ lɔ ɔ ye bua mi nɛ i nyɛ nɛ i ngɛ nyagba nɛ ɔ nya dae. Asafo mi nikɔtɔma amɛ ye bua mi nɛ i ná nɔ mi mami kaa Mawu suɔ mi, nɛ e suɔ nɛ e ngɔ ye tɔmi kɛ ke mi. Se be komɛ ɔ, i nuɔ he kaa ye he hia we, nɛ Yehowa be nyɛe nɛ e suɔ mi. [Nyɛmiyo nɛ ɔ] níhi a si kpami ɔ nɛ i kane ɔ ye bua mi wawɛɛ. Amlɔ nɛ ɔ, i yɔse kaa ke i susu kaa Mawu be nyɛe nɛ e ngɔ ye tɔmi kɛ ke mi ɔ, ngɛ blɔ ko nɔ ɔ, i ngɛ tsɔɔe kaa e Bi ɔ afɔle sami ɔ po be nyɛe ma je ye yayami ɔmɛ kɛ je. I po ba fahi nɛ tu nyɛmiyo ɔ níhi a si kpami ɔ he munyu ɔ kɛ je Hwɔɔmi Mɔ ɔ mi bɔ nɛ pee nɛ ma nyɛ ma kane lɛ si  abɔ nɛ ma pue ye yi mi tɛ ngɛ he be fɛɛ be nɛ ma nu he kaa Yehowa sume mi.”

17. Mɛni ye bua bɔfo Paulo nɛ e he nile bui lɛ fɔ tsɔ?

¹⁷ Níhi a si kpami nɛ ɔmɛ haa nɛ wa kaiɔ bɔfo Paulo. Loko e ma ba pee Kristofo no ɔ, e pee yayami komɛ nɛ hɛdɔ ngɛ he. Paulo kai níhi nɛ e pee kɛ be ɔ, se e susuu we he tsɔ. (1 Tim. 1:12-15) E he ye kaa kɛ gu kpɔmi afɔle sami ɔ nɔ ɔ, a ma nyɛ maa ngɔ e tɔmi kɛ ke lɛ, nɛ e na kpɔmi nɔ́ ɔ kaa e ji nike ní nɛ Mawu kɛ ha lɛ. (Gal. 2:20) Enɛ ɔ he ɔ, Paulo ha we nɛ e he nile nɛ ya nɔ nɛ e hi lɛ fɔ bue tsɔ, mohu ɔ, e kɛ ma e hɛ mi kaa e maa pee nɔ́ fɛɛ nɔ́ nɛ e ma nyɛ ngɛ Yehowa sɔmɔmi mi.

18. Mɛni wa kase ngɛ ní kasemi nɛ ɔ mi?

¹⁸ Mɛni nɛ wa kase ngɛ ní kasemi nɛ ɔ mi? (1) Ní kpakpahi nɛ wa ma kai ɔ ji nike ní nɛ je Yehowa ngɔ, se hwɔɔ se si himi ngɛ je ehe ɔ mi ɔ maa pee kpakpa kulaa pe be kpakpa nɛ wa ná be ko nɛ be ɔ. (2) Nihi maa pee níhi nɛ maa dɔ wɔ, se ke wa hla kaa waa kɛ nihi a tɔmihi maa ke mɛ ɔ, waa kɛ wa juɛmi ma nyɛ maa ma Yehowa sɔmɔmi nɔ amlɔ nɛ ɔ. (3) Ke wa he nile ngɛ wɔ fɔ bue tsɔ ɔ, e ma nyɛ ma ha nɛ wa be Yehowa sɔmɔe kɛ bua jɔmi. Enɛ ɔ he ɔ, kaa bɔ nɛ Paulo pee ɔ, e sa nɛ wɔ hu wa he ye kaa Yehowa ngɔ wa tɔmihi kɛ ke wɔ.

19. Kɛ wa pee kɛɛ kɛ le kaa ngɛ je ehe ɔ mi ɔ, wa be níhi nɛ ha nɛ wa ye aywilɛho ɔ kaie hu?

¹⁹ Wa ma nyɛ maa hi si kɛ ya neneene. Nɛ ngɛ je ehe ɔ mi ɔ, wa be níhi nɛ ha nɛ wa ye aywilɛho ɔ kaie. Baiblo ɔ de ke: “A be blema ní ɔmɛ kaie hu.” (Yes. 65:17) Moo po he foni nɛ o hyɛ: Wa ti ni komɛ ngɛ Yehowa asafo ɔ mi nɛ wa bwɔ, se ngɛ je ehe ɔ mi ɔ, wa maa pee nihewi kɛ yihewi ekohu. (Hiob 33:25) Enɛ ɔ he ɔ, nyɛ ha nɛ waa fia wa pɛɛ si kaa wa ma je wa juɛmi kɛ je níhi nɛ a ya nɔ ngɛ wa si himi mi be ko nɛ be ɔ nɔ, nɛ waa kɛ wa juɛmi nɛ ma je ehe ɔ, kɛ nɔ́ nɛ wa ma nyɛ maa pee konɛ wa nyɛ nɛ waa su je ehe ɔ mi ɔ nɔ!