1. Ke a ke nɔ ko naa nɔ mɔbɔ ɔ, mɛni ma nyɛ maa ba wa juɛmi mi?

KE A ke nɔ ko naa nɔ mɔbɔ ɔ, eko ɔ, wa maa na nɔ ɔ kaa e mi mi jɔ, e tsui mi jɔ, e mi mi sãa lɛ ngɛ nihi a he, nɛ e peeɔ nɔ kpakpa. Jehanɛ hu ɔ, Samaria no mɔbɔ nalɔ ɔ nɛ Yesu tu e he munyu ɔ hu ma nyɛ maa ba wa juɛmi mi. Nyumu ɔ nɛ je ma kpa nɔ ɔ “na” Yuda no ɔ nɛ juli kongo lɛ ɔ “mɔbɔ.” Yuda no ɔ nɛ a kongo lɛ ɔ “ní pee [Samaria no ɔ] mɔbɔ,” nɛ e to blɔ nya konɛ a hyɛ e nɔ. (Luka 10:29-37) Nɔ́ he tomi nɔ́ nɛ ɔ haa nɛ wa naa Mawu su ko nɛ sa kadimi nɛ ji mɔbɔ nami. Yehowa naa wɔ mɔbɔ ejakaa e suɔ wɔ, nɛ e naa wɔ mɔbɔ ngɛ blɔ slɔɔtohi a nɔ daa ligbi.

2. Mɛni ji blɔ kpa nɛ a guɔ nɔ kɛ naa nɔ mɔbɔ?

² Blɔ kpa ko hu ngɛ nɛ nɔ ko ma nyɛ maa gu nɔ kɛ na nɔ mɔbɔ. Eko ɔ, nɔ nɛ e naa nɔ mɔbɔ ɔ maa mwɔ e yi mi kpɔ kaa e be nɔ ko nɛ e tɔ̃ nɛ e sa nɛ a gbla e tue ɔ tue gblae. Yehowa hu guu blɔ nɛ ɔ nɔ kɛ naa wɔ mɔbɔ. La polɔ ɔ de ke, “E gbla we wa tue bɔ nɛ sa wɔ.” (La 103:10) Be komɛ hu ɔ, Yehowa gblaa nɔ ko nɛ e pee yayami nɛ hɛdɔ ngɛ he ɔ tue wawɛɛ.

3. Mɛni sane bimihi a he wa ma susu?

³ Ngɛ ní kasemi nɛ ɔ mi ɔ, wa ma susu sane bimi etɛ nɛ ɔmɛ a he: Mɛni he je nɛ Yehowa naa nɔ mɔbɔ ɔ? Anɛ tsakpa ko ngɛ tsɔsemi nɛ mi wa kɛ mɔbɔ nami a kpɛti lo? Nɛ mɛni ma nyɛ maa ye bua wɔ nɛ waa na nihi mɔbɔ? Nyɛ ha nɛ waa hyɛ bɔ nɛ Mawu Munyu ɔ ha sane bimi nɛ ɔmɛ a heto ha.

4. Mɛni he je nɛ Yehowa naa nɔ mɔbɔ ɔ?

⁴ Yehowa naa nɔ mɔbɔ ejakaa e suɔ wɔ. Bɔfo Paulo ngma ke, Mawu “mɔbɔ nami ɔ hiɛ babauu.” Ngɛ ngmami nɛ ɔ mi ɔ, Paulo tsɔɔ kaa Mawu naa nɔ mɔbɔ akɛnɛ e ha adesahi nɛ a yi mluku nɛ a pɔ mɛ nu ɔ hiɔwe hɛ nɔ kami ɔ. (Efe. 2:4-7) Se Yehowa mɔbɔ nami ɔ yaa tsitsaa pe jã. La polɔ David de ke: ‘Yehowa  peeɔ nɔ tsuaa nɔ kpakpa, nɛ e nuɔ nɔ́ he ha níhi tsuo nɛ e bɔ ɔ.’ (La 145:9) Akɛnɛ Yehowa suɔ adesahi he je ɔ, e naa nɔ mɔbɔ ke e he ba hia nɛ e pee jã.

5. Mɛni blɔ nɔ Yesu gu kɛ le kaa e Tsɛ ɔ naa nɔ mɔbɔ?

⁵ Yesu le bɔ nɛ Yehowa naa nɔ mɔbɔ ha pe nɔ fɛɛ nɔ. Yehowa kɛ Yesu hi hiɔwe jehahi babauu loko Yesu ba zugba a nɔ. (Abɛ 8:30, 31) Yesu na bɔ nɛ e Tsɛ ɔ na adesahi nɛ a ji yayami peeli ɔ mɔbɔ ha si abɔ. (La 78:37-42) Ke Yesu ngɛ ní tsɔɔe ɔ, behi fuu ɔ, e haa nɛ nihi naa e Tsɛ ɔ su kpakpa nɛ ɔ.

6. Mɛni blɔ nɔ nɛ Yesu ha nɛ wa na kaa e Tsɛ ɔ naa nɔ mɔbɔ?

⁶ Ngɛ ní kasemi nɛ sɛ hlami ɔ mi ɔ, Yesu ngɔ nɔ́ he tomi nɔ́ nɛ kɔɔ bi ko bɔlɔ ɔ he ɔ kɛ tsɔɔ bɔ nɛ Yehowa naa nɔ mɔbɔ ha a mi. Yesu tsɔɔ kaa binyumu ɔ je we mi nɛ “e ya ba e je mi basabasa nɛ e kɛ kpata e weto ní ɔ hɛ mi.” (Luka 15:13) Pee se ɔ, e pia e he, e ba e he si nɛ e kpale kɛ ba we mi. Kɛ e tsɛ ɔ pee e ní ha kɛɛ? E kɛ we nɛ e na bɔ nɛ e tsɛ ɔ pee e ní ha. Yesu de ke: “Benɛ [binyumu ɔ] ngɛ blɔ nɔ tsitsaa kɛ ma a, e tsɛ ɔ hɛ ngmɛ gba e nɔ, nɛ e ní pee lɛ mɔbɔ, nɛ e kɛ fo ya fua lɛ, nɛ e fĩɔ e nya he.” Bitsɛ ɔ pue we e bi ɔ hɛ mi si, mohu ɔ, e na lɛ mɔbɔ nɛ e ngɔ e tɔmi kɛ ke lɛ nɛ e nya e he kɛ ba we ɔ mi ekohu. Bi ko bɔlɔ ɔ pee yayami nɛ hɛdɔ ngɛ he, se akɛnɛ e tsake e tsui he je ɔ, e tsɛ ɔ ngɔ e yayami kɛ ke lɛ. Yehowa ji bitsɛ ɔ nɛ e naa nɔ mɔbɔ ngɛ nɔ́ he tomi nɔ́ ɔ mi ɔ nɛ. Yesu ngɔ nɔ́ he tomi nɔ́ nɛ taa nɔ tsui he nɛ ɔ kɛ tsɔɔ bɔ nɛ e Tsɛ ɔ pee klaalo kaa e kɛ yayami peeli nɛ a tsake a tsui niinɛ ɔ a he yayami maa ke mɛ ha.—Luka 15:17-24.

7. Ngɛ mɛni blɔ nɔ nɛ bɔ nɛ Yehowa naa nɔ mɔbɔ ha a tsɔɔ kaa e le ní?

⁷ Yehowa naa nɔ mɔbɔ ejakaa e juɛmi mi kuɔ pe nɔ fɛɛ nɔ. Yehowa mwɔɔ yi mi kpɔhi nɛ maa hi ha e nibɔ níhi tsuo be fɛɛ be. Baiblo ɔ de ke, “juɛmi ɔ nɛ je hiɔwe ɔ . . . e hyi tɔ kɛ mɔbɔ nami kɛ yiblii kpakpahi.” (Yak. 3:17) Kaa bɔ nɛ tsɛ nɛ ngɛ suɔmi ɔ peeɔ ɔ, Yehowa le kaa ke e na e sɔmɔli mɔbɔ ɔ, a ma ná he se. (La 103:13; Yes. 49:15) E ngɛ mi kaa wa yi mluku mohu lɛɛ, se Yehowa mɔbɔ nami ɔ ha nɛ wa ngɛ hɛ nɔ kami. Akɛnɛ Yehowa juɛmi mi kuɔ wawɛɛ he je ɔ, e naa mɔbɔ be fɛɛ be ke e he ba hia nɛ e pee jã. Se Yehowa le be nɛ e sɛ kaa e na nɔ mɔbɔ. Akɛnɛ Yehowa le ní he je ɔ, ke e he ba hia nɛ e gbla yayami peelɔ ko tue kɛ tsɔɔ kaa e kplɛɛ we nɔ́ nɛ nɔ ɔ pee ɔ nɔ ɔ, e peeɔ jã.

8. Mɛni nɛ e he hia nɛ a pee be komɛ, nɛ mɛni he je?

⁸ Ngɔɔ lɛ kaa Mawu sɔmɔlɔ ko hla kaa e maa  ba e je mi ngɛ blɔ yaya nɔ. Mɛni e sa nɛ waa pee? Mumi ɔ wo Paulo he wami nɛ e ngma ke, ‘nyɛɛ kɛ lɛ nɛ kpa bɔmi.’ (1 Kor. 5:11) A fieeɔ yayami peeli nɛ a tsakee we a tsui ɔ kɛ jeɔ asafo ɔ mi. A peeɔ jã konɛ a kɛ po wa nyɛmimɛ anɔkualetsɛmɛ a he piɛ, nɛ a kɛ tsɔɔ kaa Yehowa blɔ ɔmɛ ngɛ klɔuklɔu. Se ni komɛ susu kaa ke a fiee nɔ ko kɛ je asafo ɔ mi ɔ, e tsɔɔ kaa Mawu nɛ lɛ mɔbɔ. Se anɛ e ji anɔkuale lo? Nyɛ ha nɛ waa hyɛ.

9-10. Ngɛ Hebri Bi 12:5, 6 nya a, mɛni he je nɛ ke a fiee nɔ ko kɛ je asafo ɔ mi ɔ, e tsɔɔ kaa a na lɛ mɔbɔ ɔ? Ngɔɔ nɔ́ he tomi nɔ́ ko kɛ tsɔɔ mi.

⁹ Ke a fia adafi ngɛ asafo ɔ mi kaa nɔ ko nɛ wa le lɛ nɛ wa suɔ lɛ ɔ “pi Yehowa Odasefo no hu” ɔ, e dɔɔ wɔ wawɛɛ. Eko ɔ, wa ma bi ke, anɛ e he hia nɛ a fiee lɛ ngɛ asafo ɔ mi lo? Se anɛ nɔ fieemi tsɔɔ mɔbɔ nami niinɛ lo? Ee, e tsɔɔ jã. Ke nɔ ko hia tsɔsemi ɔ, nile ngɛ mi kaa a kɛ tsɔsemi nɛ sa ma ha lɛ kɛ tsɔɔ kaa a na lɛ mɔbɔ nɛ a suɔ lɛ. (Abɛ 13:24) Ke a fiee yayami peelɔ ko nɛ e tsakee we e tsui ngɛ asafo ɔ mi ɔ, anɛ e ma nyɛ maa ye bua lɛ nɛ e tsake e tsui lo? Ee. Nihi fuu nɛ a pee yayami nɛ hɛdɔ ngɛ he nɛ asafo mi nikɔtɔma amɛ mwɔ yi mi kpɔ nɛ a fiee mɛ kɛ je asafo ɔ mi ɔ a hɛ ba a he nɔ, a pee tsakemihi nɛ a kpale kɛ ba Yehowa ngɔ ekohu.—Kane Hebri Bi 12:5, 6.

¹⁰ Mo susu nɔ́ he tomi nɔ́ nɛ ɔ he nɛ o hyɛ. To nɔ hyɛlɔ ko yɔse kaa e jijɔ kake be he wami wawɛɛ. E le hu kaa loko e ma nyɛ maa ye bua jijɔ ɔ nɛ e ná tsami ɔ, ja e je lɛ ngɛ jijɔ kpa amɛ a kpɛti. Se jijɔhi suɔ nɛ a hi kuuhi a mi, a suɔ nɛ a piɛɛ jijɔ kpahi a he. Ke e piɛ a kpɛti nɔ kake pɛ ɔ, e ma nyɛ maa hao. Se akɛnɛ to nɔ hyɛlɔ ɔ suɔ nɛ jijɔ ɔ nɛ be he wami ɔ nɛ ná tsami he je ɔ, e je lɛ ngɛ jijɔ kpa amɛ a kpɛti. Anɛ lɔ ɔ tsɔɔ kaa to nɔ hyɛlɔ ɔ yi mi wa lo? Dɛbi kulaa. E le kaa ke e ngmɛ jijɔ ɔ blɔ nɛ e hi jijɔ kpa amɛ a kpɛti ɔ, hiɔ ɔ ma nyɛ ma sã jijɔ kpa amɛ. Jijɔ ɔ nɛ be he wami nɛ to nɔ hyɛlɔ ɔ je kɛ je jijɔ kpa amɛ a kpɛti ɔ tsɔɔ kaa e ngɛ jijɔ kpa amɛ a he piɛ poe.—Kɛ to 3 Mose 13:3, 4 ɔ he.

11. (a) Ngɛ mɛni blɔ nɔ nɛ a ma nyɛ maa ngɔ nɔ nɛ a fiee lɛ ngɛ asafo ɔ mi ɔ kɛ to jijɔ nɛ e be he wami ɔ he? (b) Mɛni nɛ nihi nɛ a fiee mɛ ngɛ asafo ɔ mi ɔ ma nyɛ maa pee, nɛ mɛni yemi kɛ buami nɛ a ma nyɛ ma ná?

¹¹ Wa ma nyɛ maa ngɔ Kristofo no nɛ a fiee lɛ ngɛ asafo ɔ mi ɔ kɛ to jijɔ ɔ nɛ e be he wami ɔ he. Akɛnɛ huɛ bɔmi nɛ ngɛ e kɛ Yehowa a kpɛti ɔ puɛ he je ɔ, e ba pee kaa nɔ ko nɛ e be he wami. (Yak. 5:14) Kaa bɔ nɛ ke hiɔ nɛ sãa nɔ ngɛ nɔ ko he nɛ e ma nyɛ kɛ sã ni kpahi ɔ, jã nɔuu kɛ̃ nɛ ke huɛ bɔmi nɛ ngɛ nɔ ko kɛ Yehowa a kpɛti ɔ puɛ ɔ, e ma nyɛ ma ná ni kpahi a nɔ he wami. Enɛ ɔ he ɔ, ngɛ si fɔfɔɛ komɛ a mi ɔ, e he maa hia nɛ a je nɔ nɛ e be he wami ngɛ mumi mi ɔ ngɛ nyɛmimɛ nɛ a ngɛ asafo ɔ mi ɔ a kpɛti. Tsɔsemi nɛ ɔ tsɔɔ kaa Yehowa suɔ nyɛmimɛ nɛ a ngɛ asafo ɔ mi ɔ, nɛ eko ɔ, e ma nyɛ maa ye bua yayami peelɔ ɔ nɛ e na kaa nɔ́ nɛ e pee ɔ hí, nɛ e tsake e tsui. Ke a fiee nɔ ko ngɛ asafo ɔ mi po ɔ, e ma nyɛ maa ba asafo mi kpehi konɛ e ná Baiblo tsɔɔmihi nɛ ma nyɛ ma ha nɛ e hemi kɛ yemi ɔ mi nɛ wa ekohu. Jehanɛ hu ɔ, e ma nyɛ ma ba ngɔ wa womi ɔmɛ nɛ e kase, nɛ e ma nyɛ maa hyɛ JW Brɔɔdkastin ɔ ngɛ e dɛ he. Ke asafo mi nikɔtɔma amɛ na kaa e ngɛ tsakemihi pee ɔ, a ma nyɛ maa wo lɛ ga be komɛ nɛ a kɛ blɔ tsɔɔmi ma ha lɛ konɛ e nyɛ nɛ e dla e kɛ Yehowa a kpɛti huɛ bɔmi ɔ. Enɛ ɔ maa ye bua konɛ a nyɛ nɛ a ngɔ lɛ ngɛ asafo ɔ mi ekohu. *

12. Mɛni nɛ asafo mi nikɔtɔma amɛ ma nyɛ maa pee kɛ tsɔɔ kaa a suɔ yayami peelɔ ɔ nɛ e tsakee we e tsui ɔ nɛ a na lɛ mɔbɔ?

 ¹² Nɔ́ ko nɛ e he hia nɛ e sa nɛ wa kadi ji kaa yayami peeli nɛ a tsakee we a tsui ɔ pɛ nɛ a fieeɔ kɛ jeɔ asafo ɔ mi. Asafo mi nikɔtɔma amɛ le kaa yi mi kpɔ nɛ a maa mwɔ kaa a fiee nɔ ko ngɛ asafo ɔ mi ɔ ji hɛdɔ sane, enɛ ɔ he ɔ, a kɛ fiɛ we kulaa. A le kaa Yehowa tsɔseɔ nɔ “bɔ nɛ sa.” (Yer. 30:11) A suɔ a nyɛmimɛ ɔmɛ, nɛ a sume nɛ a pee nɔ́ ko nɛ maa ye mɛ awi ngɛ mumi mi. Be komɛ ɔ, e ma bi nɛ a je yayami peelɔ ko kɛ je asafo ɔ mi kɛ tsɔɔ kaa a suɔ lɛ nɛ a na lɛ mɔbɔ.

13. Mɛni he je nɛ e he ba hia nɛ a fiee nɔ ko ngɛ Korinto asafo ɔ mi ɔ?

¹³ Mo susu nɔ́ nɛ bɔfo Paulo pee ngɛ yayami peelɔ ko nɛ e tsakee we e tsui ngɛ kaseli ɔmɛ a be ɔ mi ɔ he nɛ o hyɛ. Kristofo no ko nɛ ngɛ Korinto ɔ ngɛ e tsɛ yo ngɔe. E ji nɔ́ ko nɛ ngɛ nyakpɛ wawɛɛ! Yehowa bɔ Israel bi ɔmɛ kɔkɔ ngɛ sane nɛ ɔ he. E de ke: “Ke nɔ ko kɛ e tsɛ e yo na bɔmi ɔ, e pue e tsɛ ɔ hɛ mi si. Á gbe nyumu ɔ kɛ yo ɔ tsuo.” (3 Mose 20:11) Ngɛ anɔkuale mi ɔ, Paulo be nyɛe ma ha nɛ a gbe nyumu ɔ. Se e kɛ blɔ tsɔɔmi ha Korinto asafo ɔ kaa a fiee lɛ ngɛ asafo ɔ mi. Nyumu ɔ ní peepee ɔ ngɛ nyɛmimɛ kpahi nɛ a ngɛ asafo ɔ mi ɔ a nɔ he wami náe. A kpɛti ni komɛ po susu kaa tsa pi tɔmi nɛ hɛdɔ ngɛ he ji lɔ ɔ!—1 Kor. 5:1, 2, 13.

14. Mɛni Paulo pee kɛ tsɔɔ kaa e na nyumu ɔ nɛ a fiee lɛ ngɛ Korinto asafo ɔ mi ɔ mɔbɔ, nɛ mɛni he je? (2 Korinto Bi 2:5-8, 11)

¹⁴ Be komɛ a se ɔ, Paulo ba le kaa nyumu ɔ pee tsakemi nguahi ngɛ e si himi mi. Yayami peelɔ nɛ ɔ tsake e tsui nitsɛnitsɛ! E ngɛ mi kaa yayami peelɔ ɔ gbe asafo ɔ he guɛ mohu lɛɛ, se Paulo de asafo mi nikɔtɔma amɛ kaa e sume nɛ e tu nɔ́ nɛ ɔ he munyu “veveeve tsɔ.” E de mɛ ke: “Nyɛɛ je mi mi himi mi nɛ nyɛɛ ngɔ kɛ pa lɛ . . . nɛ́ nyɛɛ wo e bua.” Mo kadi nɔ́ he je nɛ Paulo de jã a. E de ke: “Konɛ aywilɛho yemi sɔuu nɛ ko ba gbe lɛ.” Paulo mi mi sã lɛ ngɛ nyumu ɔ nɛ e tsake e tsui ɔ he. Paulo sume nɛ e na kaa nyumu ɔ hao wawɛɛ tsɔ, nɛ e kɔni mi jɔ̃ akɛnɛ e pee yayami ɔ he je. Ke e ba lɛ jã a, eko ɔ, lɔ ɔ be hae nɛ e bi nɛ a ngɔ e yayami kɛ ke lɛ.—Kane 2 Korinto Bi 2:5-8, 11.

15. Mɛni blɔ nɔ asafo mi nikɔtɔma amɛ guɔ kɛ tsɔseɔ nɔ ko wawɛɛ nɛ jamɛ a be ɔ mi nɔuu ɔ, a jeɔ mɔbɔ nami kpo?

¹⁵ Asafo mi nikɔtɔma amɛ jeɔ mɔbɔ nami kpo kɛ tsɔɔ kaa a ngɛ Yehowa kasee. Ke e he ba hia nɛ a tsɔse yayami peelɔ ko wawɛɛ ɔ, a peeɔ jã, se ke e he ba hia nɛ a na lɛ mɔbɔ hu a peeɔ jã. Ke asafo mi nikɔtɔma amɛ kɛ tsɔsemi ko ha we  yayami peelɔ ko kulaa a, lɛɛ e tsɔɔ kaa a je we mɔbɔ nami kpo, mohu ɔ, a ngɛ yayami peemi nɔ kplɛɛe ngɛ asafo ɔ mi. Se asafo mi nikɔtɔmahi pɛ nɛ e sa nɛ a je mɔbɔ nami kpo lo?

16. Ngɛ Abɛ 21:13 ɔ nya a, mɛni Yehowa maa pee nihi nɛ a nɛ ni kpahi mɔbɔ ɔ?

¹⁶ Kristofohi tsuo suɔ nɛ a je mɔbɔ nami kpo kaa Yehowa. Mɛni he je? Yi mi tomi kake ji kaa ke a je we mɔbɔ nami kpo kɛ tsɔɔ ni kpahi ɔ, Yehowa be mɛ tue bue. Baiblo ɔ de ke: “Nɔ fɛɛ nɔ nɛ tsiɔ e tue konɛ e ko nu ngmlaa nɛ nɔ nɛ e ní ngɛ mɔbɔ ɔ kpaa a, lɛ hu e ma tsɛ nɛ a be lɛ nɔ hee.” (Abɛ 21:13, NW.) Wa ti nɔ ko be nɛ e be suɔe nɛ Yehowa nɛ bu e sɔlemi tue, enɛ ɔ he ɔ, wa sume nɛ waa pee wa he nihi nɛ a nɛ nɔ mɔbɔ. Ke wa nyɛmi Kristofo no ngɛ nɔ́ nae ɔ, wa sume nɛ wa ma wa hɛ kɛ fɔ nɔ, mohu ɔ, be fɛɛ be ɔ, wa suɔ nɛ waa bu “ngmlaa nɛ nɔ nɛ e ní ngɛ mɔbɔ ɔ kpaa a” tue. Jã nɔuu kɛ̃ nɛ wa suɔ nɛ waa kɛ ga womi nɛ nyɛɛ se nɛ ɔ nɛ tsu ní: “Nɔ nɛ e nɛ nɔ mɔbɔ ɔ, a maa kojo lɛ nɛ a be lɛ mɔbɔ nae.” (Yak. 2:13) Ke wa baa wa he si nɛ wa kaiɔ bɔ nɛ e he hia nɛ a na wɔ mɔbɔ wawɛɛ ha a, e ma nyɛ maa wo wɔ he wami nɛ wɔ hu waa na nihi mɔbɔ. Wa suɔ nɛ wa je mɔbɔ nami kpo kɛ tsɔɔ yayami peelɔ ko nɛ e tsake e tsui nɛ e kpale kɛ ba asafo ɔ mi ɔ wawɛɛ.

17. Ngɛ mɛni blɔ nɔ nɛ Matsɛ David je mɔbɔ nami kpo?

¹⁷ Baiblo mi nɔ hyɛmi níhi ma nyɛ maa ye bua wɔ nɛ waa na nihi mɔbɔ konɛ wa ko pee kpɛii tsɔ. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, mo susu Matsɛ David he nɛ o hyɛ. Behi fuu ɔ, e jeɔ e tsui mi nɛ e naa nihi mɔbɔ. E ngɛ mi kaa Saul ngɛ hlae maa gbe lɛ mohu lɛɛ, se David na matsɛ nɛ Mawu pɔ lɛ nu ɔ mɔbɔ nɛ e yi e he lue loo e pee nɔ́ ko kɛ ye lɛ awi.—1 Sam. 24:9-12, 18, 19.

18-19. Mɛni si fɔfɔɛ enyɔ mi nɛ David je we mɔbɔ nami kpo kulaa?

¹⁸ Se kɛ̃ ɔ, tsa pi be fɛɛ be nɛ David je mɔbɔ nami kpo. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, be ko benɛ Nabal nɛ e peeɔ e ní basabasa a tu munyu kɛ si David nɛ e kua e kɛ e nyumu ɔmɛ niye ní hami ɔ, David muklii mi fu nɛ e mwɔ e yi mi kpɔ kaa e maa gbe Nabal kɛ nyumuhi tsuo nɛ a ngɛ e we ɔ mi ɔ. Se Nabal yo Abigail nɛ e mi mi jɔ nɛ e toɔ e tsui si ɔ he sɔ nɛ e kɛ niye ní ba ha David. Enɛ ɔ he ɔ, David gbi Nabal kɛ nyumuhi nɛ a ngɛ e we ɔ mi ɔ.—1 Sam. 25:9-22, 32-35.

¹⁹ Be ko hu ɔ, gbalɔ Natan de David sane ko nɛ kɔɔ nyumu niatsɛ ko nɛ e ya ju ohiatsɛ ko jijɔ nɛ e suɔ e sane wawɛɛ ɔ he. David muklii mi fu wawɛɛ nɛ e de ke: ‘I na Yehowa kaa nɔmlɔ nɛ pee nɔ́ nɛ ɔ, ja e gbo!’ (2 Sam. 12:1-6) David le nɔ́ nɛ Mose Mlaa a de. Ke julɔ ko ju nɔ ko jijɔ ɔ, e sa nɛ e bɔ he si eywiɛ kɛ ha nɔtsɛ ɔ. (2 Mose 22:1) Se David tsɔɔ kaa e sa nɛ a gbe nɔ ɔ. Kojomi nɛ ɔ nya wa wawɛɛ nitsɛ. Natan ngɛ David nɔ́ nɛ ɔ dee konɛ e kɛ ha nɛ e na kaa e pee yayami nɛ hɛdɔ ngɛ he pe nɔ́ nɛ niatsɛ ɔ pee ɔ po! Yehowa je mɔbɔ nami kpo kɛ tsɔɔ David kulaa pe bɔ nɛ David ko je mɔbɔ nami kpo kɛ tsɔɔ julɔ ɔ nɛ ngɛ Natan nɔ́ he tomi nɔ́ ɔ mi ɔ!—2 Sam. 12:7-13.

20. Mɛni wa ma nyɛ maa kase ngɛ David nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ mi?

 ²⁰ Mo kadi kaa benɛ David mi mi fu ɔ, e bu Nabal kɛ nyumuhi tsuo nɛ a ngɛ e we ɔ mi ɔ gbenɔ fɔ. Pee se ɔ, e bu nyumu nɛ Natan tu e he munyu ngɛ e nɔ́ he tomi nɔ́ ɔ mi ɔ hu gbenɔ fɔ. Se wa le David kaa nɔ ko nɛ e mi mi jɔ. Lɛɛ mɛni he je mɔ nɛ e kojo julɔ ɔ nɛ e nɛ lɛ mɔbɔ ɔ? Mo susu si fɔfɔɛ mi nɛ David ngɛ jamɛ a be ɔ he nɛ o hyɛ. Jamɛ a be ɔ, David he nile ngɛ lɛ fɔ bue. Ke nɔ ko kojoɔ ni kpahi nɛ mɔbɔ nami ko be mi ɔ, e tsɔɔ kaa huɛ bɔmi nɛ ngɛ e kɛ Yehowa a kpɛti ɔ ngɛ puɛe. Yesu kɛ kɔkɔ bɔmi nɛ mi wa ha e se nyɛɛli ɔmɛ nɛ e de ke: “Nyɛɛ jɔɔ nihi kojomi konɛ a ko kojo nyɛ; ejakaa bɔ nɛ nyɛ kojoɔ nihi ha a, jã nɛ a maa kojo nyɛ.” (Mat. 7:1, 2) Nyɛ ko ha nɛ waa pee wa he nihi nɛ a nɛ nɔ mɔbɔ, mohu ɔ, waa kase wa Mawu nɛ e “mɔbɔ nami ɔ hiɛ babauu” ɔ.

21-22. Mɛni ji ní komɛ nɛ wa ma nyɛ maa pee kɛ tsɔɔ kaa wa naa nihi mɔbɔ?

²¹ Mɔbɔ nami ɔ, pi he numi ko kɛkɛ. Nihi nɛ a naa nɔ mɔbɔ ɔ, a yeɔ bua nɔ. Wɔ tsuo wa ma nyɛ ma hla nihi nɛ a hia yemi kɛ buami ngɛ wa weku ɔ, asafo ɔ kɛ wa kpɔ ɔ mi nɛ waa ye bua mɛ. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, blɔhi fuu ngɛ nɛ wa ma nyɛ maa gu nɔ kɛ na nihi mɔbɔ. Anɛ nɔ ko hia bua womi lo? Anɛ wa ma nyɛ maa pee nɔ ko kɛ ye bua lɛ, kaa eko ɔ, wa ma ha lɛ niye ní loo wa maa pee nɔ́ ko kɛ ye bua lɛ lo? Anɛ nɔ ko nɛ a ngɔ lɛ ngɛ asafo ɔ mi ekohu ɔ maa hia huɛmɛ kpakpahi nɛ a maa wo lɛ he wami lo? Anɛ wa ma nyɛ maa ngɔ sane kpakpa a kɛ wo ni kpahi a bua lo? Enɛ ɔ ji blɔ komɛ nɛ e hi nɛ wa ma nyɛ maa gu nɔ kɛ na nɔ fɛɛ nɔ mɔbɔ.—Hiob 29:12, 13; Rom. 10:14, 15; Yak. 1:27.

²² Ke wa na kaa ni komɛ hia yemi kɛ buami nɛ ɔ, wa ma nyɛ maa gu blɔhi fuu a nɔ kɛ na mɛ mɔbɔ. Ke wa na nɔ ko mɔbɔ ɔ, wa hiɔwe Tsɛ ɔ nɛ ji Mawu nɛ e “mɔbɔ nami ɔ hiɛ babauu” ɔ bua jɔɔ!