1, 2. (a) Mɛni ní tsumi nɛ he wa nɛ fɔɔ si ngɛ fɔli a kuɛ nɔ, nɛ mɛni maa ye bua mɛ konɛ a nyɛ nɛ a tsu ní tsumi nɛ ɔ? (b) Mɛni níhi eywiɛ a he wa ma susu?

NƆ KO kɛ e yo nɛ a ngɛ France ɔ de ke: “Wa he ye kaa Yehowa ngɛ, se lɔ ɔ tsɔɔ we doo kaa wa bimɛ ɔmɛ hu ma he ye.” A de hu ke: “Hemi ke yemi pi nɔ́ ko nɛ a kɛ fɔɔ nɔ. Wa bimɛ ɔmɛ náa hemi kɛ yemi bɔɔbɔɔbɔɔ.” Nyɛminyumu ko nɛ ngɛ Australia a de ke: “Ní tsumi nɛ he wa pe kulaa ji kaa o maa ye bua o bi konɛ e hemi kɛ yemi ɔ mi nɛ wa. E biɔ nɛ o pee nɔ́ fɛɛ nɔ́ nɛ o ma nyɛ. Ke o bi ɔ bi mo sane ko nɛ o ha lɛ heto ɔ, e ma nyɛ maa pee mo kaa e nu sisi. Se pee se ɔ, kɛkɛ e kpale ba bi mo jamɛ a sane ɔ nɔuu! Eko ɔ, heto nɛ o ma ha o bi ɔ mwɔnɛ ɔ nɛ e bua maa jɔ he ɔ, hwɔɔ se ɔ, e bua be he jɔe. Eko ɔ, e ma bi nɛ nyɛ susu ní komɛ a he si abɔ.”

² Ke fɔlɔ ji mo ɔ, anɛ be komɛ ɔ, e peeɔ mo kaa o be nyɛe nɛ o tsɔɔ o bimɛ ɔmɛ ní konɛ ke a wa a, a ná hemi kɛ yemi nɛ mi wa lo? Ngɛ anɔkuale mi ɔ, wa ti nɔ ko nɔ ko be nyɛe nɛ e ngɔ lɛ nitsɛ e he wami kɛ tsu ní tsumi nɛ ɔ! (Yer. 10:23) Se ke waa kɛ Mawu blɔ tsɔɔmi tsu ní ɔ, wa ma nyɛ maa ye manye. Mo ha nɛ wa susu níhi eywiɛ nɛ o ma nyɛ maa pee kɛ ye bua o bimɛ nɛ a ná hemi kɛ yemi nɛ mi wa a he: (1) Moo le o bimɛ ɔmɛ saminya. (2) Moo je o tsui  mi kɛ tsɔɔ mɛ ní. (3) Moo ngɔ nɔ́ hetomi níhi nɛ sa kɛ tsu ní. (4) Moo to o tsui si nɛ o sɔle.

3. Mɛni blɔ nɔ fɔli ma nyɛ maa gu kɛ kase Yesu ke a ngɛ a bimɛ ní tsɔɔe?

³ Yesu yi gbeye kaa e ma bi e kaseli ɔmɛ nɔ́ nɛ a heɔ yeɔ. (Mat. 16:13-15) Moo kase Yesu. E hi kaa o ma hla be nɛ sa, nɛ o bimɛ ɔmɛ maa suɔ kaa a je a juɛmi kpo, nɛ o kɛ mɛ nɛ sɛɛ ní. Níhi nɛ nyɛ ma nyɛ maa sɛɛ he ní ɔ ekomɛ ji níhi nɛ a nui sisi saminya, aloo e haa nɛ a yi mi peeɔ mɛ sikɔsikɔ. Nyɛminyumu ko nɛ ye jeha 15 nɛ ngɛ Australia a de ke: “Papaa kɛ mi pɔɔ ye hemi kɛ yemi ɔ he susumi, nɛ e yeɔ bua mi konɛ ma susu níhi a he. E biɔ mi ke: ‘Mɛni Baiblo ɔ tsɔɔ?’ ‘Anɛ o heɔ nɔ́ nɛ Baiblo ɔ tsɔɔ ɔ yeɔ lo?’ ‘Mɛni he je nɛ o heɔ yeɔ?’ E suɔ nɛ ma ngɔ imi nitsɛ ye munyu kɛ ha heto, se pi nɛ ma tĩ e munyu, aloo ye yayo munyu ɔ mi. Benɛ i ngɛ wae ɔ, a haa nɛ i tsɔɔ ye heto ɔmɛ a mi.”

4. Mɛni he je nɛ e sɛ nɛ fɔli nɛ a bu a bi ko sane bimi kaa e he hia we ɔ? Mo ha enɛ ɔ he nɔ hyɛmi nɔ́.

⁴ Ke o bi ko nui nɔ́ ko nɛ o ngɛ lɛ tsɔɔe ɔ sisi amlɔ nɔuu ɔ, o mi mi ko fu, nɛ o kɛ lɛ ko sã nya. Moo to o tsui si nɛ o ye bua lɛ nɛ e susu sane ɔ he. Bitsɛ ko de ke: “Moo bu o bi ɔ sane bimi ɔmɛ kaa nɔ́ nɛ he hia. Nɛ ko susu kaa a he hia we tsɔ. Ke o bi ɔ bi mo sane ko nɛ o bua jɔɛ he po ɔ, ko ma o hɛ kɛ fɔ nɔ.” Ngɛ anɔkuale mi ɔ, e hi kaa o bi ɔ ma bi mo sanehi, ejakaa lɔ ɔ tsɔɔ kaa e suɔ nɛ e nu nɔ́ ko sisi. Benɛ Yesu ye jeha 12 po ɔ, e bi sanehi nɛ a he hia wawɛɛ. (Kane Luka 2:46.) Nyumuyo ko nɛ e ye jeha 15 nɛ e ngɛ Denmark ɔ de ke, “benɛ i de ye fɔli kaa i he we yi kaa wa jami ɔ ji anɔkuale jami ɔ, a hao mohu lɛɛ, se a mi mi fu we. A kɛ Baiblo ɔ ha ye sane bimi ɔmɛ tsuo a heto.”

5. Mɛni fɔli ma nyɛ maa pee kɛ tsɔɔ kaa nɔ́ nɛ a bimɛ ɔmɛ heɔ yeɔ ɔ he hia mɛ?

⁵ Moo le o bimɛ ɔmɛ saminya. Moo le a susumi, bɔ nɛ níhi peeɔ mɛ ha, kɛ níhi nɛ gbaa a nya. Ko susu kaa o bimɛ ɔmɛ ngɛ hemi kɛ yemi akɛnɛ a yaa asafo mi kpehi kɛ fiɛɛmi ɔ he je. Ke nyɛ ngɛ nɔ́ ko pee ɔ, moo bɔ mɔde kaa o kɛ mɛ maa susu mumi mi níhi a he. O kɛ mɛ nɛ pee kake kɛ sɔle, nɛ o wo a ta ngɛ o sɔlemi mi. Moo bɔ mɔde nɛ o yɔse níhi nɛ haa nɛ e he waa ha mɛ kaa a maa ye Yehowa anɔkuale, nɛ o ye bua mɛ nɛ a tsu he ní.

6. Ke fɔli kase Baiblo ɔ saminya a, mɛni blɔ nɔ lɔ ɔ maa ye bua mɛ konɛ a tsɔɔ a bimɛ ní?

⁶ Yesu ji tsɔɔlɔ, nɛ akɛnɛ e suɔ Yehowa kɛ e Munyu ɔ, kɛ adesahi he je ɔ, nɔ́ nɛ e tsɔɔ mɛ ɔ sɛ a tsui mi. (Luka 24:32; Yoh. 7:46) Jã kɛ̃ nɛ ke fɔli suɔ a bimɛ ɔ, níhi nɛ a tsɔɔ mɛ ɔ maa sɛ a tsui mi. (Kane 5 Mose 6:5-8; Luka 6:45.) Enɛ ɔ he ɔ, fɔli, nyɛɛ kase Baiblo ɔ kɛ asafo womi ɔmɛ saminya. Nyɛɛ kase adebɔ he ní ngɛ asafo womi ɔmɛ a mi. (Mat. 6:26, 28) Ke nyɛ pee jã a, nyɛ maa le níhi fuu, nɛ suɔmi nɛ nyɛ ngɛ kɛ ha Yehowa a mi maa wa, nɛ e maa ye bua nyɛ konɛ nyɛ nyɛ nɛ nyɛɛ tsɔɔ nyɛ bimɛ ɔmɛ ní saminya.​—Luka 6:40.

7, 8. Ke fɔlɔ ko kaseɔ Baiblo ɔ mi anɔkuale ɔ, mɛni e sa kaa e pee? Mo ha enɛ ɔ he nɔ hyɛmi nɔ́.

⁷ Ke o kase Baiblo ɔ mi anɔkuale ɔ saminya a, lɔ ɔ maa wo mo he wami konɛ o kɛ o bimɛ nɛ sɛɛ he ní. O kɛ o bimɛ ɔmɛ nɛ sɛɛ Baiblo ɔ he ní be tsuaa be, se pi be nɛ nyɛ ngɛ nyɛ he dlae kɛ ha asafo mi kpehi aloo nyɛ ngɛ weku Mawu jami pee ɔ pɛ. Jehanɛ hu ɔ, e sɛ nɛ o kɛ ní sɛɛmi nɛ ɔ nɛ nyɛ o bimɛ ɔmɛ a nɔ, mohu ɔ, e sa nɛ a je a tsui mi, nɛ nyɛɛ pee lɛ daa. Nɔ ko kɛ e yo nɛ a ngɛ United States ɔ kɛ a weku ɔ sɛɛɔ Yehowa he ní daa. A peeɔ jã ke a na nibɔ ní aloo niye ní ko nɛ a bua jɔ he. Fɔli nɛ ɔmɛ de ke: “Wa deɔ wa bimɛ ɔmɛ kaa Yehowa suɔ wɔ nɛ e susuɔ wa he, nɛ lɔ ɔ he je nɛ e dlooɔ wɔ ní nɛ ɔmɛ ɔ nɛ.” Fɔli komɛ nɛ a ngɛ South Africa a hu kɛ a biyi enyɔ ɔmɛ pɔɔ ngmɔ mi yami. Ke a ya ngmɔ mi ɔ, a kɛ a bimɛ ɔmɛ susuɔ bɔ nɛ wu  ko nyɛɔ waa ba peeɔ tso ngua a he. Enɛ ɔ ngɛ nyakpɛ. Fɔli nɛ ɔmɛ de ke: “Wa bɔɔ mɔde kaa wa ma ha nɛ wa bimɛ ɔmɛ nɛ a na kaa wami he jua wa, nɛ e ngɛ nyakpɛ.”

⁸ Benɛ bitsɛ ko nɛ e ngɛ Australia a binyumu ye maa pee jeha nyɔngma a, e kɛ lɛ ya slaa si ngɛ blema níhi a to he ko. E ngɔ he blɔ nɛ ɔ kɛ ye bua e bi ɔ konɛ hemi kɛ yemi nɛ e ngɛ kaa Mawu lɛ bɔ níhi ɔ mi nɛ wa. Bitsɛ ɔ de ke: “Wa na blema wo mi lohwe nguangua komɛ a toto. Lohwe nɛ ɔmɛ ngɛ kaa ahua. Lohwe nɛ ɔmɛ ngɛ fɛu, se a ngɛ hwanyaa, nɛ nɔ́ ko be nɛ tsɔɔ kaa a tsake. Enɛ ɔ pee wɔ nyakpɛ wawɛɛ nitsɛ. Lɔ ɔ he ɔ, ke ní nyafinyafihi nɛ a be hwanyaa lɛ a tsakeɔ ba peeɔ ní nguanguahi ɔ, lɛɛ mɛni he je nɛ blema lohwe nɛ ɔmɛ ngɛ hwanyaa a? I kase nɔ́ ko ngɛ lohwe nɛ ɔmɛ a he wawɛɛ, nɛ i kɛ ye bi ɔ sɛɛ he ní.”

9. Mɛni he je nɛ e hi kaa o kɛ nɔ́ hetomi níhi ma tsu ní ɔ, nɛ kɛ binyɛ ko kpee enɛ ɔ he nɔ hyɛmi nɔ́ ha kɛɛ?

⁹ Yesu kɛ nɔ́ hetomi níhi pɔɔ ní tsumi. Nɔ́ hetomi ní nɛ e kɛ tsu ní ɔ sisi numi yi, e taa nɔ tsui he, nɛ e yi kaa nɔ ko ma kai. (Mat. 13:34, 35) Jokuɛwi poɔ níhi a he foni ngɛ a juɛmi mi wawɛɛ. Enɛ ɔ he ɔ, fɔli, nyɛɛ bɔ mɔde nɛ nyɛɛ kɛ nɔ́ hetomi níhi nɛ tsɔɔ nyɛ bimɛ ní. Binyɛ ko nɛ e ngɛ Japan ɔ pee jã. E ngɛ bimɛ nyumuwi enyɔ. Nɔ kake ye jeha kpaanyɔ nɛ nɔ kake hu ye jeha nyɔngma. E tsɔɔ e bimɛ ɔmɛ bɔ nɛ Yehowa pee kɔɔhiɔ ɔ saminya ha, kɛ bɔ nɛ lɔ ɔ tsɔɔ kaa e susuɔ wa he. Akɛnɛ e ngɛ hlae nɛ e binyumuwi ɔmɛ nɛ a nu sisi ɔ, e kɛ nyɔ nyu, sikli, kɛ milo pee nɔ́ hetomi nɔ́. E de jokuɛ nyumuwi ɔmɛ kaa a ti nɔ tsuaa nɔ nɛ pee tea ha lɛ. Binyɛ ɔ de ke: “A susuɔ ye he wawɛɛ, enɛ ɔ he ɔ, a pee lɛ saminya. Benɛ i bi mɛ kaa mɛni he je nɛ a to a tsui si kɛ pee lɛ saminya a, a tsɔɔ kaa a le bɔ nɛ i suɔ ye tea ha, nɛ a suɔ kaa a pee lɛ jã pɛpɛɛpɛ. I ha nɛ a na kaa Mawu hu le nɔ́ nɛ maa hi ha wɔ, enɛ ɔ he je nɛ e to e tsui si nɛ e ngɔ kɔɔhiɔ slɔɔtoslɔɔtohi kɛ wo je ɔ mi ɔ nɛ.” Nɔ́ hetomi nɔ́ nɛ ɔ nɛ e kɛ tsu ní ɔ sa wawɛɛ, ejakaa jokuɛ nyumuwi nɛ ɔmɛ wɛ, se a nu sisi saminya. Atsinyɛ jemi ko be he kaa a ma kai nɔ́ nɛ a kase ɔ daa!

10, 11. (a) Mɛni nɔ́ hetomi nɔ́ nɛ o kɛ ma nyɛ maa ye bua o bimɛ konɛ a he ye kaa Mawu ngɛ? (Moo hyɛ foni nɛ ngɛ ní kasemi ɔ sisije ɔ.) (b) Mɛni nɔ́ hetomi nɔ́ nɛ sa nɛ o kɛ tsu ní hyɛ?

¹⁰ O ma nyɛ maa ngɔ bɔ nɛ a peeɔ niye ní ko ha a kɛ ye bua o bimɛ konɛ a he ye kaa Mawu ngɛ. Ngɛ mɛni blɔ nɔ? O kɛ o bi ɔ ma nyɛ maa pee keeki aloo akpɔɔnɔɔ ko. Moo tsɔɔ lɛ nɔ́ he je nɛ e sa kaa nyɛɛ nyɛɛ blɔ tsɔɔmi nɛ a kɛ peeɔ keeki aloo akpɔɔnɔɔ ɔ se pɛpɛɛpɛ ɔ. Lɔ ɔ se ɔ, mo ha o bi ɔ tso yiblii ko kaa akutu, nɛ o bi lɛ ke: “Anɛ o le kaa ‘blɔ tsɔɔmi’ ko se nɛ a nyɛɛ kɛ pee tso yiblii nɛ ɔ lo?” Lɔ ɔ se ɔ, moo po akutu ɔ mi enyɔ, nɛ o ha lɛ wu ɔ kake. O ma nyɛ maa tsɔɔ lɛ kaa a “ngma” blɔ tsɔɔmi nɛ a kɛ pee akutu ɔ ngɛ wu ɔ mi, se bɔ nɛ a ngma lɛ ha a mi wa, nɛ e sisi numi yee pe bɔ nɛ a ngma womi nɛ a hyɛɔ nɔ kɛ peeɔ keeki ɔ. O ma nyɛ ma bi lɛ ke: “Ke nɔ ko lɛ ngma blɔ tsɔɔmi nɛ a kɛ peeɔ  keeki ɔ, lɛɛ mɛnɔ lɛ ngma blɔ tsɔɔmi nɛ a kɛ pee akutu ɔ mɔ?” Ke o bi ɔ wa a, o ma nyɛ maa tsɔɔ lɛ kaa a ngma blɔ tsɔɔmi nɛ a kɛ pee akutu ɔ, aloo akutu tso mluku ɔ ngɛ DNA ɔ mi. O kɛ o bi ɔ ma nyɛ ma susu nɔ́ hetomi níhi nɛ ngɛ womi nɛ ji The Origin of Life​—Five Questions Worth Asking ɔ ba fa 10 kɛ ya si 20 ɔ he.

¹¹ Fɔli fuu a bua jɔ he kaa a kɛ a bimɛ ma susu munyu nɛ ji “Was It Designed?” (Anɛ A Bɔ Lo?) nɛ baa ngɛ Awake! ɔ mi ɔ he. Ke a bimɛ ɔmɛ wɛ ɔ, a guɔ blɔ kpahi a nɔ kɛ tsɔɔ munyu nɛ ɔ mi konɛ e sisi numi ko ye ha mɛ. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, nɔ ko kɛ e yo nɛ a ngɛ Denmark ɔ ngɔ lohwe pɛlitsɛ ngɔ to kɔɔhiɔ mi lɛ he. Fɔli ɔmɛ de ke: “Kɔɔhiɔ mi lɛ ngɛ kaa lohwe pɛlitsɛ pɛpɛɛpɛ. Se anɛ kɔɔhiɔ mi lɛhi ngmɛɛ hlui nɛ a pɛɛ kɔɔhiɔ mi lɛ tsɔwitsɔwihi lo? Anɛ lohwe pɛlitsɛmɛ ngɛ blɔ pɔtɛɛ ko nɛ a guɔ nɔ kɛ ba maa zugba lo? Nɛ kɛ o kɛ kɔɔhiɔ mi lɛhi a pɛmi maa to lohwe pɛlitsɛ pɛmi he ha kɛɛ? Kɛ o susu kɛɛ? Nɔ nɛ pee kɔɔhiɔ mi lɛ, kɛ nɔ nɛ bɔ lohwe pɛlitsɛ ɔ, mɛnɔ nɛ ngɛ nile wawɛɛ?” Ke o kɛ o bimɛ susu níhi a he ngɛ blɔ nɛ ɔ nɔ ɔ, e ma nyɛ maa ye bua mɛ konɛ a ‘nu nɔ́ sisi,’ nɛ a ma he ye kaa Mawu ngɛ.​—Abɛ 2:10-12.

12. Ngɛ mɛni blɔ nɔ nɛ nɔ́ hetomi nɔ́ ma nyɛ maa ye bua bimɛ konɛ a ná hemi kɛ yemi ngɛ Baiblo ɔ mi?

¹² Ke o kɛ nɔ́ hetomi nɔ́ nɛ sa tsu ní ɔ, e ma ha nɛ hemi kɛ yemi nɛ o bimɛ ɔmɛ ngɛ kaa Baiblo ɔ da a mi maa wa. Kaa nɔ hyɛmi nɔ ɔ, mo ha nɛ wa susu Hiob 26:7 ɔ he. (Kane.) Mɛni blɔ nɔ o ma nyɛ maa gu kɛ tsɔɔ kaa Mawu mumi ɔ nɛ ha nɛ a ngma munyu nɛ ɔ? O ma nyɛ ma ha lɛ odasehi nɛ tsɔɔ jã. Se mɛni he je nɛ o ha we nɛ o bi ɔ nitsɛ nɛ e po níhi a he foni ngɛ e juɛmi mi ɔ? Mo ha nɛ o bi ɔ nɛ le kaa ngɛ Hiob be ɔ mi ɔ, telescope aloo kɔɔhiɔ mi lɛ nɛ a kɛ yaa oslami ɔ nɔ ɔ be. Jehanɛ hu ɔ, a le kaa nɔ́ ko nɛ e kle kaa zugba be nyɛe nɛ e kpla si nɛ nɔ́ ko hɛɛ we lɛ. O ma nyɛ ma ha jokuɛ ɔ nɛ ngɔ bɔɔlu aloo tɛ kɛ tsɔɔ bɔ nɛ e sa kaa nɔ́ ko nɛ hɛɛ nɔ́ tsuaa nɔ́ nɛ mi jɔɔ ɔ. Ke o gu blɔ nɛ ɔ nɔ kɛ tsɔɔ o bi ɔ ní ɔ, e maa na kaa Yehowa lɛ ha nɛ a ngma ní nɛ ɔmɛ ngɛ Baiblo ɔ mi kɛ fɔ si momoomo loko adesahi po ba le ɔ nɛ.​—Neh. 9:6.

13, 14. Mɛni blɔ nɔ fɔli ma nyɛ maa gu kɛ ye bua a bimɛ konɛ a na kaa e he hia nɛ a kɛ Baiblo sisi tomi mlaahi nɛ tsu ní?

¹³ E he hia wawɛɛ kaa o ma ha nɛ o bimɛ ɔmɛ nɛ a le kaa ke a kɛ Baiblo mi sisi tomi mlaahi tsu ní ɔ, a ma ná he se. (Kane La 1:1-3.) O ma nyɛ maa gu blɔhi fuu a nɔ kɛ pee jã. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, o ma nyɛ ma de o bimɛ ɔmɛ kaa a ngɔ lɛ kaa a yaa hi si ngɛ wo kpɔ ko nɛ e tsɔ e he banee nɔ, nɛ e sa nɛ a tsɔɔ nihi nɛ a maa suɔ kaa a kɛ mɛ maa hi lejɛ ɔ. Lɔ ɔ se ɔ, mo bi mɛ ke, “Ke a ma nyɛ maa hi si ngɛ tue mi jɔmi mi nɛ a bua nɛ jɔ ɔ, mɛni su lɛ e sa kaa a ti nɔ tsuaa nɔ nɛ ná?” Jehanɛ hu ɔ, o kɛ mɛ ma nyɛ ma susu ga womi nɛ nile ngɛ mi nɛ ngɛ Galatia Bi 5:19-23 ɔ he.

¹⁴ Enɛ ɔ ma nyɛ ma ha nɛ a kase ní enyɔ komɛ nɛ a he hia wawɛɛ. Kekleekle ɔ, Mawu sisi tomi mlaahi haa nɛ wa náa tue mi jɔmi nɛ waa kɛ nihi hiɔ si saminya. Nɔ́ nɛ ji enyɔ ɔ, Yehowa ngɛ wɔ tsɔsee mwɔnɛ ɔ konɛ wa nyɛ nɛ waa hi si ngɛ je ehe ɔ mi. (Yes. 54:13; Yoh. 17:3) O ma nyɛ maa ngɔ nɔ hyɛmi nɔ́ ko nɛ ngɛ wa womi ɔmɛ a mi ɔ kɛ ma oti nɛ ɔ nɔ mi. O ma nyɛ maa ngɔ munyu nɛ ji “Baiblo ɔ Tsakeɔ Nihi A Si Himi” nɛ jeɔ kpo ngɛ Hwɔɔmi Mɔ ɔ mi ɔ kɛ tsu ní. Aloo ke nɔ ko ngɛ o we asafo ɔ mi nɛ e pee tsakemi bɔ nɛ pee nɛ e sa Yehowa hɛ mi ɔ, o ma nyɛ ma ha nɛ e de o kɛ o bimɛ ɔmɛ e níhi a si kpami ɔ. Nɔ hyɛmi ní nɛ ɔmɛ ma ha nɛ a na kaa se nami ngɛ Baiblo sisi tomi mlaahi a he!​—Heb. 4:12.

15. Ke o ngɛ o bimɛ ní tsɔɔe ɔ, mɛni ji oti nɛ e sa kaa o kɛ ma o hɛ mi?

 ¹⁵ Oti ɔ ji: Ke o ngɛ o bimɛ ní tsɔɔe ɔ, ko ha nɛ ní kasemi ɔ nɛ gbe a nya. Mo susu blɔ kpahi a nɔ nɛ o ma nyɛ maa gu kɛ ha nɛ ní kasemi ɔ nɛ ngɔ ha mɛ ɔ he. Mo susu jeha nɛ a ye ɔ he, konɛ o ye bua mɛ nɛ a ngɔ a juɛmi kɛ to níhi a he. Mo ha nɛ ní kasemi ɔ nɛ pee bua jɔmi nɛ e wo nyɛ hemi kɛ yemi ɔ mi he wami. Bitsɛ ko de ke, “Moo ya nɔ nɛ o hla blɔ kpahi nɛ o maa gu nɔ kɛ tsɔɔ o bimɛ munyu ko nɛ nyɛ susu he momo ɔ mi.”

16. Mɛni he je nɛ e sa kaa fɔli nɛ a a to a tsui si ke a ngɛ a bimɛ ní tsɔɔe ɔ? Mo ha enɛ ɔ he nɔ́ hetomi nɔ́.

¹⁶ Ke wa ma ná hemi kɛ yemi nɛ mi wa a, e he hia nɛ wa ná Mawu mumi ɔ. (Gal. 5:22, 23) Hemi kɛ yemi ngɛ kaa tso yiblii. E ma he be loko e maa wa. Enɛ ɔ he ɔ, e sa nɛ o to o tsui si nɛ o tsɔɔ o bimɛ ní be fɛɛ be. Bitsɛ ko nɛ e ngɛ bimɛ enyɔ nɛ e ngɛ Japan ɔ de ke, “I kɛ ye yo ɔ náa wa bimɛ ɔmɛ a he deka. Kɛ je a jokuɛwi a si ɔ, i kɛ mɛ kaseɔ ní hɛngmɛfia 15 daa ligbi, ja ligbi nɛ wa maa ya asafo mi kpehi pɛ nɛ wa kase we ní. Hɛngmɛfia 15 ɔ pee we dengme ha wɔ, aloo wa bimɛ ɔmɛ.” Kpɔ mi nɔ hyɛlɔ ko de ke: “Benɛ i ji nyumuyo ɔ, níhi fuu gbaa ye nya, se i nyɛ we ma bi. Se bɔɔbɔɔbɔɔ, asafo mi kpehi, weku Mawu jami, kɛ dɛ he ní kasemi ha nɛ i ba nu ní nɛ ɔmɛ a sisi. Enɛ ɔ he je nɛ e he hia wawɛɛ kaa fɔli nɛ a ya nɔ nɛ a tsɔɔ a bimɛ ní ɔ nɛ.”

17. Mɛni he je nɛ e sa kaa fɔli nɛ a pee nɔ hyɛmi nɔ́ kpakpa ha a bimɛ, nɛ mɛni blɔ nɔ fɔli komɛ gu kɛ pee nɔ hyɛmi nɔ́ kpakpa kɛ ha a bi yi ɔmɛ?

¹⁷ Ke o ngɛ hemi kɛ yemi nɛ mi wa a, o bimɛ maa kase mo, nɛ a ma ná he se wawɛɛ. Enɛ ɔ he ɔ, ke fɔlɔ ji mo ɔ, yaa nɔ nɛ o ha nɛ o hemi kɛ yemi ɔ mi nɛ wa. Mo ha nɛ o bimɛ ɔmɛ nɛ a na kaa o he ye kaa Yehowa ngɛ. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, ke fɔli komɛ nɛ a ngɛ Bermuda a hao ɔ, a kɛ a bimɛ ɔmɛ peeɔ kake kɛ sɔleɔ, nɛ a woɔ a bimɛ ɔmɛ he wami kaa a hi sɔlee ngɛ a dɛ he. Fɔli ɔmɛ de ke, “Wa deɔ wa biyo nɔkɔtɔma a ke, ‘Moo ngɔ o hɛ kɛ fɔ Yehowa nɔ kulaa, moo bɔ mɔde ngɛ Matsɛ Yemi sɔmɔmi ní tsumi ɔ mi, nɛ koo ye tsui tsɔ.’ Ke e kɛ ga womi ɔ tsu ní, nɛ e na kaa nɔ́ kpakpa ko je mi kɛ ba a, e le kaa Yehowa lɛ ngɛ wɔ ye buae. Enɛ ɔ ha nɛ hemi kɛ yemi nɛ e ngɛ ngɛ Mawu kɛ Baiblo ɔ mi ɔ mi wa wawɛɛ.”

18. Mɛni nɛ e sa kaa fɔli nɛ a kai be fɛɛ be?

¹⁸ Nyagbenyagbe ɔ, jokuɛwi ɔmɛ nitsɛmɛ nɛ e sa kaa a ha nɛ a hemi kɛ yemi ɔ mi nɛ wa. Fɔli ma nyɛ ma du anɔkuale ɔ kɛ wo a bimɛ ɔmɛ a mi nɛ a pue nɔ nyu, se Mawu pɛ nɛ ma nyɛ ma ha nɛ e wa. (1 Kor. 3:6) Enɛ ɔ he ɔ, nyɛɛ sɔle kɛ ha Yehowa konɛ e ha nyɛ e mumi ɔ, nɛ nyɛɛ bɔ mɔde nɛ nyɛɛ tsɔɔ nyɛ bimɛ ɔmɛ ní daa, ejakaa a he jua wa. Ke nyɛ pee jã a, Yehowa maa jɔɔ nyɛ mɔde bɔmi ɔ nɔ wawɛɛ.​—Efe. 6:4.