Yaa mi ní ɔ nɔ

Yaa e mi ní ɔ mi

NÍ KASEMI 37

‘Ma Mimiɛɛ Je Ma Amɛ Tsuo’

‘Ma Mimiɛɛ Je Ma Amɛ Tsuo’

‘Ma mimiɛɛ je ma amɛ tsuo, nɛ a maa muɔɔ a juetli babauu ɔ kɛ ba hiɛ ɔ.’​—HAG. 2:7.

LA 24 Nyɛɛ Ba Yehowa Yoku ɔ Nɔ

NƆ́ NƐ WA MAA KASE *

1-2. Mɛni nɛ gbalɔ Hagai de ngɛ je ma amɛ nɛ a ma mimiɛɛ mɛ ngɛ wa be nɛ ɔ mi ɔ a he?

“NGƐ hɛngmɛfia kake mi ɔ, tsu momohi kɛ tsuapohi bɔni hulemi.” “Nɔ fɛɛ nɔ ngɛ gbeye yee. . . . Nihi fuu de ke e ye maa pee hɛngmɛfia enyɔ. Se ngɛ ye blɔ fa mi lɛɛ, e se kɛ wawɛɛ.” Munyu nɛ ɔ ji munyuhi nɛ ni komɛ nɛ a yi ná wami benɛ zugba mimiɛɛ ngɛ Nepal ngɛ jeha 2015 ɔ mi ɔ tu. Ke o kɛ si fɔfɔɛ ko nɛ ngɛ gbeye kaa kikɛ kpe hyɛ ɔ, eko ɔ, o hɛ be nɔ jee gblee.

2 Amlɔ nɛ ɔ, waa kɛ si fɔfɔɛ ko nɛ ngɛ je mahi tsuo mimiɛɛe ɔ ngɛ kpee. Yehowa ngɛ je amɛ tsuo mimiɛɛe, nɛ e ngɛ nɔ́ nɛ ɔ pee jehahi babauu ji nɛ ɔ. Gbalɔ Hagai gba kɛ kɔ je ma amɛ a mimiɛɛmi nɛ ɔ he. E de ke: “E be kɛe kulaa nɛ ma mimiɛ hiɔwe, zugba, wo, kɛ zugba gbigbli ɔ tsuo ekohu.”​—Hag. 2:6.

3. Mɛni blɔ nɔ nɛ je ma amɛ a mimiɛɛmi ɔ nɛ Hagai tu he munyu ɔ ngɛ ekpa ngɛ zugba mimiɛɛmi he?

3 Je ma amɛ a mimiɛɛmi nɛ Hagai tu he munyu ɔ be kaa zugba mimiɛɛmi nɛ puɛɔ ní pɛ ɔ, mohu ɔ, e maa ngɔ nɔ́ nitsɛ hu kɛ ba. Yehowa de ke: ‘Ma mimiɛɛ je ma amɛ tsuo, nɛ a maa muɔɔ a juetli babauu ɔ kɛ ba hiɛ ɔ, nɛ Mawu we ɔ ma hyi tɔtɔɔtɔ kɛ níhi nɛ a he jua wa.’ (Hag. 2:7) Mɛni blɔ nɔ nɛ gbami nɛ ɔ kɔɔ nihi nɛ a hi si ngɛ Hagai be ɔ mi ɔ a he? Nɛ mɛni blɔ nɔ nɛ e kɔɔ wɔ hu wa he mwɔnɛ ɔ? A ma ha sane bimi nɛ ɔmɛ a heto ngɛ ní kasemi nɛ ɔ mi. Jehanɛ hu ɔ, wa maa kase bɔ nɛ wɔ hu wa maa piɛɛ he kɛ mimiɛɛ je ma amɛ mwɔnɛ ɔ he ní.

HE WAMI WOMI MUNYU KO NGƐ́ HAGAI BE Ɔ MI

4. Mɛni he je nɛ Yehowa tsɔ gbalɔ Hagai kɛ ya e we bi ɔmɛ a ngɔ ɔ?

4 Yehowa ha gbalɔ Hagai ní tsumi ko nɛ he hia kaa e tsu. Mo susu nɔ́ nɛ ya nɔ loko Yehowa ha lɛ ní tsumi ɔ he nɛ o hyɛ. Eko ɔ, Hagai piɛɛ nihi nɛ a kpale kɛ je nyɔguɛ tso mi ngɛ Babilon kɛ ba Yerusalem ngɛ jeha 537 L.F.K ɔ mi ɔ a he. Benɛ Israel bi anɔkualetsɛmɛ nɛ ɔmɛ je Babilon kɛ ba Yerusalem ɔ, oya nɔuu nɛ a bɔni Yehowa we ɔ loo sɔlemi we ɔ mami ekohu. (Ezra 3:8, 10) Se e kɛ we nɛ a kɛ si fɔfɔɛ ko nɛ jɔ̃ a kɔni mi ɔ kpe. A kɛ si temi kɛ womi kpe, nɛ enɛ ɔ ha nɛ a kɔni mi jɔ̃ nɛ a kpa sɔlemi we ɔ mami. (Ezra 4:4; Hag. 1:1, 2) Enɛ ɔ he ɔ, ngɛ jeha 520 L.F.K ɔ mi ɔ, Yehowa fã Hagai kaa e wo Israel bi ɔmɛ he wami nɛ a kɛ kã nɛ tsu ní tsumi ɔ kɛ gbe nya. *​—Ezra 6:14, 15.

5. Mɛni he je nɛ Hagai sɛ gbi ɔ maa wo Mawu we bi he wami ɔ?

5 Yi mi tomi he je nɛ Hagai ngɔ sɛ gbi ɔ kɛ ha ji kaa konɛ e kɛ wo hemi kɛ yemi nɛ Israel bi ɔmɛ ngɛ ngɛ Yehowa mi ɔ mi he wami. Gbalɔ ɔ kɛ kã wo Yuda bi nɛ a kɔni mi jɔ̃ ɔ he wami. E de mɛ ke: Yehowa ke “nyɛ ti nɔ ko nɔ ko kɔni mi ko wo nyu. Nyɛ tsu ní ɔ, ejakaa i kɛ nyɛ ngɛ.” (Hag. 2:4) Munyu nɛ ɔ woɔ nɔ he wami wawɛɛ. Yehowa ngɛ he wami ngɛ bɔfohi babauu nɛ a ngɛ hiɔwe ɔ a nɔ, enɛ ɔ he ɔ, e sa nɛ Yuda bi ɔmɛ nɛ a ngɔ a hɛ kɛ fɔ Yehowa nɔ konɛ a ye manye.

6. Mɛni maa je je ma amɛ nɛ Hagai gba kaa a ma mimiɛɛ mɛ ɔ mi kɛ ba?

6 Yehowa tsɔ gbalɔ Hagai kaa e de Yuda bi ɔmɛ kaa e ma mimiɛɛ je ma amɛ tsuo. Sɛ gbi nɛ ɔ wo Yuda bi nɛ a kɔni mi jɔ̃ nɛ a kpa sɔlemi we ɔ mami ɔ he wami wawɛɛ. Yehowa tsɔɔ kaa e ma mimiɛɛ Persia nɛ ji nɔ yemi nɛ he wa wawɛɛ ngɛ je ɔ mi tsuo jamɛ a be ɔ mi ɔ. Mɛni lɛ maa je jã a peemi mi kɛ ba? Kekleekle ɔ, Mawu we bi maa gbe sɔlemi we ɔ mami nya. Lɔ ɔ se ɔ, nihi nɛ a pi Yuda bi ma ba piɛɛ Yuda bi ɔmɛ a he kɛ ja Yehowa ngɛ sɔlemi we ɔ nɛ a ma ekohu ɔ mi. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, sɛ gbi nɛ ɔ wo Mawu we bi he wami wawɛɛ nitsɛ!​—Zak. 8:9.

NÍ TSUMI NƐ NGƐ JE MA AMƐ MIMIƐƐE MWƆNƐ Ɔ

Anɛ o kɛ o be tsuo ngɛ ní tsumi nɛ ngɛ je ma amɛ mimiɛɛe mwɔnɛ ɔ tsue lo? (Hyɛ kuku 7-8) *

7. Mɛni ní tsumi nɛ waa kɛ wa he woɔ mi mwɔnɛ ɔ lɛ ngɛ je ɔ tsuo mimiɛɛe? Moo tsɔɔ nya.

7 Kɛ Hagai gbami ɔ kɔɔ wa he ha kɛɛ mwɔnɛ ɔ? Mwɔnɛ ɔ hu ɔ, Yehowa ngɛ je ma amɛ tsuo mimiɛɛe, nɛ wa piɛɛ he kɛ ngɛ ní tsumi nɛ ɔ tsue. Mo susu he nɛ o hyɛ. Ngɛ jeha 1914 ɔ mi ɔ, Yehowa wo Yesu Kristo Matsɛ ngɛ hiɔwe Matsɛ Yemi ɔ mi. (La 2:6) Mawu Matsɛ Yemi ɔ nɛ a to sisi ɔ ji sane yaya kɛ ha nihi nɛ a ngɛ nɔ yee ngɛ je ɔ mi ɔ. Enɛ ɔ tsɔɔ kaa “behi nɛ a to” kɛ ha je ma amɛ ɔ ba nyagbe. Ngɛ blɔ ko nɔ ɔ, be nɛ Yehowa ngmɛ blɔ kaa adesahi nɛ a da e nane mi kɛ ye nɔ ɔ ba nyagbe. (Luka 21:24) Enɛ ɔ he je ɔ, kɛ je jeha 1919 ɔ mi kɛ ma titli ji be nɛ Yehowa we bi deɔ nihi kaa Mawu Matsɛ Yemi ɔ pɛ ji adesahi a hɛ nɔ kami. “Sane kpakpa nɛ ɔ nɛ kɔɔ Matsɛ Yemi ɔ he” nɛ a ngɛ fiɛɛe ɔ ngɛ je ɔ tsuo mimiɛɛe.​—Mat. 24:14.

8. Ngɛ La 2:1-3 ɔ nya a, kɛ je mahi fuu peeɔ a ní ngɛ wa sɛ gbi ɔ he ha kɛɛ?

8 Kɛ nihi peeɔ a ní ngɛ sɛ gbi ɔ he ha kɛɛ? Nihi fuu bui tue. (Kane La 2:1-3.) Je ma amɛ a mi mi fu wawɛɛ. A kplɛɛ we Nɔ Yelɔ nɛ Yehowa hla a nɔ. A nɛ Matsɛ Yemi ɔ sɛ gbi ɔ nɛ wa fiɛɛɔ ɔ kaa “sane kpakpa.” Ngɛ anɔkuale mi ɔ, nɔ yeli komɛ po tsi wa fiɛɛmi ní tsumi ɔ nya! E ngɛ mi kaa nɔ yeli fuu tsɔɔ kaa a ngɛ Mawu jae mohu lɛɛ, se a sume nɛ a ngmɛɛ he blɔ loo blɔ nya nɛ a ngɛ ɔ he. Kaa bɔ nɛ nɔ yeli nɛ a hi si ngɛ Yesu be ɔ mi ɔ pee ɔ, mwɔnɛ ɔ hu ɔ, nɔ yeli teɔ si kɛ woɔ nɔ nɛ Yehowa pɔ lɛ nu ɔ kɛ gu e we bi anɔkualetsɛmɛ nɛ a tuaa mɛ ɔ nɔ.​—Níts. 4:25-28.

9. Kɛ Yehowa peeɔ e ní ngɛ je ma amɛ nɛ a bui sɛ gbi ɔ tue ɔ a he ha kɛɛ?

9 Kɛ Yehowa peeɔ e ní ngɛ je ma amɛ nɛ a bui sɛ gbi ɔ tue ɔ a he ha kɛɛ? La 2:10-12 ɔ ha heto ke: ‘Lɔ ɔ he ɔ, nyɛ matsɛmɛ, nyɛɛ kase ní; nyɛ, zugba a nɔ yeli, nyɛɛ bu ga womi tue. Nyɛ sɔmɔ Yehowa kɛ gbeye yemi. Nyɛ he nɛ do blibliibli, nɛ nyɛ kpla si ngɛ e hɛ mi. Ke pi jã a, e mi mi ma fu nyɛ si kake too, nɛ nyɛ hɛ mi ma kpata. Nihi tsuo nɛ ba saa we ngɛ Yehowa ngɔ ɔ ma na bua jɔmi.’ Akɛnɛ Yehowa mi mi jɔ he je ɔ, e ha nihi nɛ a teɔ si kɛ woɔ lɛ ɔ be nɛ a kɛ mwɔ yi mi kpɔ nɛ da. Loloolo ɔ, a ma nyɛ maa pee tsakemi nɛ a kplɛɛ Yehowa Nɔ Yemi ɔ nɔ. Se be nɛ piɛ nɛ a kɛ maa pee jã a pi hu. Wa ngɛ je nɛ ɔ “nyagbe ligbi ɔmɛ a mi.” (2 Tim. 3:1; Yes. 61:2) Amlɔ nɛ ɔ ji be nɛ e sa kaa nihi kɛ oya yemi nɛ kase anɔkuale ɔ nɛ a mwɔ a yi mi kpɔ kaa a ma sɔmɔ Yehowa.

BƆ NƐ JE MA AMƐ A MIMIƐƐMI Ɔ SA NI KOMƐ A HE NGƐ BLƆ KPAKPA NƆ HA

10. Kaa bɔ nɛ Hagai 2:7-9 ɔ tsɔɔ ɔ, kɛ je ma amɛ a mimiɛɛmi ɔ sa ni komɛ a he ngɛ blɔ kpakpa nɔ ha kɛɛ?

10 Je ma amɛ a mimiɛɛmi ɔ nɛ Hagai gba kɛ fɔ si ɔ sa ni komɛ a he ngɛ blɔ kpakpa nɔ. E tsɔɔ kaa ke a mimiɛɛ je ma amɛ ɔ, a maa ngɔ “a juetli babauu ɔ [tsui kpakpatsɛmɛ] kɛ ba” nɛ a ba sɔmɔ Yehowa. * (Kane Hagai 2:7-9.) Yesaya kɛ Mika tsuo gba kɛ fɔ si kaa nɔ́ ko kaa jã maa ya nɔ ngɛ “nyagbe be ɔ mi.”​—Yes. 2:2-4; Mika 4:1, 2.

11. Mɛni nɛ nyɛminyumu ko pee benɛ e nu Matsɛ Yemi sɛ gbi ɔ?

11 Mo susu bɔ nɛ nyɛminyumu ko nɛ a tsɛɛ lɛ ke Ken ɔ pee e ní ha benɛ e nu Matsɛ Yemi sɛ gbi ɔ he nɛ o hyɛ. Nyɛminyumu nɛ ɔ tsuɔ ní ngɛ asafo ɔ ní tsumi yi ɔ. Maa pee jeha 40 nɛ be ɔ ji kekleekle be nɛ Ken nu Matsɛ Yemi sɛ gbi ɔ, se loloolo ɔ, e kaiɔ nɔ́ nɛ a de lɛ ɔ. Ken de ke: “Kekleekle be nɛ i nu Matsɛ Yemi sɛ gbi ɔ, ye bua jɔ kaa i kase kaa wa ngɛ níhi a blɔ nya tomi nɛ ɔ nyagbe be ɔ mi. I ba na kaa bɔ nɛ pee nɛ Yehowa nɛ kplɛɛ ye nɔ nɛ ma ná neneene wami ɔ, e sa nɛ ma yu ye he ngɛ je nɛ ngɛ mimiɛɛe nɛ ɔ he nɛ ma fĩ Yehowa se kpɛii. I sɔle kɛ ha Yehowa nɛ i kɛ oya yemi pee jã. I kpa je nɛ ɔ se fimi, nɛ i kɛ oya yemi kplɛɛ Mawu Matsɛ Yemi ɔ nɛ nɔ́ ko nɔ́ ko be nyɛe ma mimiɛɛ lɛ ɔ nɔ.”

12. Mɛni blɔ nɔ nɛ Yehowa mumi mi sɔlemi we ɔ hyi tɔ kɛ hɛ mi nyami ngɛ nyagbe ligbi nɛ ɔmɛ a mi?

12 Ngɛ anɔkuale mi ɔ, Yehowa ngɛ e we bi jɔɔe. Ngɛ nyagbe be nɛ ɔ mi ɔ, wa na bɔ nɛ nihi babauu ba ngɛ Yehowa sɔmɔe ha. Ngɛ 1914 ɔ mi ɔ, nihi maa pee 5,100 pɛ nɛ a ngɛ Yehowa sɔmɔe. Se amlɔ nɛ ɔ, nihi ayɔ kpaanyɔ kɛ se kɛ kã ngɛ Yehowa sɔmɔe ngɛ je kɛ wɛ, nɛ nihi ayɔhi abɔ piɛɛɔ a he kɛ kaiɔ Yesu gbenɔ ɔ daa jeha. Enɛ ɔ he ɔ, wa ma nyɛ ma de ke Yehowa mumi mi sɔlemi we ɔ, nɛ ji blɔ nya nɛ e to kɛ ha anɔkuale jami ɔ hyi tɔ kɛ ‘je ma amɛ a juetli babauu ɔ.’ Akɛnɛ nimli nɛ ɔmɛ pee tsakemi nɛ a wo su ehe ɔ he je ɔ, a woɔ Yehowa biɛ ɔ hɛ mi nyami.​—Efe. 4:22-24.

13. Mɛni gbami kpa komɛ lɛ a ba mi akɛnɛ Yehowa sɔmɔli a he ngɛ hiɛe ɔ he je? (Hyɛ foni nɛ ngɛ womi ɔ hɛ mi ɔ.)

13 Ní nɛ ɔmɛ nɛ ya nɔ ɔ ha nɛ gbami kpa komɛ kaa nɔ́ nɛ ngɛ Yesaya yi 60 ba mi. E kuku 22 ɔ de ke: ‘Wɛtso nyafii pe kulaa ma ba pee ma kpetekpleenyɛ. Ke be ɔ su ɔ, imi nitsɛ ma ha nɔ́ nɛ ɔ maa ba mi oya. Imi ji Yehowa!’ Akɛnɛ nihi babauu ngɛ Yehowa sɔmɔe he je ɔ, e ha nɛ nɔ́ ko nɛ sa kadimi ngɛ nɔ yae. “Juetli babauu ɔ” nɛ ji nihi nɛ a ba ngɛ Yehowa sɔmɔe ɔ ngɔ nyɛmihi nɛ a ngɛ kɛ piɛɛ suɔmi nɛ a ngɛ kaa a maa fiɛɛ “sane kpakpa nɛ kɔɔ Matsɛ Yemi ɔ he ɔ” he kɛ ba. Enɛ ɔ he ɔ, Yehowa we bi ma nyɛ maa ngɔ nyɛmi nɛ ɔmɛ nɛ Yesaya kale lɛ kaa “je ma amɛ a nyɔ nyu” ɔ kɛ tsu ní. (Yes. 60:5, 16, NW) Ngɛ nyumuhi kɛ yi nɛ ɔmɛ a yemi kɛ buami nya a, wa nyɛ nɛ wa fiɛɛ ngɛ mahi 240 a mi, nɛ wa pee womihi ngɛ gbihi 1,000 kɛ se mi.

YI MI KPƆ MWƆMI BE SU

Mawu we bi nɛ a ngɛ je kɛ wɛ ɔ kɛ bua jɔmi fiɛɛɔ Mawu Matsɛ Yemi ɔ he sane kpakpa kɛ tsɔɔ ni kpahi (Hyɛ kuku 13)

14. Mɛni ji yi mi kpɔ ko nɛ e sa nɛ nihi nɛ a mwɔ mwɔnɛ ɔ?

14 Ngɛ nyagbe be nɛ ɔ mi ɔ, je ma amɛ a mimiɛɛmi ɔ ngɛ nihi a nɔ nyɛe konɛ a mwɔ yi mi kpɔ. Anɛ a maa mwɔ yi mi kpɔ kaa a ma fĩ Mawu Matsɛ Yemi ɔ se loo a ma fĩ je nɛ ɔ mi nɔ yeli ɔmɛ a se? Enɛ ɔ ji yi mi kpɔ ko nɛ e sa nɛ nɔ fɛɛ nɔ nɛ mwɔ. E ngɛ mi kaa Yehowa we bi yeɔ mlaa nɛ nɔ yeli ɔmɛ wo ngɛ ma nɛ a ngɛ mi ɔ nɔ mohu lɛɛ, se a kɛ a he wui ma kudɔmi sanehi a mi. (Rom. 13:1-7) A le kaa Mawu Matsɛ Yemi ɔ pɛ nɛ ma nyɛ ma tsu adesahi a nyagbahi a he ní. Nɔ Yemi nɛ ɔ, pi je nɛ ɔ mi nɔ́.​—Yoh. 18:36, 37.

15. Ngɛ mɛni blɔ nɔ nɛ Kpo Jemi womi ɔ tsɔɔ kaa Mawu we bi kɛ anɔkuale yemi he kahi maa kpe?

15 Kpo Jemi womi ɔ tsɔɔ bɔ nɛ Mawu we bi kɛ anɔkuale yemi he kahi maa kpe ha ngɛ nyagbe ligbi nɛ ɔmɛ a mi. Ka nɛ ɔmɛ maa ngɔ si temi kɛ womi nɛ mi wa kɛ yi mi wami kɛ ba wa nɔ. Je nɛ ɔ mi nɔ yeli ɔmɛ maa suɔ nɛ wa ja mɛ loo wa fĩ a se, nɛ a maa wa nihi nɛ a ma kua jã peemi ɔ yi mi. (Kpoj. 13:12, 15) A maa nyɛ “nihi tsuo​—nimli wawi kɛ nimli nguahi, niatsɛmɛ kɛ ohiatsɛmɛ, he yeli kɛ nyɔguɛhi a nɔ​—kaa e sa nɛ a ha nɛ a kadi mɛ ngɛ a hiɔ nine he aloo a hɛ nya.” (Kpoj. 13:16) Blema a, nyɔmtsɛmɛ ngɔɔ níhi kɛ kadiɔ a nyɔguɛhi konɛ a kɛ to a he so. Jã nɔuu kɛ̃ nɛ nɔ yeli ɔmɛ maa hyɛ blɔ kaa nihi nɛ a ngɛ mwɔnɛ ɔ tsuo maa ngɔ a ní peepee kɛ tsɔɔ nɔ nɛ a fĩ e se. A maa suɔ nɛ nihi nɛ a ngɔ a susumi kɛ a ní peepee kɛ tsɔɔ kaa a fĩ ma kudɔmi kuu ko se.

16. Mɛni he je nɛ e he hia wawɛɛ kaa waa ya nɔ nɛ waa ye Yehowa anɔkuale amlɔ nɛ ɔ?

16 Anɛ wa maa kplɛɛ nɛ a kadi wɔ nɛ wa fĩ je nɛ ɔ nɔ yeli ɔmɛ a se lo? Nihi nɛ a be hae nɛ a kadi mɛ ɔ kɛ si fɔfɔɛhi nɛ a mi wa maa kpe, nɛ e maa pee oslaa kɛ ha mɛ hulɔ. Kpo Jemi womi ɔ de ke: “Nɔ ko be nyɛe ma he nɔ́ ko aloo e jua ní, ja nɔ nɛ kadimi ɔ . . . ngɛ e he.” (Kpoj. 13:17) Se Mawu we bi le nɔ́ nɛ Mawu maa pee nihi nɛ a kadi mɛ ɔ, kaa bɔ nɛ a tsɔɔ ngɛ Kpo Jemi 14:9, 10. Akɛnɛ Mawu we bi be hae nɛ a kadi mɛ he je ɔ, e maa pee kaa nɔ́ nɛ a ngma ngɛ a kɔni he ke, ‘Yehowa nɔ́’ ji mi. (Yes. 44:5) Amlɔ nɛ ɔ ji be nɛ e sa nɛ waa ya nɔ nɛ waa ye Yehowa anɔkuale wawɛɛ. Ke wa pee jã a, Yehowa bua maa jɔ, nɛ e maa kplɛɛ wa nɔ kaa e níhi!

NYAGBE MIMIƐƐMI

17. Mɛni nɛ e sa nɛ waa le ngɛ Yehowa tsui si tomi ɔ he?

17 Yehowa ngɛ e tsui si toe wawɛɛ ngɛ nyagbe ligbi nɛ ɔmɛ a mi. E sume nɛ nɔ ko nɔ ko hɛ mi nɛ kpata. (2 Pet. 3:9) E ha wa ti nɔ fɛɛ nɔ he blɔ nɛ e kɛ tsake nɛ e mwɔ yi mi kpɔ nɛ da. Se e tsui si tomi ɔ maa ba nyagbe kɛ̃. Nɔ́ nɛ ba Farao nɔ ngɛ Mose be ɔ mi ɔ maa ba nihi nɛ a ma kua kaa a ma fĩ Mawu Nɔ Yemi ɔ se ɔ a nɔ. Yehowa de Farao ke: “Jinɛ be nɛ ɔ mi ɔ, i kɛ gbenɔ hiɔ sa o kɛ o ma a he momo; nɛ jinɛ a je mo kɛ je je ɔ mi momo. Se i ha nɛ o ngɛ je mi, bɔ nɛ pee nɛ ma je ye he wami kpo ngɔ tsɔɔ mo, konɛ a wo ye biɛ ta ngɛ je ɔ mi tsuo.” (2 Mose 9:15, 16) Je ma amɛ tsuo ma ba na kaa Yehowa pɛ ji anɔkuale Mawu. (Ezek. 38:23) Mɛni blɔ nɔ a maa gu kɛ le kaa Yehowa pɛ ji anɔkuale Mawu?

18. (a) Je ma amɛ a mimiɛɛmi te nɛɛ nɛ a tu he munyu ngɛ Hagai 2:6, 20-22 ɔ? (b) Kɛ wa plɛ kɛ le kaa Hagai munyu ɔ maa ba mi hwɔɔ se ha kɛɛ?

18 Jehahi babauu se benɛ Hagai gbo ɔ, bɔfo Paulo ngma kaa munyu nɛ ngɛ Hagai 2:6, 20-22 ɔ maa ba mi hwɔɔ se. (Kane.) Paulo ngma ke: “Amlɔ nɛ ɔ lɛɛ e wo si ke: ‘Se si kake ekohu ɔ, ma kpale mimiɛɛ níhi, pi zugba a pɛ kɛkɛ, se hiɔwe ɔ hulɔ.’ Jehanɛ ɔ, munyu nɛ ji ‘si kake ekohu’ ɔ tsɔɔ kaa a ma je níhi nɛ a mimiɛɛ ɔ, níhi nɛ a pee ɔ, konɛ níhi nɛ a mimiɛɛ we mɛ ɔ nɛ a hi si.” (Heb. 12:26, 27) Je ma amɛ a mimiɛɛmi nɛ ngɛ nɔ yae amlɔ nɛ ɔ je ekpa ngɛ nɔ́ nɛ a tu he munyu ngɛ Hagai 2:7 ɔ he. Je ma amɛ a mimiɛɛmi ɔ ma ha nɛ nihi nɛ a maa pee a ní kaa Farao nɛ a be nɔ kplɛɛe kaa Yehowa ngɛ he blɔ kaa e yeɔ je ɔ nɔ ɔ a hɛ mi ma kpata kɛ ya neneene.

19. Mɛni nɛ e be mimiɛɛe ke a mimiɛɛ je ma amɛ, nɛ kɛ wa plɛ kɛ le ha kɛɛ?

19 Mɛni nɛ e be mimiɛɛe loo e maa hi si daa ke a mimiɛɛ je ma amɛ? Paulo tsa nɔ ke: “Akɛnɛ wa na kaa wa nine maa su Matsɛ Yemi nɛ a be nyɛe ma mimiɛɛ lɛ ɔ nɔ he je ɔ, nyɛ ha nɛ waa ya nɔ nɛ wa ná dloomi, lɔ ɔ nɔ nɛ wa maa gu nɛ waa kɛ Mawu gbeye yemi kɛ bumi nɛ mi kuɔ ma sɔmɔ Mawu ngɛ blɔ nɛ ngɛ klɔuu nɔ ɔ nɛ.” (Heb. 12:28) Ke a mimiɛɛ je ma amɛ ta a, Mawu Matsɛ Yemi ɔ pɛ nɛ e maa piɛ. E maa ma si ngɛ e blɔ he ɔ kpɛii!​—La 110:5, 6; Dan. 2:44.

20. Mɛni yi mi kpɔ nɛ e sa nɛ nihi nɛ a mwɔ, nɛ kɛ wa ma plɛ kɛ ye bua mɛ ha kɛɛ?

20 Be be kulaa! E sa nɛ nihi nɛ a mwɔ yi mi kpɔ. Ke a ya nɔ nɛ a fĩ je nɛ ɔ se ɔ, a hɛ mi ma kpata, se ke a hla kaa a ma sɔmɔ Yehowa nɛ a pee tsakemihi nɛ he hia ngɛ a si himi mi ɔ, a ma ná neneene wami. (Heb. 12:25) Wa ma nyɛ maa ye bua nihi nɛ a mwɔ yi mi kpɔ nɛ da kɛ gu wa fiɛɛmi ní tsumi ɔ nɔ. Nyɛ ha nɛ waa ye bua tsui kpakpatsɛmɛ fuu nɛ a mwɔ a yi mi kpɔ kaa a ma fĩ Mawu Matsɛ Yemi ɔ se. Nyɛ ha nɛ wa Nyɔmtsɛ Yesu munyu nɛ ɔ nɛ hi wa juɛmi mi be fɛɛ be. E de ke: “Sane kpakpa nɛ ɔ nɛ kɔɔ Matsɛ Yemi ɔ he ɔ, a maa fiɛɛ ngɛ zugba a nɔ hehi tsuo nɛ nimli ngɛ ɔ nɛ a kɛ maa ye je ma amɛ tsuo odase, nɛ lɔ ɔ se loko nyagbe ɔ maa ba.”​—Mat. 24:14.

LA 40 Mɛnɔ Tsɔli Ji Wɔ?

^ kk. 5 Ní kasemi nɛ ɔ maa tsɔɔ tsakemi nɛ a pee ngɛ bɔ nɛ wa nu Hagai 2:7 ɔ sisi ha a he. Ngɛ ní kasemi nɛ ɔ mi ɔ, wa maa na bɔ nɛ waa kɛ wa he maa wo ní tsumi nɛ ngɛ bua jɔmi nɛ ma mimiɛɛ je ma amɛ ha a mi. Jehanɛ hu ɔ, wa maa kase kaa ní tsumi nɛ ɔ maa sa ni komɛ a he ngɛ blɔ kpakpa nɔ, nɛ e maa sa ni komɛ hu a he ngɛ blɔ yaya nɔ.

^ kk. 4 Wa le kaa Hagai ní tsumi ɔ ye manye, ejakaa Israel bi ɔmɛ gbe sɔlemi we ɔ mami nya ngɛ jeha 515 L.F.K ɔ mi.

^ kk. 10 Enɛ ɔ ji tsakemi nɛ a pee ngɛ bɔ nɛ wa nu ngmami nɛ ɔ sisi ha a he. Be ko nɛ be ɔ, wa tsɔɔ kaa tsa pi je ma amɛ a mimiɛɛmi ɔ nɛ ha nɛ tsui kpakpatsɛmɛ ba ngɛ Yehowa sɔmɔe. Hyɛ “Questions From Readers” nɛ je kpo ngɛ May 15, 2006 Blɛfo gbi Hwɔɔmi Mɔ ɔ mi ɔ.

^ kk. 63 FONI Ɔ MI TSƆƆMI: Hagai nɛ e ngɛ Mawu we bi he wami woe kaa a pee kã nɛ a ma sɔlemi we ɔ. Mawu we bi nɛ a ngɛ mwɔnɛ ɔ hu kɛ kã fiɛɛɔ Mawu sɛ gbi ɔ. Nyɛminyumu ko kɛ e yo nɛ a ngɛ sɛ gbi ko nɛ kɔɔ nyagbe mimiɛɛmi ɔ he ɔ fiɛɛe.