Yaa mi ní ɔ nɔ

Yaa e mi ní ɔ mi

Moo Kase Yehowa​​—Mawu Nɛ Woɔ Nɔ He Wami ɔ

Moo Kase Yehowa​​—Mawu Nɛ Woɔ Nɔ He Wami ɔ

‘Á je Mawu, nɔ nɛ e woɔ wɔ he wami ngɛ wa kahi tsuo a mi ɔ yi.’​—2 KOR. 1:3, 4, sisi ningma.

LAHI: 7, 3

1. Benɛ Adam kɛ Hawa tsɔ atua ngɛ Eden abɔɔ ɔ mi ɔ, mɛni Yehowa pee kɛ wo adesahi he wami?

KƐ JE benɛ adesahi pee yayami ngɛ Eden abɔɔ ɔ mi kɛ ba si mwɔnɛ ɔ, Yehowa pee níhi fuu kɛ tsɔɔ kaa e ji Mawu nɛ e woɔ nɔ he wami. Benɛ Adam kɛ Hawa tsɔ atua ngɛ Eden abɔɔ ɔ mi ɔ, amlɔ nɔuu nɛ Yehowa wo si ko nɛ maa wo Adam bimɛ nɛ e ma fɔ pee se ɔ he wami. Loloolo ɔ, hɛ nɔ kami ngɛ kɛ ha adesahi. Ke adesahi ba nu si womi nɛ ngɛ 1 Mose 3:15 ɔ sisi ɔ, a ma ná hɛ nɔ kami kaa nyagbenyagbe ɔ, a ma kpata “blema sinɔ ɔ” nɛ ji Satan Abosiami kɛ e ní yayami ɔmɛ tsuo a hɛ mi.​—Kpoj. 12:9; 1 Yoh. 3:8.

YEHOWA WO E SƆMƆLI NƐ A HI SI BLEMA A HE WAMI

2. Ngɛ mɛni blɔ nɔ nɛ Yehowa wo Noa he wami?

2 Noa nɛ e ji Yehowa sɔmɔlɔ ɔ hi nihi nɛ a ja we Mawu a kpɛti. E kɛ e weku mi bimɛ pɛ nɛ a sɔmɔ Yehowa. Ngɛ Noa be ɔ mi ɔ, basabasa peemi kɛ ajuama bɔmi pɔ he wawɛɛ. Jinɛ enɛ ɔ ma nyɛ ma jɔ̃ e kɔni mi. (1 Mose 6:4, 5, 11; Jud 6) Se Yehowa de lɛ nɔ́ ko nɛ wo lɛ he wami, nɛ lɔ ɔ ha nɛ e ya nɔ nɛ e ‘pee Mawu suɔmi nya ní.’ (1 Mose 6:9) Yehowa de Noa ke e ma kpata jamɛ a je yaya a hɛ mi, nɛ e de lɛ níhi hu nɛ e pee konɛ e kɛ baa e kɛ e weku ɔ yi. (1 Mose 6:13-18) Yehowa ha nɛ Noa na kaa e ji Mawu nɛ woɔ nɔ he wami.

3. Mɛni he wami a wo Yoshua? (Moo hyɛ foni nɛ ngɛ ní kasemi ɔ sisije ɔ.)

3 Pee se ɔ, Mawu ngɔ ní tsumi ngua ko kɛ wo Yoshua dɛ. Mawu de lɛ ke e nyɛɛ Israel bi ɔmɛ a hɛ mi kɛ ya Si Womi Zugba a nɔ. Ní tsumi nɛ ɔ biɔ nɛ e kɛ mahi nɛ a he wa nɛ a ngɛ jamɛ a zugba a nɔ ɔ nɛ hwu ta. Sisi numi ngɛ he kaa Yoshua maa ye gbeye. Akɛnɛ Yehowa le enɛ ɔ he je ɔ, e de Mose ke e wo Yoshua he wami. Mawu de ke: ‘Ngɔɔ ní tsumi ɔ kɛ wo Yoshua dɛ, nɛ o wo lɛ kã kɛ he wami; ejakaa lɛ ji nɔ nɛ maa nyɛɛ ma a hɛ mi kɛ po pa a kɛ ya ngɔ zugba a nɛ o ngɛ hyɛe ɔ’ nɛ. (5 Mose 3:28) Loko Yoshua maa je ní tsumi ɔ sisi ɔ, Yehowa wo lɛ he wami ke: ‘Ná nɛ o le kaa imi nitsɛ nɛ i ngɛ mo fae ke o he nɛ wa, nɛ o pee kã a nɛ. Koo nu sawale, nɛ o nine mi ko je wu. He tsuaa he nɛ o maa ya a, imi, Yehowa, o Mawu ɔ, ma piɛɛ o he kɛ ya.’ (Yosh. 1:1, 9) Hyɛ bɔ nɛ munyu nɛ ɔ maa wo Yoshua he wami ha!

4, 5. (a) Mɛni he wami nɛ Yehowa wo e we bi nɛ a hi si blema a? (b) Kɛ Yehowa wo e Bi ɔ he wami ha kɛɛ?

4 Pi ni kakaakahi pɛ nɛ Yehowa wo mɛ he wami, se e wo e ma a tsuo he wami hulɔ. Gbami nɛ nyɛɛ se ɔ ji munyu ko nɛ wo Yuda bi nɛ pee se ɔ, Babilon bi ɔmɛ nuu mɛ nyɔguɛ ɔ he wami. Yehowa de ke: “Koo ye gbeye. I kɛ mo ngɛ! Ko ha nɛ nɔ́ ko nɛ wo o he gbeye. Imi ji o Mawu ɔ nɛ! Ma wo mo he wami; ma piɛɛ o he; Ma bu o he, nɛ ma baa o yi.” (Yes. 41:10) Kristofohi nɛ a hi si ngɛ kaseli ɔmɛ a be ɔ mi ɔ ná he wami womi munyu nɛ ɔ he se, nɛ jã kɛ̃ nɛ Mawu we bi nɛ a ngɛ mwɔnɛ ɔ hu ngɛ he se náe.​—Kane 2 Korinto Bi 1:3, 4.

5 Yesu po, e Tsɛ ɔ wo lɛ he wami. Benɛ a baptisi Yesu ɔ, e nu gbi ko kɛ je hiɔwe ke: “Ye Bi ji nɛ ɔ nɛ, i suɔ lɛ, nɛ ye bua jɔ e he.” (Mat. 3:17) Hyɛ bɔ nɛ munyu nɛ ɔ maa wo Yesu he wami ngɛ e zugba a nɔ sɔmɔmi ní tsumi ɔ mi ha!

YESU WO NIHI HE WAMI

6. Ngɛ mɛni blɔ nɔ nɛ nɔ́ he tomi nɔ́ nɛ kɔɔ talɛnt ɔ he ɔ woɔ nihi he wami?

6 Yesu kase e Tsɛ ɔ, nɛ lɛ hu e wo nihi he wami. Yesu kɛ talɛnt pee nɔ́ he tomi nɔ́ kɛ tsɔɔ níhi nɛ maa ya nɔ ngɛ nyagbe ligbi ɔmɛ a mi ɔ mi. Nɔ́ he tomi nɔ́ nɛ ɔ woɔ nihi he wami konɛ a ye anɔkuale. Ngɛ nɔ́ he tomi nɔ́ ɔ mi ɔ, nyɔmtsɛ ɔ je e nyɔguɛ ɔmɛ nɛ a ye anɔkuale ɔ a ti nɔ fɛɛ nɔ yi ke: “O bɔ mɔde, nyɔguɛ kpakpa nɛ e yeɔ anɔkuale! O ye anɔkuale ngɛ nɔ́ bɔɔ ko mi. Ma ngɔ mo kɛ da níhi fuu a nya. Sɛ o nyɔmtsɛ ɔ bua jɔmi ɔ mi.” (Mat. 25:21, 23) Hyɛ bɔ nɛ munyu nɛ ɔ maa wo e se nyɛɛli ɔmɛ he wami nɛ́ a ya nɔ nɛ a sɔmɔ Yehowa ngɛ anɔkuale yemi mi ha!

7. Mɛni he wami nɛ Yesu wo e bɔfo ɔmɛ, titli ɔ, Petro?

7 Yesu bɔfo ɔmɛ pɔɔ nya sami ngɛ a kpɛti nɔ nɛ ji nɔmlɔ ngua pe kulaa a he. Se Yesu toɔ e tsui si nɛ e woɔ mɛ he wami konɛ a ba a he si nɛ a pee a he sɔmɔli, se pi nihi nɛ a yeɔ nɔ nɔ. (Luka 22:24-26) Ngɛ Yesu bɔfo ɔmɛ a kpɛti ɔ, Petro titli ji nɔ nɛ e tɔ̃ si abɔ. (Mat. 16:21-23; 26:31-35, 75) Se Yesu kua we Petro, mohu ɔ, e wo lɛ he wami nɛ e ha lɛ ní tsumi kaa lɛ hu e wo e nyɛmimɛ ɔmɛ he wami.​—Yoh. 21:16.

YEHOWA SƆMƆLI NƐ A HI SI BLEMA A WO A SIBI HE WAMI

8. Ngɛ mɛni blɔ nɔ nɛ Hezekia wo tabo hɛ mi nyɛɛli ɔmɛ kɛ Yuda ma a he wami?

8 Loko Yesu maa ba zugba a nɔ nɛ e ma ba pee he wami womi he nɔ hyɛmi nɔ́ kɛ ha e kaseli ɔmɛ ɔ, Yehowa sɔmɔli anɔkualetsɛmɛ le kaa e sa nɛ a wo a sibi he wami. Benɛ Asiria bi ɔmɛ ba wo Yuda ma a he gbeye ɔ, Hezekia bua e tabo ɔ hɛ mi nyɛɛli ɔmɛ a nya, nɛ e wo mɛ he wami. ‘Munyu nɛ Hezekia kɛ mɛ tu ɔ wo ma a he wami.’​—Kane 2 Kronika 32:6-8.

9. Mɛni Hiob womi ɔ ma nyɛ maa tsɔɔ wɔ ngɛ he wami womi he?

9 Benɛ Hiob hia bua womi ɔ, lɛ mohu e wo e huɛmɛ etɛ nɛ a ba ngɛ lɛ “haoe” ɔ he wami. E de mɛ ke, kaa nyɛ nɛ nyɛ ngɛ ye si fɔfɔɛ ɔ mi ɔ, ‘jinɛ ma wo nyɛ he wami, nɛ ma tu munyu kɛ wo nyɛ bua.’ (Hiob 16:1-5) Pee se ɔ, Elihu ya wo Hiob he wami, nɛ Yehowa nitsɛ hu wo lɛ he wami.​—Hiob 33:24, 25; 36:1, 11; 42:7, 10.

10, 11. (a) Mɛni he je nɛ Yɛfta biyo ɔ hia he womi mi ɔ? (b) Mɛnɔmɛ hu nɛ a hia he wami womi kaa jã mwɔnɛ ɔ?

10 Yɛfta biyo ɔ hu ji nɔ ko nɛ e he ba hia nɛ a wo lɛ he wami. Loko Kojolɔ Yɛfta kɛ Amon bi ɔmɛ ma ya hwu ta a, e wo Yehowa si kaa ke e ha nɛ e ye kunimi ngɛ ta a mi ɔ, e maa ngɔ nɔ nɛ e maa je kpo kekle kɛ je e we ɔ mi nɛ e kɛ lɛ ma ba kpe ɔ kɛ ha Yehowa, nɛ nɔ ɔ ma ya sɔmɔ Yehowa ngɛ sɔlemi we ɔ e wami be tsuo. Niinɛ, Yɛfta ya ye kunimi ngɛ ta a mi. Se anɛ o le nɔ nɛ je kpo kekle ya nya e he lo? E biyo kake too nɛ e ngɛ ɔ lɛ e ya nya e he. Enɛ ɔ ha nɛ Yɛfta tsui kpa tsɔ. Se e ye si nɛ e wo ɔ nɔ nɛ e ngɔ e biyo nɛ e li nyumu ɔ kɛ ho Shilo ya konɛ e ya sɔmɔ ngɛ sɔlemi we ɔ e wami be tsuo.​—Many. 11:30-35.

11 E ngɛ mi kaa nɔ́ nɛ ɔ gba Yɛfta nya mohu lɛɛ, se e ma gba e biyo ɔ nya pe e tsɛ ɔ po. Se kɛ̃ ɔ, Yɛfta biyo ɔ je e tsui mi nɛ e kplɛɛ nɔ kaa e maa pee kaa bɔ nɛ e tsɛ ɔ wo Yehowa si ɔ. (Many. 11:36, 37) Enɛ ɔ tsɔɔ kaa e be gba si himi mi sɛe, nɛ e be fɔe. Jehanɛ hu ɔ, a weku ɔ biɛ maa laa, nɛ a weto níhi maa je a dɛ. Atsinyɛ jemi ko be he kaa Yɛfta biyo ɔ maa hia bua womi kɛ he wami womi wawɛɛ nitsɛ. Baiblo ɔ de ke: ‘Daa jeha a, Israel yihewi ɔmɛ yaa nɛ a ya jeɔ Yɛfta, Gilead no ɔ biyo ɔ yi ligbi eywiɛ ngɛ jeha a mi.’ (Many. 11:39, 40) Jã kɛ̃ nɛ mwɔnɛ ɔ, Kristofohi nɛ a sɛ we gba si himi mi nɛ a peeɔ babauu ngɛ “Nyɔmtsɛ ɔ níhi” a mi ɔ hu sa yi jemi, nɛ a hia he wami womi.​—1 Kor. 7:32-35.

YESU BƆFO ƆMƐ WO A NYƐMIMƐ ƆMƐ HE WAMI

12, 13. Kɛ Petro ‘wo e nyɛmimɛ ɔmɛ he wami’ ha kɛɛ?

12 Nyɔ mi loko Yesu ma gbo ɔ, Yesu de bɔfo Petro ke: “Simon, Simon, hyɛ! Satan bi blɔ konɛ e sa nyɛ tsuo nyɛ mi kaa bɔ nɛ a saa ngma mi ɔ. Se i kpa pɛɛ wawɛɛ ha mo konɛ o hemi kɛ yemi ɔ nɛ e ko ta; nɛ ke o ná nɛ o kpale kɛ ba a, mo ba wo o nyɛmimɛ ɔmɛ he wami.”​—Luka 22:31, 32.

Sɛ womihi nɛ bɔfo ɔmɛ ngma a wo asafo ɔ he wami ngɛ kaseli ɔmɛ a be ɔ mi, nɛ mwɔnɛ ɔ hu ɔ, a woɔ wɔ he wami (Hyɛ kuku 12-17)

13 Petro ba pee titima ngɛ Kristofohi asafo ɔ mi. (Gal. 2:9) Bɔ nɛ Petro pee kã kɛ tu munyu ngɛ Pentekoste ligbi ɔ nɔ ɔ wo e nyɛmimɛ ɔmɛ he wami, nɛ lɔ ɔ se ɔ, e ya nɔ nɛ e wo mɛ he wami. Benɛ e piɛ bɔɔ nɛ e maa gbe e sɔmɔmi ní tsumi ɔ nya a, e ngma e nyɛmimɛ ɔmɛ sɛ womi. E tsɔɔ mɛ nɔ́ he je nɛ e ngma mɛ sɛ womi ɔ. E de ke: “I ngma nyɛ munyuhi bɔɔ nɛ ɔ konɛ ma kɛ wo nyɛ he wami nɛ ma ngɔ hɛdɔ kɛ ye odase kaa enɛ ɔ ji Mawu dloomi nitsɛnitsɛ ɔ nɛ. Nyɛɛ da si kpɛii ngɛ mi.” (1 Pet. 5:12) Womihi nɛ Mawu mumi ɔ ye bua Petro nɛ e ngma a wo Kristofohi he wami kɛ ba si mwɔnɛ ɔ. Amlɔ nɛ ɔ nɛ wa ngɛ be nɛ Yehowa si womi ɔmɛ maa ba mi ɔ blɔ hyɛe ɔ ji be nɛ wa hia he wami womi nɛ ɔ wawɛɛ!​—2 Pet. 3:13.

14, 15. Kɛ bɔfo Yohane sɛ womihi nɛ Mawu mumi ɔ ye bua lɛ nɛ e ngma a wo Kristofohi nɛ a hi si blema kɛ mwɔnɛ ɔ he wami ha kɛɛ?

14 Bɔfo Yohane hu pee nɔ hyɛmi nɔ́ kpakpa kɛ ha Kristofohi nɛ a hi si ngɛ kaseli ɔmɛ a be ɔ mi ɔ. Níhi nɛ e ngma ngɛ Yesu sɔmɔmi ní tsumi ɔ he ɔ wo Kristofohi nɛ a hi si ngɛ e be ɔ mi ɔ he wami, nɛ mwɔnɛ ɔ hu ɔ, e munyu ɔmɛ woɔ wɔ he wami. Yohane Sane Kpakpa a mi pɛ nɛ wa naa Yesu munyu nɛ tsɔɔ kaa suɔmi ji nɔ́ nɛ kadiɔ anɔkuale Kristofohi ɔ ngɛ.​—Kane Yohane 13:34, 35.

15 Wa ma nyɛ maa kase anɔkuale ɔ he níhi fuu ngɛ Yohane sɛ womi etɛ ɔmɛ a mi. Ke yayami ko nɛ wa pee ɔ ha nɛ wa pee gbedee, nɛ wa kane kaa “Yesu muɔ ɔ tsuɔ wa he kɛ jeɔ yayamihi tsuo a he” ɔ, anɛ lɔ ɔ ha we nɛ wa bua jɔɔ lo? (1 Yoh. 1:7) Ke wa he nile ngɛ wɔ fɔ bue, nɛ wa kane kaa “Mawu kle pe wa tsui ɔ,” anɛ bua jɔmi nɛ wa náa a ha we nɛ wa hɛ ngmɛ nɔ nɛ da nyu lo? (1 Yoh. 3:20) Yohane pɛ lɛ e ngma ke, “Mawu ji suɔmi.” (1 Yoh. 4:8, 16) Sɛ womi enyɔne kɛ etɛne nɛ Yohane ngma a jeɔ Kristofohi nɛ a “ngɛ nyɛɛe ngɛ anɔkuale ɔ nya” a yi.​—2 Yoh. 4; 3 Yoh. 3, 4.

16, 17. Mɛni he wami nɛ bɔfo Paulo wo Kristofohi nɛ a hi si ngɛ kaseli ɔmɛ a be ɔ mi ɔ?

16 Eko ɔ, bɔfo Paulo ji nɔ nɛ e wo nyɛmimɛ ɔmɛ he wami pe bɔfo ɔmɛ tsuo ngɛ kaseli ɔmɛ a be ɔ mi. Ngɛ Yesu gbenɔ se ɔ, e ma nyɛ maa pee kaa bɔfo ɔmɛ a kpɛti nihi fuu hi Yerusalɛm. Lejɛ ɔ nɛ blɔ tsɔɔmi ajla toli ɔmɛ hi ngɛ kaseli ɔmɛ a be ɔ mi. (Níts. 8:14; 15:2) Kristofohi nɛ a hi Yudea a fiɛɛ Kristo he sane kɛ tsɔɔ nihi nɛ a he ye kaa Mawu kake pɛ lɛ ngɛ kaa bɔ nɛ Yuda jami ɔ tsɔɔ ɔ. Se mumi klɔuklɔu ɔ ha nɛ bɔfo Paulo ya fiɛɛ ha Hela bi, Roma bi kɛ ma je li kpahi nɛ a jaa mawuhi fuu ɔ.​—Gal. 2:7-9; 1 Tim. 2:7.

17 Paulo hia blɔ kɛ ya mahi nɛ mwɔnɛ ɔ, wa tsɛɔ ke Turkey, Greece kɛ Italy ɔ, nɛ e ya to Kristofohi asafohi a sisi ngɛ ma je li a kpɛti. Ma je li nɛ a ba pee Kristofohi ɔ nɛ́ si himi ɔ gbɔjɔɔ kulaa ejakaa a ‘na nɔ́ ngɛ mɛ nitsɛmɛ a ma mi bi ɔmɛ a dɛ mi.’ Enɛ ɔ he ɔ, e he ba hia nɛ a wo mɛ he wami. (1 Tɛs. 2:14) Maa pee jeha 50 ɔ mi ngɛ kaseli ɔmɛ a be ɔ mi ɔ, Paulo ngma sɛ womi kɛ ya ha asafo ehe nɛ a to sisi ngɛ Tɛsalonika a. E ngma ke: “Ngɛ wa sɔlemihi a mi ɔ, wa naa Mawu si be fɛɛ be nɛ wa woɔ nyɛ tsuo nyɛ ta, ejakaa wa kaiɔ nyɛ anɔkuale yemi ní tsumi ɔ, nyɛ suɔmi dengme gbomi ɔ, kɛ nyɛ si fimi” ɔ. (1 Tɛs. 1:2, 3) E ngma ngɛ sɛ womi ɔ mi hu ke a wo a sibi he wami. E de ke: “Nyɛɛ ya nɔ nɛ nyɛɛ hi nyɛ sibi he wami woe, nɛ nyɛɛ hi nyɛ sibi fiae kɛ hi si mae.”​—1 Tɛs. 5:11.

BLƆ TSƆƆMI AJLA TOLI NƐ A WOƆ A NYƐMIMƐ HE WAMI

18. Kɛ blɔ tsɔɔmi ajla toli nɛ a hi si ngɛ kaseli ɔmɛ a be ɔ mi ɔ wo Filipo he wami ha kɛɛ?

18 Blɔ tsɔɔmi ajla toli nɛ a hi si ngɛ kaseli ɔmɛ a be ɔ mi ɔ wo asafo mi nikɔtɔmahi kɛ a nyɛmimɛ kpa amɛ tsuo he wami. Benɛ sane kpakpa fiɛɛlɔ Filipo fiɛɛ Kristo he sane kɛ tsɔɔ Samaria bi ɔmɛ ɔ, blɔ tsɔɔmi ajla toli ɔmɛ fĩ e se wawɛɛ nitsɛ. Blɔ tsɔɔmi ajla toli ɔmɛ tsɔ a kpɛti nihi enyɔ nɛ ji Petro kɛ Yohane kaa a ya sɔle ha ni hehi nɛ a ba pee Kristofohi ɔ konɛ a ná mumi klɔuklɔu ɔ. (Níts. 8:5, 14-17) Hyɛ bɔ nɛ enɛ ɔ maa wo Filipo kɛ nihi nɛ e ye bua mɛ nɛ a ba pee Kristofohi ɔ he wami ha!

19. Kɛ sɛ womi nɛ blɔ tsɔɔmi a ajla toli ɔmɛ ngma asafo ɔmɛ ɔ ye bua mɛ ha kɛɛ?

19 Pee se ɔ, e he ba hia nɛ blɔ tsɔɔmi ajla toli ɔmɛ nɛ a tsɔɔ ke ji e he maa hia nɛ a po ma je li nɛ a ba pee Kristofohi ɔ kaa bɔ nɛ Mose Mlaa a biɔ nɛ a pee Yuda bi tsuo ɔ. (Níts. 15:1, 2) Ngɛ mumi klɔuklɔu ɔ blɔ tsɔɔmi, kɛ níhi nɛ a da Ngmami ɔ nɔ kɛ susu he ɔ nya a, a ma nya si kaa jã peemi he hia we hu. Enɛ ɔ he ɔ, a ngma sɛ womi kɛ tsɔɔ bɔ nɛ a ma sane ɔ nya si ha, nɛ a tsɔ nihi konɛ a ngɔ sɛ womi ɔ kɛ ya ha asafo ɔmɛ. Mɛni lɛ je mi kɛ ba? “Benɛ a kane sɛ womi ɔ, a nya ngɛ he wami womi ɔ he.”​—Níts. 15:27-32.

20. (a) Ngɛ mɛni blɔ nɔ nɛ Blɔ Tsɔɔmi Ajla Toli ɔmɛ woɔ nyɛmimɛ he wami ngɛ je kɛ wɛ? (b) Mɛni sane bimi nɛ wa ma susu he ngɛ munyu nɛ nyɛɛ se ɔ mi?

20 Mwɔnɛ ɔ, Yehowa Odasefohi A Blɔ Tsɔɔmi Ajla Toli ɔmɛ woɔ Betel weku mi bimɛ, be tsuo sɔmɔli kpahi, kɛ nyɛmimɛ tsuo nɛ a ngɛ je kɛ wɛ ɔ he wami. Nyɛmimɛ ɔmɛ a bua jɔɔ he wami womi nɛ ɔ he kaa Kristofohi nɛ a hi si ngɛ kaseli ɔmɛ a be ɔ mi ɔ nɔuu! Jehanɛ hu ɔ, ngɛ jeha 2015 ɔ mi ɔ, Blɔ Tsɔɔmi Ajla Toli ɔmɛ pee womi nɛ ji, Kpale Kɛ Ba Yehowa Ngɔ ɔ, nɛ womi ɔ wo nihi babauu he wami ngɛ je kɛ wɛ. Se anɛ asafo mi nikɔtɔmahi pɛ nɛ e sa kaa a wo nihi he wami kaa bɔ nɛ Yehowa peeɔ ɔ lo? Wa maa na heto ɔ ngɛ munyu nɛ nyɛɛ se ɔ mi.