1. Mɛnɔmɛ nɛ a ye bua kɛ to asafo ɔ sisi ngɛ Filipi?

BENƐ bɔfo Paulo, Sila, Luka kɛ Timoteo ya su Filipi nɛ ji ma nɛ Roma ngɛ nɔ yee ɔ mi ɔ, a na nihi fuu nɛ a bua jɔ Matsɛ Yemi sɛ gbi ɔ he. Nyɛmimɛ nyumuhi eywiɛ nɛ a ngɛ kã nɛ ɔ ye bua kɛ to asafo sisi, nɛ nihi tsuo nɛ a ba pee kaseli ɔ bɔni a he nya buami kaa asafo. Eko ɔ, a kpeɔ ngɛ Lidia nɛ e ji nyɛmiyo nɛ e peeɔ nihi nibwɔ ɔ we mi.​—Níts. 16:40.

2. Benɛ a to Filipi asafo ɔ sisi kɛ we ɔ, mɛni nyagbahi a kɛ kpe?

² E kɛ we nɛ asafo ehe nɛ a to sisi ɔ kɛ nyagbahi bɔni kpemi. Satan ha nɛ he nyɛli nɛ a sume anɔkuale ɔ te si kɛ wo fiɛɛmi ní tsumi nɛ anɔkuale Kristofo nɛ ɔmɛ ngɛ tsue ɔ. A nu Paulo kɛ Sila, a fiaa mɛ kpa nɛ a wo mɛ tsu. Benɛ a je mɛ ngɛ tsu ɔ mi ɔ, a ya slaa asafo ehe ɔ, nɛ a wo mɛ he wami. Kɛkɛ nɛ Paulo, Sila kɛ Timoteo je ma a mi, nɛ eko ɔ, e piɛ Luka ngɛ lejɛ ɔ. Kɛ nyɛmimɛ nɛ a ngɛ asafo ehe nɛ ɔ mi ɔ maa pee kɛɛ? Ngɛ Yehowa mumi ɔ yemi kɛ buami nya a, kaseli ehe nɛ ɔmɛ ya nɔ nɛ a kɛ kã sɔmɔ Yehowa. (Filip. 2:12) E be nyakpɛ kaa Paulo bua jɔ a he wawɛɛ!

3. Kaa bɔ nɛ Filipi Bi 1:9-11 ɔ tsɔɔ ɔ, mɛni he Paulo sɔle ngɛ?

³ Maa pee jeha nyɔngma se ɔ, Paulo ngma sɛ womi kɛ ya ha asafo nɛ ngɛ Filipi ɔ. Ke o ngɛ jamɛ a sɛ womi ɔ kanee ɔ, e he be wae ha mo kaa o maa na suɔmi nɛ Paulo ngɛ kɛ ha nyɛmimɛ ɔmɛ. E ngma ke: “I suɔ nyɛ sane kaa bɔ nɛ Kristo Yesu hu  suɔ wa sane ɔ.” (Filip. 1:8) E de mɛ ke e sɔleɔ kɛ haa mɛ. E bi Yehowa konɛ e ye bua mɛ nɛ a suɔmi ɔ nɛ ya nɔ nɛ e hiɛ kɛ be nɔ, á le níhi nɛ a he hia wawɛɛ ɔ, sé ko nɛ ko hi a he, a ko hi ni kpahi a nane tɔ̃tɔ̃e, nɛ́ a ya nɔ nɛ a wo dami yiblii ɔ. Atsinyɛ jemi ko be he kaa wɔ hu wa ma nyɛ ma ná Paulo munyu nɛ ɔmɛ a he se mwɔnɛ ɔ. (Kane Filipi Bi 1:9-11.) Ngɛ ní kasemi nɛ ɔ mi ɔ, wa ma susu níhi nɛ Paulo wo a ta a he, nɛ wa maa hyɛ bɔ nɛ waa kɛ eko fɛɛ eko ma tsu ní ha.

4. (a) Kaa bɔ nɛ 1 Yohane 4:9, 10 tsɔɔ ɔ, mɛni Yehowa pee kɛ je suɔmi kpo kɛ tsɔɔ wɔ? (b) Kɛ e sa nɛ waa suɔ Mawu ha kɛɛ?

⁴ Yehowa je suɔmi agbo kpo kɛ tsɔɔ wɔ kɛ gu e Bi ɔ nɛ e tsɔ kɛ ba zugba a nɔ nɛ e ba gbo ngɛ wa yayami ɔmɛ a he ɔ nɔ. (Kane 1 Yohane 4:9, 10.) Suɔmi nɛ Yehowa je kpo kɛ tsɔɔ wɔ ɔ ha nɛ wɔ hu wa suɔ lɛ. (Rom. 5:8) Kɛ e sa nɛ waa suɔ Mawu ha kɛɛ? Yesu ha sane bimi nɛ ɔ heto ngɛ munyu nɛ e kɛ Farisi no ko tu ɔ mi. E de lɛ ke: “E sa nɛ o suɔ Yehowa o Mawu ɔ kɛ o tsui tsuo kɛ o susuma tsuo kɛ o juɛmi tsuo.” (Mat. 22:36, 37) Wa sume nɛ waa kɛ wa tsui fã nɛ suɔ Mawu. Mohu ɔ, wa suɔ nɛ suɔmi nɛ wa ngɛ kɛ ha lɛ ɔ mi nɛ hi wae daa ligbi. Paulo de Filipi bi ɔmɛ ke a ha nɛ a suɔmi ɔ nɛ ‘ya nɔ nɛ e hiɛ kɛ be nɔ babauu nitsɛ pe kekle ɔ.’ Mɛni wa ma nyɛ maa pee konɛ suɔmi nɛ wa ngɛ kɛ ha Mawu ɔ mi nɛ wa?

5. Mɛni ma nyɛ ma ha nɛ wa suɔmi ɔ mi nɛ wa?

⁵ Loko wa maa suɔ Mawu ɔ, ja wa le lɛ. Baiblo ɔ de ke: “Nɔ fɛɛ nɔ nɛ e sume nɔmlɔ ɔ, e li Mawu, ejakaa Mawu ji suɔmi.” (1 Yoh. 4:8) Bɔfo Paulo tsɔɔ kaa ke wa ná Mawu he “nile nitsɛnitsɛ kɛ nɔ́ se kɔmi nɛ pi si” ɔ, suɔmi nɛ wa ngɛ kɛ ha Mawu ɔ mi maa wa. (Filip. 1:9) Benɛ wa je Baiblo ɔ kasemi sisi ɔ, níhi bɔɔ nɛ wa le ngɛ Mawu su ɔmɛ a he ɔ ha nɛ wa ná suɔmi kɛ ha lɛ. Jehanɛ ɔ, benɛ wa ba kase Yehowa he ní babauu ɔ, suɔmi nɛ wa ngɛ kɛ ha lɛ ɔ mi ba wa. Enɛ ɔ he je nɛ e he hia nɛ waa kase Baiblo ɔ daa nɛ wa pue wa yi mi tɛ ngɛ níhi nɛ wa kase ɔ he ɔ nɛ!​—Filip. 2:16.

6. Kaa bɔ nɛ 1 Yohane 4:11, 20, 21 ɔ tsɔɔ ɔ, mɛni wa maa pee konɛ wa suɔmi ɔ nɛ hiɛ kɛ be nɔ?

⁶ Suɔmi agbo nɛ Mawu je kpo kɛ tsɔɔ wɔ ɔ maa wo wɔ he wami konɛ waa suɔ wa nyɛmimɛ. (Kane 1 Yohane 4:11, 20, 21.) Eko ɔ, wa ma susu kaa e he be wae kaa wa maa suɔ wa nyɛmimɛ ɔmɛ. Nɔ́ he je ji kaa wa maa na lɛ kaa wa sɔmɔɔ Yehowa, nɛ wa ngɛ mɔde bɔe kaa wa maa kase e su kpakpa amɛ. Jehanɛ hu ɔ, wa kaseɔ Yesu nɛ e je suɔmi agbo kpo kɛ tsɔɔ wɔ nɛ e ba gbo ngɛ wa he ɔ. Se kɛ̃ ɔ, be komɛ ɔ, e maa ye ha wɔ kaa wa maa ye fami nɛ tsɔɔ kaa waa suɔ wa sibi ɔ nɔ. Nɔ́ ko kaa kikɛ ya nɔ ngɛ Filipi asafo ɔ mi. Nyɛ ha nɛ wa susu he nɛ waa hyɛ.

7. Mɛni wa ma nyɛ maa kase ngɛ ga nɛ Paulo wo Evodia kɛ Sintika a mi?

⁷ Evodia kɛ Sintika ji nyɛmimɛ yihi nɛ a ngɛ kã nɛ a kɛ bɔfo Paulo “pee kake” kɛ sɔmɔ. Se kɛ̃ ɔ, a ngmɛ blɔ nɛ pɛ tsɔwitsɔwihi ngɔ mi gbami kɛ ba a kpɛti. Ngɛ sɛ womi nɛ bɔfo Paulo ngma kɛ ya ha asafo nɛ nyɛmimɛ yi nɛ ɔmɛ ngɛ sɔmɔe ngɛ mi ɔ mi ɔ, Paulo wo Evodia kɛ Sintika a ta nɛ e wo mɛ ga kaa “a hɛɛ juɛmi kake.” (Filip. 4:2, 3) Paulo yɔse kaa e he hia nɛ e wo asafo ɔ tsuo ga. Enɛ ɔ he ɔ, e de mɛ ke: “Nyɛɛ ya nɔ nɛ nyɛɛ pee níhi tsuo konɛ munyu nyanyaanya tumi kɛ atsinyɛ jemi nɛ ko hi mi.” (Filip. 2:14) E ngɛ heii kaa ga womi nɛ hɛdɔ ngɛ he nɛ Paulo kɛ ha nyɛmimɛ yi nɛ ɔmɛ ɔ ye bua mɛ. Se pi mɛ pɛ, e ye bua asafo ɔ tsuo nɛ e ha nɛ suɔmi nɛ a ngɛ kɛ ha a sibi ɔ mi wa.

8. Mɛni ma nyɛ ma ha nɛ e ye ha wɔ wawɛɛ kaa wa maa suɔ wa nyɛmimɛ, nɛ mɛni maa ye bua wɔ konɛ waa suɔ mɛ?

 ⁸ Kaa bɔ nɛ e ba ngɛ Evodia kɛ Sintika a blɔ fa mi ɔ, eko ɔ, wa maa ngɔ wa juɛmi kɛ ma nihi a gbɔjɔmihi a nɔ, nɛ lɔ ɔ be hae nɛ wa ná suɔmi nɛ mi wa kɛ ha mɛ. Wɔ tsuo wa tɔ̃ɔ daa ligbi. Ke wa ngɔ wa juɛmi kɛ ma ni kpahi a tɔmihi a nɔ ɔ, e ma ha nɛ suɔmi nɛ wa ngɛ kɛ ha mɛ ɔ nya maa jɔ. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, ke nyɛmi ko hɛ je nɔ kaa e maa ye bua kɛ dla Matsɛ Yemi Asa a nɔ ɔ, eko ɔ, lɔ ɔ ma ha nɛ wa mi mi ma fu. Ke wa bɔni tɔmi kpahi tsuo nɛ wa le kaa wa nyɛmi ɔ pee ɔ he susumi ɔ, wa we abofu ɔ nya maa wa nɛ suɔmi nɛ wa ngɛ kɛ ha lɛ ɔ nya maa ba si. Ke o kɛ nyɛmi ko ngɛ sane ko kaa jã ngɛ nyɛ asafo ɔ mi ɔ, e maa hi kaa o ma susu munyu nɛ ɔ he: Yehowa le wa tɔmihi kɛ wa nyɛmimɛ ɔmɛ hu a tɔmihi tsuo. Se kɛ̃ ɔ, ngɛ fã tɔmi nɛ ngɛ waa kɛ wa nyɛmimɛ ɔmɛ wa he tsuo se ɔ, Yehowa suɔ wɔ, nɛ e suɔ mɛ hulɔ. Enɛ ɔ he je ɔ, e he hia nɛ waa kase Yehowa suɔmi ɔ, nɛ́ wa ná wa nyɛmimɛ a he juɛmi nɛ da be fɛɛ be. Ke wa bɔ mɔde wawɛɛ kaa wa ma je suɔmi kpo kɛ tsɔɔ wa nyɛmimɛ ɔ, lɔ ɔ ma ha nɛ kake peemi nɛ ngɛ waa kɛ mɛ wa kpɛti ɔ mi maa wa.​—Filip. 2:1, 2.

9. Mɛni ji “níhi nɛ a he hia wawɛɛ ɔ” nɛ Paulo ngma ngɛ e sɛ womi ɔ mi kɛ ya ha Filipi bi ɔmɛ ɔ ekomɛ?

⁹ Mumi klɔuklɔu ɔ wo Paulo he wami nɛ e kɛ blɔ tsɔɔmi ha Filipi bi ɔmɛ kɛ Kristofohi tsuo kaa a “le níhi nɛ a he hia wawɛɛ ɔ.” (Filip. 1:10) Níhi nɛ a he hia wawɛɛ ɔ ekomɛ ji Yehowa biɛ ɔ he nɛ ma tsɔ, e si womi ɔmɛ nɛ a maa ba mi, kɛ tue mi jɔmi kɛ kake peemi nɛ maa hi asafo ɔ mi ɔ. (Mat. 6:9, 10; Yoh. 13:35) Ke waa kɛ níhi nɛ a he hia wawɛɛ nɛ ɔmɛ pee nɔ́ titli ngɛ wa si himi mi ɔ, lɔ ɔ tsɔɔ kaa wa suɔ Yehowa.

10. Mɛni e sa nɛ waa pee konɛ a na wɔ kaa nihi nɛ sé ko be a he?

¹⁰ Paulo de hu kaa e sɛ nɛ ‘sé ko nɛ hi wa he.’ Enɛ ɔ tsɔɔ we kaa e sa nɛ waa ye mluku. Wa be nyɛe ma de ke sé ko be wa he kulaa kaa bɔ nɛ Yehowa Mawu ngɛ ɔ. Se ke wa bɔ mɔde tsuo nɛ wa ma nyɛ konɛ suɔmi nɛ wa ngɛ ɔ mi nɛ wa, nɛ wa le níhi nɛ a he hia wawɛɛ ɔ, lɛɛ Yehowa maa na wɔ kaa nihi nɛ sé ko be a he. Blɔ kake hu nɛ wa maa gu nɔ kɛ je wa suɔmi ɔ kpo ji kaa wa maa hyɛ nɛ hi konɛ wa ko tɔ̃tɔ̃ ni kpahi a nane.

11. Mɛni he je nɛ e sɛ nɛ waa tɔ̃tɔ̃ nihi a nane ɔ?

¹¹ Blɔ tsɔɔmi kaa wa ko hi ni kpahi a nane tɔ̃tɔ̃e ɔ ji kɔkɔ bɔmi nɛ mi wa. Mɛni nɛ ke wa pee ɔ, eko ɔ, e maa tɔ̃tɔ̃ nɔ ko nane? E ma nyɛ maa pee níhi nɛ waa kɛ jeɔ wa hɛja, wa he dlami aloo ní tsumi nɛ wa tsuɔ po. Eko ɔ, nɔ́ nɛ wa ngɛ pee ɔ pi nɔ́ yayami ko. Se ke yi mi kpɔ ko nɛ wa mwɔ ɔ hao nɔ kpa he nile nɛ e nane tɔ̃tɔ̃ ɔ, lɛɛ hɛdɔ ngɛ he. Yesu tsɔɔ kaa afani nɛ a fĩ tɛ nɛ mi jiɔ kɛ wo wa kuɛ nɛ a ngmɛɛ wa he kɛ fɔ wo ɔ mi pe nɛ wa ma ha nɛ e jijɔ ɔmɛ eko nane maa tɔ̃tɔ̃!​—Mat. 18:6.

12. Mɛni wa ma nyɛ maa kase ngɛ nɔ́ nɛ nyɛminyumu ko kɛ e yo nɛ a ji blɔ gbali ɔ pee ɔ mi?

¹² Mo kadi bɔ nɛ nyɛminyumu ko kɛ e yo nɛ a ji blɔ gbali ɔ kɛ Yesu kɔkɔ bɔmi nɛ ɔ tsu ní ha. A kɛ nyɛminyumu ko kɛ e yo nɛ a baptisi mɛ kɛ we lɛ ngɛ asafo mi. Weku nɛ a tsɔse nyɛminyumu ɔ kɛ e yo ɔ nɛ a baptisi mɛ kɛ we ngɛ mi ɔ ngɛ kpɛii, nɛ pi nɔ́ fɛɛ nɔ́ nɛ a ngmɛɔ blɔ nɛ a peeɔ. A susuɔ kaa e sɛ nɛ Kristofo no yaa sini jemi he ke sini nɛ a yaa hyɛ ɔ hi po. Enɛ ɔ he ɔ, benɛ nyɛminyumu ɔ kɛ e yo ɔ nɛ a ji blɔ gbali ɔ ya sini jemi he ɔ be ko ɔ, e hao mɛ. Kɛ je lɔ ɔ se ɔ, a yɛ sini jemi he ɔ hu kɛ ya si benɛ nyɛminyumu ɔ kɛ e yo ɔ nɛ a baptisi mɛ kɛ we ɔ tsɔse a he nile nɛ a ba le slɔɔto nɛ ngɛ nɔ́ nɛ da kɛ nɔ́ nɛ dɛ a kpɛti. (Heb. 5:14)  Akɛnɛ nyɛminyumu ɔ kɛ e yo ɔ nɛ a ji blɔ gbali ɔ fo we mɛ pɛ a nɔ́ mi he je ɔ, pi a munyu tumi kɛkɛ nɛ a kɛ tsɔɔ kaa a suɔ nyɛminyumu ehe ɔ kɛ e yo ɔ, se a kɛ a ní peepee hu tsɔɔ jã.​—Rom. 14:19-21; 1 Yoh. 3:18.

13. Ngɛ mɛni blɔ nɔ nɛ wa ma nyɛ maa pee nɔ́ ko kɛ ka nɔ ko nɛ e pee yayami?

¹³ Nɔ́ kpa ko nɛ ma ha nɛ waa tɔ̃tɔ̃ nɔ ko nane ji kaa wa maa pee nɔ́ ko kɛ ka nɔ ɔ nɛ e pee yayami. Kɛ lɔ ɔ ma nyɛ ma plɛ kɛ ba ha kɛɛ? Mo susu si fɔfɔɛ nɛ ɔ he nɛ o hyɛ. Baiblo kaselɔ ko nɛ e deɔ dã wawɛɛ ɔ bɔ mɔde wawɛɛ nɛ e kpa dã numi, se e he lɛ be babauu. E ba yɔse kaa e sa nɛ e yu e he kulaa ngɛ dã he. E ya e hɛ mi mlamlaamla nɛ e ha nɛ a baptisi lɛ. Pee se ɔ, nyɛminyumu ko ngmɛ nyɛmimɛ nɛ a ngɛ asafo ɔ mi ɔ okplɔɔ nɛ e fɔ lɛ hu nine. Nyɛminyumu ɔ nɛ e ngmɛ okplɔɔ ɔ ha lɛ dã, nɛ e de lɛ ke: “Amlɔ nɛ ɔ lɛɛ o ji Kristofo no, nɛ Yehowa mumi ɔ ngɛ o nɔ. Mumi ɔ yiblii ɔ fã ko ji he nɔ yemi. Ke o ngɛ he nɔ yemi ɔ, lɛɛ e sa nɛ o nyɛ nɛ o ye o he nɔ nɛ o nu dã a bɔ nɛ sa.” Kaa nyɛminyumu ehe nɛ ɔ bu ga womi nɛ nile be mi nɛ ɔ tue ɔ, mo susu nyagbahi nɛ jinɛ e ko je mi kɛ ba a he nɛ o hyɛ!

14. Kɛ Kristofohi a kpehi nɛ wa yaa a yeɔ bua wɔ nɛ waa kɛ blɔ tsɔɔmi nɛ ngɛ Filipi Bi 1:10 tsuɔ ní ha kɛɛ?

¹⁴ Kristofohi a kpehi nɛ wa yaa a yeɔ bua wɔ nɛ wa naa blɔhi fuu a nɔ nɛ wa maa gu nɛ waa kɛ blɔ tsɔɔmihi nɛ ngɛ Filipi Bi 1:10 ma tsu ní. Kekleekle ɔ, níhi nɛ wa kaseɔ ɔ yeɔ bua wɔ nɛ wa leɔ níhi nɛ Yehowa naa kaa a he hia a. Nɔ́ nɛ ji enyɔ ɔ, a tsɔɔ wɔ bɔ nɛ waa kɛ níhi nɛ wa kaseɔ ɔ ma tsu ní ha konɛ a ko na sé ko ngɛ  wa he. Nɛ nɔ́ nɛ ji etɛ ɔ, e haa nɛ wa woɔ wa sibi he wami ‘kɛ haa suɔmi kɛ ní tsumi kpakpahi.’ (Heb. 10:24, 25) Ke wa nyɛmimɛ wo wɔ he wami ɔ, e haa nɛ suɔmi nɛ wa ngɛ kɛ ha Mawu kɛ wa nyɛmimɛ ɔmɛ ɔ yaa nɔ nɛ e mi waa. Ke wa je wa tsui mi tsuo kɛ suɔ Mawu kɛ wa nyɛmimɛ ɔ, lɔ ɔ ma ha nɛ wa maa bɔ mɔde wawɛɛ nɛ wa be wa nyɛmimɛ ɔmɛ a nane tɔ̃tɔ̃e.

15. Mɛni nɛ ‘dami yiblii nɛ ma hyi’ nɔ ko tɔ ɔ tsɔɔ?

¹⁵ Paulo je e tsui mi kɛ sɔle konɛ ‘dami yiblii nɛ hyi’ Filipi bi ɔmɛ tɔ. (Filip. 1:11) Ngɛ anɔkuale mi ɔ, suɔmi nɛ a ma ná kɛ ha Yehowa kɛ e we bi ɔ piɛɛ “dami yiblii” ɔ he. Hemi kɛ yemi nɛ a ngɛ ngɛ Yesu mi, kɛ a hɛ kɛ nɔ fɔmi he ní nɛ a kɛ ni kpahi maa sɛɛ ɔ hu piɛɛ he. A kɛ munyu kpa ko nɛ ji “ngɛ kpɛe kaa lahi ngɛ je ɔ mi” ɔ tsu ní ngɛ Filipi Bi 2:15. Munyu nɛ ɔ ha nɛ wa kai munyu ko nɛ Yesu tu ngɛ e kaseli ɔmɛ a he kaa a “ji la ngɛ je ɔ mi” ɔ. (Mat. 5:14-16) Jehanɛ hu ɔ, e fã e kaseli ɔmɛ kaa a “pee nihi kaseli,” nɛ e de hu kaa a maa ye ‘odase kɛ ya su zugba a nɔ hehi nɛ a kɛ wawɛɛ ɔ.’ (Mat. 28:18-20; Níts. 1:8) Ke wa ngɔ wa he kɛ wo ní tsumi nɛ he hia wawɛɛ nɛ ɔ mi ɔ, wa maa wo “dami yiblii.”

16. Ngɛ mɛni blɔ nɔ nɛ Filipi Bi 1:12-14 ɔ tsɔɔ kaa wa ma nyɛ ma kpɛ kaa lahi ke waa kɛ si fɔfɔɛhi nɛ a mi wa ngɛ kpee po? (Hyɛ foni nɛ ngɛ womi ɔ hɛ mi ɔ.)

¹⁶ Bɔ nɛ wa si fɔfɔɛ ngɛ ha fɛɛ ko ɔ, wa ma nyɛ ma kpɛ kaa lahi. Be komɛ ɔ, níhi nɛ ma nyɛ maa tsi sane kpakpa a fiɛɛmi nya a mohu ma nyɛ ma bli blɔ ha wɔ nɛ wa kɛ fiɛɛ. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, benɛ a wo bɔfo Paulo tsu ngɛ we mi ngɛ Roma a, jamɛ a be ɔ mi nɛ e ngma sɛ womi kɛ ya ha Filipi bi ɔmɛ ɔ nɛ. A wo lɛ kɔsɔkɔsɔhi, se lɔ ɔ tsi we e nya, e fiɛɛ kɛ ha buli ɔmɛ kɛ nihi nɛ a ba slaa lɛ ɔ. Paulo kɛ kã fiɛɛ ngɛ si fɔfɔɛ nɛ ɔmɛ a mi, nɛ enɛ ɔ wo  nyɛmimɛ ɔmɛ he wami nɛ mɛ hu a kɛ kã ‘fiɛɛ Mawu munyu ɔ nɛ́ a yi gbeye.’​—Kane Filipi Bi 1:12-14; 4:22.

17. Ngɛ mɛni blɔ nɔ nɛ nyɛmimɛ komɛ nyɛ nɛ a ya nɔ nɛ a fiɛɛ ngɛ si himi nɛ mi wa mi?

¹⁷ Wa nyɛmimɛ nyumuhi kɛ yihi babauu nyɛ nɛ a pee kã kaa Paulo. A tsi fiɛɛmi ní tsumi ɔ nya ngɛ hehi nɛ a ngɛ ɔ nɛ a nyɛ we nɛ a fiɛɛ ngɛ magbɛ nɔ aloo ngɛ wehi a mi. Se kɛ̃ ɔ, a hlaa blɔ kpahi a nɔ nɛ a guɔ kɛ fiɛɛɔ sane kpakpa a. (Mat. 10:16-20) Ngɛ ma nɛ ɔ eko nɔ ɔ, kpɔ mi nɔ hyɛlɔ ko wo nyɛmimɛ he wami kaa nɔ fɛɛ nɔ nɛ fiɛɛ kɛ ha e weku li, e kpɔ mi bi, nihi nɛ e kɛ mɛ yaa sukuu, nihi nɛ e kɛ mɛ ngɛ ní tsue kɛ nihi nɛ e le mɛ tsuo. Maa pee jeha enyɔ mi ɔ, asafohi nɛ a ngɛ jamɛ a kpokpa a mi ɔ a he ba hiɛ nitsɛ. Eko ɔ, a tsi we fiɛɛmi ní tsumi ɔ nya ngɛ he nɛ wa ngɛ ɔ. Se kɛ̃ ɔ, wa ma nyɛ maa kase ní kɛ je nyɛmimɛ nɛ a ngɔ he blɔ ɔ kɛ tsu ní saminya a, a nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ mi. Moo gu blɔ slɔɔtohi a nɔ kɛ bli o sɔmɔmi ní tsumi ɔ mi, nɛ́ o ná nɔ mi mami kaa Yehowa maa wo mo he wami konɛ o nyɛ nɛ o da níhi nɛ ma nyɛ maa tsi mo blɔ ɔ a nya.​—Filip. 2:13.

18. Mɛni nɛ e sa nɛ waa fia wa pɛɛ si kaa wa maa pee?

¹⁸ Amlɔ nɛ ɔ ji be nɛ e sa nɛ waa fia wa pɛɛ si kaa waa kɛ ga womi nɛ ngɛ sɛ womi nɛ Paulo ngma kɛ ya ha Filipi bi ɔmɛ ɔ mi ɔ ma tsu ní. Nyɛ ha nɛ waa le níhi nɛ a he hia wawɛɛ ɔ, wa ko ha nɛ a na sé ko ngɛ wa he, wa ko tɔ̃tɔ̃ nihi a nane, nɛ́ waa wo dami yiblii. Kɛkɛ ɔ, wa suɔmi ɔ maa hiɛ kɛ be nɔ, nɛ lɔ ɔ maa wo Yehowa, wa Tsɛ nɛ e ngɛ suɔmi ɔ hɛ mi nyami.