1. Mɛni e sa kaa Kristofohi nɛ a pee konɛ a nyɛ nɛ a gbe wami he fo nɛ a ngɛ tue ɔ nya?

KRISTOFOHI ngɛ wami he fo ko tue. Ke kpaako wa je fo ɔ tumi sisi jio, wa ngɛ tue jehahi babauu ji nɛ ɔ jio, e sa nɛ waa ya nɔ nɛ waa tu fo ɔ kɛ ya si be nɛ wa maa gbe nya. Ga nɛ bɔfo Paulo wo Kristofohi nɛ a hi Filipi ɔ ma nyɛ maa wo wɔ he wami konɛ waa gbe fo nɛ wa ngɛ tue ɔ nya. Benɛ Kristofohi nɛ a hi Filipi ɔ nine su Paulo sɛ womi ɔ nɔ ɔ, a kpɛti ni komɛ kɛ jehahi babauu ngɛ Yehowa sɔmɔe momo. A ngɛ fo ɔ tue saminya mohu lɛɛ, se Paulo kai mɛ nɔ́ he je nɛ e sa kaa a ya nɔ nɛ a kɛ si fimi nɛ tu fo ɔ. E suɔ nɛ a hi a ‘hɛ mi yae kɛ ya su oti ɔ he’ kaa bɔ nɛ e ngɛ pee ɔ.​—Filip. 3:14.

2. Mɛni he je nɛ wa ma nyɛ ma de ke Filipi asafo ɔ nine su Paulo ga womi ɔ nɔ ngɛ be nya a?

² Filipi asafo ɔ nine su Paulo ga womi ɔ nɔ ngɛ be nya. Kɛ je benɛ a to asafo ɔ sisi pɛ nɛ a kɛ si temi kɛ womihi bɔni kpemi. Si temi kɛ womi nɛ ɔmɛ je sisi benɛ Paulo kɛ Sila ‘po mi kɛ ya Makedonia’ maa pee jeha 50 ɔ mi konɛ a ya tsu tsɔmi nɛ Mawu tsɔ mɛ ɔ he ní ɔ. (Níts. 16:9) Benɛ a ya su lejɛ ɔ nɛ a ngɛ fiɛɛe ɔ, a na yo ko nɛ a tsɛɛ lɛ ke Lidia nɛ e “ngɛ [mɛ] tue bue, nɛ Yehowa bli e tsui mi gbajaa” kɛ ha sane kpakpa a. (Níts. 16:14) E kɛ we nɛ a baptisi e kɛ e we mi bimɛ ɔmɛ tsuo. Se Abosiami je e hɛ ngɔ pi Kristofo ɔmɛ. Nyumu komɛ nɛ a ngɛ ma a mi ɔ ya nu Paulo kɛ Sila, nɛ a gbla mɛ kɛ ho ma a mi kojoli ɔmɛ a ngɔ ya, nɛ a po a nya kaa a ha nɛ ma a mi pee hoo. Enɛ ɔ he ɔ, a fiaa Paulo kɛ Sila kpa saminya, a wo mɛ tsu, nɛ pee se ɔ, a de mɛ ke a je ma a mi. (Níts. 16:16-40) Anɛ a kɔni mi wo nyu lo? Dɛbi! Nɛ nyɛmimɛ ɔmɛ nɛ a ngɛ asafo ehe nɛ a to sisi ɔ mi hu nɛɛ? Mɛ hu a fĩ si! Atsinyɛ jemi ko be he kaa Paulo kɛ Sila a nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ lɛ wo mɛ he wami.

3. Mɛni Paulo yɔse, nɛ mɛni sane bimihi a he nɛ wa ma susu?

³ Paulo fia e pɛɛ si kaa e be hae nɛ e kɔni mi nɛ wo nyu. (2 Kor. 4:16) E yɔse kaa loko e ma nyɛ maa tu fo ɔ kɛ gbe nya a,  ja e ngɔ e juɛmi kɛ ma oti ɔ nɔ. Mɛni wa ma nyɛ maa kase ngɛ Paulo nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ mi? Mɛni hemi kɛ yemi he nɔ hyɛmi níhi nɛ a ngɛ mwɔnɛ ɔ nɛ tsɔɔ kaa wa ma nyɛ ma fĩ si ngɛ nyagbahi nɛ waa kɛ maa kpe ɔ tsuo mi? Nɛ kɛ hwɔɔ se he hɛ kɛ nɔ fɔmi nɛ wa ngɛ ɔ ma nyɛ maa wo wɔ he wami ha kɛɛ konɛ wa kɔni mi nɛ ko wo nyu kɔkɔɔkɔ?

4. Mɛni Paulo pee kɛ tsɔɔ kaa e hí si gu ngɛ si fɔfɔɛhi nɛ e ya je mi ɔ mi?

⁴ Mo susu mɔde nɛ Paulo ngɛ bɔe benɛ e ngma Filipi bi ɔmɛ sɛ womi ɔ he nɛ o hyɛ. A wo lɛ tsu ngɛ we mi ngɛ Roma. E nyɛ we nɛ e je kpo nɛ e ya fiɛɛ. Se kɛ̃ ɔ, e hí si gu, e yeɔ nihi nɛ a ba slaa lɛ ɔ odase, nɛ e ngmaa sɛ womihi kɛ ya haa asafohi nɛ a ngɛ tsitsaa a. Mwɔnɛ ɔ hu ɔ, Kristofohi babauu nɛ nyagba ko he je ɔ, a tlɔ we mi ɔ ngɔɔ he blɔ fɛɛ he blɔ nɛ a náa a kɛ yeɔ nihi nɛ ba slaa mɛ ngɛ a we mi ɔ odase. Jehanɛ hu ɔ, a ngmaa sɛ womihi kɛ maneɔ nihi nɛ ke wa ya fiɛɛmi ɔ, wa ya ná we mɛ ngɛ we mi ɔ, nɛ a kɛ yeɔ mɛ odase.

5. Ngɛ nɔ́ nɛ Paulo de ngɛ Filipi Bi 3:12-14 ɔ nya a, mɛni ye bua lɛ nɛ e nyɛ ngɔ e juɛmi kɛ ma oti ɔ nɔ?

⁵ Paulo ngmɛ́ blɔ nɛ níhi nɛ e nyɛ tsu kɛ be aloo ní yayamihi nɛ e pee kɛ be ɔ nɛ a je e juɛmi kɛ je e sɔmɔmi ní tsumi ɔ nɔ. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, e tsɔɔ kaa e hɛ nɛ maa je “níhi nɛ ngɛ se ɔ” a nɔ ɔ lɛ maa ye bua lɛ nɛ e ma nyɛ maa kpã e mi kɛ su “níhi nɛ ngɛ hɛ mi ɔ” a he, nɛ ji fo tumi ɔ nya nɛ e maa gbe ɔ. (Kane Filipi Bi 3:12-14.) Mɛni ji ní komɛ nɛ a ko nyɛ je Paulo juɛmi kɛ je e sɔmɔmi ní tsumi ɔ nɔ? Kekleekle ɔ, benɛ e ngɛ Yuda jami ɔ mi ɔ, e pee ní nguanguahi kɛ ye bua mɛ. Se e na jamɛ a ní ɔmɛ tsuo kaa “dwɔmi babauu.” (Filip. 3:3-8) Nɔ́ nɛ ji enyɔ ɔ, e ha we nɛ e he nile nɛ bu lɛ fɔ tsɔ ngɛ Kristofo ɔmɛ yi mi nɛ e wa kɛ be ɔ he nɛ lɔ ɔ nɛ ha nɛ e kɔni mi nɛ jɔ̃. Nɛ nɔ́ nɛ ji etɛ ɔ, e susuu we hu kaa níhi nɛ e pee ha Yehowa a hiɛ nɛ lɔ ɔ he ɔ, e kɛ kã be ní ɔ tsue hu. E ngɛ mi kaa a wo Paulo tsu, a kongo lɛ, a fiaa lɛ tɛ, e kɛ mele butu, hwɔ ye lɛ, nɛ e hɛɛ e he gu be komɛ mohu lɛɛ, se e nyɛ tsu babauu ngɛ e sɔmɔmi ní tsumi ɔ mi. (2 Kor. 11:23-27) Ngɛ níhi nɛ Paulo tsu kɛ be kɛ haomihi nɛ e kɛ kpe ɔ tsuo se ɔ, e le kaa e sa nɛ e ya nɔ nɛ e sɔmɔ Yehowa. E sa nɛ wɔ hu waa pee jã.

6. Mɛni ji “níhi nɛ ngɛ se ɔ” ekomɛ nɛ e ma bi nɛ wa hɛ nɛ je a nɔ?

⁶ Kɛ wa ma plɛ kɛ kase Paulo ha kɛɛ konɛ wa ‘hɛ nɛ je níhi nɛ ngɛ se ɔ a nɔ’? Eko ɔ, e ma bi nɛ wa ti ni komɛ nɛ a kpa a he piami ngɛ yayamihi nɛ a pee kɛ be ɔ a he. Ke jã lɛ e ji ngɛ o blɔ fa mi ɔ, lɛɛ o ma nyɛ maa kase Kristo kpɔmi afɔle sami ɔ he ní ke o ngɛ dɛ he ní kasemi pee. Ke wa kase munyu nɛ woɔ nɔ he wami nɛ ɔ he ní, wa pue wa yi mi tɛ ngɛ he, nɛ wa sɔle ngɛ he ɔ, e maa ye bua wɔ nɛ wa be wa he piae tsɔ ngɛ yayamihi nɛ wa pee kɛ be ɔ a he. Jehanɛ hu ɔ, e ma nyɛ maa ye bua wɔ nɛ wa be wa he piae ngɛ yayamihi nɛ Yehowa kɛ pa wɔ ɔ a he. Nɔ́ kpa ko hu ngɛ nɛ wa ma nyɛ maa kase ngɛ Paulo he. Eko ɔ, wa ti ni komɛ ngmɛɛ ní tsumi nɛ ma nyɛ ma ha nɛ wa ná sika fuu ɔ he konɛ wa nyɛ nɛ waa pee babauu ngɛ Yehowa sɔmɔmi mi. Ke jã a, lɛɛ e sa nɛ wa je wa juɛmi kɛ je he lo nya níhi nɛ jinɛ wa ko ná a nɔ kɛ tsɔɔ kaa wa hɛ je níhi nɛ ngɛ se ɔ a nɔ. (4 Mose 11:4-6; Fiɛlɔ 7:10) Níhi nɛ wa tsu ngɛ asafo ɔ mi aloo kahi nɛ wa da nya kɛ be ɔ hu ma nyɛ maa piɛɛ “níhi nɛ ngɛ se ɔ” a he. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, ke wa susu bɔ nɛ Yehowa ye bua wɔ ha kɛ be ɔ he ɔ, lɔ ɔ ma nyɛ ma ha nɛ waa hɛ wɔ kɛ su wa hiɔwe Tsɛ ɔ he haa. Se kɛ̃ ɔ, wa sume nɛ wa susu kɔkɔɔkɔ kaa níhi nɛ wa tsu ha Yehowa a hiɛ nɛ lɔ ɔ he ɔ, waa kɛ kã be ní ɔ tsue hu.​—1 Kor. 15:58.

7. Ngɛ 1 Korinto Bi 9:24-27 ɔ nya a, mɛni e sa nɛ waa pee konɛ wa nyɛ nɛ waa ye kunimi ngɛ wami he fo nɛ wa ngɛ tue ɔ mi? Ngɔɔ nɔ́ he tomi nɔ́ ko kɛ tsɔɔ mi.

 ⁷ Paulo nu munyu nɛ Yesu tu ke, “nyɛɛ bɔ mɔde wawɛɛ nitsɛ” ɔ sisi saminya. (Luka 13:23, 24) Paulo le kaa e sa nɛ e bɔ mɔde wawɛɛ kɛ ya si nyagbe kaa bɔ nɛ Kristo pee ɔ. Enɛ ɔ he ɔ, e ngɔ Kristofohi a si himi kɛ to fo kami he. (Kane 1 Korinto Bi 9:24-27.) Ke nɔ ko ngɛ fo tue ɔ, e ngɔɔ e juɛmi kɛ maa fo ɔ nɛ e maa tu kɛ gbe nya a nɔ, nɛ e ha we nɛ nɔ́ ko nɛ je e juɛmi kɛ je fo tumi ɔ nɔ. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, be komɛ ɔ, nihi nɛ a tuɔ fo kɛ guɔ ma nguahi a mi ɔ tuɔ fo ɔ kɛ ya guɔ hehi nɛ tsuapohi kɛ ní kpahi ngɛ nɛ ma nyɛ ma je a juɛmi ngɛ fo nɛ a ngɛ tue ɔ nɔ. Anɛ o susu kaa fo tulɔ ko maa da si konɛ e hyɛ níhi nɛ ngɛ tsuapo ɔmɛ a mi ɔ lo? Fo tulɔ nɛ e suɔ nɛ e ye kunimi ɔ be jã pee! Ngɛ wami he fo nɛ wɔ hu wa ngɛ tue ɔ mi ɔ, e sɛ nɛ wa ha nɛ nɔ́ ko nɛ je wa juɛmi kɛ je fo ɔ nɔ. Ke wa ngɔ wa juɛmi kɛ ma oti nɛ ngɛ wa hɛ mi ɔ nɔ, nɛ wa bɔ mɔde wawɛɛ nitsɛ kaa bɔ nɛ Paulo pee ɔ, wa nine maa su jlasi ɔ nɔ!

8. Mɛni nyagbahi etɛ a he wa ma susu?

⁸ Amlɔ nɛ ɔ, nyɛ ha nɛ wa susu nyagbahi etɛ nɛ ma nyɛ ma ha nɛ kã nɛ wa ngɛ ɔ nɛ ba si ɔ he nɛ waa hyɛ. Kekleekle nɔ́, ke níhi nɛ wa ngɛ blɔ hyɛe ɔ bɛ mi mla. Enyɔne, ke bwɔmi ha nɛ wa ngɛ gbɔjɔe. Etɛne, ke waa kɛ haomihi ngɛ kpee be kɛkɛɛ. Ke wa kase bɔ nɛ ni komɛ plɛ kɛ da si fɔfɔɛ nɛ ɔmɛ a nya ha a, e ma nyɛ maa ye bua wɔ.​—Filip. 3:17.

9. Ke níhi nɛ wa ngɛ blɔ hyɛe ɔ bɛ mi mla a, mɛni ma nyɛ maa ba?

⁹ Ke níhi nɛ wa ngɛ blɔ hyɛe ɔ bɛ mi mla. Wɔ tsuo wa ngɛ ní kpakpahi nɛ Yehowa wo si ɔ blɔ hyɛe wawɛɛ. Benɛ gbalɔ Habakuk tsɔɔ kaa e suɔ nɛ Yehowa nɛ e po yi wu tso níhi nɛ ngɛ nɔ yae ngɛ Yuda a se ɔ, Yehowa de lɛ ke e ya nɔ nɛ e “hyɛ blɔ.” (Hab. 2:3) Se ke e pee kaa nɔ́ nɛ níhi nɛ wa ngɛ blɔ hyɛe ɔ bɛ mi mla a, e ma nyɛ ma ha nɛ kã nɛ wa ngɛ ɔ nya nɛ ba si, nɛ eko ɔ, wa kɔni mi po maa wo nyu. (Abɛ 13:12) Se kɛ je jeha 1901 jeha amɛ a mi kɛ ma a, si fɔfɔɛ nɛ ɔ eko ba. Jamɛ a be ɔ mi ɔ,  Kristofohi babauu nɛ a pɔ mɛ nu ɔ ngɛ blɔ hyɛe kaa a maa ya hiɔwe ngɛ jeha 1914 ɔ mi. Se benɛ nɔ́ nɛ a ngɛ blɔ hyɛe ɔ bɛ mi ɔ, kɛ a kpɛti nihi nɛ a yeɔ anɔkuale ɔ pee a ní ha kɛɛ?

10. Benɛ nyɛminyumu ko kɛ e yo ngɛ nɔ́ ko blɔ hyɛe nɛ e bɛ mi mla a, mɛni a pee?

¹⁰ Mo susu nyɛmimɛ anɔkualetsɛmɛ enyɔ nɛ a nyɛ da nyagba nɛ ɔ nya a he nɛ o hyɛ. A baptisi Nyɛminyumu Royal Spatz ngɛ jeha 1908 ɔ mi benɛ e ye jeha 20. E ngɛ nɔ mi mami kaa e be kɛe nɛ e nine maa su e hiɔwo ɔ nɔ. Benɛ e wo Nyɛmiyo Pearl si ngɛ jeha 1911 ɔ mi kaa e kɛ lɛ maa sɛ gba si himi mi ɔ, e de Pearl ke: “Tse o le nɔ́ nɛ maa ya nɔ ngɛ jeha 1914 ɔ mi. Lɔ ɔ ke wa maa sɛ gba si himi mi ɔ, lɛɛ ha nɛ waa sɛ mi mla!” Anɛ nyɛmi nɛ ɔ kɛ e yo ɔ kpa wami he fo ɔ tumi akɛnɛ a yɛ hiɔwe ngɛ jeha 1914 ɔ mi lo? Dɛbi, ejakaa Mawu suɔmi nya ní nɛ a maa pee kɛ ya si nyagbe ɔ ji nɔ́ titli nɛ a kɛ ma a hɛ mi, se pi hiɔwo nɛ a ma ná a. A fia a pɛɛ si kaa a kɛ si fimi maa tu fo ɔ. Nɛ ngɛ anɔkuale mi ɔ, Royal kɛ Pearl ya nɔ nɛ a kɛ anɔkuale yemi sɔmɔ Yehowa kɛ ya si benɛ a gbe a sɔmɔmi ní tsumi ngɛ zugba a nɔ ɔ nya jehahi babauu komɛ a se. Atsinyɛ jemi ko be he kaa o ngɛ be nɛ Yehowa maa wo e biɛ ɔ kɛ he blɔ nɛ e ngɛ kaa nɔ yelɔ ɔ nguɔ, nɛ́ e si womi ɔmɛ tsuo maa ba mi ɔ blɔ hyɛe. Mo ná nɔ mi mami kaa ní nɛ ɔmɛ tsuo maa ba mi ngɛ be nɛ Yehowa to ɔ nya. Se loko jamɛ a be ɔ maa su ɔ, nyɛ ha nɛ waa ya nɔ nɛ wa sɔmɔ wa Mawu ɔ, nɛ wa ko ngmɛ blɔ nɛ níhi nɛ wa ngɛ blɔ hyɛe nɛ a bɛ mi mla a nɛ ha nɛ wa kɔni mi nɛ wo nyu.

11-12. Ke wa be nɔmlɔ tso mi he wami kpakpa po ɔ, mɛni he je nɛ wa ma nyɛ maa ya nɔ nɛ wa sɔmɔ Yehowa? Mo ha enɛ ɔ he nɔ hyɛmi nɔ́.

¹¹ Ke bwɔmi ha nɛ wa ngɛ gbɔjɔe. Nihi nɛ a tuɔ fo ɔ hia nɔmlɔ tso mi he wami kpakpa. Se e he hia we nɛ wa ná nɔmlɔ tso mi he wami kpakpa loko wa ma nyɛ ma ná hemi kɛ yemi fuu ngɛ Yehowa mi nɛ waa kɛ kã nɛ sɔmɔ lɛ. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, nihi fuu ngɛ nɛ a gbɔjɔ ngɛ nɔmlɔ tso mi, se kɛ̃ ɔ, a kɛ kã ngɛ a hɛ mi yae ngɛ mumi mi. (2 Kor. 4:16) Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, benɛ Nyɛminyumu Arthur Secord * ye jeha 88 ɔ, e gbɔjɔ, nɛ e be nɔmlɔ tso mi he wami kpakpa. Jamɛ a be ɔ mi ɔ, e kɛ jeha 55 sɔmɔ ngɛ Betel. Ligbi ko ɔ, nɛɛsi ko ya konɛ e ya hyɛ e nɔ. Nɛɛsi ɔ hyɛ lɛ too nɛ e kɛ bua jɔmi de lɛ ke: “Nyɛminyumu Secord, o tsu ní wawɛɛ ha Yehowa.” Se Nyɛminyumu Secord kɛ e juɛmi mɛ nɔ́ nɛ e nyɛ tsu kɛ be ɔ nɔ. E hyɛ nɛɛsi ɔ hɛ mi nɛ e muɔ hɛlii ngɛ e nya he, nɛ e de lɛ ke: “Ee, e ji anɔkuale. Se tsa pi nɔ́ nɛ wa nyɛ tsu ɔ nɛ he hia. Anɔkuale nɛ wa maa ye kɛ ya si nyagbe ɔ ji nɔ́ nɛ he hia.”

¹² Eko ɔ, o kɛ jehahi babauu sɔmɔ Yehowa, se amlɔ nɛ ɔ, hiɔ ngɛ mo blɔ tsie nɛ o nyɛ we  nɛ o pee babauu kaa sa a. Ke jã nɛ e ji ngɛ o blɔ fa mi ɔ, o kɔni mi nɛ ko jɔ̃. Mo ná nɔ mi mami kaa Yehowa bua jɔ níhi nɛ o pee kɛ be ɔ he. (Heb. 6:10) Jehanɛ hu ɔ, mo kai kaa tsa pi babauu nɛ wa maa pee ngɛ Yehowa sɔmɔmi mi ɔ nɛ tsɔɔ bɔ nɛ wa suɔ lɛ ha. Mohu ɔ, ke wa pee nɔ́ nɛ wa ma nyɛ, nɛ wa hɛɛ juɛmi da a, lɔ ɔ nɛ tsɔɔ bɔ nɛ wa suɔ Yehowa ha. (Kol. 3:23) Yehowa le wa nyɛmi, nɛ e hyɛ we blɔ kaa waa pee níhi nɛ wa be nyɛe maa pee.​—Maak. 12:43, 44.

13. Ngɛ mɛni blɔ nɔ nɛ Anatoly kɛ Lidiya a níhi a si kpami ɔ woɔ wɔ he wami nɛ wa fĩ si ke waa kɛ kahi fuu ngɛ kpee po?

¹³ Ke waa kɛ nyagbahi ngɛ kpee be kɛkɛɛ. Yehowa sɔmɔli komɛ kɛ kahi kɛ yi mi wamihi kpe jehahi babauu, nɛ a nyɛ nɛ a fĩ si. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, benɛ Nyɛminyumu Anatoly Melnik * ye jeha 12 ɔ, a nu e papaa, a wo lɛ tsu, nɛ a fie lɛ kɛ ho Siberia ya. Lejɛ ɔ kɛ Moldova, he nɛ e weku ɔ ngɛ ɔ maa pee kilomita 7,000 kɛ se. Jeha kake se ɔ, a fie Anatoly, e yayo, e maa kɛ e nɛnɛ hu kɛ ho Siberia ya. Benɛ be pue mi saii ɔ, a bɔni asafo mi kpe yami ngɛ kɔpe kpa ko mi, se e biɔ nɛ a nyɛɛ kilomita 30 kɛ gu snoo kɛ fiɛ̃ nɛ nya wa mi. Pee se ɔ, a wo Nyɛminyumu Anatoly Melnik tsu jeha etɛ. E je e yo Lidiya kɛ a biyo nɛ e ye jeha kake ɔ he. Ngɛ yi mi wami nɛ a kɛ kpe jehahi babauu ɔ tsuo se ɔ, a ya nɔ nɛ a kɛ anɔkuale yemi sɔmɔ Yehowa. Amlɔ nɛ ɔ, Nyɛminyumu Anatoly ye jeha 82, nɛ e ngɛ sɔmɔe kaa Asafo ɔ Ní Tsumi Kɔni ɔ Ajla Toli nɛ a ngɛ Central Asia a a kpɛti nɔ kake. Kaa bɔ nɛ Anatoly kɛ Lidiya pee ɔ, nyɛ ha nɛ waa pee nɔ́ fɛɛ nɔ́ nɛ wa ma nyɛ ngɛ Yehowa sɔmɔmi mi, nɛ waa ya nɔ nɛ wa fĩ si kaa bɔ nɛ wa pee kɛ be ɔ.​—Gal. 6:9.

14. Mɛni nɛ Paulo yɔse kaa ja e pee loko e ma nyɛ maa su oti nɛ e kɛ ma e hɛ mi ɔ he?

¹⁴ Paulo ngɛ nɔ mi mami kaa e maa gbe fo tumi ɔ nya, nɛ e maa su oti ɔ he. Akɛnɛ Paulo ji Kristofo no nɛ a pɔ lɛ nu he je ɔ, e hyɛ blɔ kaa e nine maa su “oti ɔ nɛ ji Mawu hiɔwe tsɛmi ɔ” nɔ. Se kɛ̃ ɔ, e yɔse kaa loko e maa su oti nɛ ɔ he ɔ, ja e ngɛ e “hɛ mi yae.” (Filip. 3:14) Paulo ngɔ nɔ́ he tomi nɔ́ ko kɛ tsu ní konɛ lɔ ɔ nɛ ye bua Filipi bi ɔmɛ nɛ a ngɔ a juɛmi kɛ ma oti nɛ ngɛ a hɛ mi ɔ nɔ.

15. Ngɛ mɛni blɔ nɔ nɛ Paulo ngɔ nɔ́ he tomi nɔ́ nɛ kɔɔ ma nɛ nɔ ko je mi ɔ he ɔ kɛ tsu ní kɛ wo Kristofohi nɛ a ngɛ Filipi ɔ he wami konɛ a hi a “hɛ mi yae”?

¹⁵ Paulo kai Filipi bi ɔmɛ kaa hiɔwe ma a mi bi ji mɛ. (Filip. 3:20) Mɛni he je nɛ ma nɛ ɔ mi  bi nɛ a ji ɔ he hia a? Ngɛ jamɛ a be ɔ mi ɔ, ke nɔ ko ji Roma no ɔ, e náa se namihi fuu. * Se ma nɛ e mi bimɛ ji Kristofohi nɛ a pɔ mɛ nu ɔ hi kulaa pe Roma ma a, nɛ se nami nɛ a ma ná kaa ma nɛ ɔ mi bimɛ ɔ hu se be. Ke a ngɔ Roma ma a mi no nɛ nɔ ko ji ɔ kɛ to hiɔwe ma a mi no nɛ nɔ ko ji ɔ he ɔ, Roma no ɔ he blɔ ɔ sui he ko kulaa! Enɛ ɔ he ɔ, Paulo wo Filipi bi ɔmɛ he wami kaa ‘a ya nɔ nɛ a pee a ní kaa ma mi bi bɔ nɛ sa Kristo he sane kpakpa a.’ (Filip. 1:27, sisi ningma) Kristofohi nɛ a pɔ mɛ nu nɛ a ngɛ mwɔnɛ ɔ hu ngɛ mɔde bɔe konɛ a su oti nɛ ji neneene wami ngɛ hiɔwe ɔ he.

16. Ke wa hɛ kɛ nɔ fɔmi ji kaa wa maa ya hiɔwe jio, wa maa hi zugba a nɔ jio, ngɛ Filipi Bi 4:6, 7 ɔ nya a, mɛni e sa nɛ waa ya nɔ nɛ waa pee?

¹⁶ Ke wa hɛ kɛ nɔ fɔmi ji kaa wa ma ná neneene wami ngɛ hiɔwe jio, paradeiso zugba a nɔ jio, e sa nɛ waa hi wa hɛ mi yae konɛ waa su oti ɔ he. Bɔ nɛ wa si fɔfɔɛ ngɛ ha fɛɛ ko ɔ, e sɛ nɛ waa hyɛ níhi nɛ a ngɛ se ɔ, aloo wa ha nɛ nɔ́ ko nɛ tsi wɔ blɔ nɛ wa kpa Yehowa sɔmɔmi. (Filip. 3:16) Eko ɔ, e pee kaa nɔ́ nɛ níhi nɛ wa ngɛ blɔ hyɛe ɔ ngɛ se kpɛe tsɔ, aloo wa ngɛ gbɔjɔe ngɛ nɔmlɔ tso mi. Eko ɔ, waa kɛ haomi kɛ yi mi wami ngɛ kpee jehahi babauu ji nɛ ɔ. Bɔ nɛ o si fɔfɔɛ ɔ ngɛ ha fɛɛ ko ɔ, ‘koo pee yeyeeye ngɛ nɔ́ ko nɔ́ ko he.’ Mohu ɔ, moo sɔle nɛ o ha nɛ Mawu nɛ le o ní bimi ɔmɛ, nɛ e ma ha mo tue mi jɔmi babauu nɛ o juɛmi be he kpee.​—Kane Filipi Bi 4:6, 7.

17. Mɛni he wa ma susu ngɛ ní kasemi nɛ nyɛɛ se ɔ mi?

¹⁷ Kaa bɔ nɛ fo tulɔ miaa e hɛ mi ke e piɛ bɔɔ nɛ e maa gbe fo ɔ nya a, nyɛ ha nɛ wɔ hu waa ngɔ wa juɛmi tsuo kɛ ma wami he fo ɔ nya nɛ wa maa gbe ɔ nɔ. Bɔ fɛɛ bɔ nɛ wa si fɔfɔɛ maa ngmɛ wɔ blɔ ɔ, nyɛ ha nɛ wa wlua wɔ nɛ waa kɛ kã nɛ tu wami he fo ɔ kɛ ya si be nɛ wa nine maa su ní kpakpahi nɛ ngɛ wa hɛ mi ɔ nɔ. Mɛni e sa nɛ waa pee konɛ waa kɛ si fimi nɛ tu fo ɔ saminya? Ní kasemi nɛ nyɛɛ se ɔ maa ye bua wɔ konɛ waa le níhi nɛ e sa nɛ wa kɛ pee oti ngɛ wa si himi mi, kɛ bɔ nɛ wa ma plɛ kɛ “le níhi nɛ a he hia wawɛɛ ɔ.”​—Filip. 1:9, 10.