ADESAHI suɔ nɛ a ná bua jɔmi. Se ngɛ nyagbe ligbi nɛ ɔmɛ a mi ɔ, adesahi kɛ nyagbahi nɛ a ‘nya dami yee’ ngɛ kpee. (2 Tim. 3:1) Dami sane nɛ a yi, hiɔ, ní tsumi nɛ be, aywilɛho yemi kɛ ní kpahi nɛ haa nɛ nɔ peeɔ yeyeeye ɔ ha nɛ nihi fuu be bua jɔmi. Mawu sɔmɔli po a kɔni mi ma nyɛ ma jɔ̃, nɛ e ma nyɛ maa sa bua jɔmi nɛ a ngɛ ɔ he. Ke o be bua jɔmi hu ɔ, mɛni o ma nyɛ maa pee konɛ o ná bua jɔmi ekohu?

Bɔ nɛ pee nɛ wa ná sane bimi nɛ ɔ heto ɔ, kekleekle ɔ, e sa nɛ waa le nɔ́ nɛ ji bua jɔmi nitsɛnitsɛ, kɛ nɔ́ nɛ ye bua ni komɛ nɛ a kɛ bua jɔmi da kahi nɛ a kɛ kpe ɔmɛ a nya. Lɔ ɔ se ɔ, wa maa na níhi nɛ wa ma nyɛ maa pee konɛ wa bua nɛ jɔ be fɛɛ be.

Ke nɔ ko suɔ muɔmi ɔ, lɔ ɔ tsɔɔ we kaa nɔ ɔ ngɛ bua jɔmi. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, ke nɔ ko tɔ dã a, eko ɔ, e maa hi muɔe kɛkɛ. Se ke dã a je e hɛ mi ɔ, e kpaa muɔmi, nɛ eko ɔ, e juɛmi kpale yaa e haomi ɔmɛ a nɔ ekohu. E muɔmi ɔ se kɛ we, ejakaa tsa pi bua jɔmi nitsɛnitsɛ ji lɔ ɔ.​—Abɛ 14:13.

Bua jɔmi nitsɛnitsɛ ngɛ nɔ tsui mi. A tsɔɔ bua jɔmi sisi kaa e ji “he numi nɛ nɔ ko náa ke e nine su nɔ́ kpakpa ko nɔ, aloo e ngɛ nɔ́ kpakpa ko blɔ hyɛe.” Ke nɔ ko ngɛ bua jɔmi ɔ, e bua jɔɔ ngɛ si fɔfɔɛhi nɛ a mi wa po a mi. (1 Tɛs. 1:6) Ngɛ anɔkuale mi ɔ, nɔ́ ko ma nyɛ ma gba nɔ ko nya, se e bua ma nyɛ maa jɔ. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, a fiaa Yesu bɔfo ɔmɛ kpa akɛnɛ a fiɛɛ Kristo he sane ɔ he je. Se kɛ̃ ɔ, ‘a je Sanhedri bi ɔmɛ a hɛ mi kɛ ho, nɛ a nya kaa ngɛ e biɛ ɔ he je ɔ, a bu mɛ kaa a ji nihi nɛ a sa hɛ mi si puemi.’ (Níts. 5:41) E ngɛ heii kaa tsa pi kpa nɛ a fiaa mɛ ɔ he je nɛ a bua jɔ, mohu ɔ, anɔkuale nɛ a ye Mawu ɔ he je.

Bua jɔmi nitsɛnitsɛ bɛ yaka gu. Mɛni he je? Ejakaa bua jɔmi nitsɛnitsɛ piɛɛ Mawu mumi klɔuklɔu ɔ yiblii ɔ he. Bua jɔmi piɛɛ “su ehe ɔ” he, nɛ Mawu mumi ɔ ji nɔ́ nɛ yeɔ bua wɔ nɛ wa woɔ su ehe ɔ. (Efe. 4:24; Gal. 5:22) Ke wa ngɛ bua jɔmi ɔ, wa nyɛɔ nɛ wa daa si fɔfɔɛhi nɛ a mi wa po a nya.

Yehowa suɔ nɛ ní kpakpahi nɛ ya nɔ ngɛ zugba a nɔ, se tsa pi ní yayahi. Se kɛ̃ ɔ, yi wu tso níhi nɛ nihi ngɛ pee ngɛ zugba a nɔ ɔ puɛ we bua jɔmi nɛ Yehowa ngɛ ɔ. Mawu Munyu ɔ de ke: “He wami kɛ bua jɔmi hyi e we ɔ.” (1 Kron. 16:27) Jehanɛ hu ɔ, ní kpakpahi nɛ Yehowa sɔmɔli peeɔ ɔ haa nɛ e ‘bua jɔɔ.’​—Abɛ 27:11.

Ke níhi yɛ nɔ saminya ha wɔ, se wa ha we nɛ e hao wɔ tsɔ ɔ, lɔ ɔ tsɔɔ kaa wa ngɛ Yehowa kasee. E sa nɛ waa ngɔ wa juɛmi kɛ ma ní kpakpahi nɛ wa ngɛ amlɔ nɛ ɔ nɔ, nɛ waa to wa tsui si kɛ hyɛ ní kpakpahi nɛ wa ma ná hwɔɔ se ɔ blɔ mohu pe nɛ wa maa hi tsui yee. *

Nihi fuu hi si blema nɛ a kɛ nyagbahi nɛ a nya wa kpe, se kɛ̃ ɔ, a ná bua jɔmi. Abraham  wami ya je oslaa mi si abɔ, nɛ nihi hu gba e nya wawɛɛ. (1 Mose 12:10-20; 14:8-16; 16:4, 5; 20:1-18; 21:8, 9) Se ngɛ nyagbahi nɛ Abraham kɛ kpe ɔ tsuo se ɔ, e bua jɔ. Mɛni lɛ ye bua lɛ? E ngɔ e hɛ kɛ fɔ je ehe ɔ mi nɛ e maa hi ngɛ Mesia Matsɛ Yemi ɔ sisi ɔ nɔ. (1 Mose 22:15-18; Heb. 11:10) Yesu de ke: “Nyɛ tsɛ Abraham kɛ bua jɔmi hyɛ blɔ kaa e maa na ye ligbi ɔ.” (Yoh. 8:56) Ke wa susuɔ jɔɔmihi nɛ wa ma ná hwɔɔ se ɔ he be fɛɛ be ɔ, lɔ ɔ tsɔɔ kaa wa ngɛ Abraham kasee.​—Rom. 8:21.

Bɔfo Paulo kɛ e huɛ Silas hu ngɔ a juɛmi kɛ ma Mawu si womi ɔmɛ a nɔ kaa bɔ nɛ Abraham pee ɔ. E ngɛ mi kaa Paulo kɛ Silas kɛ haomihi kpe mohu lɛɛ, se a ya nɔ nɛ a hɛɛ a hemi kɛ yemi ɔ mi, nɛ a kɛ bua jɔmi fĩ si. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, a kongo mɛ wawɛɛ nɛ a wo mɛ tsu, se ‘maa pee nyɔ mi kpɛti ɔ, a sɔle nɛ a la kɛ je Mawu yi.’ (Níts. 16:23-25) Paulo kɛ Silas nyɛ nɛ a da ka nɛ ɔmɛ a nya ejakaa a ngɔ a juɛmi kɛ ma hɛ nɔ kami nɛ a ngɛ ɔ nɔ. Jehanɛ hu ɔ, a bua jɔ ejakaa a le kaa Kristo he je nɛ a ngɛ mɛ yi mi wae ɔ nɛ. Ke wa kai jɔɔmihi nɛ wa ma ná ke wa ye Mawu anɔkuale ɔ, lɔ ɔ tsɔɔ kaa wa ngɛ Paulo kɛ Silas kasee.​—Filip. 1:12-14.

Mwɔnɛ ɔ, wa nyɛmimɛ fuu ngɛ nɛ a kɛ kahi nɛ a nya wa ngɛ kpee, se a ngɛ bua jɔmi. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, ngɛ November 2013 ɔ mi ɔ, kɔɔhiɔ ko nɛ nya wa nɛ a tsɛɛ ke Super Typhoon Haiyan ɔ puɛ ní wawɛɛ ngɛ Philippines. Wa nyɛmimɛ nɛ a he hiɛ pe 1,000 sɔuu be he ko nɛ a kɛ a yi maa fɔ. Nyɛminyumu ko nɛ a tsɛɛ lɛ ke George nɛ e we kɛ e nɔ́ fɛɛ nɔ́ puɛ ngɛ Tacloban ma a mi ɔ de ke: “Ngɛ nɔ́ nɛ ba a tsuo se ɔ, nyɛmimɛ ɔmɛ ngɛ bua jɔmi. I li bɔ nɛ ma kale wa bua jɔmi ɔ ha.” Be fɛɛ be nɛ waa kɛ si fɔfɔɛhi nɛ a mi wa maa kpe ɔ, e sa nɛ wa susu níhi nɛ Yehowa pee ha wɔ ɔmɛ a he, nɛ lɔ ɔ maa ye bua wɔ nɛ wa bua maa jɔ. Mɛni ji ní kpahi hu nɛ Yehowa pee ha wɔ nɛ lɔ ɔ he je ɔ, e sa nɛ wa bua nɛ jɔ?

Nɔ́ nɛ haa wɔ bua jɔmi pe kulaa ji huɛ bɔmi nɛ ngɛ waa kɛ Mawu wa kpɛti ɔ. Moo lɛɛ mo susu he nɛ o hyɛ: Wa le Je Mluku ɔ Nɔ Yelɔ ɔ. Lɛ ji wa Tsɛ, wa Mawu kɛ wa Huɛ!​—La 71:17, 18.

Jehanɛ hu ɔ, wa bua jɔ kaa Yehowa ha wɔ wami, kɛ níhi nɛ ma ha nɛ wa bua nɛ jɔ ngɛ si himi mi. (Fiɛlɔ 3:12, 13) Akɛnɛ wa ji Mawu nibɔ níhi nɛ a le ní, nɛ Yehowa nitsɛ gbla wɔ kɛ ba e ngɔ he je ɔ, wa le yi mi nɛ e to ngɛ wa he. (Kol. 1:9, 10) Wa le nɔ́ he je nɛ wa ngɛ wami mi, kɛ bɔ nɛ e sa kaa waa ba wa je mi ha. Se nihi fuu nɛ a ngɛ je ɔ mi mwɔnɛ ɔ li nɔ́ he je nɛ a ngɛ wami mi. Bɔ nɛ pee nɛ waa na slɔɔto nɛ ngɛ waa kɛ nimli nɛ ɔmɛ wa kpɛti ɔ, Paulo de ke: “‘Hɛ ngmɛ nɛ, nɛ tue nui, nɛ jã kɛ̃ nɛ níhi nɛ Mawu dla ngɔ to nihi nɛ a suɔ lɛ ɔ hu bɛ adesa ko tsui mi hyɛ.’ Ejakaa wɔ ji nihi nɛ Mawu gu e mumi ɔ nɔ kɛ je mɛ kpo ngɔ tsɔɔ.” (1 Kor. 2:9, 10) Anɛ wa bua jɔɛ kaa wa le Yehowa suɔmi nya ní kɛ e yi mi tomi lo?

Yehowa pee ní kpahi fuu kɛ ha wɔ. Yehowa to blɔ nya konɛ e ngɔ wa he yayami kɛ pa wɔ. Anɛ wa bua jɔɛ blɔ nya tomi nɛ ɔ he lo? (1 Yoh. 2:12) Mawu mɔbɔ nami ɔ he je ɔ, wa ngɛ nɔ mi mami kaa e be kɛe kulaa nɛ je ehe maa ba. (Rom. 12:12) Amlɔ nɛ ɔ po ɔ, Yehowa ha wɔ huɛmɛ kpakpahi nɛ waa kɛ mɛ peeɔ kake kɛ jaa lɛ. (La 133:1) Mawu Munyu ɔ haa nɛ wa náa nɔ mi mami kaa Yehowa poɔ e we bi a he piɛ kɛ jeɔ Satan kɛ e daimonio ɔmɛ a he. (La 91:11) Ke wa pue wa yi mi tɛ ngɛ ní kpakpahi nɛ Mawu kɛ dloo wɔ ɔmɛ a he ɔ, lɔ ɔ ma ha nɛ wa ma ná bua jɔmi fuu.​—Filip. 4:4.

Anɛ Kristofo no nɛ e ngɛ bua jɔmi momo ɔ ma nyɛ ma ná bua jɔmi ɔ eko kɛ piɛɛ he lo? Yesu de ke: “I de nyɛ ní nɛ ɔmɛ bɔ nɛ pee nɛ ye bua jɔmi ɔ nɛ hi nyɛ mi konɛ nyɛ bua jɔmi ɔ nɛ e pi si.” (Yoh. 15:11) Anɛ enɛ ɔ tsɔɔ we kaa wa  ma nyɛ ma ná bua jɔmi ɔ eko kɛ piɛɛ bua jɔmi nɛ wa ngɛ ɔ he lo? Wa ma nyɛ maa ngɔ bua jɔmi kɛ to la he. Ke o ngɛ hlae nɛ la a nɛ tso wawɛɛ ɔ, ja o wo mi lɛ fuu. Jã nɔuu kɛ̃ nɛ ke o ngɛ hlae nɛ o bua nɛ jɔ wawɛɛ ɔ, ja o hɛ dɔɔ ngɛ Mawu jami he. Mo kai kaa Mawu mumi ɔ lɛ haa wɔ bua jɔmi. Enɛ ɔ he ɔ, ke o sɔleɔ daa ligbi kɛ biɔ Yehowa kaa e ngɔ e mumi klɔuklɔu ɔ kɛ ye bua mo, nɛ o kaneɔ Ngmami klɔuklɔu ɔ, nɛ o pueɔ o yi mi tɛ ngɛ he ɔ, o bua maa jɔ wawɛɛ.​—La 1:1, 2; Luka 11:13.

Nɔ́ kpa ko hu nɛ maa ye bua mo konɛ o bua nɛ e jɔ wawɛɛ ji kaa o ma tsu ní tsumihi nɛ ma ha nɛ Yehowa bua maa jɔ. (La 35:27; 112:1) Mɛni he je? Ejakaa a bɔ wɔ konɛ waa ‘ye Mawu gbeye, nɛ waa ye e mlaa amɛ a nɔ. Ní tsumi nɛ ngɛ kɛ ha nimli adesahi tsuo ji nɛ ɔ nɛ.’ (Fiɛlɔ 12:13) Wa ma nyɛ ma de ke Mawu bɔ wɔ konɛ waa pee e suɔmi nya ní. Enɛ ɔ he ɔ, ke wa sɔmɔ Yehowa a, wa ma ná bua jɔmi nitsɛnitsɛ ngɛ si himi mi. *

Ke wa bɔ mɔde nɛ wa ná bua jɔmi ɔ, pi wa tsui mi pɛ nɛ wa maa nu he ngɛ, se se namihi fuu maa je mi kɛ ba. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, lɔ ɔ ma ha nɛ wa hiɔwe Tsɛ ɔ bua maa jɔ wa he wawɛɛ, nɛ ke waa kɛ haomihi ngɛ kpee po ɔ, waa kɛ bua jɔmi maa da haomi ɔmɛ a nya. (5 Mose 16:15; 1 Tɛs. 5:16-18) Jehanɛ hu ɔ, ke wa ná bua jɔmi nitsɛnitsɛ ɔ, waa kɛ wa juɛmi be he lo nya níhi a nɔ mae, mohu ɔ, waa kɛ níhi maa sã afɔle konɛ wa nyɛ nɛ waa kɛ wa be tsuo nɛ fĩ Mawu Matsɛ Yemi ɔ se. (Mat. 13:44) Ke wa na se namihi nɛ je afɔle nɛ wa sã a mi kɛ ba a, wa ma ná bua jɔmi wawɛɛ, wa he mi maa jɔ wɔ, nɛ wa ma ha nɛ ni kpahi hu a bua maa jɔ wawɛɛ.​—Níts. 20:35; Filip. 1:3-5.

Níhi a mi hlalɔ ko nɛ e ngɛ University of Nebraska ngɛ United States ɔ de ke: “Ke o bua jɔ o he amlɔ nɛ ɔ ngɛ si himi mi ɔ, o ma nyɛ ma ná nɔmlɔ tso mi he wami kpakpa hwɔɔ se.” Munyu nɛ ɔ kɛ nɔ́ nɛ Baiblo ɔ de ɔ kɔ. Baiblo ɔ de ke: “Ke nɔ ko bua jɔ e he be tsuaa be ɔ, e ngɛ kaa tsopa nɛ haa nɔ he wami.” (Abɛ 17:22) Niinɛ, ke o ngɛ bua jɔmi ɔ, e haa nɛ o náa nɔmlɔ tso mi he wami kpakpa.

E ngɛ mi kaa waa kɛ si himi nɛ mi wa ngɛ kpee mohu lɛɛ, se ke wa sɔleɔ kɛ biɔ Mawu mumi klɔuklɔu ɔ, nɛ wa kaneɔ Mawu Munyu ɔ daa ligbi, nɛ wa pueɔ wa yi mi tɛ ngɛ he ɔ, lɔ ɔ ma ha wɔ bua jɔmi nitsɛnitsɛ daa. Ke wa susu jɔɔmihi nɛ wa ngɛ náe mwɔnɛ ɔ he, wa kase ni kpahi a hemi kɛ yemi, nɛ wa pee Mawu suɔmi nya ní ɔ, lɔ ɔ hu ma ha nɛ wa bua maa jɔ wawɛɛ. Ke wa pee ní nɛ ɔmɛ ɔ, munyu nɛ ngɛ La 64:10 maa ba mi ngɛ wa blɔ fa mi. Ngmami ɔ de ke: ‘Nihi tsuo nɛ peeɔ nɔ́ nɛ da a, a nya, nɛ a ngɔ a he kɛ ha Yehowa.’