1-2. (a) Ke nihi bua a he nya ngɛ Nyɔmtsɛ ɔ Gbɔkuɛ Niye Ní ɔ sisi ɔ, mɛni Yehowa naa? (Hyɛ foni nɛ ngɛ womi ɔ hɛ mi ɔ.) (b) Mɛni he wa ma susu ngɛ ní kasemi nɛ ɔ mi?

KE NIHI ayɔhi abɔ bua a he nya ngɛ je kɛ wɛ ngɛ Nyɔmtsɛ ɔ Gbɔkuɛ Niye Ní ɔ sisi nɛ Yehowa ma e yi si nɛ e ngɛ mɛ hyɛe ɔ, mɛni e naa? E ngɛ mi kaa e naa nimli babauu mohu lɛɛ, se e toɔ nihi nɛ a ba Kaimi ɔ a he hɛ kakaaka. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, e naa nihi nɛ a baa Kaimi ɔ daa jeha a. A ti ni komɛ kɛ si temi kɛ womi kpeɔ, se a bɔɔ mɔde nɛ a baa. Ni komɛ pɔɛ asafo mi kpehi yami, se a naa Kaimi ɔ kaa kpe ko nɛ e he hia kaa a ya. Jehanɛ hu ɔ, ni komɛ baa Kaimi ɔ konɛ a ba hyɛ bɔ nɛ blɔ nya tomi ɔ ngɛ ha kɛkɛ, se Yehowa toɔ nimli nɛ ɔmɛ tsuo a he hɛ.

² Ngɛ anɔkuale mi ɔ, ke Yehowa na nimli babauu nɛ a ba Kaimi ɔ, e bua jɔɔ. (Luka 22:19) Se kɛ̃ ɔ, tsa pi nihi abɔ nɛ a baa Kaimi ɔ sisi ɔ ji nɔ́ titli nɛ he hia Yehowa. Yi mi tomi nɛ a kɛ baa a he lɛ hia lɛ. Se mɛni he je nɛ e sa nɛ waa ya asafo mi kpehi daa otsi se pi Kaimi ɔ pɛ ɔ? Wa ma susu sane bimi nɛ ɔ he ngɛ ní kasemi nɛ ɔ mi.

3-4. (a) Mɛni he je nɛ e sa kaa waa ya asafo mi kpehi ɔ? (b) Mɛni nɛ asafo mi kpehi nɛ wa yaa a deɔ ngɛ wa he? (d) Ngɛ 1 Korinto Bi 11:23-26 nya a, mɛni he je nɛ e sɛ nɛ Kaimi ɔ nɛ be ngɛ wa yi ɔ?

³ Yi mi tomi titli he je nɛ wa yaa asafo mi kpehi ji kaa e ji wa jami ɔ fã. Ke wa ya kpe nɛ ɔmɛ ɔ, Yehowa tsɔɔ wɔ ní. He nɔ woli sume nɛ a tsɔɔ mɛ ní. (3 Yoh. 9) Se wɔ ɔ lɛɛ wa suɔ nɛ Yehowa kɛ e we asafo ɔ nɛ a tsɔɔ wɔ ní.​—Yes. 30:20; Yoh. 6:45.

 ⁴ Asafo mi kpehi nɛ wa yaa a tsɔɔ kaa wa baa wa he si, nɛ wa suɔ kaa Yehowa nɛ tsɔɔ wɔ ní. Wa le kaa e sa nɛ waa ya Yesu gbenɔ Kaimi ɔ. Se pi lɔ ɔ pɛ he je nɛ wa yaa. Yami nɛ wa maa yaa a hu tsɔɔ kaa wa ngɛ fami nɛ Yesu fã wɔ ɔ nɔ yee. Yesu fã ke: “Nyɛɛ ya nɔ nɛ nyɛɛ pee enɛ ɔ nɛ nyɛ kɛ kai mi.” (Kane 1 Korinto Bi 11:23-26.) Kpe nɛ ɔ yeɔ bua wɔ nɛ wa ngɔɔ wa hɛ kɛ fɔɔ Yehowa si womi ɔmɛ a nɔ wawɛɛ. Jehanɛ hu ɔ, kpe nɛ ɔ haa nɛ wa naa bɔ nɛ Yehowa suɔ wɔ ha. Se kɛ̃ ɔ, Yehowa le kaa tsa pi si kake pɛ nɛ e sa kaa e wo wɔ he wami ngɛ jeha a mi. Enɛ ɔ he ɔ, e to kpehi a he blɔ nya ha wɔ daa otsi, nɛ e ngɛ wɔ he wami woe kaa waa ya. Ke wa baa wa he si ɔ, wa maa ya kpe nɛ ɔmɛ. Daa otsi ɔ, waa kɛ be fuu dlaa wa he, nɛ wa yaa kpe nɛ ɔmɛ.

5. Mɛni he je nɛ nihi nɛ a baa a he si ɔ kplɛɛɔ nine nɛ Yehowa fɔɔ mɛ ɔ nɔ ɔ?

⁵ Daa jeha a, Yehowa fɔɔ nihi nine kaa a ba nɛ e tsɔɔ mɛ ní. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, nihi fuu nɛ a baa a he si ɔ kplɛɔ nine fɔmi nɛ ɔ nɔ. (Yes. 50:4) A yaa Kaimi ɔ, nɛ a yaa asafo mi kpe kpa amɛ hulɔ. (Zak. 8:20-23) Ni hehi nɛ a baa asafo mi kpe ɔ piɛɛɔ wa he nɛ waa kɛ bua jɔmi kplɛɔ Yehowa blɔ tsɔɔmi kɛ e tsɔsemi nɔ ejakaa lɛ ji ‘wa yemi kɛ bualɔ kɛ wa kpɔlɔ.’ (La 40:17) Ní nɛ Yehowa kɛ e Bi Yesu nɛ e suɔ lɛ wawɛɛ ɔ maa tsɔɔ wɔ ɔ ji he blɔ nɛ se be nɛ nɔ ko ma nyɛ ma ná.​—Mat. 17:5; 18:20; 28:20.

6. Kɛ he si bami ye bua nyumu ko ha kɛɛ nɛ e ba Kaimi ɔ?

⁶ Daa jeha a, wa bɔɔ mɔde nɛ wa fɔɔ nihi fuu nine kɛ baa Yesu gbenɔ Kaimi ɔ sisi. Nihi fuu nɛ a baa a he si ɔ kplɛɛɔ nine fɔmi nɛ ɔ nɔ, nɛ a náa he se. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, jeha bɔɔ nɛ be ɔ, a ha nyumu ko Kaimi ɔ he nine fɔmi womi ɔ eko. Se e de nyɛminyumu ɔ nɛ ha lɛ nine fɔmi womi ɔ kaa e be nyɛe maa ba. Se gbɔkuɛ ɔ nɛ a maa ye Kaimi ɔ, nɛ́ nyɛminyumu ɔ maa hyɛ ɔ, o nɛ nyumu ɔ ngɛ Matsɛ Yemi Asa a nɔ. Enɛ ɔ pee nyɛminyumu ɔ nyakpɛ wawɛɛ. Bɔ nɛ nyɛmimɛ ɔmɛ nya e he ha a ta e tsui he. Enɛ ɔ ha nɛ e bɔni asafo mi kpe ɔmɛ yami daa otsi. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, ngɛ jeha a mi tsuo ɔ, si etɛ pɛ nɛ e po asafo mi kpe mi. Mɛni ha nɛ nyumu nɛ ɔ bua jɔ asafo mi kpe ɔmɛ a he ɔ? He si bami lɛ ye bua lɛ nɛ e tsake. Pee se ɔ, nyɛminyumu ɔ nɛ fɔ lɛ nine ɔ de ke, “Nyumu nɛ ɔ baa e he si wawɛɛ.” Atsinyɛ jemi ko be he kaa Yehowa nitsɛ lɛ gbla nyumu nɛ ɔ konɛ e ba sɔmɔ lɛ. Amlɔ nɛ ɔ, a baptisi lɛ.​—2 Sam. 22:28; Yoh. 6:44.

7. Kɛ asafo mi kpehi kɛ Baiblo kanemi ma nyɛ maa ye bua wɔ ha kɛɛ konɛ waa ba wa he si?

⁷ Níhi nɛ wa kaseɔ ngɛ asafo mi kpehi a sisi kɛ Baiblo ɔ mi ɔ yeɔ bua wɔ nɛ wa baa wa he si. Ke e piɛ otsi bɔɔ ko nɛ a maa ye Kaimi ɔ, wa kaseɔ nɔ hyɛmi níhi nɛ Yesu pee kɛ e he si nɛ e ba nɛ e ngɔ e wami kɛ ha kaa kpɔmi nɔ́ ɔ he ní ngɛ asafo mi kpe ɔmɛ a sisi. Nɛ ke e piɛ ligbi bɔɔ nɛ a maa ye Kaimi ɔ, a woɔ wɔ he wami konɛ waa kane ngmamihi nɛ kɔɔ Yesu gbenɔ ɔ kɛ e si temi ɔ he. Níhi nɛ wa kaseɔ ngɛ jamɛ a otsi ɔ mi, kɛ Kaimi ɔ he ngmami ɔmɛ haa nɛ wa náa hɛsa kɛ haa Yesu kpɔmi afɔle sami ɔ. Enɛ ɔ woɔ wɔ he wami nɛ wɔ hu wa baa wa he si, nɛ wa peeɔ Yehowa suɔmi nya ní ke e he wa kaa wa maa pee jã po.​—Luka 22:41, 42.

8. Ngɛ mɛni blɔ nɔ nɛ Yesu pee kã?

⁸ Wa kaseɔ kã nɛ Yesu pee ɔ hulɔ. Anɛ o kai kã nɛ e pee ligbi ɔ nɛ e nɔ jena e ma gbo ɔ lo? E le paa kaa e be kɛe nɛ e he nyɛli ɔmɛ ma pue e hɛ mi si, a maa kongo lɛ, nɛ a maa gbe  lɛ. (Mat. 20:17-19) Se kɛ̃ ɔ, e ngɔ e he kɛ ha faa. Benɛ be su nɛ a maa gbe lɛ ɔ, e de e bɔfo ɔmɛ nɛ a piɛɛ e he ngɛ Getsemane abɔɔ ɔ mi ɔ ke: “Nyɛɛ te si, nyɛ ha nɛ waa ho. Hyɛ! Ye se blɔ tsɔɔlɔ ɔ su hiɛ ɔ ta.” (Mat. 26:36, 46) Benɛ nihi nɛ a hɛɛ ta hwumi ní ɔmɛ ma lɛ numi ɔ, e hɛ lɛ kɛ ba hɛ mi, e je e he si kɛ tsɔɔ ni ɔmɛ, nɛ e fã ta buli ɔmɛ ke a ngmɛɛ e bɔfo ɔmɛ a he. (Yoh. 18:3-8) Kã peemi nitsɛnitsɛ ji nɛ ɔ nɛ! Mwɔnɛ ɔ, Kristofohi nɛ a pɔ mɛ nu kɛ jijɔ kpa amɛ bɔɔ mɔde kaa a maa kase Yesu konɛ a pee kã. Ngɛ mɛni blɔ nɔ?

9. (a) Mɛni he je nɛ ja wa pee kã loko wa ma nyɛ maa ya asafo mi kpehi be fɛɛ be ɔ? (b) Ngɛ mɛni blɔ nɔ nɛ nɔ hyɛmi ní kpakpahi nɛ wa peeɔ ɔ ma nyɛ maa wo wa nyɛmimɛ nɛ a wo mɛ tsu ɔ he wami?

⁹ Eko ɔ, e ma bi nɛ waa pee kã ngɛ si fɔfɔɛhi nɛ a mi wa mi konɛ wa nyɛ nɛ waa ya asafo mi kpehi be fɛɛ be. E ngɛ mi kaa wa nyɛmimɛ ɔmɛ ekomɛ be nɔmlɔ tso mi he wami kpakpa, a suɔlɔ ko gbo, nɛ a kɛ si fɔfɔɛ kpahi nɛ a mi wa ngɛ kpee mohu lɛɛ, se a baa asafo mi kpe. Nyɛmimɛ komɛ hu ngɛ nɛ a weku li, aloo amlaalo ɔ ngɛ mɛ yi mi wae lɛɛ se a peeɔ kã nɛ a yaa asafo mi kpehi. Hyɛ bɔ nɛ nɔ hyɛmi ní kpakpa nɛ ɔmɛ maa wo wa nyɛmimɛ nɛ a wo mɛ tsu ɔ a hemi kɛ yemi mi he wami ha! (Heb. 13:3) Ke a ná le kaa ngɛ kahi nɛ waa kɛ ngɛ kpee ɔ tsuo se ɔ, wa kpa we Yehowa sɔmɔmi ɔ, e woɔ mɛ he wami nɛ a hɛɛɔ a hemi kɛ yemi ɔ mi, a peeɔ kã nɛ a kpa we Yehowa anɔkuale yemi. Bɔfo Paulo hu ya je si fɔfɔɛ nɛ ɔ eko mi hyɛ. Benɛ a wo lɛ tsu ngɛ Roma a, be fɛɛ be nɛ e maa nu kaa e nyɛmimɛ ɔmɛ kɛ anɔkuale yemi ngɛ Mawu sɔmɔe loloolo ɔ, e náa bua jɔmi wawɛɛ. (Filip. 1:3-5, 12-14) Benɛ e piɛ bɔɔ nɛ a ma je Paulo kɛ je tsu mi, aloo ngɛ e jemi se bɔɔ pɛ ɔ, e ngma sɛ womi kɛ ya ha Hebri asafo ɔ. Ngɛ sɛ womi ɔ mi ɔ, e wo mɛ he wami kaa a ha nɛ a “nyɛmi suɔmi ɔ nɛ ya nɔ” nɛ a ko jɔɔ a he nya buami.​—Heb. 10:24, 25; 13:1.

10-11. (a) Mɛnɔmɛ nɛ e sa kaa waa fɔ mɛ nine kɛ ya Kaimi ɔ? (b) Ngɛ Efeso Bi 1:7 ɔ nya a, mɛni he je nɛ e sa kaa wa pee jã a?

¹⁰ Ke wa fɔ wa weku li, nihi nɛ waa kɛ mɛ tsuɔ ní kɛ wa kpɔ mi bi nine kɛ ya Kaimi ɔ, lɔ ɔ tsɔɔ kaa wa ngɛ kã. Mɛni he je nɛ e sa kaa wa fɔ mɛ nine ɔ? Hɛsa nɛ wa ngɛ kɛ ha nɔ́ nɛ Yehowa kɛ Yesu pee ha wɔ ɔ woɔ wɔ he wami nɛ wa fɔɔ ni kpahi nine kɛ baa Kaimi ɔ. Wa suɔ nɛ a ba le bɔ nɛ mɛ hu a ma plɛ kɛ ná Yehowa “dloomi babauu” ɔ he se ha kɛ gu kpɔmi nɔ́ ɔ nɔ.​—Kane Efeso Bi 1:7; Kpoj. 22:17.

¹¹ Ke wa pee kã nɛ waa kɛ wa nyɛmimɛ ɔmɛ bua wa he nya a, lɔ ɔ hu tsɔɔ kaa wa ngɛ su kpa ko nɛ he hia wawɛɛ. Yehowa kɛ e Bi ɔ je su nɛ ɔ kpo ngɛ blɔ slɔɔtohi a nɔ.

12. (a) Kɛ asafo mi kpehi nɛ wa yaa a haa nɛ suɔmi nɛ wa ngɛ kɛ ha Yehowa kɛ Yesu ɔ mi waa ha kɛɛ? (b) Mɛni nɛ 2 Korinto Bi 5:14, 15 ɔ woɔ wɔ he wami kaa waa pee kɛ kase Yesu?

¹² Suɔmi nɛ wa ngɛ kɛ Yehowa kɛ Yesu ɔ woɔ wɔ he wami nɛ wa yaa asafo mi kpehi.  Níhi nɛ wa ya kaseɔ ngɛ kpe ɔmɛ a sisi ɔ hu haa nɛ suɔmi nɛ wa ngɛ kɛ ha Yehowa kɛ e Bi ɔ mi waa. Ke wa ya asafo mi kpehi ɔ, wa kaseɔ ní slɔɔtohi nɛ Yehowa kɛ Yesu pee kɛ ha wɔ. (Rom. 5:8) Yesu gbenɔ Kaimi ɔ haa nɛ wa naa bɔ nɛ suɔmi nɛ Yehowa kɛ Yesu ngɛ ha wɔ ɔ mi wa ha. E haa nɛ wa naa kaa a suɔ nihi nɛ a li se nami nɛ ngɛ kpɔmi nɔ́ ɔ he ɔ po. Akɛnɛ wa bua jɔ suɔmi nɛ a je kpo kɛ tsɔɔ wɔ ɔ he he je ɔ, wa bɔɔ mɔde kaa wɔ hu wa maa ba wa je mi kaa Yesu. (Kane 2 Korinto Bi 5:14, 15.) Jehanɛ hu ɔ, suɔmi nɛ a je kpo kɛ tsɔɔ wɔ ɔ ha nɛ wa bua jɔɔ, nɛ wa jeɔ Yehowa yi ngɛ kpɔmi nɔ́ ɔ nɛ e ha wɔ ɔ he. Blɔ kake nɛ wa ma nyɛ maa gu nɔ kɛ tsɔɔ kaa wa bua jɔ ji kaa wa maa je wa tsui mi nɛ wa ma ha sanehi a heto ngɛ kpehi a sisi.

13. Mɛni wa ma nyɛ maa pee kɛ tsɔɔ kaa suɔmi nɛ wa ngɛ kɛ ha Yehowa kɛ e Bi ɔ mi wa? Moo tsɔɔ nya.

¹³ Ke wa suɔ Yehowa kɛ Yesu ɔ, wa maa ngɔ níhi kɛ sã afɔle kɛ ha mɛ. Behi fuu ɔ, e he hia nɛ waa ngɔ ní komɛ kɛ sã afɔle loko wa ma nyɛ maa ya asafo mi kpe. Asafohi fuu kpeɔ ngɛ otsi ɔ mi benɛ nihi kpa ní tsumi nɛ eko ɔ, pɔ tɔ a he. A peeɔ kpe ɔ eko Hɔ aloo Hɔgba, jamɛ a be ɔ ji be nɛ nihi pɔɔ a he jɔɔmi. Ke pɔ tɔ wa he nɛ wa ya asafo mi kpe ɔ, anɛ Yehowa le lo? Atsinyɛ jemi ko be he kaa e naa! Ngɛ anɔkuale mi ɔ, ke wa miaa wa hɛ mi nɛ wa yaa asafo mi kpe ngɛ pɔ nɛ tɔɔ wa he tsuo se ɔ, lɔ ɔ haa nɛ Yehowa naa kaa wa suɔ lɛ, nɛ e bua jɔɔ wa he wawɛɛ nitsɛ.​—Maak. 12:41-44.

14. Mɛni nɔ hyɛmi nɔ́ nɛ Yesu pee ha wɔ ngɛ he kɛ afɔle sami blɔ fa mi?

¹⁴ Yesu fo we lɛ pɛ e nɔ́ mi, mohu ɔ, e je suɔmi kpo kɛ tsɔɔ nihi. Wa ma nyɛ maa kase Yesu su nɛ ɔ. Tsa pi gbomi kɛkɛ nɛ Yesu suɔ kaa e ma gbo kɛ ha e kaseli ɔmɛ, mohu ɔ, be fɛɛ be ɔ, e ní peepee tsɔɔ kaa e susuɔ a he kekle. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, benɛ pɔ tɔ e he nɛ e hao po ɔ, e si we e kaseli ɔmɛ. (Luka 22:39-46) Jehanɛ hu ɔ, e ngɔ e juɛmi kɛ ma níhi nɛ e ma nyɛ maa pee ha nihi ɔ nɔ se pi níhi nɛ e ma ná kɛ je a dɛ. (Mat. 20:28) Ke wa suɔ Yehowa kɛ wa nyɛmimɛ ɔmɛ wawɛɛ ɔ, wa maa pee nɔ́ fɛɛ nɔ́ nɛ wa ma nyɛ konɛ waa ya Yesu gbenɔ Kaimi ɔ kɛ asafo mi kpehi be fɛɛ be.

15. Mɛnɔmɛ titli nɛ e sa nɛ waa ye bua?

 ¹⁵ Asafo kake pɛ nɛ suɔmi nitsɛnitsɛ ngɛ mi ɔ mi nɛ wa ngɛ ɔ nɛ, nɛ be fɛɛ be ɔ, wa suɔ nɛ waa fɔ nihi nine konɛ a ba piɛɛ wa he. Se kɛ̃ ɔ, nihi nɛ e sa kaa waa ye bua mɛ titli ji nihi nɛ “a kɛ wɔ ngɛ hemi kɛ yemi ɔ mi” se a kpa fiɛɛmi kɛ asafo mi kpehi yami ɔ. (Gal. 6:10) Ke wa wo mɛ he wami kaa a ya asafo mi kpehi, titli Kaimi ɔ, lɔ ɔ tsɔɔ kaa wa suɔ mɛ. Ke a ti nɔ ko kpale kɛ ba Yehowa, wa Tsɛ kɛ wa nɔ hyɛlɔ nɛ e ngɛ suɔmi ɔ ngɔ ɔ, Yehowa kɛ Yesu bua jɔɔ, nɛ wɔ hu wa bua jɔɔ.​—Mat. 18:14.

16. (a) Mɛni wa ma nyɛ maa pee kɛ wo wa sibi he wami, nɛ kɛ asafo mi kpehi nɛ wa yaa a maa ye bua wɔ ha kɛɛ? (b) Mɛni he je nɛ be nɛ ɔ ji be nɛ sa ngɛ jeha a mi kaa waa kɛ ma susu Yesu munyu nɛ ngɛ Yohane 3:16 he?

¹⁶ E piɛ otsi bɔɔ ko pɛ nɛ a maa ye Kaimi ɔ. E maa ba nɔ Soha gbɔkuɛ, April 19, 2019. Enɛ ɔ he ɔ, moo bɔ mɔde nɛ o fɔ nihi fuu nine. (Hyɛ daka nɛ ji, “ Anɛ O Maa Fɔ Mɛ Nine Lo?”) Ngɛ jeha nɛ ɔ mi kɛ yaa a, nyɛ ha nɛ wɔ tsuo waa ya kpehi nɛ Yehowa to he blɔ nya a be fɛɛ be konɛ waa wo wa sibi he wami. Akɛnɛ e be kɛe nɛ je nɛ ɔ maa ba nyagbe he je ɔ, e sa nɛ waa ya asafo mi kpehi be fɛɛ be konɛ e ye bua wɔ nɛ waa kase he si bami, kã peemi kɛ suɔmi. (1 Tɛs. 5:8-11) Nyɛ ha nɛ waa je wa tsui mi kɛ tsɔɔ kaa wa bua jɔ suɔmi nɛ Yehowa kɛ e Bi ɔ je kpo kɛ tsɔɔ wɔ ɔ he!​—Kane Yohane 3:16.