1. Mɛni ji nɔ́ titli ko nɛ haa wa bua jɔɔ?

KE WA nu kaa Yehowa we bi a he ngɛ hiɛe ɔ, wa bua jɔɔ wawɛɛ! Jeha nɛ be ɔ, waa kɛ nihi nɛ a he hiɛ pe 10,000,000 kase Baiblo ɔ. Enɛ ɔ tsɔɔ heii kaa Mawu we bi ha nɛ a la a ngɛ kpɛe! Nihi ayɔhi abɔ ba Kaimi ɔ eko, nɛ a ba kase kpɔmi nɔ́ ɔ nɛ Mawu je e suɔmi mi kɛ ha wɔ ɔ he ní.​—1 Yoh. 4:9.

2, 3. (a) Mɛni lɛ nyɛ we nɛ tsi kpɛmi nɛ wa ngɛ ‘kpɛe kaa la’ a nya? (b) Ngɛ munyu nɛ Yesu tu ngɛ Mateo 5:14-16 nya a, mɛni he nɛ wa ma susu?

² Yehowa we bi nɛ a ngɛ je kɛ wɛ ɔ tuɔ gbi slɔɔtoslɔɔtohi. Se ngɛ lɔ ɔ tsuo se ɔ, wa peeɔ kake kɛ jeɔ wa Tsɛ Yehowa yi. (Kpoj. 7:9) E ngɛ mi kaa wɔ tsuo wa tui gbi kake, nɛ wa be ma kake mi mohu lɛɛ, se wa ma nyɛ ma ‘kpɛ kaa lahi ngɛ je ɔ mi.’​—Filip. 2:15.

³ Wa fiɛɛmi ní tsumi ɔ nɛ ngɛ hɛ mi yae, kake peemi nɛ ngɛ wa kpɛti, kɛ bɔ nɛ wa ngɛ hwɔɔe ha a woɔ Yehowa hɛ mi nyami. Ngɛ munyu nɛ ɔ mi ɔ, wa ma susu bɔ nɛ wa peeɔ ní nɛ ɔmɛ ha a he.​—Kane Mateo 5:14-16.

4, 5. (a) Ngɛ wa fiɛɛmi ní tsumi ɔ se ɔ, mɛni hu wa ma nyɛ maa pee konɛ wa la a nɛ kpɛ? (b) Ke wa je huɛ bɔmi su kpo ɔ, mɛni nɔ́ kpakpa maa je mi kɛ ba? (Moo hyɛ foni nɛ ngɛ ní kasemi ɔ sisije ɔ.)

⁴ Munyu ko nɛ je kpo ngɛ June 1, 1925 Hwɔɔmi Mɔ ɔ mi ɔ hɛɛ yi nɛ ji, “La Je Kpo Ngɛ Diblii ɔ Mi.” Hwɔɔmi Mɔ ɔ de ke: ‘Nɔ ko be nyɛe maa ye Nyɔmtsɛ ɔ anɔkuale ngɛ nyagbe ligbi nɛ ɔmɛ a mi kaa ja e ha nɛ e la a kpɛ.’ Hwɔɔmi Mɔ ɔ de hu ke: “E sa nɛ e pee jã kɛ gu sane kpakpa a nɛ e maa fiɛɛ kɛ ha nihi ɔ nɔ, nɛ e ba e je mi kaa nɔ ko nɛ e nyɛɛɔ ngɛ la a nya.” E ngɛ heii kaa sane kpakpa a fiɛɛmi kɛ kaselɔ peemi ní tsumi ɔ ji blɔ kake nɛ wa ma nyɛ maa gu nɔ kɛ ha nɛ wa la a nɛ kpɛ. (Mat. 28:19, 20) Jehanɛ hu ɔ, ke wa ba je mi saminya kaa Kristofohi ɔ, e maa wo Yehowa hɛ mi nyami. Ke wa ngɛ fiɛɛmi tso mi ɔ, nihi hyɛɔ bɔ nɛ wa peeɔ wa ní ha. Wa hɛ mi muɔ, kɛ bua jɔmi nɛ waa kɛ ngaa mɛ ɔ haa nɛ a náa waa kɛ wa jami ɔ he juɛmi kpakpa.

⁵ Yesu de e kaseli ɔmɛ ke, “Ke nyɛ sɛ we ko mi ɔ, nyɛ fɔ nihi nɛ a ngɛ we ɔ mi ɔ.” (Mat. 10:12) Ngɛ hehi nɛ Yesu kɛ e bɔfo ɔmɛ fiɛɛ ngɛ ɔ, nihi heɔ nibwɔhi nɛ a li mɛ ɔ ngɛ a wehi a mi. Mwɔnɛ ɔ, nihi pee we jã ngɛ mahi fuu a mi, nɛ a yi mi tɛ̃ mɛ ngɛ nibwɔhi a he. Se ke o kɛ bua jɔmi tsɔɔ wetsɛ ɔ nɔ́ he je nɛ o ba slaa lɛ ɔ, e be gbeye yee hu. Behi fuu ɔ, muɔ hɛlii bliɔ blɔ kɛ haa ní sɛɛmi. Ke nyɛmimɛ nyumuhi kɛ yihi daa si ngɛ atsɛ̃se ɔmɛ a he, nɛ bua jɔmi ngɛ a hɛ mi ɔ, e yeɔ bua wawɛɛ. Nyɛmimɛ nɛ a daa atsɛ̃se ɔmɛ a he ɔ ma nyɛ maa ye odase kaa ke a hɛ mi ngɛ muɔ ɔ, nihi suu a he, nɛ a ba ngɔɔ womihi. Be komɛ po ɔ, a suɔ nɛ nyɛmimɛ ɔmɛ nɛ a de mɛ nɔ́ ko.

6. Kɛ nyɛminyumu ko kɛ e yo nɛ a wa ngɛ jeha mi ɔ plɛ kɛ bli a sɔmɔmi ní tsumi ɔ mi ha kɛɛ?

⁶ Nyɛminyumu ko kɛ e yo nɛ a wa ngɛ jeha mi nɛ a ngɛ England ɔ nyɛ we fiɛɛmi ngɛ wehi a mi ejakaa a be he wami. He nɛ a ngɛ ɔ kɛ sukuu ko he kɛ we. Enɛ ɔ he ɔ, a ngɔɔ okplɔɔ ko kɛ maa a we ɔ hɛ mi, nɛ a toɔ Baiblo kasemi womihi ngɛ nɔ konɛ ke nihi ma a bimɛ ngɔmi ngɛ sukuu ɔ, a nyɛ nɛ a ye mɛ odase. Fɔli ɔmɛ ekomɛ ya ngɔ Questions Young People Ask​—Answers That Work, Kpo 1 kɛ 2 ɔ, kɛ womiyo kpahi. Nyɛmiyo ko nɛ e ji blɔ gbalɔ nɛ a kɛ lɛ ngɛ asafo mi ɔ ya piɛɔ a he. Fɔli ɔmɛ na kaa nyɛmiyo ɔ he ngɛ bua jɔmi, nɛ nɔmo ɔ kɛ yomo ɔ hu suɔ nɛ a ye bua nihi. Fɔlɔ ko po ha nɛ a kɛ lɛ je Baiblo ɔ kasemi sisi.

7. Mɛni o ma nyɛ maa pee kɛ ye bua nibwɔhi nɛ a ba je o kpɔ ɔ mi ɔ?

⁷ Lingmi nɛ ɔ, ta hwumi ha nɛ nihi fuu ya sa we ngɛ ma kpahi a nɔ. Mɛni o ma nyɛ maa pee kɛ ye bua nimli nɛ ɔmɛ konɛ a ba kase Yehowa he ní, nɛ́ a le e yi mi tomi kɛ ha adesahi? Eko ɔ, o ma nyɛ maa kase bɔ nɛ a ngaa nɔ ha ngɛ a gbi ɔ mi. JW Language app ɔ ma nyɛ maa ye bua mo konɛ o pee jã. Jehanɛ hu ɔ, o ma nyɛ maa kase munyu kpitikpiti komɛ nɛ ma ha nɛ a bua maa jɔ he kaa a kɛ mo maa sɛɛ ní. Lɔ ɔ se ɔ, o ma nyɛ maa tsɔɔ mɛ videohi kɛ Baiblo kasemi níhi nɛ ngɛ a gbi ɔ mi ngɛ jw.org ɔ nɔ.​—5 Mose 10:19.

8, 9. (a) Kɛ Si Himi Kɛ Sɔmɔmi Ní Tsumi Kpe ɔ yeɔ bua wɔ ha kɛɛ? (b) Mɛni fɔli ma nyɛ maa pee kɛ ye bua a bimɛ konɛ a ha sanehi a heto ngɛ asafo mi kpehi a sisi?

⁸ Yehowa to Si Himi Kɛ Sɔmɔmi Ní Tsumi Kpe ɔ he blɔ nya konɛ e kɛ tsɔse wɔ nɛ wa he nɛ be ngɛ fiɛɛmi ní tsumi ɔ  mi. Blɔ tsɔɔmihi nɛ a kɛ haa wɔ ngɛ kpe nɛ ɔ sisi ɔ yeɔ bua wa kpɛti nihi fuu nɛ waa kɛ gɛjɛmi kpaleɔ ya slaa nihi, nɛ waa kɛ mɛ kaseɔ Baiblo ɔ.

⁹ Ke nihi ba wa kpe ɔmɛ nɛ a na bɔ nɛ jokuɛ tsɔwi haa sanehi a heto ha a, e peeɔ mɛ nyakpɛ. Fɔli, nyɛɛ ye bua nyɛ bimɛ ɔmɛ konɛ a ngɔ mɛ nitsɛmɛ a munyu kɛ ha sanehi a heto. Enɛ ɔ ma ha nɛ a la a ma kpɛ. Heto kpitikpiti nɛ jokuɛwi komɛ je a tsui mi kɛ ha a ye bua ni hehi nɛ a ba na anɔkuale ɔ.​—1 Kor. 14:25.

10. Mɛni blɔ nɔ nɛ weku Mawu jami haa nɛ kake peemi hii weku mi?

¹⁰ Blɔ kpa ko nɛ wa ma nyɛ maa gu nɔ kɛ ha nɛ wa la a nɛ kpɛ ji kaa wa ma ha nɛ kake peemi maa hi wa weku ɔ kɛ wa asafo ɔ mi. Ke fɔli to Weku Mawu Jami he blɔ nya, nɛ a pui mi ɔ, lɔ ɔ ma ha nɛ a la a ma kpɛ. Wekuhi fuu hyɛɔ JW Brɔɔdkastin ɔ daa nyɔhiɔ. Ke a hyɛ ta a, a susuɔ níhi nɛ a kase ngɛ mi kɛ bɔ nɛ a kɛ ma tsu ní ha a he. Ke nyɛ ngɛ weku Mawu jami pee ɔ, e sa nɛ nyɛ kai kaa, e slo blɔ tsɔɔmi nɛ jokuɛ tsɔwi hia ngɛ blɔ tsɔɔmi nɛ jokuɛwi nɛ a wa a hia a he. Enɛ ɔ he ɔ, e sa nɛ fɔli nɛ a ye bua nɔ fɛɛ nɔ ngɛ weku ɔ mi nɛ e ná weku Mawu jami ɔ he se.​—La 148:12, 13.

11-13. Mɛni wɔ tsuo wa ma nyɛ maa pee konɛ kake peemi nɛ hi asafo ɔ mi nɛ́ waa ye bua ni kpahi nɛ a la a nɛ kpɛ?

¹¹ Mɛni nihewi kɛ yihewi ma nyɛ maa pee konɛ kake peemi nɛ hi asafo ɔ mi nɛ e wo ni kpahi he wami nɛ a la a nɛ kpɛ? Nihewi kɛ yihewi, anɛ nyɛ ma nyɛ ma kɛ pee oti kaa nyɛɛ kɛ nyɛmimɛ nɛ a wa ngɛ jeha mi ɔ maa pee huɛ lo? Eko ɔ, nyɛ ma nyɛ ma bi mɛ konɛ a gba nyɛ níhi a si kpamihi nɛ a ná ngɛ jehahi babauu nɛ a kɛ sɔmɔ ɔ mi. Nyɛ maa kase níhi fuu ngɛ mi, nɛ lɔ ɔ maa wo nyɛɛ kɛ mɛ tsuo he wami, nɛ nyɛ ma ha nɛ anɔkuale la a ma kpɛ. Ke ni hehi ba wa kpe ɔmɛ ngɛ Matsɛ Yemi Asa a nɔ ɔ, wɔ tsuo wa ma nyɛ ma nya a he. Ke o pee jã a, kake peemi maa hi asafo ɔ mi, nɛ e maa wo nibwɔhi nɛ a ngɛ wa kpɛti ɔ he wami, nɛ a la a ma kpɛ. O kɛ bua jɔmi ma nyɛ ma ha mɛ baba hee. O ma nyɛ maa ngɔ mɛ kɛ nga ni kpahi, nɛ o ha mɛ sɛ. Ní nɛ ɔmɛ ma ha nɛ a bua maa jɔ.

 ¹² Ke a ha mo he blɔ kaa o hyɛ fiɛɛmi yami kpe ɔ nɔ ɔ, o ma nyɛ maa ye bua nyɛmimɛ nɛ a wa ngɛ jeha mi ɔ konɛ a la a nɛ kpɛ. Nyɛɛ bɔ mɔde nɛ nyɛ ha mɛ zugba kpɔ nɛ sa. Be komɛ ɔ, nyɛ ma nyɛ ma ha nɛ a kɛ niheyo ko aloo yiheyo ko nɛ ya konɛ a ye bua mɛ. Nyɛ ma nyɛ ma susu nyɛmimɛ nɛ a nɔmlɔ tso mi he wami ngmɛ́ mɛ blɔ nɛ a pee babauu ɔ hu a he. Ke nyɛ susu nyɛmimɛ a he kikɛ nɛ ɔ, e maa ye bua nihewi kɛ yihewi, nyɛmimɛ nɛ a wa ngɛ jeha mi, nyɛmimɛ nɛ a ngɛ níhi a si kpami kɛ fiɛɛli hehi nɛ a maa fiɛɛ sane kpakpa a kɛ kã.​—3 Mose 19:32.

¹³ La polɔ ɔ kɛ bua jɔmi de ke: “Hyɛ bɔ nɛ e hi, bɔ nɛ e ngɛ fɛu, ke nyɛmimɛ pee kake kɛ hi si!” (Kane La 133:1, 2.) Be fɛɛ be nɛ Israel bi ɔmɛ ma bua a he nya a, a nyɛmimɛ nɛ a kɛ mɛ jaa Yehowa a haa nɛ a bua jɔɔ wawɛɛ. Kake peemi nɛ a naa ngɛ a kpɛti ɔ ngɛ kaa nu nɛ ngɛ via jee. Wɔ hu wa ma nyɛ maa pee jã konɛ wa kake peemi ɔ mi nɛ wa. Ke o ngɛ jã pee momo ɔ, lɛɛ o sa yi jemi. Se anɛ o ma nyɛ maa bɔ mɔde konɛ o le nyɛmimɛ nɛ a ngɛ o asafo ɔ mi ɔ saminya lo?​—2 Kor. 6:11-13.

14. Mɛni o ma nyɛ maa pee konɛ o la a nɛ kpɛ ngɛ o kpɔ ɔ mi?

¹⁴ Mɛni o ma nyɛ maa pee konɛ o la a nɛ kpɛ ngɛ o kpɔ ɔ mi? Ke o kɛ o kpɔ ɔ mi bimɛ tuɔ munyu ngɛ bumi mi, nɛ o peeɔ mɛ kpakpa a, lɔ ɔ ma nyɛ ma ha nɛ a bua nɛ jɔ anɔkuale ɔ he. Mo bi o he ke: ‘Kɛ nihi nɛ a ngɛ ye kpɔ ɔ mi ɔ naa mi ha kɛɛ? Anɛ ye we ɔ mi tsɔ, nɛ e haa nɛ kpɔ ɔ mi peeɔ fɛu lo? Ke ye kpɔ mi bi ɔmɛ hia yemi kɛ buami ɔ, anɛ i yeɔ bua mɛ lo?’ Ke o kɛ nyɛmimɛ ngɛ ní sɛɛe ɔ, o ma nyɛ ma bi mɛ konɛ a de mo bɔ nɛ a je mi bami kpakpa a ye bua a weku li, a kpɔ mi bi, nihi nɛ a kɛ mɛ tsuɔ ní aloo nihi nɛ a kɛ mɛ yaa sukuu ɔ ha.​—Efe. 5:9.

15. Mɛni he je nɛ e he hia nɛ waa ya nɔ nɛ waa hwɔɔ ɔ?

¹⁵ Ke wa suɔ nɛ wa la a nɛ kpɛ daa a, lɛɛ e sa nɛ waa hyɛ wa ní peepee saminya. Yesu wo e kaseli ɔmɛ he wami si abɔ ke: “Nyɛɛ ya nɔ nɛ nyɛɛ hwɔɔ.” (Mat. 24:42; 25:13; 26:41) Ke wa susumi ji kaa “amanehlu ngua” a be bae piɔ, aloo e be bae ngɛ wa yi nɔ ɔ, e be hae nɛ waa kɛ hɛdɔ nɛ fiɛɛ sane kpakpa a. (Mat. 24:21) Enɛ ɔ be hae nɛ wa la a nɛ kpɛ ngɛ wa kpɔ ɔ mi, nɛ bɔɔbɔɔbɔɔ ɔ, wa la a ma gbo.

16, 17. Mɛni o ma nyɛ maa pee konɛ o ya nɔ nɛ o hwɔɔ?

¹⁶ Akɛnɛ níhi a mi ngɛ wae ngɛ je ɔ mi he je ɔ, e sa nɛ wɔ tsuo waa ya nɔ nɛ waa hwɔɔ. Se wa le kaa nyagbe ɔ maa ba ngɛ be tutuutu nɛ Yehowa to ɔ nya. (Mat. 24:42-44) Se loko jamɛ a be ɔ maa su ɔ, e sa nɛ waa to wa tsui si, nɛ waa hwɔɔ pe bɔ nɛ wa ngɛ pee amlɔ nɛ ɔ. Moo kane Mawu Munyu ɔ daa ligbi, nɛ o sɔle daa. (1 Pet. 4:7) Moo kase nyɛmimɛ nɛ a kɛ bua jɔmi ngɛ hwɔɔe, nɛ a ha nɛ a la a ngɛ kpɛe ɔ. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, o ma nyɛ maa kane munyu ko nɛ yi ji, “Seventy Years of Holding On to the Skirt of a Jew” ɔ ngɛ April 15, 2012 Blɛfo gbi Hwɔɔmi Mɔ ɔ ba fa 18-21 ɔ mi.

¹⁷ Ngɔɔ o he kɛ wo sɔmɔmi ní tsumi ɔ mi vii, nɛ́ o kɛ nyɛmimɛ ɔmɛ nɛ bɔ wawɛɛ. Lɔ ɔ ma ha nɛ o ná bua jɔmi, nɛ o maa na kaa ligbi ɔmɛ ngɛ yae mlamlaamla. (Efe. 5:16) Wa nyɛmimɛ nɛ a hi si jeha lafa nɛ be ɔ tsu ní wawɛɛ. Se mwɔnɛ ɔ, ngɛ Yehowa yemi kɛ buami nya a, wa ya wa hɛ mi babauu nitsɛ, nɛ wa la a ngɛ kpɛe saminya.

18, 19. Mɛni nɛ ke asafo mi nikɔtɔmahi pee kɛ ye bua wɔ ɔ, wa he maa wa, nɛ wa maa ya nɔ maa hwɔɔ? Mɛni nɔ hyɛmi nɔ́ ko lɛ tsɔɔ jã?

 ¹⁸ E ngɛ mi kaa wa yi mluku mohu lɛɛ, se Yehowa ngmɛ wɔ blɔ nɛ wa ngɛ lɛ sɔmɔe. Enɛ ɔ nɛ wa le ɔ woɔ wa hemi kɛ yemi mi he wami wawɛɛ. E sa nɛ wa bua nɛ jɔ asafo mi nikɔtɔma amɛ a he, ejakaa a ji “nike níhi” nɛ Yehowa “kɛ ha ngɛ adesahi a mi.” (Kane Efeso Bi 4:8, 11, 12.) Ke asafo mi nɔkɔtɔma ko ba slaa mo ɔ, moo ngɔ jamɛ a he blɔ ɔ kɛ kase níhi fuu kɛ je e ngɔ.

¹⁹ Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, nyɛminyumu ko kɛ e yo nɛ a ngɛ England ɔ ná nyagba ngɛ a gba si himi mi. A bi asafo mi nikɔtɔmahi enyɔ konɛ a ye bua mɛ. Yo ɔ tsɔɔ kaa e huno ɔ yi bua lɛ ngɛ Yehowa sɔmɔmi mi. Nyumu ɔ tsɔɔ kaa e li ní tsɔɔmi saminya, nɛ e kplɛɛ nɔ kaa e tui blɔ nya kpakpa kɛ ha weku Mawu jami. Asafo mi nikɔtɔma amɛ kɛ mɛ susu Yesu nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ he. Yesu hyɛ e kaseli ɔmɛ a nɔ, nɛ e susu a hiami níhi a he. A wo nyɛminyumu ɔ he wami kaa e kase Yesu, nɛ a wo nyɛmiyo ɔ hu he wami kaa e to e tsui si. Asafo mi nikɔtɔma amɛ tsɔɔ nyɛminyumu ɔ kɛ e yo ɔ ní komɛ nɛ a ma nyɛ maa pee konɛ a kɛ a bimɛ enyɔ ɔmɛ nɛ a bla kɛ pee weku Mawu jami. (Efe. 5:21-29) Be ko se ɔ, asafo mi nikɔtɔma amɛ na kaa nyɛminyumu ɔ ngɛ mɔde bɔe, nɛ a je e yi. A wo lɛ he wami kaa e sɔle konɛ Mawu nɛ ngɔ e mumi klɔuklɔu ɔ kɛ ye bua lɛ nɛ e pee wekuyi kpakpa. Suɔmi mi nɛ asafo mi nikɔtɔma amɛ je kɛ ye bua weku nɛ ɔ ha nɛ weku ɔ la a kpɛ.

20. Ke o ha nɛ o la a kpɛ ɔ, mɛni ma nyɛ maa je mi kɛ ba?

²⁰ La polɔ ɔ de ke: ‘A gbaa nɔ tsuaa nɔ nɛ yee Yehowa gbeye, nɛ́ e yeɔ e mlaa amɛ a nɔ’ ɔ. (La 128:1) O ma ná bua jɔmi babauu ke o ha nɛ o la a kpɛ. Enɛ ɔ he ɔ, moo ye bua nihi konɛ a ba sɔmɔ Mawu, ha nɛ kake peemi nɛ hi o kɛ nihi nyɛ kpɛti, nɛ́ o ya nɔ nɛ o hwɔɔ. Ke o pee jã a, ni kpahi maa na ní tsumi kpakpa nɛ o ngɛ tsue ɔ, nɛ a maa wo wa Tsɛ ɔ hɛ mi nyami.​—Mat. 5:16.