1. Mɛni nyagbahi nɛ Kristofohi nɛ a hi si ngɛ kaseli ɔmɛ a be ɔ mi ɔ kɛ kpe?

MAA pee jeha 62 kɛ jeha 64 ɔ mi ɔ, bɔfo Petro ngma womi kɛ ya ha “ma se bi nɛ a gbɛ fĩa Ponto, Galatia, Kapadokia, Asia, kɛ Bitinia a.” (1 Pet. 1:1) Jamɛ a be ɔ mi ɔ, nyɛmimɛ nɛ a ngɛ ma slɔɔto nɛ ɔmɛ a mi ngɛ Asia Nyafii ɔ hia he wami womi kɛ blɔ tsɔɔmi, ejakaa nihi ngɛ si tee kɛ ngɛ mɛ woe nɛ a ngɛ munyu yayahi tue kɛ ngɛ mɛ sie. A kɛ “kahi nɛ a ngɛ tsoe kaa la” ngɛ kpee. Be nɛ a ngɛ mi ɔ ngɛ gbeye. Petro de mɛ ke: “Níhi tsuo a nyagbe su haa.” E piɛ maa pee jeha nyɔngma nɛ a ma kpata Yerusalɛm ma a hɛ mi. Mɛni maa ye bua Kristofohi nɛ a hi si ngɛ jamɛ a be ɔ mi ɔ konɛ a gblee haomi nɛ ɔmɛ a mi?​—1 Pet. 4:4, 7, 12.

2, 3. Mɛni he je nɛ Petro wo e nyɛmimɛ ɔmɛ he wami kaa a pee a sibi nibwɔ ɔ? (Moo hyɛ foni nɛ ngɛ ní kasemi ɔ sisije ɔ.)

² Petro wo e nyɛmimɛ ɔmɛ he wami hu ke a pee nɔ́ ko. E de ke: “Nyɛɛ pee nyɛ sibi nibwɔ.” (1 Pet. 4:9) Hela munyungu nɛ a tsɔɔ sisi ke “nibwɔ peemi” ɔ tsɔɔ “nihi nɛ a li mɛ nɛ a peeɔ mɛ kpakpa.” Se mo kadi kaa Petro wo e nyɛmimɛ Kristofo ɔmɛ he wami kaa a pee ‘a sibi’ nɛ ji nihi nɛ a le mɛ nɛ a kɛ mɛ ngɛ ɔ nibwɔ. Kɛ nibwɔ nɛ a maa pee a sibi ɔ maa ye bua mɛ ha kɛɛ?

 ³ Lɔ ɔ ma ha nɛ kake peemi maa hi a kpɛti. Eko ɔ, mo nitsɛ o ná enɛ ɔ mi níhi a si kpami hyɛ. Anɛ o kai be ko nɛ nyɛmi ko fɔ̃ mo nine kɛ ya e we mi ɔ lo? Ke o kai jamɛ a ligbi ɔ, anɛ o bua jɔɛ lo? Benɛ mo hu o fɔ̃ nyɛmimɛ komɛ nɛ a ngɛ nyɛ asafo ɔ mi ɔ nine ɔ, anɛ lɔ ɔ ha we nɛ huɛ bɔmi nɛ ngɛ nyɛ kpɛti ɔ mi nɛ wa lo? Blɔ kake nɛ wa ma nyɛ maa gu nɔ kɛ le wa nyɛmimɛ ɔmɛ saminya ji kaa wa maa pee mɛ nibwɔ. Akɛnɛ si himi ɔ mi wa ngɛ Petro be ɔ mi he je ɔ, e he ba hia nɛ Kristofohi nɛ a hi si ngɛ jamɛ a be ɔ mi ɔ kɛ a sibi nɛ bɔ wawɛɛ. Ngɛ ‘nyagbe ligbi nɛ ɔmɛ’ a mi hu ɔ, jã ji bɔ nɛ e sa kaa Kristofohi nɛ a pee.​—2 Tim. 3:1.

4. Mɛni sane bimihi a he wa ma susu ngɛ munyu nɛ ɔ mi?

⁴ Mɛni he blɔhi nɛ wa náa nɛ wa ma nyɛ kɛ maa pee ‘wa sibi’ nibwɔ? Mɛni wa ma nyɛ maa pee konɛ nɔ́ ko nɛ ko tsi wɔ blɔ ngɛ nibwɔ peemi he? Ke nyɛmi ko fɔ̃ wɔ nine kɛ ya e we mi ɔ, mɛni wa maa pee konɛ waa pee nibwɔ kpakpahi?

5. Ke wa ya asafo mi kpe ɔ, mɛni wa ma nyɛ maa pee kɛ pee nihi nibwɔ?

⁵ Ke wa ya asafo mi kpehi: Wa nyaa nɔ fɛɛ nɔ nɛ baa wa kpe ɔmɛ a sisi ɔ he, ejakaa a fɔ̃ waa kɛ mɛ tsuo nine kɛ ba Yehowa okplɔɔ ɔ he. Yehowa kɛ e we asafo ɔ lɛ fɔ̃ wɔ nine. (Rom. 15:7) Ke ni hehi ba asafo mi kpe ɔ, e ngɛ kaa nɔ́ nɛ waa kɛ Yehowa tsuo nɛ fɔ̃ mɛ nine. Ke nibwɔ ɔmɛ dla we a he saminya po ɔ, e sa nɛ wa nya a he. (Yak. 2:1-4) Ke o yɔse kaa lɛ nɔ kake pɛ nɛ e hii si ɔ, o ma nyɛ ma ha nɛ e ba hi o kasa nya. Ke o ye bua lɛ kɛ bli ngmamihi nɛ a maa kane, nɛ o ye bua lɛ nɛ e nyɛɛ blɔ nya tomi ɔ se ɔ, lɔ ɔ ma ha nɛ e bua maa jɔ. Enɛ ɔ ji blɔ nɛ hi nɛ wa ma nyɛ maa gu nɔ kɛ tsɔɔ kaa wa bua jɔ “nibwɔ peemi” he.​—Rom. 12:13.

6. Mɛnɔmɛ titli nɛ wa ma nyɛ maa pee mɛ nibwɔ?

⁶ Ke wa ngɛ wa hɛja jee aloo wa ngɛ ní yee: Blema a, blɔ kake nɛ a guɔ nɔ kɛ peeɔ nihi nibwɔ ji kaa a pɔɔ mɛ nine fɔmi kɛ yaa we mi nɛ a ya yeɔ ní. (1 Mose 18:1-8; Many. 13:15; Luka 24:28-30) Nihi tsɛɔ nihi ní yemi bɔ nɛ pee nɛ huɛ bɔmi kpakpa kɛ tue mi jɔmi nɛ e hi a kɛ nihi nɛ a fɔ̃ mɛ nine ɔ a kpɛti. Mɛnɔmɛ titli nɛ wa ma nyɛ maa pee mɛ nibwɔ? Mɛ ji nyɛmimɛ nɛ waa kɛ mɛ ngɛ asafo ɔ mi. Ke níhi a mi ba wa ngɛ je yaya nɛ ɔ mi ɔ, wa nyɛmimɛ ɔmɛ ji nihi nɛ wa maa hyɛ blɔ kaa a maa ye bua wɔ. Enɛ ɔ he je ɔ, e sa nɛ kake peemi kɛ tue mi jɔmi nɛ hi waa kɛ mɛ wa kpɛti. Ngɛ jeha 2011 ɔ mi ɔ, Blɔ Tsɔɔmi Ajla Toli ɔmɛ tsake be nɛ nyɛmimɛ nɛ a ngɛ United States Betel ɔ kɛ kaseɔ Hwɔɔmi Mɔ ɔ kɛ je gbɔkuɛ 6:45 kɛ ya gbɔkuɛ 6:15. Mɛni he je? Nɔ́ nɛ a de ngɛ adafi fiami ɔ mi ji, ke a kpa mla a, nyɛmimɛ ɔmɛ a kpɛti nihi fuu maa suɔ nɛ a pee a sibi nibwɔ. Betel weku mi bimɛ nɛ a ngɛ ma kpahi a nɔ ɔ hu kɛ blɔ nya tomi nɛ ɔ bɔni ní tsumi. Blɔ nya tomi nɛ ɔ ha nɛ kake peemi nɛ ngɛ Betel weku ɔmɛ a mi ɔ mi wa pe sa a.

7, 8. Ke nyɛmimɛ nyumuhi ba tu magbɛ nɔ munyu ngɛ wa we asafo ɔ mi ɔ, mɛni wa ma nyɛ maa pee kɛ pee mɛ nibwɔ?

⁷ Ke kpɔ mi nɔ hyɛlɔ ko, loo nyɛminyumu ko nɛ e je asafo kpa mi, loo asafo ɔ ní tsumi kɔni ɔ ba tu magbɛ nɔ munyu ngɛ wa asafo ɔ mi ɔ, wa bua jɔɔ wawɛɛ. Enɛ ɔ ji he blɔ nɛ wa ná nɛ waa kɛ maa pee nyɛmimɛ nɛ ɔmɛ nibwɔ. (Kane 3 Yohane 5-8.) Blɔ kake nɛ e hi wawɛɛ nɛ wa ma nyɛ maa gu nɔ kɛ pee jã ji kaa wa ma tsɛ mɛ ní yemi.

⁸ Nyɛmiyo ko nɛ e ngɛ United States ɔ de ke: “I kɛ ye huno ɔ kɛ jehahi fuu pee nyɛmimɛ nɛ a ba tuɔ magbɛ nɔ munyu ngɛ wa we asafo ɔ mi ɔ kɛ a yihi nibwɔ. Be fɛɛ be nɛ wa ma ná he blɔ kɛ pee jã a, wa náa bua jɔmi. Nɔ́ nɛ pe kulaa a, e woɔ a hemi kɛ yemi mi he wami. Wa pia we wa he kaa wa pee mɛ nibwɔ.”

9, 10. (a) Mɛnɔmɛ nɛ ke a ba to wɔ nibwɔ ɔ, a se ma nyɛ maa kɛ bɔɔ? (b) Anɛ nihi nɛ a wehi klee we po ma nyɛ maa ye bua lo? Moo tsɔɔ nya.

 ⁹ Ke nubwɔ ɔ se maa kɛ bɔɔ: Blema a, ke nihi ná nubwɔ ɔ, behi fuu ɔ, a haa lɛ hwɔ he. (Hiob 31:32; Filem. 22) Mwɔnɛ ɔ hu ɔ, si fɔfɔɛ komɛ biɔ nɛ waa pee jã. Behi fuu ɔ, ke kpɔ mi nɔ hyɛli ya slaa asafohi ɔ, asafo ɔmɛ haa mɛ hwɔ he. Nyɛmimɛ nɛ a yaa teokrase sukuuhi kɛ nyɛmimɛ nɛ a yeɔ bua kɛ maa asafo ɔ tsuhi hu hia hehi nɛ a maa to. Nɛ ke adebɔ mi oslaa ko je nyɛmimɛ we hu nɛɛ? E ma bi nɛ a ná he ko nɛ a kɛ a yi maa fɔ̃ kɛ ya si benɛ asafo ɔ maa ye bua kɛ ma a we ɔmɛ ha mɛ. E sɛ nɛ wa susu kaa nihi nɛ a ngɛ we nguahi a mi pɛ nɛ a ma nyɛ maa ye bua nihi kaa jã. Eko ɔ, a peeɔ jã momo. Ke he nɛ o ngɛ ɔ klee we po ɔ, anɛ o ma nyɛ ma ha nɛ nihi nɛ a ba to o ngɔ lo?

¹⁰ Nyɛminyumu ko nɛ e ngɛ South Korea a tsɔɔ kaa be ko nɛ be ɔ, e haa nɛ nyɛmimɛ nɛ a yaa teokrase sukuuhi ba hiɔ e we mi. E de ke: “Sisije ɔ, e ye ha mi kaa ma pee jã, ejakaa i sɛ gba si himi mi kɛ we, nɛ wa we ɔ hu klee we. Se nyɛmimɛ ɔmɛ nɛ wa ha nɛ a ba to wɔ ɔ ha nɛ wa ná bua jɔmi wawɛɛ. Wa ba na kaa ke nihi nɛ a sɛ gba si himi mi kɛ we pee kake kɛ ngɛ Yehowa sɔmɔe, nɛ a ngɔ mumi mi otihi kɛ ma a hɛ mi ɔ, a náa bua jɔmi.”

11. Mɛni he je nɛ e he hia nɛ o pee ni hehi nɛ a ba o we asafo ɔ mi ɔ nibwɔ ɔ?

¹¹ Ke nyɛmi ko hia kɛ ba nyɛ asafo ɔ mi: E ma nyɛ maa ba kaa nyɛmi ko aloo weku ko maa hia kɛ ba nyɛ kpɔ ɔ mi. Eko ɔ, a ma sɔmɔmi ngɛ he nɛ fiɛɛli fuu a he hia ngɛ, aloo a ji blɔ gbali nɛ a ma nyɛ asafo ɔ ye buami. Enɛ ɔ ba peeɔ tsakemi ngua ko ngɛ a si himi mi, ejakaa a li ma ehe ɔ mi si himi, a li nɔ ko ngɛ asafo ehe nɛ a ba mi ɔ mi, nɛ eko ɔ, e ma bi nɛ a kase gbi nɛ a tuɔ ngɛ ma a mi ɔ kɛ ma a kusumi. Ke wa fɔ̃ mɛ nine kɛ ha ní yemi, nɛ waa kɛ mɛ ya slaa si ɔ, e maa ye bua mɛ konɛ a ná huɛmɛ ehehi nɛ a hɛ nɛ mwɔ si.

12. Mɛni níhi a si kpami lɛ tsɔɔ kaa e he hia we nɛ waa ngmɛ okplɔɔ ngua loko wa ma nyɛ maa pee nɔ ko nubwɔ?

¹² Wa hia we níhi fuu loko wa ma nyɛ maa pee nihi nibwɔ. (Kane Luka 10:41, 42.) Nyɛminyumu ko tsɔɔ ní komɛ nɛ ya nɔ benɛ e je e sɔmɔmi ní tsumi ɔ sisi kaa ma se sane kpakpa fiɛɛlɔ ɔ. E de ke: “Jamɛ a be ɔ mi ɔ, wa wɛ tsɔ, wa be níhi a si kpami ko, nɛ wa hɛ jaa. Ligbi ko gbɔkuɛ ɔ, ye yo ɔ hɛ ngɛ jae wawɛɛ. I bɔ mɔde kaa ma ye bua lɛ se e yɛ nya. Maa pee gbɔkuɛ ngmlɛ kpaago kɛ fã a, nɔ ko ba si wa sinya. Benɛ wa bli sinya a, wa na yo ko nɛ nyɛmimɛ ɔmɛ kɛ lɛ kaseɔ Baiblo ɔ nɛ e hɛɛ akutu etɛ. E nu kaa ma se sane kpakpa fiɛɛli komɛ ba, lɔ ɔ he ɔ, e ba konɛ e ba nya wa he. Waa kɛ lɛ ya tsu ɔ mi, nɛ wa ha lɛ nyu. Lɔ ɔ se ɔ, wa po tea nɛ wɔ tsuo wa nu. Wa nui Swahili gbi ɔ, nɛ lɛ hu e nui Blɛfo gbi. Se slaami nɛ yo nɛ ɔ ba slaa wɔ ɔ ye bua wɔ nɛ waa kɛ nyɛmimɛ ɔmɛ ba pee huɛmɛ, nɛ wa ná bua jɔmi.”

13. Ke o pee nihi nibwɔ ɔ, kɛ o ma ná he se ha kɛɛ?

¹³ Anɛ o ná he blɔ kaa o maa pee nihi nibwɔ, nɛ o pee we lo? Lɛɛ nɔ́ ngua ko bɔ mo, ejakaa jinɛ o kɛ mɛ ma ná bua jɔmi, nɛ a ma ba pee o huɛmɛ kɛ ya neneene. Nibwɔ peemi fieeɔ hɛja. Se eko ɔ, o ma bi ke, ‘Mɛni he je nɛ nɔ ko be suɔe kaa e maa pee nihi nibwɔ ɔ?’ E ma nyɛ maa ba jã ngɛ yi mi tomi etɛ komɛ a he je.

14. Ke be kɛ nɔmlɔ tso mi he wami nɛ wa be ɔ ha we nɛ waa pee nihi nibwɔ aloo waa kplɛɛ nine fɔmi ko nɔ ɔ, mɛni wa ma nyɛ maa pee?

¹⁴ Be, kɛ nɔmlɔ tso mi he wami: Yehowa sɔmɔli be deka kulaa, nɛ blɔ nya ní tsumihi fuu ngɛ a kuɛ nɔ. Eko ɔ, ni komɛ ma susu kaa a be deka loo nɔmlɔ tso mi he wami nɛ a kɛ maa pee nihi nibwɔ. Ke jã nɛ e ji ngɛ o blɔ  fa mi ɔ, lɛɛ e he maa hia nɛ o hyɛ bɔ nɛ o to o be he blɔ nya ha. Anɛ o ma nyɛ maa to o be he blɔ nya saminya konɛ o nyɛ nɛ o pee nihi nibwɔ, aloo o kplɛɛ nine fɔmi ko nɔ lo? Ngmami ɔ woɔ wɔ he wami kaa waa pee nihi nibwɔ. (Heb. 13:2) Tɔmi be he kaa o maa to be kɛ ha nibwɔ peemi. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, jã nɛ e hi. Ke o suɔ nɛ o pee nihi nibwɔ ɔ, eko ɔ, e ma bi nɛ o gbɔ be nɛ o kɛ peeɔ ní komɛ nɛ a he hia we tsɔ ɔ nɔ.

15. Mɛni he je nɛ ni komɛ susuɔ kaa a be nyɛe maa pee nihi nibwɔ ɔ?

¹⁵ Bɔ nɛ o naa o he ha: Anɛ o suɔ nɛ o pee nihi nibwɔ se o nuɔ he kaa o be nyɛe maa pee lo? Ni komɛ gboɔ zo nɛ a susuɔ kaa eko ɔ, a kɛ nibwɔ ɔmɛ be nyɛe maa sɛɛ ní be gagaa konɛ a bua nɛ jɔ. Ni komɛ hu be sika tsɔ, nɛ a susuɔ kaa a be nyɛe ma ha nibwɔ ɔmɛ níhi nɛ nyɛmimɛ kpahi ma ha mɛ ɔ. Se mo kai kaa o we ɔ mi nɛ e ma tsɔ, kɛ huɛ bɔmi su nɛ o ma je kpo kɛ tsɔɔ nibwɔ ɔmɛ lɛ he hia, se pi níhi nɛ a he jua wa nɛ o kɛ ma dla we ɔ mi ɔ.

16, 17. Ke nibwɔ ko ma mo slaami nɛ o ngɛ haoe ɔ, mɛni ma nyɛ maa ye bua mo?

¹⁶ Ke nibwɔ peemi haa nɛ o hao ɔ, mo kai kaa pi mo pɛ nɛ o nuɔ he jã. Asafo mi nɔkɔtɔma ko nɛ e ngɛ Britain ɔ de ke: “Ke o ngɛ nibwɔhi a se dlae ɔ, o he jɔɛ mo kulaa. Se akɛnɛ e ji wa jami ɔ fã he je ɔ, nyagbenyagbe ɔ, se nami kɛ bua jɔmi nɛ wa náa a pãa tsui yemi ɔ. Ke i fɔ̃ nɔ ko nine nɛ wa ná kɔfi bɔɔ ko, nɛ wa ngɛ ní sɛɛe ɔ, ye bua jɔɔ wawɛɛ.” E he hia nɛ nɔ nɛ o fɔ̃ lɛ nine ɔ nɛ na kaa o susuɔ e he. (Filip. 2:4) Jamɛ a be ɔ ji be nɛ nihi fuu kɛ deɔ níhi a si kpami komɛ nɛ a ná. Behi fuu ɔ, he nya buami nɛ ɔmɛ a sisi nɛ wa náa he blɔ kɛ buɔ nyɛmimɛ a níhi a si kpami tue. Asafo mi nɔkɔtɔma ko hu de ke: “Ke i fɔ̃ nyɛmimɛ nine kɛ ba ye we ɔ mi ɔ, i náa he blɔ kɛ leɔ mɛ, nɛ i nuɔ mɛ sisi saminya, titli ɔ, bɔ nɛ a plɛ kɛ ba na anɔkuale ɔ.” Ke nihi nɛ wa fɔ̃ mɛ nine ɔ na kaa wa susuɔ a he ɔ, atsinyɛ jemi ko be he kaa a bua maa jɔ a he.

¹⁷ Nyɛmiyo ko nɛ e ji blɔ gbalɔ nɛ e haa nɛ nyɛmimɛ nɛ a yaa teokrase sukuuhi ba toɔ e we mi ɔ de ke: “Sisije ɔ, i hao ejakaa ye tsu ɔmɛ a mi klee we, nɛ sɛ kɛ okplɔɔ momohi nɛ nɔ ko kɛ ha mi lɛ ngɛ a mi. Nyɛmiyo ko nɛ e huno tsɔɔ sukuu bi ɔmɛ ní ɔ lɛ wo mi he wami. E de mi ke, ke e kɛ e huno nɛ e ji kpɔmi nɔ hyɛlɔ ɔ ya slaa asafohi, nɛ a ya to nyɛmimɛ nɛ a be he lo nya níhi tsɔ, se a kɛ Yehowa sɔmɔmi pee oti ngɛ a si himi mi, nɛ a pee a si himi kpokploo kaa bɔ nɛ mɛ hu a pee ɔ, jamɛ a otsi ɔ mi mohu nɛ a bua jɔɔ wawɛɛ. Nɔ́ nɛ e de ɔ ha nɛ i kai munyu ko nɛ ye yayo pɔɔ tumi benɛ i wɛ ɔ. E deɔ ke: ‘E hi mohu kaa o maa ye ba flɔɔ ngɛ he nɛ suɔmi ngɛ.’” (Abɛ 15:17) Enɛ ɔ he ɔ, koo hao tsɔ, ejakaa nɔ́ nɛ he hia ji kaa o ma je suɔmi kpo kɛ tsɔɔ o nibwɔ ɔmɛ.

18, 19. Ke wa peeɔ nihi nibwɔ ɔ, ngɛ mɛni blɔ nɔ nɛ lɔ ɔ maa ye bua wɔ konɛ wa ko ná nihi a he juɛmi yaya?

¹⁸ Bɔ nɛ o naa ni kpahi ha: Anɛ nyɛmi ko ngɛ asafo ɔ mi nɛ e ní peepee gbaa o nya lo? Eko ɔ, lɔ ɔ be hae nɛ o ná nyɛmi ɔ he juɛmi kpakpa, nɛ ke o pee we sane ɔ he nɔ́ ko ɔ, níhi be tsakee. Ke o sume bɔ nɛ nɔ ko ngɛ ha a, e he maa wa kaa o maa pee lɛ nubwɔ. Ke nɔ ko pee mo nɔdɔ nɔ́ ko ɔ, eko ɔ, e he maa wa kaa o hɛ maa je nɔ.

¹⁹ Baiblo ɔ tsɔɔ kaa wa ma nyɛ maa gu nibwɔ peemi nɔ kɛ dlaa waa kɛ wa he nyɛli po wa kpɛti. (Kane Abɛ 25:21, 22.) Nibwɔ peemi ma nyɛ ma ha nɛ o ngmɛɛ susumi nɛ dɛ nɛ o hɛɛ ngɛ nɔ ɔ he ɔ he konɛ tue mi jɔmi nɛ ba nyɛ kpɛti. E ma ha nɛ o maa na su kpakpahi nɛ Yehowa na ngɛ nɔ ɔ he loko e gbla lɛ kɛ ba e ngɔ ɔ. (Yoh. 6:44) Ke o je o tsui mi, nɛ o fɔ̃ nɔ ko nine be mi nɛ e hyɛ we blɔ ɔ, lɔ ɔ ma nyɛ ma ha nɛ nyɛ ba pee huɛmɛ kpakpahi. Kɛ o ma plɛ kɛ je o tsui mi kɛ pee nihi nibwɔ ha kɛɛ? Blɔ kake nɛ ma nyɛ  maa ye bua mo ji kaa o kɛ ga womi nɛ ngɛ Filipi Bi 2:3 ɔ ma tsu ní. E de ke: “Nyɛɛ je he si bami mi nɛ nyɛɛ bu ni kpahi kaa a nɔ kuɔ pe nyɛ.” Ke wa susu he ɔ, wa maa na kaa wa nyɛmimɛ ɔmɛ a nɔ kuɔ pe wɔ ngɛ ní komɛ a mi. Eko ɔ, wa maa na kaa a ngɛ hemi kɛ yemi, a fĩɔ si ngɛ kahi a mi, a ngɛ kã, kɛ su kpakpa komɛ. Lɔ ɔ ma ha nɛ suɔmi nɛ wa ngɛ kɛ ha mɛ ɔ mi maa wa, nɛ e ma bli blɔ konɛ waa pee mɛ nibwɔ.

20. Mɛni he je nɛ ke nɔ ko fɔ̃ wɔ nine nɛ wa kplɛɛ nɔ ɔ, e sa nɛ waa ya a?

²⁰ La polɔ David bi ke: ‘Yehowa, mɛnɔ maa hi o bo tsu ɔ mi?’ (La 15:1) Lɔ ɔ se ɔ, e tsɔɔ su kpakpahi nɛ Mawu hyɛɛ blɔ kaa nibwɔhi nɛ a maa hi e bo tsu ɔ mi ɔ nɛ a ná. Su nɛ ɔ kake ji kaa wa maa ye wa si womi nɔ: “Nɔ nɛ ke e ka kita, nɛ e kpale we e nya se, ke ji kaa lɔ ɔ maa pee haomi ha lɛ po.” (La 15:4) Ke nɔ ko fɔ̃ wɔ nine nɛ wa kplɛɛ nɔ ɔ, e sɛ nɛ waa ngɔ nɔ́ ko nɛ he hia we kɛ je wa nya nɛ wa kua yami. Eko ɔ, nɔ nɛ fɔ̃ wɔ nine ɔ gbo dengme kɛ to níhi a he blɔ nya, lɔ ɔ he ɔ, ke wa yɛ ɔ, e dengme gbomi ɔ maa pee yaka. (Mat. 5:37) Ni komɛ kplɛɛɔ nine fɔmi nɔ, se pee se ɔ, a kplɛɛɔ nine fɔmi kpa nɛ a susu kaa lɔ ɔ hi pe kekle nɔ́ ɔ nɔ. Anɛ lɔ ɔ tsɔɔ suɔmi kɛ bumi lo? Nɔ́ fɛɛ nɔ́ ko nɛ wa nyɛmi ɔ ma ha wɔ ɔ, e sa nɛ wa bua nɛ jɔ he. (Luka 10:7) Se ke nyagba ko he je nɛ wa be nyɛe maa ya a, e sa nɛ wa ha nɛ nɔ nɛ fɔ̃ wɔ nine ɔ nɛ le nɔuu.

21. Ke wa le ni komɛ a mi kusumi ɔ, ngɛ mɛni blɔ nɔ nɛ lɔ ɔ maa ye bua wɔ konɛ waa pee nibwɔ kpakpahi?

²¹ Jehanɛ hu ɔ, e sa nɛ waa pee wa ní kaa bɔ nɛ a hyɛɛ blɔ kaa nibwɔhi nɛ a pee ɔ. Ngɛ ma komɛ a nɔ ɔ, nihi ma nyɛ ma ya slaa nɔ ko be mi nɛ a wui nɔ ɔ si. Ngɛ he komɛ hu ɔ, a hyɛɛ blɔ kaa nɔ ɔ nɛ wo si loko e ba. Ngɛ ma komɛ a nɔ ɔ, a haa nubwɔ ɔ niye ní kpakpa nɛ ngɛ we ɔ mi ɔ kekle loko a haa weku mi bi ɔmɛ. Ngɛ he komɛ hu ɔ, nɔ́ nɛ ngɛ ɔ, lɔ ɔ nɛ nɔ fɛɛ nɔ yeɔ. Ngɛ ma komɛ a nɔ ɔ, ke a tsɛ nɔ ko ní yemi ɔ, lɛ hu e sa nɛ e ngɔ nɔ́ ko kɛ ya. Se ngɛ he komɛ lɛɛ, nɔ nɛ fɔ̃ nɔ ɔ nine ɔ lɛ e toɔ nɔ́ fɛɛ nɔ́ he blɔ nya. Ngɛ ma komɛ a nɔ ɔ, a hyɛɛ blɔ kaa nɔ nɛ a fɔ̃ lɛ nine ɔ nɛ kua nine fɔmi ɔ si kake aloo si enyɔ ko. Nɛ ngɛ he komɛ ɔ, ke nɔ ko kua nine fɔmi ko ɔ, e tsɔɔ kaa e bua jɔɛ nine fɔmi ɔ he. Ke nɔ ko fɔ̃ wɔ nine ɔ, nyɛ ha nɛ waa bɔ mɔde nɛ wa ha nɛ nɔ ɔ bua nɛ jɔ.

22. Mɛni he je nɛ e he hia nɛ waa ‘pee wa sibi nibwɔ’ ɔ?

²² Nɔ́ he je nɛ e he hia nɛ waa pee nihi nibwɔ wawɛɛ ji kaa “níhi tsuo a nyagbe su haa.” (1 Pet. 4:7) E be kɛe nɛ waa kɛ amanehlu ngua nɛ eko bɛ hyɛ ɔ maa kpe. Ke jamɛ a be ɔ su nɛ si himi ɔ mi wa a, e he maa hia nɛ wa je suɔmi nɛ e mi wa saminya kpo kɛ tsɔɔ wa nyɛmimɛ. Ga womi nɛ Petro kɛ ha a he hia wɔ wawɛɛ mwɔnɛ ɔ. E de ke: “Nyɛɛ pee nyɛ sibi nibwɔ.” (1 Pet. 4:9) Nibwɔ peemi ngɔɔ bua jɔmi kɛ baa, nɛ e ji su nɛ he hia nɛ maa hi si kɛ ya neneene.