1, 2. (a) Benɛ Petro wo Yesu ga kaa e na e he mɔbɔ ɔ, mɛni heto nɛ Yesu ha lɛ? (Moo hyɛ foni nɛ ngɛ ní kasemi ɔ sisije ɔ.) (b) Mɛni he je nɛ Yesu ha lɛ heto jã a?

YESU de e kaseli ɔmɛ ke e maa na amanehlu babauu, nɛ a maa gbe lɛ. Se nɔ́ nɛ Yesu de mɛ ɔ pee mɛ nyakpɛ ejakaa jinɛ a ngɛ blɔ hyɛe kaa Yesu maa ngɔ Matsɛ Yemi ɔ kɛ ha Israel ma a ekohu. Enɛ ɔ he ɔ, bɔfo Petro de Yesu ke: “Nyɔmtsɛ, naa o he mɔbɔ; nɔ́ nɛ ɔ nɛ ko ba o nɔ kɔkɔɔkɔ.” Se Yesu de lɛ ke: “Satan, bee kɛ ho ye se ya! O ji tɛmi tɛ kɛ ha mi, ejakaa o susuu we níhi a he kaa bɔ nɛ Mawu susuɔ níhi a he ɔ, mohu ɔ, o susuɔ níhi a he kaa adesahi.”​—Mat. 16:21-23; Níts. 1:6.

² Yesu munyu nɛ ɔ tsɔɔ kaa e slo je nɛ Satan ngɛ kudɔe ɔ susumi ngɛ Mawu susumi he. (1 Yoh. 5:19) Petro ngɛ hlae nɛ Yesu nɛ susu lɛ nitsɛ e he kaa bɔ nɛ nihi babauu peeɔ ngɛ je ɔ mi ɔ. Se Yesu le kaa e Tsɛ ɔ susumi ngɛ ekpa kulaa. E le kaa Mawu suɔ nɛ e dla e he kɛ ha nɔ́ nami kɛ gbenɔ nɛ maa ba e nɔ ɔ. Heto nɛ Yesu ha Petro ɔ tsɔɔ kaa Yesu kua je ɔ susumi ɔ, nɛ e pɛtɛ Mawu susumi ɔ he wawɛɛ.

3. Mɛni he je nɛ e be gbɔjɔɔ kaa wa ma kua je ɔ susumi ɔ nɛ wa ná Yehowa susumi ɔ?

 ³ Wɔ hu nɛɛ? Anɛ wa susuɔ níhi a he kaa Yehowa aloo kaa nihi nɛ a ngɛ je ɔ mi? Ngɛ anɔkuale mi ɔ, wa kpɛti nihi fuu ngɛ mɔde bɔe kaa wa maa ba wa je mi saminya konɛ waa sa Mawu hɛ mi. Se wa susumihi hu nɛɛ? Anɛ wa ngɛ mɔde bɔe kaa wa ma ha nɛ wa susumi kɛ Yehowa susumi nɛ kɔ lo? Jã nɛ wa maa pee ɔ biɔ mɔde bɔmi wawɛɛ. Se e yi kulaa kaa wa ma susu níhi a he kaa bɔ nɛ je ɔ susuɔ níhi a he ɔ, ejakaa je ɔ mumi ɔ bɔle wɔ kɛ kpe. (Efe. 2:2) Akɛnɛ nihi babauu foɔ mɛ pɛ a nɔ́ mi ngɛ je ɔ mi he je ɔ, e yi kulaa kaa wɔ hu wa maa pee jã. Niinɛ, e be gbɔjɔɔ kaa wa ma susu níhi a he kaa Yehowa, se e yi kulaa kaa wa ma susu níhi a he kaa nihi ngɛ je ɔ mi.

4. (a) Ke wa kua we je ɔ susumi ɔ, mɛni maa ba? (b) Kɛ ní kasemi nɛ ɔ maa ye bua wɔ ha kɛɛ?

⁴ Ke wa kua we je ɔ susumi ɔ, lɔ ɔ ma ha nɛ wa fo wɔ pɛ wa nɔ́ mi, nɛ wa maa ba wa je mi bɔ nɛ wɔ nitsɛmɛ wa suɔ. (Maak. 7:21, 22) Enɛ ɔ he ɔ, e sa nɛ wa susu níhi a he kaa bɔ nɛ “Mawu susuɔ” níhi a he ɔ, se pi “kaa adesahi.” Ní kasemi nɛ ɔ maa ye bua wɔ konɛ wa nyɛ nɛ waa pee jã. Wa maa na hu kaa ke wa susuɔ níhi a he kaa Yehowa a, wɔ nitsɛmɛ wa ma ná he se, se pi kaa lɔ ɔ maa tsi wa he yemi nya. Jehanɛ hu ɔ, ní kasemi ɔ maa ye bua wɔ, nɛ wa maa na nɔ́ nɛ wa maa pee konɛ wa nyɛ nɛ wa kua je ɔ susumi. Ní kasemi nɛ nyɛɛ se ɔ hu maa tsɔɔ wɔ bɔ nɛ wa ma plɛ kɛ le Yehowa susumi ngɛ níhi a he konɛ wa juɛmi kɛ Yehowa juɛmi nɛ kɔ.

5. Mɛni he je nɛ ni komɛ sume kaa nɔ ko nɛ e tsɔɔ mɛ nɔ́ nɛ a pee ɔ?

⁵ Ni komɛ sume nɛ nɔ ko nɛ kudɔ mɛ aloo e tsɔɔ mɛ nɔ́ nɛ a pee. A deɔ ke, “Imi nitsɛ ye sane ji lɔ ɔ nɛ.” Eko ɔ, nɔ́ nɛ a ngɛ hlae maa tsɔɔ ji kaa a ngɛ he blɔ kaa mɛ nitsɛmɛ a maa mwɔ a yi mi kpɔ ngɛ nɔ́ nɛ a suɔ nɛ a pee ɔ he. A sume nɛ nɔ ko nɛ kudɔ mɛ, aloo nɔ ko nɛ nyɛ a nɔ nɛ a pee a ní kaa ni kpahi. *

6. (a) Mɛni he blɔ nɛ Yehowa ha wɔ? (b) Anɛ huzu ngɛ he yemi nɛ ɔ he lo?

⁶ Ke wa susuɔ níhi a he kaa Yehowa a, lɔ ɔ tsɔɔ we kaa wa be nyɛe maa mwɔ yi mi kpɔ kɛ ha wɔ nitsɛmɛ wa he. Kaa bɔ nɛ 2 Korinto Bi 3:17 ɔ tsɔɔ ɔ, “he nɛ Yehowa mumi ɔ ngɛ ɔ, he yemi ngɛ lejɛ ɔ.” Yehowa ha wɔ he blɔ konɛ waa hla nimli nɛ wa suɔ nɛ waa pee. Wa ma nyɛ maa hla níhi nɛ wa bua jɔ he kɛ níhi nɛ wa suɔ nɛ waa pee. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, jã ji bɔ nɛ Yehowa bɔ wɔ. Se kɛ̃ ɔ, huzu ngɛ he blɔ nɛ Yehowa ha wɔ nɛ ɔ he. (Kane 1 Petro 2:16.) Ke e he hia nɛ waa mwɔ wa yi mi kpɔ ngɛ nɔ́ nɛ da kɛ nɔ́ nɛ dɛ he ɔ, Yehowa suɔ nɛ waa da e susumi nɛ ngɛ e Munyu ɔ mi ɔ nɔ kɛ pee jã. Anɛ enɛ ɔ tsiɔ he yemi nɛ wa ngɛ ɔ nya, aloo se nami ngɛ he ha wɔ?

7, 8. Mɛni he je nɛ Yehowa susumi nɛ wa ma ná ngɛ níhi a he ɔ tsi we wa he yemi nya a? Ngɔɔ nɔ́ he tomi nɔ́ ko kɛ tsɔɔ mi.

⁷ Mo susu nɔ́ he tomi nɔ́ nɛ ɔ he nɛ o hyɛ. Fɔli bɔɔ mɔde kaa a ma tsɔse a bimɛ konɛ a je su kpakpahi kpo. Eko ɔ, a maa tsɔɔ mɛ kaa e sa nɛ a ye anɔkuale, a kɛ kɔni si wami nɛ tsu ní, nɛ a susu ni kpahi a he. Enɛ ɔ tsi we jokuɛ ɔmɛ a he yemi nya. Mohu ɔ, fɔli ɔmɛ ngɛ mɛ tsɔsee konɛ a ná si himi kpakpa hwɔɔ se. Ke jokuɛ ɔmɛ wa, nɛ a ngɛ a dɛ he ɔ, mɛ nitsɛmɛ  a maa mwɔ a yi mi kpɔ ngɛ níhi a he. Ke a da su kpakpahi nɛ a fɔli ɔmɛ tsɔse mɛ nɛ a ná a nɔ kɛ mwɔ yi mi kpɔhi ɔ, lɛɛ a be a he piae ngɛ yi mi kpɔhi nɛ a maa mwɔ ɔmɛ a he. Enɛ ɔ be hae nɛ a mwɔ yi mi kpɔhi nɛ maa ngɔ haomihi kɛ ba a nɔ.

⁸ Kaa bɔ nɛ fɔlɔ kpakpa maa pee ɔ, Yehowa hu suɔ nɛ e bimɛ nɛ a ná si himi kpakpa. (Yes. 48:17, 18) Enɛ ɔ he ɔ, e ha wɔ sisi tomi mlaahi nɛ maa ye bua wɔ konɛ wa nyɛ nɛ waa ba wa je mi ngɛ blɔ kpakpa nɔ, nɛ́ waa kɛ ni kpahi hu nɛ hi si saminya. E suɔ nɛ waa ngɔ e sisi tomi mlaa amɛ kɛ tsu ní konɛ wa susu níhi a he kaa lɛ. Enɛ ɔ tsi we he yemi nɛ wa ngɛ ɔ nya. Mohu ɔ, e haa nɛ wa susuɔ níhi a he ngɛ blɔ nɛ da nɔ. (La 92:5; Abɛ 2:1-5; Yes. 55:9) Jehanɛ hu ɔ, sisi tomi mlaa amɛ yeɔ bua wɔ nɛ wa mwɔɔ yi mi kpɔhi nɛ da, nɛ wa bua jɔɔ. (La 1:2, 3) Ee, ke wa susuɔ níhi a he kaa Yehowa a, wa ma ná he se ngɛ blɔhi fuu a nɔ!

9, 10. Ngɛ mɛni blɔ nɔ nɛ Yehowa susumi nɔ kuɔ pe je ɔ susumi ɔ?

⁹ Nɔ́ kake hu he je nɛ Yehowa sɔmɔli suɔ kaa a maa hɛɛ Yehowa susumi ngɛ níhi a he ɔ ji kaa Yehowa susumi ɔ nɔ kuɔ kulaa pe je ɔ susumi ɔ. Je ɔ woɔ nihi ga ngɛ níhi fuu a he. Ekomɛ kɔɔ je mi bami, weku si himi kɛ ní tsumi kpakpa nami he. Se ga womi nɛ ɔmɛ fuu kɛ Yehowa susumi kɔ we. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, je ɔ woɔ nihi he wami konɛ a fo mɛ pɛ a nɔ́ mi. Jã kɛ̃ nɛ je ɔ ha nɛ nihi nɛ tɔmi ko ngɛ ajuama bɔmi he. Jehanɛ hu ɔ, ke nyagba tsɔwitsɔwi ba hunomɛ kɛ a yihi a kpɛti ɔ, be komɛ ɔ, a deɔ mɛ ke ja a po gba mi loko a ma ná bua jɔmi. Ga womi nɛ ɔ teɔ si kɛ woɔ Ngmami ɔ. Se anɛ susumihi nɛ nihi hɛɛ ngɛ je ɔ mi ɔ ekomɛ hi pe ga womihi nɛ ngɛ Baiblo ɔ mi ɔ lo?

¹⁰ Yesu de ke: “Níhi nɛ juɛmi tsuɔ ɔ, lɔ ɔ nɛ a kɛ buɔ lɛ dalɔ.” (Mat. 11:19) Je ɔ ya hɛ mi ngɛ klamahi a he ní lemi mi mohu lɛɛ, se a nyɛ we nɛ a tsu nyagbahi nɛ ha we nɛ adesahi nɛ a ná bua jɔmi ɔ a he ní. Nyagba nɛ ɔmɛ ekomɛ ji tahi, mi gbami nɛ ngɛ adesahi a kpɛti, kɛ awi yemi. Jehanɛ hu ɔ, nihi nɛ tɔmi ko ngɛ ajuama bɔmi he. Nihi babauu ba yɔse kaa ajuama bɔmi ngɛ wekuhi gbɛe, e ngɔɔ hiɔ kɛ nyagba kpahi kɛ baa. Se Kristofohi nɛ a hɛɛ Mawu susumi lɛɛ, a náa bua jɔmi ngɛ a weku ɔmɛ a mi, a ngɛ nɔmlɔ tso mi he wami bɔ nɛ sa, nɛ huɛ bɔmi kpakpa ngɛ a kpɛti ngɛ je kɛ wɛ. (Yes. 2:4; Níts. 10:34, 35; 1 Kor. 6:9-11) Anɛ enɛ ɔ tsɔɔ we kaa Yehowa susumi ɔ nɔ kuɔ pe je ɔ susumi ɔ lo?

11. Mɛnɔ susumi nɛ Mose kɛ tsu ní, nɛ mɛni je mi kɛ ba?

¹¹ Yehowa sɔmɔli anɔkualetsɛmɛ nɛ a hi si blema a le kaa Yehowa susumi nɔ kuɔ. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, a tsɔɔ Mose “Ijipt [nile] tsuo,” se kɛ̃ ɔ, e bi Mawu konɛ e ha lɛ “nile tsui.” (Níts. 7:22; La 90:12, NW) Jehanɛ hu ɔ, e de Mawu ke: “Moo tsɔɔ mi o blɔ” ɔmɛ. (2 Mose 33:13) Akɛnɛ e hla Yehowa susumi ngɛ níhi a he he je ɔ, Yehowa gu e nɔ kɛ tsu e yi mi tomi he ní, nɛ a wo e biɛ ta ngɛ Ngmami ɔ mi kaa e ji nɔ ko nɛ e hemi kɛ yemi mi wa.​—Heb. 11:24-27.

12. Mɛni nɔ bɔfo Paulo daa kɛ mwɔɔ e yi mi kpɔ?

¹² Bɔfo Paulo ya sukuu saminya, nɛ e le ní wawɛɛ. Ke e hí kulaa a, e nyɛɔ nɛ e tuɔ gbi enyɔ. (Níts. 5:34; 21:37, 39; 22:2, 3) Se kɛ̃ ɔ, e dɛ nile nɛ e ná ngɛ je ɔ mi ɔ nɔ kɛ mwɔ e yi mi kpɔ ngɛ nɔ́ nɛ da kɛ nɔ́ dɛ he, mohu ɔ, e kɛ Baiblo sisi tomi mlaahi tsu ní. (Kane Ní Tsumi  17:2; 1 Korinto Bi 2:6, 7, 13.) Nɔ́ nɛ je mi kɛ ba ji kaa Paulo ná bua jɔmi ngɛ e sɔmɔmi ní tsumi ɔ mi, nɛ e ná hɛ nɔ kami kaa e ma ná neneene wami.​—2 Tim. 4:8.

13. Anɛ nɔ ko nɛ e sa nɛ e ha nɛ o susumi kɛ Yehowa susumi nɛ kɔ lo, aloo mo nitsɛ? Moo tsɔɔ nya.

¹³ E ji anɔkuale kaa Mawu susumi nɔ kuɔ pe je ɔ susumi. Ke wa hi si ngɛ Mawu sisi tomi mlaa amɛ a nya a, wa náa bua jɔmi babauu. Se kɛ̃ ɔ, Yehowa nyɛ we wa nɔ kaa waa kplɛɛ e susumi ɔ nɔ. “Tsɔlɔ anɔkualetsɛ kɛ ní lelɔ ɔ” mwɔɛ yi mi kpɔhi ha wɔ, nɛ jã kɛ̃ nɛ asafo mi nikɔtɔma amɛ hu pee we jã. (Mat. 24:45; 2 Kor. 1:24) Mohu ɔ, wa ti nɔ fɛɛ nɔ ngɛ he blɔ kaa e maa da bɔ nɛ Yehowa susuɔ níhi a he haa nɔ kɛ mwɔ e yi mi kpɔ. Mɛni blɔ nɔ wa maa gu kɛ pee jã?

14, 15. (a) Ke wa suɔ nɛ wa susu níhi a he kaa Yehowa a, mɛni nɛ e sa nɛ wa pue wa yi mi tɛ ngɛ he? (b) Ngɛ munyu nɛ ngɛ Roma Bi 12:2 ɔ nya a, mɛni he je nɛ e sa nɛ wa kua je ɔ susumi ɔ? Ngɔɔ nɔ́ he tomi nɔ́ ko kɛ tsɔɔ mi.

¹⁴ Roma Bi 12:2 ɔ wo wɔ ga ke: ‘Nyɛ ha nɛ níhi a blɔ nya tomi nɛ ɔ nɛ jɔɔ nyɛ kudɔmi, mohu ɔ, nyɛ tsake kɛ gu nyɛ juɛmi nɛ nyɛ maa hi tsakee ɔ nɔ, konɛ nyɛ nitsɛmɛ nyɛ ná Mawu suɔmi nya ní nɛ e ye mluku, nɛ e hi, nɛ e sa e hɛ mi ɔ nɔ mi mami.’ Ngmami nɛ ɔ tsɔɔ kaa ke wa hɛɛ susumi komɛ loko wa ba kase anɔkuale ɔ po ɔ, wa ma nyɛ ma tsake wa juɛmi konɛ wa susumi kɛ Yehowa susumi nɛ kɔ. E ji anɔkuale kaa su komɛ nɛ wa ná kɛ je fɔmi mi, kɛ níhi a si kpamihi nɛ wa ná ngɛ si himi mi ɔ ma nyɛ ma ná wa susumi nɔ he wami. Juɛmi ɔ kplɛɛɔ nɔ́ fɛɛ nɔ́ ko nɔ, nɛ e ma nyɛ ma tsake hulɔ. Níhi nɛ wa susuɔ he ɔ lɛ maa tsɔɔ tsakemi nɛ wa maa pee. Ke wa pɔɔ wa yi mi tɛ puemi ngɛ bɔ nɛ Yehowa susuɔ níhi a he ha a he ɔ, wa bua maa jɔ Yehowa susumi ɔ he, nɛ waa kɛ ma tsu ní. Kɛkɛ ɔ, e be yee ha wɔ kaa wa susumi kɛ Yehowa susumi ma kɔ.

¹⁵ Ke wa suɔ kaa wa susumi kɛ Yehowa susumi nɛ kɔ ɔ, e sa nɛ wa ha nɛ “níhi a blɔ nya tomi nɛ ɔ nɛ jɔɔ [wɔ] kudɔmi.” E sɛ nɛ níhi nɛ wa hyɛɔ, níhi nɛ wa kaneɔ, kɛ níhi nɛ wa buɔ tue ɔ nɛ pee níhi nɛ Mawu sume. Wa ma nyɛ maa ngɔ niye ní kɛ to enɛ ɔ he konɛ waa na bɔ nɛ ga womi nɛ ɔ he hia ha. Ke nɔ ko suɔ nɛ e ná nɔmlɔ tso mi he wami kpakpa a, e sa nɛ e ye niye ní nɛ he wami ngɛ mi. Se ke jamɛ a be ɔ mi nɔuu ɔ, nɔ ɔ pɔɔ niye ní nɛ puɛ yemi ɔ, anɛ e ma ná nɔmlɔ tso mi he wami kpakpa nɛ e ngɛ hlae ɔ lo? Jã kɛ̃ nɛ ke wa hɛɛ Yehowa susumi, se wa susuɔ ní yayamihi nɛ ngɛ je ɔ mi ɔ hu a he ɔ, wa be Yehowa susumi ɔ he se náe.

16. Mɛni he nɛ e sa kaa waa yu wa he ngɛ?

¹⁶ Anɛ wa ma nyɛ maa yu wa he kulaa ngɛ je ɔ susumi ɔ he lo? Dɛbi, ejakaa wa be nyɛe maa je je ɔ mi. Je ɔ susumi ɔmɛ eko maa sɛ wa juɛmi mi kɛ̃. (1 Kor. 5:9, 10) Ke wa ngɛ fiɛɛe po ɔ, wa maa nu nɛ nihi ngɛ munyuhi nɛ sɛ tue, aloo a ngɛ lakpa tsɔɔmihi tsɔɔe. Ke e ba jã a, e sɛ nɛ waa ya nɔ nɛ waa hi nɔ́ nɛ wa nu ɔ he susue. Kaa bɔ nɛ Yesu pee ɔ, e sa nɛ waa kɛ oya yemi nɛ kua susumihi nɛ kɛ Satan susumihi ngɛ tsakpa a. Se kɛ̃ ɔ, je ɔ susumi ɔmɛ ekomɛ ngɛ nɛ e he wɛ kulaa kaa wa maa yu wa he ngɛ he.​—Kane Abɛ 4:23.

17. Ngɛ mɛni blɔ nɔ nɛ wa ma nyɛ maa yu wa he ngɛ je ɔ susumi ɔmɛ ekomɛ a he?

¹⁷ Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, e sa nɛ waa hyɛ nihi nɛ waa kɛ mɛ maa bɔ ɔ saminya. Baiblo ɔ bɔ wɔ kɔkɔ kaa ke waa kɛ nihi nɛ a sɔmɔ we Yehowa bɔɔ gbagbanii ɔ, a  susumihi ma ná wa nɔ he wami. (Abɛ 13:20; 1 Kor. 15:12, 32, 33) E sa nɛ waa hyɛ níhi nɛ waa kɛ jeɔ wa hɛja a hu saminya. E sa nɛ wa kua hɛja jemihi nɛ fĩ bilemi, yi wu tso ní peepee kɛ ajuama bɔmi se konɛ wa ko ngɔ níhi nɛ a teɔ si ‘kɛ siɔ Mawu nile ɔ’ kɛ puɛ wa susumi.​—2 Kor. 10:5.

18, 19. (a) Mɛni he je nɛ e sa nɛ waa hyɛ nɛ hi ngɛ je ɔ susumihi nɛ a yɔsemi yeɔ ɔ he ɔ? (b) Mɛni sanehi nɛ e sa kaa wa bi wa he, nɛ mɛni he je?

¹⁸ Je ɔ susumi ɔmɛ ekomɛ hu ngɛ nɛ a yɔsemi yee. Se e sa nɛ wa nyɛ nɛ wa kɔ nɔ́ se nɛ waa yu wa he ngɛ a he. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, bɔ nɛ a plɛɔ kɛ bɔɔ amaniɛ komɛ ha a haa nɛ nihi a bua jɔɔ ma kudɔmi sanehi a he. Amaniɛ bɔmi komɛ hu ngɛ nɛ haa nɛ nihi a bua jɔɔ mɔde nɛ adesahi ngɛ bɔe kaa a ma tsu je ɔ mi nyagbahi a he ní ɔ he. Sinihi kɛ womi komɛ haa nɛ nihi susuɔ kaa tɔmi ko be he kaa a ma fo a kɛ a weku ɔ pɛ a nɔ́ mi. Susumi nɛ ɔ kɛ nɔ́ nɛ Baiblo ɔ de ɔ kɔ we. Ejakaa Baiblo ɔ tsɔɔ kaa ke wa suɔ Yehowa pe wɔ nitsɛmɛ kɛ wa weku ɔ, waa kɛ wa weku ɔ tsuo ma ná bua jɔmi. (Mat. 22:36-39) Jehanɛ hu ɔ, jokuɛwi a womi kɛ video komɛ hu ma nyɛ ma ha nɛ jokuɛwi be tɔmi ko nae ngɛ ajuama bɔmi he.

¹⁹ Enɛ ɔ tsɔɔ we kaa tɔmi ngɛ he kaa waa kɛ níhi nɛ sa ma je wa hɛja. Se e sa nɛ wa bi wa he ke: ‘Anɛ wa nyɛɔ nɛ wa naa je ɔ susumi yayahi nɛ a yɔsemi yeɔ ɔ lo? Anɛ wa poɔ waa kɛ wa bimɛ wa he piɛ kɛ jeɔ sinihi loo tiivi nɔ fiɛɛmi komɛ kɛ womi komɛ nɛ ma nyɛ maa ye wɔ awi ɔ he lo? Anɛ i yeɔ bua ye bimɛ ɔmɛ nɛ a le Yehowa juɛmi ngɛ níhi a he konɛ níhi nɛ a naa kɛ níhi nɛ a nuɔ ngɛ je ɔ mi ɔ ko puɛ a susumi lo?’ Ke wa nyɛ nɛ wa yɔse slɔɔto nɛ ngɛ Yehowa susumi kɛ je ɔ susumi a kpɛti ɔ, wa be hae nɛ ‘níhi a blɔ nya tomi nɛ ɔ nɛ kudɔ wɔ.’

20. Mɛni lɛ maa tsɔɔ kaa Mawu loo je ɔ susumi nɛ waa kɛ ngɛ ní tsue?

²⁰ O hɛ nɛ ko je nɔ kaa munyuhi nɛ wa nuɔ ɔ jeɔ hehi enyɔ​—Yehowa ngɔ kɛ Satan je ɔ ngɔ. Se mɛnɔ munyu nɛ o kɛ tsuɔ ní? Heto ɔ daa si ngɛ nɔ nɛ o buɔ lɛ tue ɔ nɔ. Ke wa buɔ níhi nɛ nihi deɔ ngɛ je ɔ mi ɔ tue ɔ, lɔ ɔ waa kɛ ma tsu ní, nɛ wa ma ya pee níhi nɛ he lo ɔ suɔ. Enɛ ɔ he ɔ, e sa kaa waa hyɛ saminya ngɛ níhi nɛ wa hyɛɛ, níhi nɛ wa kaneɔ, níhi nɛ wa buɔ tue kɛ níhi nɛ wa susuɔ a he ɔ he.

21. Mɛni he wa maa susu ngɛ munyu nɛ nyɛɛ se ɔ mi?

²¹ Kaa bɔ nɛ wa na kɛ sɛ hlami ɔ, ke wa suɔ nɛ wa susu níhi a he kaa Yehowa a, tsa pi níhi nɛ ma puɛ wa susumi pɛ nɛ e sa kaa waa yu wa he ngɛ he. E sa nɛ wa pue wa yi mi tɛ ngɛ Mawu susumihi a he konɛ wa susumi kɛ e susumihi nɛ kɔ. Munyu nɛ nyɛɛ se ɔ maa ye bua wɔ konɛ waa le bɔ nɛ wa ma plɛ kɛ pee jã.