Yaa mi ní ɔ nɔ

Yaa e mi ní ɔ mi

NÍ KASEMI 37

Jee O Tsui Mi Nɛ O Ngɔ O He Kɛ Wo Yehowa Sisi

Jee O Tsui Mi Nɛ O Ngɔ O He Kɛ Wo Yehowa Sisi

‘Anɛ e sɛ kaa waa je wa tsui mi nɛ waa ngɔ wa he kɛ wo wa Tsɛ ɔ sisi lo?’​—HEB. 12:9.

LA 9 Yehowa Ji Wa Matsɛ!

NƆ́ NƐ WA MAA KASE *

1. Mɛni he je nɛ e sa nɛ waa ngɔ wa he kɛ wo Yehowa sisi?

E SA nɛ waa ngɔ wa he kɛ wo Yehowa sisi, * ejakaa lɛ ji wa Bɔlɔ. Enɛ ɔ he ɔ, e ngɛ he blɔ nɛ e woɔ e nibɔ níhi mlaa. (Kpoj. 4:11) Se yi mi tomi kpa ko hu he je nɛ e sa nɛ waa bu Yehowa tue ji kaa e nɔ yemi ɔ ji nɔ yemi nɛ hi pe kulaa. Kɛ je blema kɛ ba si mwɔnɛ ɔ, adesahi fuu ná he blɔ kɛ ye adesa kpahi a nɔ. Yehowa be kaa nɔ yeli nɛ ɔmɛ, lɛɛ lɛɛ e ji Nɔ Yelɔ nɛ le ní wawɛɛ, e ngɛ suɔmi, e naa nɔ mɔbɔ, nɛ e mi mi sãa lɛ.​—2 Mose 34:6; Rom. 16:27; 1 Yoh. 4:8.

2. Ngɛ Hebri Bi 12:9-11 ɔ nya a, mɛni he je nɛ e sa nɛ waa ngɔ wa he kɛ wo Yehowa sisi ɔ?

2 Yehowa suɔ nɛ waa bu lɛ tue akɛnɛ wa suɔ lɛ nɛ wa naa lɛ kaa wa Tsɛ nɛ e suɔ wɔ ɔ he je, se pi gbeye kɛkɛ nɛ wa yeɔ lɛ ɔ he je. Ngɛ sɛ womi nɛ Paulo ngma kɛ ya ha Kristofohi nɛ a ngɛ Hebri ɔ mi ɔ, e tsɔɔ kaa e sa nɛ “waa je wa tsui mi nɛ waa ngɔ wa he kɛ wo wa . . . Tsɛ ɔ sisi,” ejakaa e ngɛ wɔ tsɔsee “konɛ e hi kɛ ha wɔ.”​—Kane Hebri Bi 12:9-11.

3. (a) Mɛni wa ma nyɛ maa pee kɛ tsɔɔ kaa wa ngɔ wa he kɛ wo Yehowa sisi? (b) Mɛni sane bimihi a he wa ma susu?

3 Ke wa buɔ Yehowa tue ngɛ nɔ́ fɛɛ nɔ́ mi, nɛ wa ngɔɛ wa hɛ kɛ fɔɛ wɔ nitsɛmɛ wa nɔ ɔ, lɔ ɔ tsɔɔ kaa wa ngɔ wa he kɛ wo Yehowa sisi. (Abɛ 3:5) Ke wa ba le Yehowa su kpakpa amɛ ɔ, e be yee ha wɔ kaa wa maa ngɔ wa he kɛ wo e sisi. Mɛni he je? Ejakaa wa naa su nɛ ɔmɛ ngɛ nɔ́ fɛɛ nɔ́ nɛ e peeɔ ɔ mi. (La 145:9) Ke wa ya nɔ nɛ wa kase Yehowa he ní ɔ, suɔmi nɛ wa ngɛ kɛ ha lɛ ɔ hu mi maa wa. Nɛ ke wa suɔ Yehowa a, e he hia we nɛ e wo wɔ mlaahi fuu ngɛ níhi nɛ e sa kaa waa pee kɛ níhi nɛ e sɛ kaa waa pee ɔ he. Wa bɔɔ mɔde kaa wa ma ha nɛ wa susumi kɛ bɔ nɛ wa nuɔ níhi a he ha a kɛ Yehowa suɔmi nya ní nɛ kɔ, nɛ́ waa hiɔ nɔ́ yayami. (La 97:10) Se be komɛ ɔ, e yeɔ ha wɔ kaa wa maa bu Yehowa tue. Mɛni he je? Nɛ mɛni asafo mi nikɔtɔmahi, tsɛmɛ kɛ nyɛmɛ ma nyɛ maa kase ngɛ Amlaalo Nehemia, Matsɛ David, kɛ Maria, nɛ ji Yesu yayo ɔ a he? A ma ha sane bimi nɛ ɔmɛ a heto ngɛ ní kasemi nɛ ɔ mi.

NƆ́ HE JE NƐ E HE WAA KAA WA MAA BA WA HE SI HA YEHOWA BE KOMƐ

4-5. Ngɛ Roma Bi 7:21-23 ɔ nya a, mɛni he je nɛ e he ma nyɛ maa wa ha wɔ kaa wa maa ngɔ wa he kɛ wo Yehowa sisi ɔ?

4 Yi mi tomi kake he je nɛ e ma nyɛ maa ye ha wɔ kaa wa maa ngɔ wa he kɛ wo Yehowa sisi ji kaa yayami ngɛ wɔ tsuo wa he, nɛ wa yi mluku. Enɛ ɔ he ɔ, be komɛ ɔ, e peeɔ wɔ kaa wa ko bu Mawu tue. Tso yiblii ɔ nɛ Mawu de Adam kɛ Hawa ke a ko ye, se a tsɔ Mawu hɛ mi atuã nɛ a ye ɔ tsɔɔ kaa mɛ nitsɛmɛ a wo a he mlaa ngɛ nɔ́ nɛ da kɛ nɔ́ nɛ dɛ he. (1 Mose 3:22) Loloolo ɔ, nihi fuu kuaa Mawu, nɛ mɛ nitsɛmɛ a mwɔɔ a yi mi kpɔ ngɛ nɔ́ nɛ da kɛ nɔ́ nɛ dɛ he.

5 Be komɛ ɔ, e he ma nyɛ maa wa ha nihi nɛ a le Yehowa nɛ a suɔ lɛ ɔ po kaa a maa ngɔ a he kɛ wo e sisi. Bɔfo Paulo kɛ si fɔfɔɛ kaa jã kpe hyɛ. (Kane Roma Bi 7:21-23.) Wa suɔ nɛ waa pee nɔ́ nɛ da ngɛ Yehowa hɛ mi kaa Paulo. Se e sa nɛ waa ya nɔ nɛ waa hwu kɛ si akɔnɔ nɛ haa nɛ wa peeɔ yayami ɔ.

6-7. Mɛni hu ma nyɛ ma ha nɛ e he nɛ wa ha wɔ kaa wa maa ngɔ wa he kɛ wo Yehowa sisi? Mo ha enɛ ɔ he nɔ hyɛmi nɔ́.

6 Wa kusumi kɛ he nɛ a tsɔse wɔ ngɛ ɔ hu ma nyɛ ma ha nɛ e he nɛ wa ha wɔ kaa wa maa ba wa he si ha Yehowa. Adesahi a susumihi fuu kɛ Yehowa suɔmi nya ní kɔ we, enɛ ɔ he ɔ, ja wa mia wa hɛ mi loko wa ma nyɛ ma kua adesahi a susumi nɛ ɔmɛ. Nyɛ ha nɛ wa susu adesahi a susumi nɛ ɔ kake he nɛ waa hyɛ.

7 Ngɛ hehi fuu ɔ, a nyɛɔ nihewi kɛ yihewi a nɔ kaa a tsu ní tsumi nɛ ma ha nɛ a ná sika fuu. Nyɛmiyo ko nɛ a tsɛɛ lɛ ke Mary * kɛ nyagba nɛ ɔ eko kpe. Loko e ma ba kase Yehowa he ní ɔ, e ya Yunivɛsiti ko nɛ he biɛ wawɛɛ ngɛ a ma a mi. Mary weku li nyɛ e nɔ kaa e hla ní tsumi nɛ ma ha nɛ e ná sika fuu, nɛ́ bu hu nɛ hi e he. Jinɛ lɛ hu e bua jɔ he jã. Se benɛ e ba kase Yehowa he ní nɛ e ba ná suɔmi kɛ ha lɛ ɔ, e tsake otihi nɛ e kɛ ma e hɛ mi ɔ. Se e ná we lɛ gbɔjɔɔ. E de ke: “Be komɛ ɔ, i naa ní tsumi komɛ nɛ ma ha nɛ ma ná sika fuu, se lɔ ɔ be hae nɛ ma sɔmɔ Yehowa kaa bɔ nɛ i ngɛ hlae ɔ. Bɔ nɛ a tsɔse mi ha he je ɔ, loloolo ɔ, e yeɔ ha mi kaa ma kua he blɔ nɛ ɔmɛ. I kpaa Yehowa pɛɛ nɛ e ye bua mi nɛ ma kua ní tsumi nɛ be hae nɛ ma sɔmɔ lɛ kaa bɔ nɛ i ngɛ hlae ɔ.”​—Mat. 6:24.

8. Mɛni he wa ma susu?

8 Ke wa ngɔ wa he kɛ wo Yehowa sisi ɔ, wɔ nitsɛmɛ wa náa he se. Se yi mi tomi kpa ko hu he je nɛ e sa kaa ni komɛ kaa asafo mi nikɔtɔmahi, tsɛmɛ kɛ nyɛmɛ nɛ a kɛ Yehowa blɔ tsɔɔmi nɛ tsu ní ji kaa a ngɛ he blɔ nɛ a ma nyɛ maa ye bua ni kpahi. Nyɛ ha nɛ waa hyɛ nɔ hyɛmi ní komɛ nɛ ngɛ Baiblo ɔ mi nɛ tsɔɔ bɔ nɛ wa maa ngɔ he blɔ nɛ wa ngɛ ɔ kɛ tsu ní ha nɛ maa sa Yehowa hɛ mi.

NƆ́ NƐ ASAFO MI NIKƆTƆMAHI MA NYƐ MAA KASE NGƐ NEHEMIA HE

Asafo mi nikɔtɔmahi yeɔ bua kɛ tsuɔ ní ngɛ Matsɛ Yemi Asa nɔ kaa bɔ nɛ Nehemia ye bua kɛ fia Yerusalem gbogbo ɔmɛ ɔ (Hyɛ kuku 9-11) *

9. Mɛni nyagbahi nɛ Nehemia kɛ kpe?

9 Yehowa ngɔ he blɔ ngua ko kɛ wo asafo mi nikɔtɔmahi a dɛ kaa a hyɛ e we bi a nɔ. (1 Pet. 5:2) Asafo mi nikɔtɔmahi ma nyɛ maa kase nɔ́ ko kɛ je bɔ nɛ Nehemia kɛ Yehowa we bi hi si ha a mi. Kaa amlaalo ngɛ Yuda a, Nehemia ngɛ he blɔhi fuu. (Neh. 1:11; 2:7, 8; 5:14) Mo susu nyagba komɛ nɛ Nehemia kɛ kpe ɔ he nɛ o hyɛ. E ná le kaa Yuda bi ɔmɛ ble sɔlemi we ɔ, nɛ a kɛ sika fĩ we Levi bi ɔmɛ a se kaa bɔ nɛ Mlaa a tsɔɔ kaa a pee ɔ. Yuda bi ɔmɛ yi mlaa nɛ kɔɔ He Jɔɔmi ligbi ɔ nɔ, nɛ nyumu ɔmɛ a kpɛti ni komɛ hu ya ngɔ ma se yihi. E sa nɛ Amlaalo Nehemia nɛ tsu sane nɛ he wa nɛ ɔ he ní.​—Neh. 13:4-30.

10. Kɛ Nehemia tsu nyagba nɛ e kɛ kpe ɔ he ní ha kɛɛ?

10 Nehemia kɛ he blɔ nɛ e ngɛ ɔ nyɛ we ni ɔmɛ a nɔ kaa a ngɔ e susumi kɛ tsu ní. Mohu ɔ, e je e tsui mi nɛ e sɔle kɛ bi Yehowa blɔ tsɔɔmi, nɛ e tsɔɔ ni ɔmɛ Yehowa Mlaa a. (Neh. 1:4-10; 13:1-3) Jehanɛ hu ɔ, Nehemia ba e he si, nɛ e piɛɛ e nyɛmimɛ ɔmɛ a he kɛ fia Yerusalem gbogbo ɔ po.​—Neh. 4:15.

11. Ngɛ 1 Tɛsalonika Bi 2:7, 8 ɔ nya a, kɛ e sa kaa asafo mi nikɔtɔmahi kɛ nyɛmimɛ nɛ a ngɛ asafo ɔ mi ɔ nɛ a hi si ha kɛɛ?

11 Eko ɔ, asafo mi nikɔtɔmahi nɛ a ngɛ mwɔnɛ ɔ kɛ nyagbahi nɛ Nehemia kɛ kpe ɔ eko be kpee, se a ma nyɛ maa kase lɛ ngɛ blɔ slɔɔtohi a nɔ. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, a tsuɔ ní wawɛɛ kɛ yeɔ bua nyɛmimɛ nɛ a ngɛ asafo ɔ mi ɔ. Nɛ a kɛ he blɔ nɛ a ngɛ ɔ wo we a he nɔ. Mohu ɔ, a kɛ nyɛmimɛ ɔmɛ hiɔ si ngɛ suɔmi mi. (Kane 1 Tɛsalonika Bi 2:7, 8.) Akɛnɛ a baa a he si nɛ a suɔ nyɛmimɛ ɔmɛ wawɛɛ he je ɔ, a kɛ mɛ tuɔ munyu saminya. Asafo mi nɔkɔtɔma ko nɛ a tsɛɛ lɛ ke Andrew nɛ e ngɛ níhi a si kpami ɔ de ke: “I ba yɔse kaa ke asafo mi nɔkɔtɔma ko mi mi jɔ, nɛ e kɛ nyɛmimɛ ɔmɛ hiɔ si saminya a, e haa nɛ nyɛmimɛ ɔmɛ a bua jɔɔ. Su nɛ ɔmɛ yeɔ bua nɛ nyɛmimɛ ɔmɛ kɛ nikɔtɔma amɛ a blɔ tsɔɔmi tsuɔ ní.” Nyɛminyumu ko nɛ a tsɛɛ lɛ ke Tony nɛ e kɛ jehahi babauu sɔmɔ kaa asafo mi nɔkɔtɔma a hu de ke: “I bɔɔ mɔde kaa ma ngɔ ga womi nɛ ngɛ Filipi Bi 2:3 ɔ kɛ tsu ní, nɛ́ be fɛɛ be ɔ, ma bu ni kpahi kaa a nɔ kuɔ pe mi. Enɛ ɔ yeɔ bua mi nɛ i nyɛ we nihi a nɔ kaa doo ɔ, á ngɔ ye blɔ tsɔɔmihi kɛ tsu ní.”

12. Mɛni he je nɛ e sa kaa asafo mi nikɔtɔmahi nɛ a ba a he si?

12 E sa nɛ asafo mi nikɔtɔmahi nɛ a ba a he si kaa bɔ nɛ Yehowa baa e he si ɔ. E ngɛ mi kaa Yehowa ji je ɔ tsuo Nɔ Yelɔ mohu lɛɛ, se e ‘maa e yi si,’ nɛ e woɔ “humi bi nɔ kɛ jeɔ zu mi.” (La 18:35; 113:6, 7) Ngɛ anɔkuale mi ɔ, Yehowa hiɔ nihi nɛ a woɔ a he nɔ.​—Abɛ 16:5.

13. Mɛni he je nɛ e sa nɛ asafo mi nikɔtɔmahi nɛ a ‘wo a lilɛ kpa wawɛɛ ɔ’?

13 Ke asafo mi nɔkɔtɔma ko nɛ e baa e he si ɔ “wui e lilɛ kpa wawɛɛ ɔ,” e kɛ nɔ ko nɛ e je we bumi kpo kɛ tsɔɔ lɛ ɔ maa tu munyu ngɛ blɔ nɛ sɛ nɔ. (Yak. 1:26; Gal. 5:14, 15) Andrew nɛ wa tu e he munyu kɛ sɛ hlami ɔ de ke: “Be komɛ ɔ, ke i nu he kaa nyɛminyumu ko aloo nyɛmiyo ko bui mi ɔ, e peeɔ mi kaa i kɛ lɛ nɛ tu munyu basabasa. Se i pue ye yi mi tɛ ngɛ Mawu sɔmɔli anɔkualetsɛmɛ komɛ nɛ Baiblo ɔ tu a he munyu ɔ a nɔ hyɛmi ní ɔmɛ a he, nɛ lɔ ɔ ha nɛ i na nɔ́ he je nɛ e he hia kaa ma ba ye he si, nɛ́ ye he nɛ jɔ.” Ke asafo mi nikɔtɔmahi je suɔmi mi nɛ a kɛ nyɛmimɛ nɛ a ngɛ asafo ɔ mi, kɛ asafo mi nikɔtɔma kpahi tu munyu kɛ mi mi jɔmi ɔ, lɔ ɔ tsɔɔ kaa a ngɔ a he kɛ wo Yehowa sisi.​—Kol. 4:6.

NƆ́ NƐ TSƐMƐ MA NYƐ MAA KASE NGƐ MATSƐ DAVID HE

14. Mɛni he blɔ nɛ Yehowa kɛ ha tsɛmɛ, nɛ mɛni e ngɛ blɔ hyɛe kaa a pee?

14 Yehowa ngɔ he blɔ kɛ wo tsɛmɛ a dɛ kaa yi ngɛ weku ɔ mi, nɛ e hyɛɛ blɔ kaa a tsɔse jokuɛ ɔmɛ nɛ a tsɔɔ mɛ ní. (1 Kor. 11:3; Efe. 6:4) Se huzu ngɛ he blɔ nɛ tsɛmɛ ngɛ ɔ he. Yehowa ma bi mɛ sane ngɛ bɔ nɛ a plɛ kɛ hyɛ a weku ɔmɛ a nɔ ha a he, ejakaa lɛ ji nɔ nɛ e to weku ɔ sisi. (Efe. 3:14, 15) Ke tsɛmɛ ngɔ he blɔ nɛ a ngɛ ɔ kɛ tsu ní ngɛ blɔ nɛ sa Yehowa hɛ mi nɔ ɔ, lɔ ɔ tsɔɔ kaa a kɛ a he wo Yehowa sisi. A ma nyɛ maa kase ní babauu ngɛ Matsɛ David he.

E sa nɛ bitsɛ nɛ e ji Kristofo no ɔ sɔlemi nɛ tsɔɔ kaa e baa e he si (Hyɛ kuku 15-16) *

15. Mɛni he je nɛ tsɛmɛ ma nyɛ maa kase Matsɛ David nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ?

15 Yehowa hla David kaa yi kɛ ha e weku ɔ, kɛ hɛ mi nyɛɛlɔ kɛ ha Israel ma a. Kaa matsɛ ɔ, David ngɛ he wami wawɛɛ. E suu be nɛ e kɛ he blɔ nɛ e ngɛ ɔ tsu we ní saminya, nɛ lɔ ɔ ha nɛ e tɔ̃ tɔmihi nɛ hɛdɔ ngɛ he. (2 Sam. 11:14, 15) Se e kplɛɛ tsɔsemi nɛ Yehowa kɛ ha lɛ ɔ nɔ kɛ tsɔɔ kaa e ngɔ e he kɛ wo Yehowa sisi. E je e tsui mi nɛ e sɔle kɛ ha Yehowa. E bɔ mɔde wawɛɛ nɛ e kɛ Yehowa ga womi tsu ní. (La 51:1-4) Jehanɛ hu ɔ, e ba e he si wawɛɛ, nɛ e kplɛɛ ga womi nɛ nyumuhi kɛ yihi tsuo kɛ ha lɛ ɔ nɔ. (1 Sam. 19:11, 12; 25:32, 33) David kase ní kɛ je e tɔmi ɔmɛ a mi, nɛ e kɛ Yehowa sɔmɔmi pee nɔ́ titli ngɛ e si himi mi.

16. Mɛni tsɛmɛ ma nyɛ maa kase ngɛ David he?

16 Ní komɛ nɛ tsɛmɛ ma nyɛ maa kase ngɛ Matsɛ David he ji nɛ ɔmɛ nɛ: Koo ngɔ he blɔ nɛ Yehowa kɛ ha mo ɔ kɛ tsu ní ngɛ blɔ nɛ sɛ nɔ. Moo kplɛɛ o tɔmihi a nɔ, nɛ ke nihi je Baiblo ɔ mi kɛ wo mo ga a, moo kplɛɛ nɔ. Ke o pee jã a, o weku ɔ maa na kaa o baa o he si, nɛ a maa bu mo wawɛɛ. Ke o kɛ o weku ɔ bla kɛ ngɛ sɔlee ɔ, ha nɛ a na bɔ nɛ o ngɔ o hɛ kɛ fɔ Yehowa nɔ ha. Nɔ́ nɛ pe kulaa a, ha nɛ Yehowa sɔmɔmi nɛ pee nɔ́ titli ngɛ o si himi mi. (5 Mose 6:6-9) Nɔ hyɛmi nɔ́ kpakpa nɛ o maa pee ɔ ji nike ní nɛ he jua wa pe kulaa nɛ o kɛ ma nyɛ ma ha o weku ɔ.

NƆ́ NƐ NYƐMƐ MA NYƐ MAA KASE NGƐ MARIA HE

17. Mɛni he blɔ nɛ Yehowa ha nyɛmɛ?

17 Yehowa ngɔ ní tsumi klɛdɛɛ ko kɛ wo nyɛmɛ a dɛ ngɛ weku ɔ mi, nɛ a ngɛ he wami ngɛ a bimɛ a nɔ. (Abɛ 6:20) Ngɛ anɔkuale mi ɔ, nyɛmɛ a nɔ hyɛmi nɔ́ ma nyɛ ma ná a bimɛ a nɔ he wami wawɛɛ ngɛ a si himi mi tsuo. (Abɛ 22:6) Nyɛ ha nɛ waa hyɛ nɔ́ nɛ nyɛmɛ ma nyɛ maa kase ngɛ Yesu nyɛ Maria he.

18-19. Mɛni nyɛmɛ ma nyɛ maa kase ngɛ Maria he?

18 Maria le Ngmami ɔ wawɛɛ. E ná bu nɛ mi kuɔ kɛ ha Yehowa, nɛ huɛ bɔmi kpakpa ngɛ e kɛ Yehowa a kpɛti. E pee klaalo kaa e kɛ blɔ tsɔɔmi nɛ Yehowa kɛ ma ha lɛ ɔ ma tsu ní, e ngɛ mi kaa lɔ ɔ ma ha nɛ e si himi ma tsake mohu lɛɛ.​—Luka 1:35-38, 46-55.

Ke pɔ tɔ binyɛ ko he loo e mi mi fu ɔ, e he maa hia nɛ e bɔ mɔde wawɛɛ loko e ma nyɛ ma je suɔmi kpo kɛ tsɔɔ e weku mi bimɛ (Hyɛ kuku 19) *

19 Nyɛmɛ, nyɛ ma nyɛ maa kase Maria nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ. Ngɛ mɛni blɔhi a nɔ? Kekleekle ɔ, e sa nɛ nyɛ ha nɛ huɛ bɔmi kpakpa nɛ hi nyɛɛ kɛ Yehowa nyɛ kpɛti kɛ gu Baiblo ɔ nɛ nyɛ maa kase ngɛ nyɛ dɛ he, kɛ sɔlemi nɛ nyɛ maa sɔle ngɛ nyɛ dɛ he ɔ nɔ. Nɔ́ nɛ ji enyɔ ɔ, e sa nɛ nyɛɛ je nyɛ tsui mi nɛ nyɛɛ pee tsakemihi ngɛ nyɛ si himi mi konɛ nyɛɛ sa Yehowa hɛ mi. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, eko ɔ, o fɔli ɔmɛ a tsui gbaa a nya, nɛ benɛ o wɛ ɔ, a kɛ nyɛ jokuɛ ɔmɛ tuɔ munyu basabasa. Enɛ ɔ he ɔ, eko ɔ, ke o ngɛ wae ɔ, mo hu o ma susu kaa tɔmi be he kaa o ma tsɔse o bimɛ jã. Benɛ o ba kase Yehowa sisi tomi mlaa amɛ se po ɔ, eko ɔ, e maa ye ha mo kaa o maa to o tsui si ha o bimɛ, titli ɔ ke pɔ tɔ mo nɛ a ngɛ biɛɛ ngɛ we ɔ mi ɔ. (Efe. 4:31) Ngɛ behi kaa jã mi ɔ, e sa nɛ o sɔle wawɛɛ nɛ o ngɔ o hɛ kɛ fɔ Yehowa nɔ. Binyɛ ko nɛ a tsɛɛ lɛ ke Lydia a de ke: “Be komɛ ɔ, ke ye binyumuyo ɔ bui mi ɔ, i sɔleɔ wawɛɛ konɛ i kɛ lɛ nɛ ko tu munyu basabasa. Be komɛ po ɔ, ke i kɛ lɛ ngɛ munyu tue ɔ, i poɔ munyu ɔ nɔ, nɛ i sɔleɔ ngɛ ye yi mi kɛ haa Yehowa konɛ e ye bua mi. Sɔlemi yeɔ bua mi nɛ i toɔ ye tsui si.”​—La 37:5.

20. Mɛni nyagba nɛ nyɛmɛ komɛ kɛ kpeɔ, nɛ kɛ a ma plɛ kɛ tsu he ní ha kɛɛ?

20 Nyagba kpa ko hu nɛ nyɛmɛ komɛ kɛ kpeɔ ji kaa e yeɔ ha mɛ kaa a ma ha nɛ a bimɛ nɛ a na kaa a suɔ mɛ. (Tito 2:3, 4) Ngɛ nyɛmɛ komɛ a blɔ fa mi ɔ, a fɔli je we suɔmi kpo kɛ tsɔɔ mɛ. Ke jã nɛ a tsɔse mo po ɔ, lɔ ɔ tsɔɔ we kaa e sa nɛ mo hu o tsɔse o bimɛ jã. Ke binyɛ ko ngɔ e he kɛ wo Yehowa sisi ɔ, e maa kase bɔ nɛ e sa nɛ e je suɔmi kpo kɛ tsɔɔ e bimɛ ha. Eko ɔ, e maa ye ha lɛ kaa e ma tsake e susumi, bɔ nɛ e nuɔ níhi a he ha kɛ e ní peepee. Se e ma nyɛ maa pee tsakemi nɛ ɔmɛ, nɛ lɔ ɔ maa ye bua lɛ nitsɛ kɛ e weku ɔ.

YAA NƆ NƐ O HI YEHOWA SISI

21-22. Ngɛ Yesaya 65:13, 14 ɔ nya a, ke wa ngɔ wa he kɛ wo Yehowa sisi ɔ, mɛni se namihi wa ma ná?

21 Matsɛ David le jɔɔmihi nɛ ngɛ Yehowa sisi nɛ nɔ ko kɛ e he maa wo ɔ mi. E de ke: ‘Yehowa mlaa amɛ da pɛpɛɛpɛ; nihi nɛ yeɔ nɔ ɔ, a náa bua jɔmi. Yehowa mlaa a he tsɔ; e haa nɛ nɔ nuɔ níhi a sisi. Ke i ye mlaa amɛ a nɔ ɔ, imi o tsɔlɔ ɔ, i náa nile, kɛ se nami kpahi babauu.’ (La 19:8, 11) Mwɔnɛ ɔ, wa naa slɔɔto nɛ ngɛ nihi nɛ a ngɔ a he kɛ wo Yehowa sisi kɛ nihi nɛ a kua e ga womi ɔmɛ ɔ a kpɛti. Nihi nɛ a ngɔ a he kɛ wo Yehowa sisi ɔ ‘laa nɛ a bua jɔɔ a he.’ Enɛ ɔ tsɔɔ kaa a ngɛ bua jɔmi nitsɛnitsɛ.​—Kane Yesaya 65:13, 14.

22 Ke asafo mi nikɔtɔmahi, tsɛmɛ kɛ nyɛmɛ je a tsui mi nɛ a ngɔ a he kɛ wo Yehowa sisi ɔ, a si himi peeɔ kpakpa, bua jɔmi hiɔ a weku ɔmɛ a mi, nɛ kake peemi hiɔ asafo ɔ mi. Nɔ́ nɛ pe kulaa a, lɔ ɔ haa nɛ Yehowa bua jɔɔ. (Abɛ 27:11) Mɛni nɛ haa nɔ bua jɔmi pe enɛ ɔ!

LA 123 Moo Ba O He Si Ha Teokrase Blɔ Nya Tomi

^ kk. 5 Ngɛ ní kasemi nɛ ɔ mi ɔ, wa maa na nɔ́ he je nɛ e sa nɛ waa ngɔ wa he kɛ wo Yehowa sisi. Jehanɛ hu ɔ, wa maa na nɔ́ nɛ asafo mi nikɔtɔmahi, tsɛmɛ kɛ nyɛmɛ nɛ mɛ tsuo a ngɛ blɔ nya a ma nyɛ maa kase ngɛ Amlaalo Nehemia, Matsɛ David, kɛ Maria, nɛ ji Yesu yayo ɔ a he.

^ kk. 1 MUNYU NƐ A TSƆƆ SISI: Nihi nɛ a nyɛɔ a nɔ loko a buɔ ni kpahi ɔ nɛ́ a he nɛ a kɛ maa wo nɔ ko sisi ɔ kaa nɔ́ kpakpa. Se Yehowa we bi lɛɛ mɛ nitsɛmɛ nɛ a hla kaa a maa bu lɛ tue, enɛ ɔ he ɔ, a nɛ a he nɛ a kɛ maa wo nɔ ko sisi ɔ kaa nɔ́ yaya.

^ kk. 7 A tsake biɛ ɔmɛ ekomɛ ngɛ munyu nɛ ɔ mi.

^ kk. 62 FONI ƆMƐ: Asafo mi nɔkɔtɔma ko nɛ e kɛ e bi ngɛ nɔ́ ko dlae ngɛ Matsɛ Yemi Asa ko nɔ kaa bɔ nɛ Nehemia ye bua kɛ fia Yerusalem gbogbo ɔmɛ ɔ.

^ kk. 64 FONI Ɔ: Tsɛ ko nɛ je e tsui mi nɛ e kɛ e weku ɔ ngɛ sɔlee ha Yehowa.

^ kk. 66 FONI Ɔ: Jokuɛ nyumuyo ko nɛ e ngɛ kɔmpiuta nɔ fiɛmi ko fiɛe be mi nɛ e gbi e we mi ní tsumi kɛ e sukuu ní tsumi nya. E yayo je ní tsumi kɛ ba nɛ pɔ tɔ lɛ, se e tsɔse lɛ be mi nɛ e tu we munyu basabasa nɛ e mi mi fu we hulɔ.