Yaa mi ní ɔ nɔ

Yaa e mi ní ɔ mi

NÍ KASEMI 50

LA 135 Yehowa Ke: “Ye Bi, Pee O He Ní Lelɔ”

Fɔli—Nyɛɛ Ye Bua Nyɛ Bimɛ Konɛ A Hemi Kɛ Yemi ɔ Mi Nɛ Wa

Fɔli—Nyɛɛ Ye Bua Nyɛ Bimɛ Konɛ A Hemi Kɛ Yemi ɔ Mi Nɛ Wa

“Nyɛ nitsɛmɛ nyɛ ná Mawu suɔmi nya ní nɛ e ye mluku, nɛ e hi, nɛ e sa e hɛ mi ɔ nɔ mi mami.”ROM. 12:2.

OTI NƐ NGƐ NÍ KASEMI Ɔ MI

Ní kasemi nɛ ɔ maa ye bua fɔli nɛ a le blɔ nɔ nɛ a maa gu nɛ a kɛ a bimɛ ɔmɛ nɛ sɛɛ Mawu kɛ Baiblo ɔ he ní, nɛ a ye bua mɛ konɛ a hemi kɛ yemi ɔ mi nɛ wa.

1-2. Ke bimɛ bi a fɔli sanehi kɛ kɔ Mawu kɛ Baiblo ɔ he ɔ, kɛ e sa nɛ fɔli ɔmɛ nɛ a pee a ní ha kɛɛ?

 WƆ TSUO wa le kaa bi tsɔsemi be gbɔjɔɔ. Ke o ji fɔlɔ ɔ, atsinyɛ jemi ko be he kaa o ngɛ mɔde bɔe wawɛɛ konɛ o ye bua o bimɛ ɔmɛ nɛ a ná hemi kɛ yemi nɛ mi wa ngɛ Mawu mi. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, Yehowa bua jɔ kaa o ngɛ jã pee. (5 Mose 6:​6, 7) Ke o bi ɔ ngɛ wae ɔ, eko ɔ, e ma bɔni mo sane komɛ bimi. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, e ma nyɛ ma bi mo nɔ́ he je nɛ Yehowa wo wɔ mlaa komɛ.

2 Sisije ɔ, eko ɔ, o ma susu kaa akɛnɛ o bi ɔ be hemi kɛ yemi nɛ mi wa ngɛ Mawu kɛ Baiblo ɔ mi he je nɛ e ngɛ mo sanehi kaa jã a bie ɔ nɛ. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, ke jokuɛwi ngɛ wae ɔ, e he hia nɛ a bi sanehi, ejakaa lɔ ɔ maa ye bua mɛ konɛ a hemi kɛ yemi ɔ mi nɛ wa. (1 Kor. 13:11) Enɛ ɔ he ɔ, ke o bimɛ ɔmɛ biɔ mo sanehi kaa jã a, ko ha nɛ e hao mo. Ke a bi mo sanehi ɔ, o ma nyɛ maa ngɔ jamɛ a he blɔ ɔ kɛ ye bua mɛ konɛ a nyɛ nɛ a susu níhi a he saminya, nɛ a ná hemi kɛ yemi nɛ mi wa ngɛ Mawu kɛ Baiblo ɔ mi.

3. Mɛni he wa ma susu ngɛ ní kasemi nɛ ɔ mi?

3 Ngɛ ní kasemi nɛ ɔ mi ɔ, wa maa hyɛ nɔ́ nɛ fɔli ma nyɛ maa pee kɛ ye bua a bimɛ konɛ a ná hemi kɛ yemi nɛ mi wa ngɛ Baiblo ɔ kɛ Mawu mi. Jehanɛ hu ɔ, wa maa hyɛ nɔ́ he je nɛ e sa kaa o bimɛ ɔmɛ nɛ a ngɔ Yehowa mlaa nɛ kɔɔ nɔ́ nɛ da kɛ nɔ́ nɛ dɛ he ɔ kɛ tsu ní, kɛ nɔ́ nɛ a ma nyɛ maa pee konɛ a nyɛ nɛ a tsɔɔ nihi níhi nɛ a heɔ yeɔ ɔ. Lɔ ɔ se ɔ, wa maa hyɛ nɔ́ he je nɛ e he hia kaa jokuɛwi nɛ a bi sanehi, kɛ ní komɛ nɛ o kɛ o bimɛ ɔmɛ ma nyɛ maa pee nɛ́ maa ye bua mo konɛ o kɛ mɛ nɛ sɛɛ níhi nɛ wa heɔ yeɔ ɔ a he ní.

MOO YE BUA O BI Ɔ NƐ E NÁ HEMI KƐ YEMI NƐ MI WA NGƐ MAWU KƐ BAIBLO Ɔ MI

4. Mɛni sane komɛ nɛ eko ɔ, jokuɛ ko ma bi, nɛ mɛni he je?

4 Ke fɔlɔ ji mo, nɛ o ngɛ hemi kɛ yemi ngɛ Mawu mi ɔ, lɔ ɔ tsɔɔ we kaa doo ɔ, o bimɛ ɔmɛ hu ma ná hemi kɛ yemi ngɛ Mawu mi. Mɛni he je? Ejakaa a kɛ hemi kɛ yemi fɔ we nɔ. Enɛ ɔ he ɔ, o bi ɔ ma nyɛ ma bi mo sane komɛ kaa, ‘Kɛ ma plɛ kɛ ná nɔ mi mami kaa Mawu ko ngɛ ha kɛɛ? Anɛ ma nyɛ ma he nɔ́ fɛɛ nɔ́ nɛ Baiblo ɔ de ɔ ma ye niinɛ lo?’ Ngɛ anɔkuale mi ɔ, Baiblo ɔ woɔ wɔ he wami kaa ‘waa ngɔ wa juɛmi kɛ to níhi a he,’ nɛ wa “ná níhi tsuo a nɔ mi mami.” (Rom. 12:1; 1 Tɛs. 5:21) Se kɛ o ma plɛ kɛ ye bua o bi ɔ ha kɛɛ konɛ e hemi kɛ yemi ɔ mi nɛ wa?

5. Mɛni fɔli ma nyɛ maa pee kɛ ye bua a bimɛ ɔmɛ konɛ a ná hemi kɛ yemi nɛ mi wa ngɛ Baiblo ɔ mi? (Roma Bi 12:2)

5 Moo wo o bi ɔ he wami konɛ e ná nɔ mi mami kaa nɔ́ nɛ Baiblo ɔ tsɔɔ ɔ ji anɔkuale. (Kane Roma Bi 12:2.) Ke o bi ɔ bi mo sane ko ɔ, ngɔɔ jamɛ a he blɔ ɔ kɛ tsɔɔ lɛ bɔ nɛ a hlaa níhi a mi ha ngɛ womi komɛ kaa Watch Tower Publications IndexResearch Guide for Jehovah’s Witnesses ɔ mi, konɛ e nyɛ nɛ e na heto ɔ. Jehanɛ hu ɔ, o ma nyɛ maa wo lɛ he wami nɛ e hla munyuhi kɛ videohi nɛ maa ye bua lɛ konɛ e ná nɔ mi mami kaa Baiblo ɔ pi womi ko kɛkɛ nɛ adesahi ngma, mohu ɔ, e ji “Mawu munyu.” (1 Tɛs. 2:13) Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, o bi ɔ ma nyɛ ma hla níhi a mi ngɛ asafo ɔ womi ɔmɛ a mi konɛ e kase blema Asiria ma ngua nɛ ji Nineve ɔ he ní. Blema a, ní leli komɛ tsɔɔ kaa ma ko hí si hyɛ nɛ a tsɛɛ ke Nineve. Se maa pee jeha 1850 ɔ mi ɔ, nihi nɛ a tsuaa si kɛ hlaa blema níhi ɔ na ní komɛ nɛ tsɔɔ kaa Nineve ji ma ko nɛ hi si hyɛ niinɛ. Enɛ ɔ ji odase nɛ tsɔɔ kaa munyuhi nɛ ngɛ Baiblo ɔ mi ɔ ji anɔkuale. (Zef. 2:​13-15) Ke o bi ɔ ngɛ hlae nɛ e na kaa Nineve ma a nɛ a kpata hɛ mi ɔ ji Baiblo gbami mi bami ɔ, e ma nyɛ maa hyɛ munyu nɛ ji “Anɛ O Le Lo?” nɛ ngɛ November 2021 Hwɔɔmi Mɔ ɔ mi ɔ. Moo wo o bi ɔ he wami konɛ e ngɔ níhi nɛ e kase ngɛ wa womi ɔmɛ a mi ɔ kɛ to níhi nɛ e na ngɛ womi kpa komɛ kaa encyclopedia a mi ɔ he. Enɛ ɔ maa ye bua lɛ nɛ e hemi kɛ yemi ɔ mi maa wa, nɛ e maa na kaa Baiblo ɔ mi munyu ɔmɛ ji anɔkuale.

6. Mɛni nɛ fɔli ma nyɛ maa pee kɛ ye bua a bimɛ ɔmɛ konɛ a ná nɔ mi mami kaa nɔ́ nɛ Baiblo ɔ de ɔ ji anɔkuale? Mo ha enɛ ɔ he nɔ hyɛmi nɔ́. (Hyɛ foni ɔ hulɔ.)

6 Moo ye bua o bi ɔ konɛ e na kaa nɔ́ nɛ Baiblo ɔ tsɔɔ ɔ ji anɔkuale. Fɔli ma nyɛ maa gu blɔhi fuu a nɔ konɛ a kɛ a bimɛ ɔmɛ nɛ sɛɛ Baiblo ɔ loo hemi kɛ yemi nɛ a bimɛ ɔmɛ ngɛ ngɛ Mawu mi ɔ he ní. O ma nyɛ maa tsɔɔ o bimɛ ɔmɛ ní nɛ ɔmɛ ke nyɛ ná he blɔ nɛ nyɛ ya slaa si ngɛ he ko nɛ ngɛ fɛu saminya loo asafo ɔ ní tsumi kɔni ɔ. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, ke nyɛ ya slaa si ngɛ blema nito he ko ɔ, loo a pee lɛ video nɛ nyɛ ngɛ hyɛe ɔ, o ma nyɛ maa gbla o bimɛ ɔmɛ a juɛmi kɛ ya ní komɛ nɛ ya nɔ blema, kɛ bɔ nɛ jamɛ a ní ɔmɛ kɛ nɔ́ nɛ Baiblo ɔ de ɔ ngɛ tsakpa ha. Jã nɛ o maa pee ɔ maa ye bua o bimɛ ɔmɛ konɛ a na kaa nɔ́ nɛ Baiblo ɔ de ɔ ji anɔkuale. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, o ma nyɛ maa ngɔ tɛ ko nɛ a na ngɛ Moab ma a mi nɛ e ye jeha 3,000, nɛ a ngma biɛ Yehowa a ngɛ nɔ ɔ kɛ tsɔɔ o bimɛ ɔmɛ ní. O maa na tɛ nɛ ɔ ngɛ Louvre Museum ɔ nɛ ngɛ Paris ngɛ France ɔ. Jehanɛ hu ɔ, a pee tɛ nɛ ɔ henɔ, nɛ a kɛ wo nito he nɛ ji, “The Bible and the Divine Name” ɔ nɛ ngɛ Yehowa Odasefohi A Ní Tsumi Yi ɔ nɛ ngɛ Warwick ngɛ New York ɔ. A ngma ngɛ tɛ nɛ ɔ nɔ kaa Moabbi ɔmɛ a matsɛ nɛ ji Mesha a tsɔ atuã kɛ si Israelbi ɔmɛ, nɛ enɛ ɔ kɛ nɔ́ nɛ Baiblo ɔ de ɔ kɔ. (2 Ma. 3:​4, 5) Ke o bi ɔ nitsɛ na odasehi nɛ maa nɔ mi kaa níhi nɛ Baiblo ɔ de ɔ da a, lɔ ɔ ma ha nɛ hemi kɛ yemi nɛ e ngɛ ɔ mi maa wa.—Kɛ to 2 Kronika 9:6 he.

O kɛ o bimɛ ɔmɛ nɛ susu Baiblo ɔ kɛ blema níhi nɛ haa nɛ wa naa kaa Baiblo ɔ ji anɔkuale ɔ he konɛ hemi kɛ yemi nɛ a ngɛ ngɛ Yehowa mi ɔ mi nɛ wa (Hyɛ kuku 6)


7-8. (a) Mɛni wa ma nyɛ maa kase ngɛ bɔ nɛ a to adebɔ níhi a he blɔ nya ha, kɛ bɔ nɛ a ngɛ fɛu ha a mi? Mo ha enɛ ɔ he nɔ hyɛmi nɔ́. (Hyɛ foni ɔ hulɔ.) (b) Mɛni sane lɛ o ma nyɛ ma bi o bi ɔ konɛ e ná hemi kɛ yemi nɛ mi wa ngɛ Bɔlɔ ɔ mi?

7 Moo wo o bimɛ ɔmɛ he wami nɛ a susu adebɔ níhi a he. Ke o kɛ o bimɛ ɔmɛ ngɛ nyɛɛe ngɛ kɔpe ko loo nyɛ ngɛ ní tsue ngɛ abɔɔ ko mi ɔ, moo ye bua mɛ nɛ a na bɔ nɛ adebɔ níhi nɛ a ngɛ lejɛ ɔ ngɛ nyakpɛ ha. Ke o pee jã a, e maa ye bua o bimɛ ɔmɛ konɛ a na kaa nɔ ko nɛ́ ngɛ nile wawɛɛ ɔ lɛ to ní nɛ ɔmɛ a he blɔ nya. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, ke o to adebɔ níhi fuu a he hɛ ɔ, o maa na kaa a shape loo a patã ngɛ kaa nɔ́ ko nɛ bɔle si si abɔ aloo a yaa kaa nɔ́ ko nɛ ngɛ lokotoo. Je mi si kpali kase patã nɛ ɔmɛ a he ní wawɛɛ. Je mi si kpalɔ ko nɛ a tsɛɛ lɛ ke Nicola Fameli ɔ tsɔɔ kaa ke o hyɛ adebɔ níhi nɛ a patã yaa kaa nɔ́ ko nɛ ngɛ lokotoo ɔ, o maa na kaa mlaa pɔtɛɛ ko lɛ kudɔɔ mɛ tsuo, nɛ a to a nya pɛpɛɛpɛ hulɔ. Bɔ nɛ a to a nya ha pɛpɛɛpɛ ɔ ji nɔ́ nɛ a tsɛɛ ke Fibonacci sequence ɔ nɛ. Wa naa patã nɛ ɔmɛ ngɛ adebɔ níhi fuu a mi. Ekomɛ ji dodoehi a kuuhi nɛ a to nya a, ahua he toto, ba mumu komɛ, kɛ mɔmɔ ko nɛ a tsɛɛ ke sunflower. a

8 Ke o bi ɔ ngɛ patã nɛ ɔmɛ nɛ wa tu a he munyu kɛ sɛ hlami ɔ a he ní kasee ngɛ sukuu ɔ, e ma ba na kaa mlaahi lɛ kudɔɔ patã nɛ ngɛ adebɔ níhi fuu a mi ɔ nɛ. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, loko tso ko maa wa nɛ e maa bɔ kusuu ɔ, e nyɛɛɔ blɔ nya tomi ko nɛ yaa nɔ si abɔ ɔ se. Kekleekle ɔ, tso ɔ jeɔ kɔnihi, nɛ kɔni amɛ hu jeɔ gblaahi, nɛ gblaa amɛ hu woɔ bahi. Blɔ nya tomi nɛ ɔ nɛ a tsɛɔ ke fractals ɔ nɛ. Blɔ nya tomi nɛ ɔ yaa nɔ ngɛ adebɔ ní kpahi fuu a mi hulɔ. Mɛnɔ lɛ to ní nɛ ɔmɛ tsuo a he blɔ nya a? Ke o bi ɔ susu nyakpɛ ní nɛ ɔmɛ nɛ Yehowa to he blɔ nya a he kɛ ya tsitsaa a, lɔ ɔ maa ye bua lɛ konɛ e ná hemi kɛ yemi nɛ mi wa ngɛ Bɔlɔ ɔ mi. (Heb. 3:4) Be mi nɛ o bi ɔ ngɛ wae ɔ, o ma nyɛ ma bi lɛ kaa “Ke Mawu lɛ bɔ wɔ ɔ, lɛɛ anɛ o susuu we kaa e le nɔ́ nɛ e sa nɛ waa pee konɛ wa ná bua jɔmi ngɛ si himi mi lo?” Lɔ ɔ se ɔ, o ma nyɛ maa tsɔɔ lɛ kaa Mawu ha wɔ Baiblo ɔ konɛ e kɛ tsɔɔ wɔ bɔ nɛ wa ma plɛ kɛ ná bua jɔmi ngɛ si himi mi ha.

NASA, ESA, and the Hubble Heritage (STScl/AURA)-ESA/Hubble Collaboration

Mɛnɔ lɛ to adebɔ níhi nɛ a ngɛ fɛu ɔ he blɔ nya? (Hyɛ kuku 7-8)


YE BUA O BIMƐ ƆMƐ KONƐ A BUA NƐ JƆ BAIBLO MLAAHI A HE

9. Mɛni ma nyɛ ma ha nɛ o bi ɔ nɛ e bi sane kɛ kɔ Baiblo mlaahi nɛ waa kɛ ma tsu ní ɔ he?

9 Be komɛ ɔ, o bi ɔ ma nyɛ ma bi sanehi kɛ kɔ nɔ́ nɛ Baiblo ɔ de ngɛ nɔ́ nɛ da kɛ nɔ́ nɛ dɛ ɔ he. Ke e ba jã a, bɔɔ mɔde nɛ o le nɔ́ he je nɛ o bi ɔ ngɛ mo sanehi kaa jã a bie ɔ. Anɛ e kplɛɛ we Baiblo ɔ mlaa amɛ a nɔ, aloo nyagba a ji kaa e li bɔ nɛ e ma plɛ kɛ fã e hemi kɛ yemi ɔ he ha ke e kɛ ni kpahi ngɛ ní sɛɛe? Bɔ fɛɛ bɔ nɛ ji ɔ, o ma nyɛ maa ye bua o bi ɔ konɛ e bua nɛ jɔ Yehowa mlaa amɛ a he kɛ gu womi nɛ ji Ná Bua Jɔmi Kɛ Ya Neneene! nɛ o kɛ lɛ maa kase ɔ nɔ. b

10. Mɛni blɔ nɔ o maa gu kɛ ye bua o bi ɔ konɛ e susu huɛ bɔmi kpakpa nɛ maa hi e kɛ Yehowa a kpɛti ɔ he?

10 Moo wo o bi ɔ he wami nɛ e na kaa huɛ bɔmi kpakpa nɛ maa hi e kɛ Yehowa a kpɛti ɔ he hia wawɛɛ. Ke o kɛ o bi ɔ ngɛ Baiblo ɔ kasee ɔ, bɔɔ mɔde kaa o maa ngɔ sane bimihi nɛ ma ha nɛ e je e susumi kpo ɔ kɛ tsu ní, nɛ o ngɔ nɔ́ he tomi níhi nɛ ngɛ Ná Bua Jɔmi Kɛ Ya Neneene! womi ɔ mi ɔ kɛ tsu ní. (Abɛ 20:5) Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, ngɛ ní kasemi 8 ɔ mi ɔ, a ngɔ Yehowa kɛ to huɛ ko nɛ e susuɔ nɔ he, nɛ e kaiɔ wɔ níhi nɛ maa po wa he piɛ nɛ maa ye bua wɔ ɔ he. Ke o kɛ o bi ɔ susu 1 Yohane 5:3 ɔ he ɔ, o ma nyɛ ma bi lɛ ke, “Akɛnɛ o ba le kaa Yehowa ji Huɛ kpakpa he je ɔ, lɛɛ kɛ e sa nɛ waa na níhi nɛ e deɔ kaa waa pee ɔ ha kɛɛ?” Eko ɔ, o ma susu kaa heto nɛ e ma ha mo ɔ maa hi kpiti, se sane bimi nɛ ɔ maa ye bua o bi ɔ nɛ e maa na kaa mlaahi nɛ Mawu woɔ wɔ ɔ ji odase nɛ tsɔɔ kaa e suɔ wɔ.—Yes. 48:​17, 18.

11. Mɛni blɔ nɔ o ma nyɛ maa gu kɛ ye bua o bi ɔ konɛ e bua nɛ jɔ Baiblo sisi tomi mlaahi a he nɛ e kɛ tsu ní? (Abɛ 2:​10, 11)

11 O kɛ o bi ɔ nɛ susu bɔ nɛ wa náa Baiblo sisi tomi mlaahi nɛ waa kɛ tsuɔ ní ɔ he se ha a he. Ke o kɛ o bi ɔ blaa kɛ kaneɔ Baiblo ɔ loo daa ligbi ngmami ɔ, nyɛ ma nyɛ ma susu bɔ nɛ Baiblo sisi tomi mlaahi nɛ nyɛɛ kɛ tsu ní ɔ ye bua nyɛ weku ɔ ha a he. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, anɛ o bi ɔ naa kaa se nami ngɛ he kaa e sa nɛ e kɛ hɛdɔ nɛ tsu ní nɛ e ye anɔkuale lo? (Heb. 13:18) Jehanɛ hu ɔ, o ma nyɛ maa ye bua lɛ nɛ e ná nɔ mi mami kaa Baiblo sisi tomi mlaahi nɛ waa kɛ tsuɔ ní ɔ poɔ wa he piɛ nɛ wa náa bua jɔmi. (Abɛ 14:​29, 30) Baiblo sisi tomi mlaahi kaa jã nɛ o kɛ o bi ɔ ma susu he ɔ maa ye bua lɛ nɛ e bua maa jɔ wawɛɛ kaa e kɛ ga womi nɛ ngɛ Baiblo ɔ mi ɔ ma tsu ní.—Kane Abɛ 2:​10, 11.

12. Mɛni blɔ nɔ nɛ bitsɛ ko ye bua e binyumu nɛ e bua jɔ he kaa e kɛ Baiblo sisi tomi mlaahi ma tsu ní?

12 Bitsɛ ko nɛ e ngɛ France nɛ a tsɛɛ lɛ ke Steve ɔ tsɔɔ bɔ nɛ e kɛ e yo ɔ ye bua a binyumu Ethan nɛ e na kaa mlaahi nɛ Yehowa wo ɔ tsɔɔ kaa e suɔ wɔ. E de ke: “Wa bi lɛ sane komɛ kaa, ‘Mɛni he je nɛ Yehowa ngɛ hlae nɛ waa bu e mlaa nɛ ɔ tue ɔ? Mɛni blɔ nɔ nɛ mlaa nɛ ɔ tsɔɔ kaa Yehowa suɔ wɔ? Mɛni maa ba ke o kɛ mlaa nɛ ɔmɛ tsu we ní?’” Ní sɛɛmi kaa kikɛ ɔ ye bua Ethan nɛ e bua jɔ he kaa e kɛ Yehowa mlaa amɛ ma tsu ní. Steve tsa nɔ nɛ e de ke: “Oti nɛ waa kɛ ma wa hɛ mi ji kaa wa maa ye bua Ethan nɛ e na kaa nile nɛ ngɛ Baiblo ɔ mi ɔ nɔ kuɔ pe adesahi a nɔ́.”

13. Mɛni blɔ nɔ fɔli ma nyɛ maa gu kɛ tsɔse a bimɛ konɛ a kɛ Baiblo sisi tomi mlaahi nɛ tsu ní? Mo ha enɛ ɔ he nɔ hyɛmi nɔ́.

13 Mo tsɔse o bi ɔ nɛ e kɛ Baiblo sisi tomi mlaahi nɛ tsu ní. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, a ma nyɛ ma ha o bi ɔ womi ko ngɛ sukuu kaa e kane. Eko ɔ, a ma de ngɛ womi ɔ mi kaa ke nɔ ko kɛ e he woɔ je mi bami yayami mi, loo e mi mi fuɔ wawɛɛ ɔ, tɔmi ko be he kulaa. Ke e ba lɛ jã a, o ma nyɛ maa wo o bi ɔ he wami nɛ e ngɔ nɔ́ nɛ Baiblo ɔ de ɔ kɛ to nɔ́ nɛ a de ngɛ womi ɔ mi ɔ he. (Abɛ 22:​24, 25; 1 Kor. 15:33; Filip. 4:8) Jã nɛ e maa pee ɔ maa ye bua lɛ konɛ e ye e tsɔɔlɔ ɔ kɛ sukuubi kpa amɛ odase ke a ngɛ nɔ́ nɛ a kane ngɛ womi ɔ mi ɔ he susue ngɛ klas ɔ.

MOO YE BUA O BI Ɔ KONƐ E NYƐ NƐ E FÃ E HEMI KƐ YEMI Ɔ HE

14. Mɛni munyu nɛ e he ma nyɛ maa wa ha nihewi kɛ yihewi nɛ a ji Kristofohi ɔ kaa a kɛ ni kpahi maa sɛɛ he ní, nɛ mɛni he je?

14 Be komɛ ɔ, e he ma nyɛ maa wa ha Kristofohi nɛ a ji nihewi kɛ yihewi ɔ kaa a ma fã a hemi kɛ yemi ɔ he. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, ke a ngɛ bilemi tsɔɔmi ɔ he ní kasee ngɛ klas ɔ, a ma nyɛ maa ye gbeye kaa a maa tsɔɔ sukuubi ɔmɛ nɔ́ nɛ a heɔ yeɔ. Mɛni he je? Eko ɔ, a tsɔɔlɔ ɔ ma fã bilemi tsɔɔmi ɔ he konɛ sukuubi ɔmɛ nɛ a susu kaa e ji anɔkuale. Ke o ji fɔlɔ ɔ, mɛni o ma nyɛ maa pee kɛ ye bua o bimɛ ɔmɛ konɛ a ná nɔ mi mami kaa nɔ́ nɛ a heɔ yeɔ ɔ ji anɔkuale?

15. Mɛni ma nyɛ maa ye bua nihewi kɛ yihewi nɛ a ji Kristofohi ɔ konɛ a ná nɔ mi mami nɛ mi wa kaa nɔ́ nɛ a heɔ yeɔ ɔ ji anɔkuale?

15 Moo ye bua o bimɛ ɔmɛ konɛ a ná nɔ mi mami nɛ mi wa ngɛ nɔ́ nɛ a heɔ yeɔ ɔ mi. E sɛ nɛ e pee o bi ɔ zo kaa e le anɔkualehi nɛ kɔɔ adebɔ níhi a he ɔ. (2 Tim. 1:8) Mɛni he je nɛ wa de jã a? Ejakaa je mi si kpali fuu hu le kaa tsa pi nɛ adebɔ níhi bile kɛ ba kɛkɛ. Je mi si kpali na níhi fuu nɛ maa nɔ mi kaa nɔ ko kɛ̃ lɛ bɔ níhi tsuo nɛ a ngɛ nyakpɛ nɛ adesahi a juɛmi kpi he ɔ nɛ. Enɛ ɔ he ɔ, mɛ hu a kplɛɛ we bilemi tsɔɔmi nɛ a tsɔɔ ngɛ sukuuhi fuu a mi ngɛ je kɛ wɛ ɔ nɔ. Ke o bi ɔ susu odasehi nɛ a ngɛ heii nɛ ye bua nyɛmimɛ kpahi nɛ a ná nɔ mi kaa Bɔlɔ ko ngɛ ɔ he ɔ, lɔ ɔ ma ha nɛ o bi ɔ ma ná hemi yemi nɛ mi wa kaa Bɔlɔ ko ngɛ, nɛ e maa pee kã. c

16. Mɛni fɔli maa pee kɛ ye bua a bimɛ konɛ a nyɛ nɛ a fã hemi kɛ yemi nɛ a ngɛ ngɛ Bɔlɔ ɔ mi ɔ he? (1 Petro 3:15) (Hyɛ foni ɔ hulɔ.)

16 Moo ye bua o bi ɔ konɛ e nyɛ nɛ e fã hemi kɛ yemi nɛ e ngɛ ngɛ Bɔlɔ ɔ mi ɔ he. (Kane 1 Petro 3:15.) E maa hi wawɛɛ kaa o kɛ o bi ɔ ma susu munyu komɛ nɛ ngɛ jw.org ɔ nɔ ɔ he. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, o kɛ lɛ ma nyɛ ma susu munyu nɛ ji “Anɛ Mawu Gu Bilemi Nɔ Kɛ Bɔ Ní Slɔɔtohi Nɛ Wami Ngɛ A Mi ɔ Lo?” ɔ he. Lɔ ɔ se ɔ, o bi ɔ ma nyɛ maa hla mi tsɔɔmi nɛ e susu kaa e ma nyɛ ma kɛ ye bua ni kpahi konɛ a nu sisi kaa Bɔlɔ ko ngɛ. Lɔ ɔ se ɔ, o kɛ lɛ nɛ pee peemi kɛ tsɔɔ, nɛ o ha nɛ e le kaa e he hia we nɛ e kɛ e sukuubi ɔmɛ nɛ sã nya. Jehanɛ hu ɔ, moo wo lɛ he wami nɛ e ha nɛ e munyu ɔ nɛ pee kpiti, nɛ sisi numi nɛ hi he ke ji kaa sukuubi ɔmɛ a ti nɔ ko suɔ nɛ e kɛ lɛ nɛ sɛɛ sane ɔ he ní ɔ. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, eko ɔ, e sukuubi ɔmɛ a ti nɔ ko ma de ke: “Nɔ́ nɛ i naa kɛ ye hɛngmɛ ɔ pɛ lɛ i heɔ yeɔ. Se Mawu lɛɛ, i nɛ lɛ gblee.” Ke ba lɛ jã a, o bi ɔ ma nyɛ ma ha lɛ heto ke: “Ngɔɔ lɛ kaa o ngɛ nyɛɛe ngɛ hue tso ko nɛ e kɛ nimlihi a he kɛ ɔ mi, kɛkɛ nɛ o ya na vu ko ngɛ hue tso ɔ mi. Ke e ba jã a, mɛni maa ba o juɛmi mi? E ngɛ heii kaa o ma susu kaa nɔ ko lɛ tsua jamɛ a vu ɔ nɛ. Jã pɛpɛɛpɛ nɛ e ji ngɛ zugba a kɛ níhi tsuo nɛ ngɛ nɔ ɔ a blɔ fa mi, nɔ ko lɛ bɔ ní nɛ ɔmɛ tsuo!”

Ke o kɛ o sukuubi ɔmɛ ngɛ níhi a he susue ɔ, ha nɛ o munyu ɔ nɛ pee kpiti (Hyɛ kuku 16-17) d


17. Mɛni fɔli ma nyɛ maa pee kɛ ye bua a bimɛ ɔmɛ konɛ a nyɛ nɛ a tsɔɔ nihi Baiblo ɔ mi anɔkualehi? Ngɔɔ nɔ́ he tomi nɔ́ ko kɛ tsɔɔ mi.

17 Moo ye bua o bi ɔ konɛ e le blɔhi a nɔ nɛ e ma nyɛ maa gu kɛ tsɔɔ ni kpahi Baiblo ɔ mi anɔkuale ɔmɛ. (Roma Bi 10:10) O ma nyɛ maa ngɔ Baiblo ɔ nɛ o bi ɔ maa tsɔɔ ni kpahi ɔ kɛ to bɔ nɛ nɔ ko kaseɔ saku fiami ha a he. Sisije ɔ, akɛnɛ nɔ ɔ li saku ɔ fiami saminya he je ɔ, e maa fia lahi nɛ a fiami yi kulaa. Se ke be ngɛ mi puee nɛ e he be ngɛ saku ɔ fiami mi ɔ, e ma nyɛ maa fia lahi nɛ a mi wa. Jã nɔuu kɛ̃ nɛ e ji ngɛ Baiblo ɔ mi anɔkualehi nɛ wa maa tsɔɔ ni kpahi ɔ hu blɔ fa mi. Jokuɛ ko ma nyɛ maa gu blɔ nɛ e yi nɔ kɛ ye nihi odase. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, e ma nyɛ ma bi e sukuuno ɔ ke: “Anɛ o le kaa behi fuu ɔ, je mi si kpali hyɛɛ níhi nɛ Mawu bɔ ɔ nɔ kɛ peeɔ ní komɛ lo?” Lɔ ɔ se ɔ, e ma nyɛ ma de lɛ ke, “Ha nɛ ma tsɔɔ mo video ko nɛ ngɛ bua jɔmi wawɛɛ.” Ke jokuɛ ɔ je video ko nɛ ngɛ munyu nɛ baa kɛ tsaa nɔ nɛ ji Anɛ Nɔ Ko Lɛ Bɔ Lo? ɔ mi kɛ tsɔɔ lɛ ɔ, e ma nyɛ ma bi nɔ ɔ ke: “Ke je mi si kpali hyɛɛ adebɔ níhi a nɔ kɛ peeɔ ní komɛ, nɛ nihi jeɔ a yi ngɛ jamɛ a ní ɔmɛ a he ɔ, lɛɛ e sɛ nɛ a je nɔ nɛ bɔ adebɔ ní ɔmɛ nɛ je mi si kpali ɔmɛ hyɛ nɔ ɔ yi lo?” Ke jokuɛ ko gu blɔ kpiti nɛ ɔ nɔ kɛ ye e sukuuno ko odase ɔ, sukuuno ɔ bua maa jɔ wawɛɛ kaa e maa kase babauu kɛ kɔ Yehowa he.

YAA NƆ NƐ O YE BUA O BIMƐ ƆMƐ KONƐ A HEMI KƐ YEMI Ɔ MI NƐ WA

18. Mɛni fɔli ma nyɛ maa ya nɔ maa pee kɛ ye bua a bimɛ ɔmɛ konɛ a ná hemi kɛ yemi nɛ mi wa ngɛ Mawu mi?

18 Mwɔnɛ ɔ, nihi babauu be hemi kɛ yemi ngɛ Yehowa mi. (2 Pet. 3:3) Enɛ ɔ he ɔ, fɔli, ke nyɛɛ kɛ nyɛ bimɛ ɔmɛ ngɛ Baiblo ɔ kasee ɔ, nyɛɛ ye bua mɛ nɛ a kase níhi nɛ ma ha nɛ a ná bumi nɛ mi kuɔ kɛ ha Mawu Munyu ɔ kɛ e je mi bami he mlaa amɛ. O kɛ o bimɛ ɔmɛ nɛ susu níhi nɛ Yehowa bɔ ɔ he, nɛ o ye bua mɛ nɛ a susu níhi a he kɛ ya tsitsaa konɛ a hemi kɛ yemi ɔ mi nɛ wa. Moo ye bua mɛ nɛ a nu Baiblo gbamihi nɛ a sa kadimi nɛ a ba mi momo ɔ sisi. Nɔ́ nɛ pe kulaa a, o kɛ o bimɛ ɔmɛ nɛ sɔle kɛ bla, nɛ o sɔle ha mɛ hulɔ. Ke o pee jã a, o ma nyɛ ma ná nɔ mi mami nɛ mi wa kaa Yehowa maa jɔɔ mɔde nɛ o ngɛ bɔe kaa o maa ye bua o bimɛ ɔmɛ konɛ a hemi kɛ yemi ɔ mi nɛ wa a nɔ.—2 Kron. 15:7.

LA 133 Ja Yehowa Ngɛ O Nihe Kɛ O Yihe Be Mi

a Ke o ngɛ hlae nɛ o le babauu ɔ, moo ya jw.org ɔ nɔ nɛ o hyɛ video nɛ ji The Wonders of Creation Reveal God’s GloryPatterns ɔ.

b Ke o bi ɔ kase Ná Bua Jɔmi Kɛ Ya Neneene! womi ɔ kɛ gbe nya a, o kɛ lɛ ma nyɛ ma susu ní kasemi 34 ɔ nɛ tsɔɔ bɔ nɛ e sa nɛ waa ba wa je mi ngɛ Baiblo ɔ nya ha a he.

c Hyɛ munyu nɛ ji, “Why We Believe in a Creator” nɛ ngɛ September 2006 Awake! ɔ mi ɔ, kɛ womiyo nɛ ji, The Origin of Life—Five Questions Worth Asking ɔ hulɔ. Jehanɛ hu ɔ, o ma nyɛ maa hyɛ video nɛ baa kɛ tsaa nɔ nɛ ji, Viewpoints on the Origin of Life ɔ nɛ ngɛ jw.org ɔ nɔ ɔ.

d FONI Ɔ MI TSƆƆMI: Niheyo ko nɛ e ngɛ Anɛ Nɔ Ko Lɛ Bɔ Lo? ɔ video ɔ eko jee kɛ ngɛ e sukuubi ɔmɛ a kpɛti nɔ kake tsɔɔe.