1-2. Mɛni si fɔfɔɛhi lɛ ma nyɛ ma ha nɛ wa fo ya?

 WA KPƐTI nɔ ko be nɛ e fo we ya hyɛ. Be komɛ ɔ, wa bua jɔɔ hluu po kaa wa foɔ ya. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, eko ɔ, benɛ o fɔ loo benɛ o kai bua jɔmi sane ko loo o na o huɛ ko nɛ o na lɛ kɛ ɔ, o bua jɔ hluu po kaa vonyu be ngɛ o hɛ mi.

² Se behi fuu ɔ, nɔ́ titli nɛ haa nɛ wa foɔ ya ji ke wa ngɛ haoe loo wa ngɛ piie. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, ke nɔ ko nɛ wa he lɛ ye ɔ ye wɔ sane yaya, loo wa nu hiɔ be kɛkɛɛ, loo wa suɔlɔ ko gbo ɔ, wa foɔ ya wawɛɛ. Ngɛ behi kaa jã a mi ɔ, wa ma nyɛ maa nu he kaa bɔ nɛ Yeremia nu he benɛ Babilonbi ɔmɛ kpata Yerusalem hɛ mi ɔ. E de ke: “Vonyu ngɛ bee ngɛ ye hɛ mi kaa pa. . . . Vonyu ngɛ bee ngɛ ye hɛ mi nɛ e se pui, e kpa we bemi.”—Kɔmɔ 3:​48, 49.

3. Ke Yehowa na kaa e sɔmɔli ngɛ nɔ́ nae ɔ, kɛ e nuɔ he ha kɛɛ? (Yesaya 63:9)

³ Yehowa le si abɔ nɛ wa fo ya ngɛ haomihi nɛ waa kɛ kpeɔ ɔ he je. Baiblo ɔ ha wɔ nɔ mi mami kaa Yehowa le haomihi tsuo nɛ waa kɛ kpeɔ, nɛ ke wa fo ya kɛ pue e nɔ ɔ, e nuɔ  nɛ e yeɔ buaa wɔ. (La 34:15) Ke wa ngɛ ya foe ɔ, Yehowa naa nɛ e nuɔ, se pi lɔ ɔ pɛ, e peeɔ nɔ́ ko ngɛ he hulɔ. Kaa bɔ nɛ ke fɔlɔ ko nɛ e ngɛ suɔmi ɔ na kaa e bi ngɛ ya foe nɛ e peeɔ lɛ mɔbɔ ɔ, jã kɛ̃ nɛ ke Yehowa na kaa wa ngɛ ya foe ɔ, e peeɔ lɛ mɔbɔ nɛ e suɔ kaa e maa ye bua wɔ.—Kane Yesaya 63:9.

4. Mɛnɔmɛ nɛ wa ma nyɛ maa kase nɔ́ ko kɛ je a ngɔ ngɛ Baiblo ɔ mi, nɛ mɛni wa maa kase ngɛ Yehowa he?

⁴ Baiblo ɔ ha nɛ wa na bɔ nɛ Yehowa pee e ní ha benɛ e na kaa e sɔmɔli komɛ hao nɛ a fo ya a. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, wa ma nyɛ maa kase nɔ́ ko kɛ je nɔ́ nɛ ba Hana, David, kɛ Matsɛ Hezekia nɔ ɔ mi. Mɛni lɛ ha nɛ a fo ya a? Nɛ mɛni Yehowa pee kɛ ye bua mɛ? Ke nɔ́ nami ha nɛ wa ngɛ ya foe, loo nɔ ko nɛ wa heɔ lɛ yeɔ ɔ yi wɔ anɔkuale, loo wa kɔni mi jɔ̃ ɔ, kɛ a nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ ma nyɛ maa wo wa bua ha kɛɛ?

KE WA SUƆLƆ KO GBO NƐ WA NGƐ YA FOE

5. Kɛ Hana si fɔfɔɛ ɔ ha nɛ e nu he ha kɛɛ?

⁵ Hana kɛ haomihi fuu kpe, nɛ enɛ ɔ ha nɛ e fo ya wawɛɛ. Hana huno ɔ ngɔ yo kpa nɛ a tsɛɛ lɛ ke Penina kɛ piɛɛ e he, nɛ yo nɛ ɔ yi mi wa wawɛɛ. Penina fɔ bimɛ babauu se Hana lɛɛ e fɔ we. (1 Sam. 1:​1, 2) Be fɛɛ be ɔ, Penina yeɔ Hana he fɛu saminya akɛnɛ e fɔ we ɔ he je. Ke mo ji Hana a, kɛ o maa nu he ha kɛɛ? Akɛnɛ Hana yeɔ tsui wawɛɛ he je ɔ, e “foɔ ya nɛ e yi ní po.” Ngɛ anɔkuale mi ɔ, e “hao wawɛɛ nitsɛ.”—1 Sam. 1:​6, 7, 10.

6. Mɛni lɛ ye bua Hana nɛ e ná bua womi?

⁶ Mɛni lɛ ye bua Hana nɛ e ná bua womi? Nɔ́ titli nɛ Hana pee ji kaa e ya kpe he bo tsu ɔ mi nɛ e ya ja Yehowa ngɛ lejɛ ɔ. E ma nyɛ maa ba kaa e ya da si ngɛ yale ɔ agbo ɔ nya, nɛ “e bɔni sɔlemi ha Yehowa nɛ e fo ya wawɛɛ.” E kpa Yehowa pɛɛ ke: “Hyɛ o mawayo ɔ haomi ɔmɛ nɛ o kai mi.” (1 Sam. 1:10b, 11) Hana je e tsui mi nɛ e sɔle ha Yehowa. Hyɛ bɔ nɛ Yehowa maa nu he ha benɛ e na kaa e biyo nɛ e he jua wa kɛ ha lɛ ɔ ngɛ ya foe ɔ!

7. Kɛ Hana nu he ha kɛɛ benɛ e je e tsui mi nɛ e sɔle ha Yehowa a?

⁷ Benɛ Hana je e tsui mi nɛ e sɔle kɛ ha Yehowa, nɛ Eli nɛ ji Osɔfo Nɔkɔtɔma a hu ha nɛ e ná nɔ mi mami kaa Yehowa maa bu e sɔlemi ɔ tue ɔ, kɛ Hana nu he ha kɛɛ? Baiblo ɔ de ke: “Kɛkɛ nɛ yo ɔ pue nɔ kɛ ho nɛ e ya ye ní, nɛ e hɛ mi pee we mɔbɔmɔbɔ hu.” (1 Sam. 1:​17, 18) E ngɛ mi kaa Hana haomi ɔ se pui amlɔ nɔuu mohu lɛɛ, se e tsui nɔ e mi. Hana ngɔ e haomi ɔmɛ tsuo kɛ fɔ Yehowa nɔ, nɛ e ná nɔ mi mami kaa Yehowa maa ye bua lɛ, nɛ jã pɛpɛɛpɛ nɛ Yehowa pee. Yehowa na bɔ nɛ Hana hao ha a, nɛ e bu e sɔlemi ɔ tue, nɛ pee se ɔ, e ha nɛ e fɔ bimɛ.—1 Sam. 1:​19, 20; 2:21.

8-9. Ngɛ Hebri Bi 10:​24, 25 ɔ nya a, mɛni he je nɛ e sa nɛ wɔ tsuo waa bɔ mɔde nɛ waa ya Kristofohi a kpehi ɔ? (Hyɛ foni ɔ hulɔ.)

 ⁸ Nɔ́ nɛ wa kaseɔ ngɛ mi. Anɛ o kɛ si fɔfɔɛ ko nɛ mi wa ngɛ kpee nɛ lɔ ɔ haa nɛ o foɔ ya lo? Eko ɔ, o ngɛ aywilɛho yee ngɛ o wekuno loo o huɛ ko nɛ e gbo ɔ he. Ngɛ behi kaa jã a mi ɔ, eko ɔ, o ma susu kaa e sa nɛ mo pɛ o hi he ko. Tɔmi ko be he kaa o maa nu he jã. Se kɛ̃ ɔ, mo kai kaa Hana ná bua womi kɛ he wami womi benɛ e ya kpe he bo tsu ɔ mi ɔ. Enɛ ɔ he ɔ, mo hu o ma nyɛ ma ná bua womi ke o ya Kristofohi a kpehi be mi nɛ o sume kaa o maa ya po. (Kane Hebri Bi 10:​24, 25.) Ngɛ wa kpe ɔmɛ a sisi ɔ, a kaneɔ Baiblo ngmamihi nɛ woɔ wa bua, nɛ lɔ ɔ ji blɔ nɛ Yehowa guɔ nɔ kɛ yeɔ buaa mo konɛ o ná juɛmi nɛ da ngɛ o si fɔfɔɛ ɔ he. Enɛ ɔ he ɔ, ke o ya asafo mi kpe ɔ, e maa ye bua mo nɛ o be aywilɛho yee tsɔ ke o nyagba a se pui oya nɔuu po.

⁹ Ngɛ wa kpe ɔmɛ a sisi ɔ, wa nyɛmimɛ ɔmɛ woɔ wa bua nɛ a haa nɛ wa naa kaa a suɔ wɔ. Enɛ ɔ he ɔ, ke wa ngɛ a kasa nya a, wa tsui nɔɔ wa mi. (1 Tɛs. 5:​11, 14) Mo susu nyɛminyumu ko nɛ e ji blɔ gbalɔ klɛdɛɛ nɛ e yo gbo ɔ níhi a si kpami ɔ he nɛ o hyɛ. E de ke: “Loloolo ɔ, i foɔ ya. Be komɛ ɔ, imi pɛ i ya hiɔ si ngɛ he ko dii nɛ i foɔ ya. Se asafo mi kpehi nɛ i yaa a woɔ ye bua wawɛɛ nitsɛ. Munyu ngɔngɔɛhi nɛ nyɛmimɛ ɔmɛ tuɔ ɔ woɔ ye bua saminya. Ke i ngɛ aywilɛho yee loo i hao kaa mɛni po ɔ, ke i su Matsɛ Yemi Asa a nɔ pɛ ɔ, ye tsui nɔɔ ye mi fuaa.” Ke wa yaa asafo mi kpe ɔ, Yehowa ma nyɛ maa gu wa nyɛmimɛ ɔmɛ a nɔ kɛ ye bua wɔ.

10. Ke wa hao wawɛɛ ɔ, mɛni wa ma nyɛ maa kase ngɛ Hana nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ mi?

¹⁰ Jehanɛ hu ɔ, benɛ Hana sɔle nɛ e de Yehowa bɔ nɛ e ngɛ he nue ha a, e we aywilɛho yemi ɔ nya ba si. Mo hu o ma nyɛ ma ‘sake o yeyeeye peemi ɔmɛ tsuo ngɔ fɔ Yehowa nɔ,’ konɛ o ná nɔ mi mami kaa e maa ye bua mo. (1 Pet. 5:7) Nyɛmiyo ko nɛ juli gbe e huno ɔ de ke: “I hao wawɛɛ, nɛ i nu he kaa i be nyɛe ma ná bua jɔmi hu gblegbleegble. Se be fɛɛ be nɛ ma sɔle ha ye Tsɛ Yehowa nɛ e suɔ mi wawɛɛ ɔ, ye nɔ gbagba teɔ. Be komɛ po ɔ, ke i ngɛ sɔlee ɔ, i li nɔ́ nɛ ma de, se Yehowa lɛɛ e nu mi sisi. Ke i ngɛ aywilɛho yee ɔ, i sɔleɔ ha Yehowa konɛ e ye bua mi nɛ ma ná tue mi jɔmi. Lɔ ɔ se ɔ, ye tsui nɔɔ ye mi, nɛ i nyɛɔ peeɔ níhi nɛ e sa nɛ ma pee ngɛ ligbi ɔ mi ɔ.” Ke o fo ya kɛ pue Yehowa nɔ nɛ o de lɛ níhi nɛ haa nɛ o yeɔ aywilɛho ɔ, lɛ hu e haoɔ wawɛɛ, nɛ e nuɔ mo sisi. Ke o nyagba a ji po ɔ, Yehowa maa ya nɔ maa wo o bua, nɛ e ma ha nɛ o ná tue mi jɔmi ko kɛ̃. (La 94:19; Filip. 4:​6, 7) E naa níhi tsuo nɛ o peeɔ konɛ o nyɛ nɛ o ye lɛ anɔkuale ɔ, nɛ e maa jɔɔ mo ngɛ he.—Heb. 11:6.

KE NƆ KO NƐ O HE LƐ YE Ɔ YI MO ANƆKUALE

11. Kɛ haomihi nɛ a mi wa nɛ David kɛ kpe ɔ ha nɛ e nu he ha kɛɛ?

¹¹ Ngɛ David si himi mi tsuo ɔ, e kɛ haomihi fuu kpe nɛ ha nɛ e fo ya. Nihi fuu nyɛ lɛ, e huɛmɛ kɛ e wekuli komɛ po je e se, nɛ a bɔ mɔde kaa a maa gbe lɛ po. (1 Sam. 19:​10, 11; 2 Sam. 15:​10-14, 30) Be ko ɔ, e de ke: ‘Kɔmɔ yemi ha nɛ i gbɔjɔ; nyɔ mi tsuo ɔ, i pɔɔ ye sa kɛ vonyu; i foɔ ya kɛ pɔɔ ye sa a tsɔtsɔɔtsɔ.’ Mɛni he je nɛ David pee basaa jã a? Ejakaa ‘nihi fuu ngɛ lɛ haoe.’ (La 6:​6, 7) Benɛ nihi kɛ David yi saminya a, e hao, nɛ e fo ya wawɛɛ.

12. Kaa bɔ nɛ La 56:8 ɔ tsɔɔ ɔ, mɛni nɔ mi mami nɛ David ná?

¹² Ngɛ haomihi nɛ David kɛ kpe ɔ tsuo se ɔ,  e ngɛ nɔ mi mami kaa Yehowa suɔ lɛ. E ngma ke: “Yehowa maa nu ye ya fomi ɔ he.” (La 6:8) Ngɛ be kpa ko hu mi ɔ, David tu munyu nɛ ngɛ La 56:8 ɔ. (Kane.) Ke wa kane munyu nɛ ɔ nɛ taa nɔ tsui he ɔ, e haa nɛ wa naa kaa Yehowa suɔ wɔ nɛ e susuɔ wa he. David nu he kaa nɔ́ nɛ Yehowa ngɛ e vonyu ɔ ngɔe kɛ ngɛ tɔ ko mi woe, aloo e ngɛ ngmae ngɛ womi ko mi. David ngɛ nɔ mi mami kaa Yehowa le nɔ́ nɛ e ngɛ mi gblee ɔ, nɛ e naa e nɔ́ nami ɔ. Se pi lɔ ɔ pɛ. E le kaa ke e ngɛ hao ɔ, e dɔɔ Yehowa.

13. Ke nihi nɛ wa he mɛ ye ɔ yi wɔ anɔkuale ɔ, mɛni e sa nɛ wa kai? (Hyɛ foni ɔ hulɔ.)

¹³ Nɔ́ nɛ wa kaseɔ ngɛ mi. Anɛ nɔ ko nɛ o he lɛ ye wawɛɛ ɔ yi mo anɔkuale, nɛ enɛ ɔ ha nɛ o tsui ku nɛ o ngɛ haoe wawɛɛ lo? Eko ɔ, o tsui ngɛ mo yee akɛnɛ o huno loo o yo je o se, loo nyɛminyumu loo nyɛmiyo ko nɛ o kɛ lɛ ngɛ nyɛɛe ɔ po nyɛ nyɛɛmi ɔ nɔ tlukaa he je. Aloo eko ɔ, o suɔlɔ ko kpa Yehowa sɔmɔmi nɛ o ngɛ aywilɛho wawɛɛ. Nyɛminyumu ko nɛ e yo puɛ gba nɛ yo ɔ je e he ɔ de ke: “Ye he mi po wawɛɛ, nɛ e pee kaa nɔ́ nɛ i ngɛ nlae. I nu he kaa ye he be se nami, ye mi mi fu nɛ i hao.” Ke nɔ ko nɛ o he lɛ ye ɔ kua mo, nɛ lɔ ɔ ha nɛ o kɔni mi jɔ̃ ɔ, mo ná nɔ mi mami kaa Yehowa lɛɛ e kua we mo. Nyɛminyumu ɔ de ke: “I ba yɔse kaa huɛ bɔmi nɛ ngɛ waa kɛ adesahi a kpɛti ɔ ma nyɛ ma puɛ, se Yehowa lɛɛ, e ji wa Tɛsa, nɛ bɔ fɛɛ bɔ nɛ ji ɔ, e be wɔ kuae kɔkɔɔkɔ. E maa ya nɔ maa ye bua e sɔmɔli anɔkualetsɛmɛ.” (La 37:28) Mo kai kaa suɔmi nɛ Yehowa ngɛ kɛ ha wɔ ɔ nɔ kuɔ kulaa pe adesahi a nɔ́ ɔ. Ke o suɔli kua mo ɔ, e dɔɔ nɔ wawɛɛ. Se kɛ̃ ɔ, bɔ nɛ Yehowa naa mo ha a tsakee we, o he jua wa ha lɛ wawɛɛ. (Rom. 8:​38, 39) Oti ɔ ji: Nihi kɛ mo hi si saminya jio, a kɛ mo hí si saminya jio, wa hiɔwe Tsɛ ɔ lɛɛ e suɔ mo wawɛɛ.

14. Mɛni nɔ mi mami nɛ La 34:18 ɔ ha nɛ wa ná?

¹⁴ Ke nihi yi mo anɔkuale ɔ, munyu nɛ David tu ngɛ La 34:18 ɔ ma nyɛ maa wo o bua. (Kane.) Womi ko tsɔɔ kaa “nihi nɛ a kɔni mi jɔ̃ ɔ” ma nyɛ ma susu kaa “hɛnɔkami ko kulaa be kɛ ha mɛ.” Se mɛni Yehowa peeɔ kɛ yeɔ buaa nihi nɛ a nuɔ he jã a? Kaa bɔ nɛ fɔlɔ nɛ e ngɛ suɔmi ɔ pɛtɛɔ e bi ko he nɛ e woɔ e bua ke jokuɛ ɔ hao ɔ, jã kɛ̃ nɛ ke nɔ ko yi wɔ anɔkuale nɛ lɔ ɔ ha nɛ wa ngɛ haoe ɔ, e dɔɔ Yehowa wawɛɛ, nɛ e yeɔ buaa wɔ oya nɔuu. Ke wa tsui ku nɛ wa susu kaa se nami ko be wa he ɔ, Yehowa pee klaalo kaa e maa ye bua wɔ. E peeɔ níhi fuu nɛ maa ye bua wɔ konɛ wa fĩ si ngɛ haomihi nɛ waa kɛ ngɛ kpee ɔ mi.—Yes. 65:17.

 KE HIƆ HAA NƐ O FOƆ YA

15. Mɛni he je nɛ Hezekia hao nɛ e fo ya a?

¹⁵ Benɛ Matsɛ Hezekia nɛ e je Yuda a ye jeha 39 ɔ, hiɔ ko nɛ nya wa fia lɛ. Gbalɔ Yesaya ngɔ sɛ gbi nɛ je Yehowa ngɔ ɔ kɛ ya ha Hezekia kaa e ma gbo. (2 Ma. 20:1) E ngɛ kaa nɔ́ nɛ Hezekia be hɛnɔkami ko kulaa. Benɛ Hezekia nu munyu nɛ ɔ, e fo ya nɛ e hí kpatami. Enɛ ɔ ha nɛ e je e tsui mi nɛ e sɔle nɛ e kpa Yehowa pɛɛ.—2 Ma. 20:​2, 3.

16. Benɛ Hezekia fo ya kɛ pue Yehowa nɔ ɔ, mɛni Yehowa pee?

¹⁶ Yehowa mi mi sã lɛ ngɛ Hezekia he nɛ e bu e sɔlemi ɔ tue, nɛ e de lɛ ke: “I nu o kue fami ɔ, nɛ i na o hɛ mi vonyu ɔ. Hyɛ, ma tsa mo.” Yehowa gu Yesaya nɔ kɛ ha nɛ Hezekia le kaa e maa na lɛ mɔbɔ nɛ e maa hi si be kɛkɛɛ, nɛ e ma kpɔ̃ Yerusalem kɛ je Asiriabi ɔmɛ a dɛ mi.—2 Ma. 20:​4-6.

17. Mɛni blɔ nɔ nɛ Yehowa yeɔ buaa wɔ ke wa nu hiɔ ko nɛ e be tsaba? (La 41:3) (Hyɛ foni ɔ hulɔ.)

¹⁷ Nɔ́ nɛ wa kaseɔ ngɛ mi. Anɛ o nu hiɔ ko nɛ e be tsaba lo? Ke jã a, moo sɔle ha Yehowa. Ke e ma bi nɛ o fo ya po ɔ, moo pee jã. Baiblo ɔ ha wɔ nɔ́ mi mami kaa ke waa kɛ kahi ngɛ kpee ɔ, wa “Tsɛ mɔbɔ nalɔ, kɛ bua womi tsuo Mawu ɔ” maa wo wa bua. (2 Kor. 1:​3, 4) Mwɔnɛ ɔ, wa hyɛ we blɔ kaa Yehowa ma je wa nyagba amɛ tsuo kɛ je, se wa ngɛ nɔ mi mami kaa e maa ye bua wɔ konɛ waa da nya. (Kane La 41:3.) Yehowa guɔ e mumi klɔuklɔu ɔ nɔ kɛ woɔ wɔ he wami, nɛ e haa wɔ nile kɛ tue mi jɔmi konɛ wa nyɛ nɛ waa da wa haomi ɔmɛ a nya. (Abɛ 18:14; Filip. 4:13) Jehanɛ hu ɔ, kɛ gu Baiblo ɔ nɔ ɔ, e ha wɔ hɛnɔkami kaa hwɔɔ se ɔ, nɔ ko be dee ke e be he wami.—Yes. 33:24.

18. Mɛni ngmami lɛ woɔ o bua ke o kɛ si fɔfɔɛhi nɛ a mi wa wawɛɛ ɔ ngɛ kpee? (Hyɛ daka nɛ ji, “ Ngmamihi Nɛ Maa Wo O Bua Ke O Ngɛ Ya Foe” ɔ.)

¹⁸ Nɔ́ nɛ Yehowa de Hezekia a wo e bua wawɛɛ. Jã kɛ̃ nɛ Mawu Munyu ɔ hu ma nyɛ maa wo wɔ wa bua. Ke wa hao wawɛɛ ɔ, Yehowa munyu nɛ ngɛ Baiblo ɔ mi ɔ, ma nyɛ maa wo wa bua konɛ wa ná tue mi jɔmi. (Rom. 15:4) Benɛ nyɛmiyo ko nɛ e ngɛ West Africa a ná le kaa e ná kansa a, e fo ya wawɛɛ. E de ke: “Munyu nɛ ngɛ Yesaya 26:3 ɔ ji nɔ́ nɛ wo ye bua wawɛɛ. E ngɛ mi kaa behi fuu ɔ, wa be nyɛe maa pee nɔ́ ko kɛ tsake si fɔfɔɛ ɔ mohu lɛɛ, se ngmami nɛ ɔ wo wɔ si kaa Yehowa ma nyɛ maa ye bua wɔ nɛ wa ná tue mi jɔmi, nɛ wa fĩ si ngɛ kahi nɛ waa kɛ kpeɔ ɔ mi.” Anɛ ngmami ko ngɛ nɛ e woɔ o bua ke o kɛ si fɔfɔɛhi nɛ a mi wa, nɛ e peeɔ mo kaa o be nyɛe maa pee he nɔ́ ko ɔ ngɛ kpee lo?

19. Mɛni wa ngɛ blɔ hyɛe hwɔɔ se?

¹⁹ Je nɛ ɔ nyagbe su si haa, nɛ wa ma nyɛ maa hyɛ blɔ kaa waa kɛ haomihi fuu nɛ ma ha wa fo ya a maa kpe. Se kaa bɔ nɛ wa na ngɛ Hana, David, kɛ Matsɛ Hezekia a nɔ  hyɛmi nɔ́ ɔ mi ɔ, ke wa ngɛ ya foe ɔ, Yehowa naa, nɛ lɛ hu e haoɔ. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, wa vonyu ɔmɛ a he jua wa ha lɛ wawɛɛ. Enɛ ɔ he ɔ, ke waa kɛ si fɔfɔɛhi nɛ a mi wa ngɛ kpee ɔ, e sa nɛ waa sɔle ha Yehowa nɛ wa de lɛ nɔ́ nɛ ngɛ wa tsui mi. E ko ba kaa wa ma tsɔ wa he kɛ je wa nyɛmimɛ ɔmɛ nɛ a suɔ wɔ wawɛɛ ɔ a he kɔkɔɔkɔ. Nyɛ ha nɛ waa ya nɔ nɛ waa kane Baiblo ɔ konɛ Yehowa munyuhi nɛ ngɛ mi ɔ nɛ wo wa bua. Wa ma nyɛ ma ná nɔ mi mami kaa ke wa fĩ si nɛ wa ye Yehowa anɔkuale ɔ, e maa jɔɔ wɔ wawɛɛ. E ma tsu wa hɛ mi vonyu ɔmɛ tsuo. Nɔ ko nɔ ko be aywilɛho yee, nɛ nɔ ko nɔ ko be hiɔ nue hulɔ. Nɔ fɛɛ nɔ maa ye e nyɛmi anɔkuale. (Kpoj. 21:4) Kɛkɛ ɔ, wa bua maa jɔ hluu po kaa wa ma fo ya.