1-2. Ngɛ Mateo 5:11 ɔ nya a, kɛ e sa nɛ waa na kahi nɛ waa kɛ kpeɔ ɔ ha kɛɛ?

YESU wo e se nyɛɛli ɔmɛ si kaa a ma ná bua jɔmi nitsɛnitsɛ. Se e de mɛ hu ha kaa a kɛ kahi maa kpe. (Mat. 10:22, 23; Luka 6:20-23) Wa bua jɔɔ kaa wa ji Kristo kaseli. Se kɛ lemi nɛ wa le kaa wa weku li ma nyɛ maa te si kɛ wo wɔ, amlaalo ɔ ma nyɛ maa wa wɔ yi mi, nɛ nihi nɛ waa kɛ mɛ tsuɔ ní aloo wa sukuu bi ma nyɛ maa nyɛ wa nɔ kaa waa pee nɔ́ yaya ko ɔ haa nɛ wa nuɔ he ha kɛɛ? Ngɛ anɔkuale mi ɔ, ní nɛ ɔmɛ ma nyɛ ma ha nɛ waa pee yeyeeye.

² Behi fuu ɔ, nihi nɛ yi mi wami kaa nɔ́ ko nɛ e ma nyɛ ma ha nɛ wa bua nɛ jɔ. Se kɛ ɔ, jã nɛ Mawu Munyu ɔ deɔ wɔ kaa waa pee. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, bɔfo Yakobo tsɔɔ kaa e sɛ nɛ wa ha nɛ kahi nɛ waa kɛ kpeɔ ɔ nɛ ye wa nɔ, mohu ɔ, wa bua nɛ jɔ ke wa kɛ kahi ngɛ kpee. (Yak. 1:2, 12) Yesu hu tsɔɔ kaa e sa nɛ wa bua nɛ jɔ ke a ngɛ wɔ yi mi wae. (Kane Mateo 5:11.) Mɛni ma nyɛ maa ye bua wɔ nɛ waa ya nɔ nɛ waa kɛ bua jɔmi nɛ da kahi a nya? Ke wa susu sɛ womi nɛ Yakobo ngma kɛ ya ha Kristofohi nɛ a hi si ngɛ e be ɔ mi ɔ he bɔɔ ɔ, wa ma nyɛ maa kase níhi fuu ngɛ mi. Se kekleekle ɔ, nyɛ ha nɛ wa susu nyagbahi nɛ Kristofohi nɛ a hi si ngɛ kaseli ɔmɛ a be ɔ mi ɔ kɛ kpe ɔ he nɛ waa hyɛ.

3. Benɛ Yakobo ba pee Yesu kaselɔ se bɔɔ pɛ ɔ, mɛni lɛ ba?

³ Benɛ Yesu nyɛmi Yakobo ba pee kaselɔ ɔ, e kɛ we nɛ a bɔni Kristofohi nɛ a ngɛ Yerusalem ɔ yi mi wami. (Níts. 1:14; 5:17, 18) Nɛ benɛ a gbe Steven ɔ, Kristofo ɔmɛ fuu tu fo kɛ je ma a mi, nɛ a “gbɛ fĩa Yudea kɛ Samaria kpokpa amɛ a nɔ,” nɛ nyagbenyagbe ɔ, a ho Kipro kɛ Antiokia ya. (Níts. 7:58–8:1; 11:19) Ngɛ anɔkuale mi ɔ, kaseli ɔmɛ kɛ haomihi kpe wawɛɛ. Se kɛ̃ ɔ, a kɛ kã  fiɛɛ sane kpakpa a ngɛ he fɛɛ he nɛ a ya a, nɛ a ye bua kɛ to asafohi a sisi ngɛ mahi nɛ Roma Nɔ Yemi ɔ yeɔ a nɔ ɔ a mi. (1 Pet. 1:1) Se ngɛ lɔ ɔ se ɔ, a kɛ nyagbahi fuu kpe ekohu.

4. Mɛni ka kpahi nɛ Kristofohi nɛ a hi si ngɛ kaseli ɔmɛ a be ɔ mi ɔ kɛ kpe?

⁴ Kristofohi nɛ a hi si ngɛ kaseli ɔmɛ a be ɔ mi ɔ kɛ ka slɔɔtoslɔɔtohi kpe. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, loko jeha 50 ɔ maa su ɔ, Roma Nɔ Yelɔ Klaudio fã Yuda bi tsuo kaa a je Roma. Enɛ ɔ he ɔ, e sa nɛ Yuda bi nɛ a ba pee Kristofohi kɛ we ɔ nɛ a si a wehi nɛ a hia kɛ ho he kpa ya. (Níts. 18:1-3) Maa pee jeha 61 ɔ mi ɔ, bɔfo Paulo ngma kaa nihi pue e nyɛmimɛ Kristofo ɔmɛ a hɛ mi si ngɛ ma hɛ mi, a wo mɛ tsu, nɛ a kpɔ̃ a weto níhi ngɛ a dɛ. (Heb. 10:32-34) Nɛ kaa bɔ nɛ e ji ngɛ ni kpahi a blɔ fã mi ɔ, Kristofo ɔmɛ ye ohia nɛ a nu hiɔ hulɔ.​—Rom. 15:26; Filip. 2:25-27.

5. Mɛni sane bimihi nɛ wa maa na a hetohi?

⁵ Yakobo ngma e sɛ womi ɔ loko jeha 62 ɔ su. E le kahi nɛ e nyɛmimɛ ɔmɛ kɛ ngɛ kpee ɔ saminya. Enɛ ɔ he ɔ, Yehowa ngɔ e mumi klɔuklɔu ɔ kɛ wo Yakobo he wami nɛ e ngma sɛ womi nɛ maa wo Kristofo ɔmɛ he wami konɛ a ya nɔ nɛ a nya ke a kɛ kahi ngɛ kpee po. Nyɛ ha nɛ wa susu Yakobo sɛ womi ɔ he nɛ wa ha sane bimi nɛ ɔmɛ a heto: Bua jɔmi te nɛɛ he munyu nɛ Yakobo ngɛ tue ɔ? Mɛni ma nyɛ ma puɛ bua jɔmi nɛ Kristofo no ko ngɛ ɔ? Nɛ mɛni blɔ nɔ juɛmi, hemi kɛ yemi, kɛ kã ma nyɛ maa ye bua wɔ konɛ waa ya nɔ nɛ wa bua nɛ jɔ ke waa kɛ kahi ngɛ kpee?

6. Ngɛ Luka 6:22, 23 ɔ nya a, mɛni ma nyɛ ma ha nɛ Kristofo no ko bua nɛ jɔ ke e kɛ kahi ngɛ kpee?

⁶ Eko ɔ, nihi fuu ma susu kaa jã a ná nɔmlɔ tso mi he wami kpakpa, a ná sika fuu, nɛ tue mi  jɔmi ngɛ a weku mi loko a bua maa jɔ. Se bua jɔmi nɛ Yakobo tu he munyu ɔ piɛɛ Mawu mumi klɔuklɔu ɔ yiblii ɔ he, nɛ bɔ fɛɛ bɔ nɛ wa si fɔfɔɛ ji ha po ɔ, wa ma nyɛ ma ná jamɛ a bua jɔmi ɔ. (Gal. 5:22) Kristofo no ko nyaa aloo e náa bua jɔmi nitsɛnitsɛ akɛnɛ e le kaa e ngɛ Yehowa suɔmi nya ní pee, nɛ e ngɛ Yesu nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ kasee ɔ he je. (Kane Luka 6:22, 23; Kol. 1:10, 11) Wa ma nyɛ maa ngɔ bua jɔmi nɛ ɔ kɛ to la nɛ ngɛ tsoe ngɛ kane mi ɔ he. Kane tɔ ɔ poɔ la nɛ ngɛ tsoe ɔ he piɛ ngɛ kɔɔhiɔ loo hiɔmi he konɛ la a nɛ ko gbo. Jã kɛ̃ nɛ wɔ hu ke waa kɛ si fɔfɔɛhi nɛ a mi wa ngɛ kpee ngɛ si himi mi po ɔ, wa ma nyɛ maa ya nɔ ma ná bua jɔmi. Ke wa be he wami loo sika po ɔ, bua jɔmi nɛ wa ngɛ ɔ bɛ si. Nɛ ke wa weku li kɛ ni kpahi ye wa he fɛu loo a te si kɛ wo wɔ po ɔ, loloolo ɔ, wa bua jɔɔ. Wa ma nyɛ maa ya nɔ ma ná buɔ jɔmi ke nihi bɔ mɔde kaa a ma puɛ wa bua jɔmi po. Wa hemi kɛ yemi ɔ he kahi nɛ waa kɛ kpeɔ ɔ maa nɔ mi kaa wa ji Kristo kaseli niinɛ. (Mat. 10:22; 24:9; Yoh. 15:20) Enɛ ɔ he je nɛ Yakobo ngma ke: “Ye nyɛmimɛ, ke nyɛɛ kɛ ka slɔɔtohi ngɛ kpee ɔ, nyɛɛ na lɛ kaa bua jɔmi sɔuu” ɔ nɛ.​—Yak. 1:2.

7-8. Mɛni he je nɛ wa hemi kɛ yemi ɔ mi waa ke waa kɛ kahi ngɛ kpee?

⁷ Yakobo tsɔɔ nɔ́ kpa ko he je nɛ Kristofohi bɔɔ mɔde kaa a maa da kahi nɛ a mi wa po nya. E de ke: “Nyɛ hemi kɛ yemi nɛ a ka nɛ a hyɛ nɛ ɔ ngɔɔ si fimi kɛ baa.” (Yak. 1:3) Wa ma nyɛ maa ngɔ kahi kɛ to la nɛ a kɛ sɔɔ dade ɔ he. Ke a sɔ dade ɔ ta nɛ a kɛ fɔ si nɛ e he la jɔ ɔ, e he waa saminya. Jã nɔuu kɛ̃ nɛ ke wa fĩ si ngɛ kahi a mi ɔ, lɔ ɔ woɔ wa hemi kɛ yemi ɔ mi he wami wawɛɛ. Enɛ ɔ he je nɛ Yakobo ngma ke: “Nyɛ ha nɛ si fimi nɛ gbe e ní tsumi ɔ nya, konɛ nyɛɛ hi kɛ pi si, nɛ nyɛ he nɛ su ngɛ blɔ fɛɛ blɔ nɔ.” (Yak. 1:4) Ke wa na kaa kahi nɛ waa kɛ kpeɔ ɔ haa nɛ wa hemi kɛ yemi mi waa a, lɔ ɔ ma ha nɛ waa kɛ bua jɔmi nɛ fĩ si.

⁸ Ngɛ sɛ womi nɛ Yakobo ngma a mi ɔ, e tsɔɔ nyagba komɛ hu nɛ ma nyɛ ma puɛ bua jɔmi nɛ wa ngɛ ɔ. Mɛni ji nyagba nɛ ɔmɛ, nɛ kɛ wa ma plɛ kɛ da a nya ha kɛɛ?

9. Mɛni he je nɛ wa hia juɛmi?

⁹ Nyagba: Ke wa li nɔ́ nɛ wa maa pee. Ke waa kɛ kahi ngɛ kpee ɔ, wa suɔ nɛ waa ngɔ wa hɛ kɛ fɔ Yehowa nɔ nɛ e ye bua wɔ nɛ waa mwɔ yi mi kpɔ nɛ da nɛ wa nyɛmimɛ ɔmɛ ma ná he se, nɛ́ e ye bua wɔ nɛ waa ya nɔ nɛ waa ye lɛ anɔkuale. (Yer. 10:23) Wa hia juɛmi bɔ nɛ pee nɛ waa le nɔ́ nɛ e sa nɛ waa pee, kɛ nɔ́ nɛ e sa nɛ wa de nihi nɛ a teɔ si kɛ woɔ wɔ ɔ. Ke wa li nɔ́ nɛ wa maa pee ngɛ wa si fɔfɔɛ ɔ he ɔ, lɔ ɔ ma nyɛ ma jɔ̃ wa kɔni mi, nɛ e ma puɛ bua jɔmi nɛ wa ngɛ ɔ.

10. Bɔ nɛ pee nɛ wa ná juɛmi ɔ, mɛni nɛ Yakobo 1:5 ɔ tsɔɔ kaa e sa nɛ waa pee?

¹⁰ Nɔ́ nɛ wa ma nyɛ maa pee konɛ waa ya nɔ nɛ  wa ná bua jɔmi: Mo bi Yehowa nɛ e ha mo juɛmi. Loko waa kɛ bua jɔmi ma nyɛ maa da kahi a nya a, e sa nɛ waa sɔle kɛ bi Yehowa kaa e ha wɔ juɛmi nɛ wa hia konɛ waa mwɔ yi mi kpɔhi nɛ a da. (Kane Yakobo 1:5.) Ke wa nu he kaa Yehowa ha we wa sɔlemi ɔ heto amlɔ nɔuu ɔ, kɛ e sa nɛ waa pee wa ní ha kɛɛ? Yakobo tsɔɔ kaa e sa nɛ waa ya nɔ nɛ waa ‘hi Mawu bie.’ Yehowa mi mi be fue ke wa ya nɔ nɛ wa bi lɛ kaa e ha wɔ juɛmi, nɛ e be wa hɛ mi kae hulɔ. Wa hiɔwe Tsɛ ɔ ‘haa nɔ nɔ́ faa.’ Enɛ ɔ he ɔ, ke wa sɔle kaa e ha wɔ juɛmi nɛ wa kɛ da kahi a nya a, e ma ha wɔ faa. (La 25:12, 13) E naa kahi nɛ waa kɛ kpeɔ ɔ, ke wa ngɛ nɔ́ nae ɔ e dɔɔ lɛ, nɛ e pee klaalo kaa e maa ye bua wɔ. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, enɛ ɔ haa nɛ wa bua jɔɔ wawɛɛ nitsɛ! Mɛni blɔ nɔ Yehowa guɔ kɛ haa wɔ juɛmi?

11. Mɛni ji nɔ́ kpa ko nɛ e sa nɛ waa pee konɛ wa ná juɛmi?

¹¹ Yehowa haa wɔ juɛmi kɛ guɔ e Munyu ɔ nɔ. (Abɛ 2:6) Bɔ nɛ pee nɛ wa ná juɛmi ɔ, e sa nɛ waa kase Mawu Munyu ɔ kɛ Baiblo kasemi ní ɔmɛ. Se e he hia nɛ waa pee babauu pe nile kɛkɛ nɛ wa ma ná. E sa nɛ waa kɛ nɔ́ nɛ Mawu deɔ wɔ ɔ nɛ tsu ní. Yakobo ngma ke: “Nyɛ ba pee munyu ɔ nɔ yeli, se pi e nuli pɛ kɛkɛ.” (Yak. 1:22) Ke waa kɛ ga womi nɛ Mawu kɛ haa wɔ ɔ tsuɔ ní ɔ, lɔ ɔ ma ha nɛ waa ya nɔ nɛ waa di tue mi jɔmi se, waa pee nihi nɛ a nuɔ nɔ́ sisi, nɛ waa na nihi mɔbɔ. (Yak. 3:17) Su nɛ ɔmɛ yeɔ bua wɔ nɛ wa fĩɔ si ngɛ ka fɛɛ ka nɛ waa kɛ kpeɔ ɔ mi, nɛ wa yaa nɔ nɛ wa náa bua jɔmi.

12. Mɛni he je nɛ e he hia kaa waa le Baiblo ɔ mi saminya?

¹² Mawu Munyu ɔ ngɛ kaa ahuhuɛ. E yeɔ bua wɔ nɛ wa naa hehi nɛ e sa nɛ waa pee tsakemi ngɛ, kɛ blɔ nɔ nɛ wa maa gu kɛ pee jã. (Yak. 1:23-25) Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, ke wa kase Baiblo ɔ ta a, eko ɔ, wa ma yɔse kaa e he hia nɛ waa ye wa he nɔ nɛ wa mi mi ko fu mlamlaamla. Ngɛ Yehowa yemi kɛ buami nya a, wa kase bɔ nɛ waa kɛ ni kpahi maa hi si ha ngɛ he jɔmi mi, loo bɔ nɛ wa maa je he jɔmi mi kɛ tsu sanehi nɛ ma nyɛ  maa wo wa mi mi la a he ní. Akɛnɛ wa he jɔ he je ɔ, wa nyɛɔ nɛ wa tsuɔ nyagbahi a he ní saminya. Wa nyɛɔ nɛ wa susuɔ níhi a he saminya, nɛ wa mwɔɔ yi mi kpɔhi nɛ da. (Yak. 3:13) Hyɛ bɔ nɛ e he hia ha kaa wa maa le Baiblo ɔ mi saminya!

13. Mɛni he je nɛ e sa nɛ waa kase nɔ hyɛmi níhi nɛ a ngɛ Baiblo ɔ mi ɔ?

¹³ Be komɛ ɔ, ke wa tɔ̃ loko wa kaseɔ kaa e sɛ nɛ waa pee nɔ́ ko. Se lɔ ɔ ji blɔ nɛ e he wa nɛ wa guɔ nɔ kɛ kaseɔ nɔ́ ko. Se blɔ nɛ hi pe kulaa nɛ wa ma nyɛ maa gu nɔ kɛ ná juɛmi ji kaa wa maa kase ní kɛ je nɔ hyɛmi nɔ́ kpakpa kɛ nɔ hyɛmi nɔ́ yaya nɛ ni komɛ pee ɔ mi. Enɛ ɔ he je nɛ Yakobo wo wɔ he wami kaa wa susu nihi nɛ a pee nɔ hyɛmi nɔ́ kpakpa kaa Abraham, Rahab, Hiob, kɛ Eliya nɛ a ngma a he sane ngɛ Baiblo ɔ mi ɔ a he ɔ nɛ. (Yak. 2:21-26; 5:10, 11, 17, 18) Yehowa sɔmɔli anɔkualetsɛmɛ nɛ ɔmɛ nyɛ nɛ a da kahi nɛ ko nyɛ ko puɛ bua jɔmi nɛ a ngɛ ɔ nya. Si nɛ a fĩ ɔ tsɔɔ kaa ngɛ Yehowa yemi kɛ buami nya a, wɔ hu waa kɛ bua jɔmi ma nyɛ maa da kahi a nya.

14-15. Mɛni he je nɛ ke wa yi mi ngɛ wɔ pee enyɔɔnyɔ ɔ, e sa nɛ wa tsu he ní?

¹⁴ Nyagba: Ke wa yi mi peeɔ wɔ enyɔɔnyɔ ngɛ nɔ́ nɛ wa heɔ yeɔ he. Be komɛ ɔ, e he ma nyɛ maa wa ha wɔ kaa wa maa nu ní komɛ nɛ a ngɛ Mawu Munyu ɔ mi ɔ a sisi. Aloo eko ɔ, Yehowa be wa sɔlemihi a heto hae kaa bɔ nɛ wa ngɛ hlae ɔ. Ke e ba lɛ jã a, wa yi mi ma nyɛ maa pee wɔ enyɔɔnyɔ. Ke wa yi mi ngɛ wɔ pee enyɔɔnyɔ nɛ wa tsu we he ní ɔ, lɔ ɔ ma nyɛ ma ha nɛ wa hemi kɛ yemi mi nɛ gbɔjɔ, nɛ e ma puɛ huɛ bɔmi nɛ ngɛ waa kɛ Yehowa wa kpɛti ɔ. (Yak. 1:7, 8) Nɛ e ma nyɛ ma puɛ hɛ kɛ nɔ fɔmi nɛ wa ngɛ ɔ po.

¹⁵ Bɔfo Paulo ngɔ hɛ kɛ nɔ fɔmi nɛ wa ngɛ ɔ kɛ to osɛkɛ he. (Heb. 6:19) Osɛkɛ nuɔ mele kɛ daa si ngɛ wo nɔ ke ahumi ngɛ fiae, nɛ e ha we nɛ e jeɔ e blɔ nɔ kɛ ya saa si ngɛ tɛ nɔ. Osɛkɛ he baa se nami ke kɔsɔkɔsɔ ɔ nɛ a kɛ nu mele ɔ kɛ wo osɛkɛ ɔ he ɔ tsɔ we. Kaa bɔ nɛ kana ma nyɛ ma puɛ kɔsɔkɔsɔ ɔ nɛ ngɛ osɛkɛ he ɔ, jã nɔuu kɛ̃ nɛ ke wa yi mi yaa nɔ nɛ e peeɔ wɔ enyɔɔnyɔ ɔ, e ma nyɛ ma puɛ wa hemi kɛ hemi ɔ. Ke nɔ ko nɛ e yi mi ngɛ lɛ pee enyɔɔnyɔ kɛ si temi kɛ womi kpe ɔ, hɛ kɛ nɔ fɔmi nɛ e ngɛ kaa Yehowa si womihi maa ba mi ɔ mi ma nyɛ ma gbɔjɔ. Ke wa hemi kɛ yemi mi gbɔjɔ ɔ, hɛ kɛ nɔ fɔmi nɛ wa ngɛ ɔ hu maa laa. Kaa bɔ nɛ Yakobo tsɔɔ ɔ, nɔ nɛ e yi mi peeɔ lɛ enyɔɔnyɔ ɔ “ngɛ kaa wo oslɔke nɛ kɔɔhiɔ fiaa lɛ kɛ yaa kɛ baa.” (Yak. 1:6) Ke nɔ ko ngɛ si fɔfɔɛ nɛ ɔ mi ɔ, e ma nyɛ maa ba kaa e be bua jɔmi náe kɔkɔɔkɔ!

16. Ke wa yi mi ngɛ wɔ pee enyɔɔnyɔ ɔ, mɛni e sa kaa waa pee?

¹⁶ Nɔ́ nɛ o ma nyɛ maa pee ke o yi mi ngɛ mo pee enyɔɔnyɔ: Mo tsu he ní nɛ o wo o hemi kɛ yemi ɔ mi he wami. Koo to tsle. Ngɛ gbalɔ Eliya be ɔ mi ɔ, Yehowa we bi a yi mi pee mɛ enyɔɔnyɔ ngɛ nɔ́ nɛ a heɔ yeɔ ɔ he. Eliya de mɛ ke: ‘Kɛ yaa si mɛni be loko nyɛ maa pee nyɛ juɛmi ngɛ nɔ́ enyɔ nɛ ɔmɛ a he? Ke Yehowa ji Mawu ɔ, nyɛ ja lɛ; ke Baal ji Mawu ɔ, nyɛ ja lɛ.’ (1 Ma. 18:21) Mwɔnɛ ɔ, e sɛ nɛ wɔ hu waa to tsle. E sa nɛ waa pee níhi a mi hlami nɛ wa ná nɔ mi mami kaa Yehowa ji Mawu, Baiblo ɔ ji e Munyu, nɛ Yehowa Odasefohi ji e we bi. (1 Tɛs. 5:21) Ke wa pee jã a, wa yi mi be wɔ pee enyɔɔnyɔ hu, nɛ wa hemi kɛ yemi ɔ mi maa wa. Ke wa yi mi ngɛ wɔ pee enyɔɔnyɔ nɛ wa hia yemi kɛ buami ɔ, wa ma nyɛ ma bi asafo mi nikɔtɔma amɛ nɛ a ye bua wɔ. Ke wa yi mi ngɛ wɔ pee enyɔɔnyɔ, nɛ wa tsu he ní oya nɔuu ɔ, lɔ ɔ ma ha nɛ waa ya nɔ nɛ waa kɛ bua jɔmi nɛ sɔmɔ Yehowa!

17. Ke wa kɔni mi jɔ̃ ɔ, mɛni ma nyɛ maa ba?

¹⁷ Nyagba: Ke wa kɔni mi jɔ̃. Baiblo ɔ de ke: “Ke o kɔni mi jɔ̃ ngɛ haomi ligbi nɔ ɔ, o he wami nɔ ma gbɔ.” (Abɛ 24:10, NW) Ke wa kɔni mi jɔ̃ ɔ, lɔ ɔ ma nyɛ ma puɛ bua jɔmi nɛ wa ngɛ ɔ mla.

18. Ke a ke wa fĩ si ɔ, mɛni e tsɔɔ?

 ¹⁸ Nɔ́ nɛ wa ma nyɛ maa pee ke wa kɔni mi jɔ̃: Ngɔɔ o hɛ kɛ fɔ Yehowa nɔ konɛ e wo mo he wami nɛ o fĩ si. Ja wa pee kã loko wa ma nyɛ ma fĩ si ngɛ kahi a mi. (Yak. 5:11) Munyungu nɛ Yakobo kɛ tsu ní nɛ a tsɔɔ sisi ke “si fimi” ɔ ma nyɛ maa tsɔɔ nɔ ko nɛ e daa si kpɛii ngɛ he nɛ e ngɛ. Waa kɛ ma nyɛ maa to ta bulɔ ko nɛ e kɛ kã daa si nɛ e tui fo ngɛ he nyɛlɔ nɛ ma lɛ tuami ɔ nya a he.

19. Mɛni wa ma nyɛ maa kase ngɛ nɔ hyɛmi nɔ́ nɛ bɔfo Paulo pee ɔ mi?

¹⁹ Bɔfo Paulo pee kã kɛ si fimi he nɔ hyɛmi nɔ́ nɛ sa kadimi wawɛɛ. Be komɛ ɔ, e gbɔjɔɔ, se e nyɛ nɛ e fĩ si, ejakaa e ngɔ e hɛ kɛ fɔ Yehowa nɔ, nɛ Yehowa hu ha lɛ he wami nɛ e hia a. (2 Kor. 12:8-10; Filip. 4:13) Ke wɔ hu waa kɛ he si bami kplɛɛ nɔ kaa wa hia Yehowa yemi kɛ buami ɔ, e ma nyɛ ma ha wɔ he wami kɛ kã nɛ wa hia a.​—Yak. 4:10.

20-21. Mɛni nɔ mi mami nɛ wa ma nyɛ ma ná?

²⁰ Wa ma nyɛ ma ná nɔ mi mami kaa kahi nɛ waa kɛ kpeɔ ɔ pi tue gblami nɛ je Yehowa ngɔ. Yakobo de ke: “Ke nɔ ko kɛ ka ngɛ kpee ɔ, e ko de ke: ‘Mawu ngɛ mi kae.’ Ejakaa nɔ ko be nyɛe maa ngɔ ní yayamihi kɛ ka Mawu, nɛ jã kɛ̃ nɛ lɛ nitsɛ hu e kɛ nɔ ko.” (Yak. 1:13) Ke wa he ye kaa munyu nɛ ɔ ji anɔkuale ɔ, lɔ ɔ ma ha nɛ waa hɛ kɛ su wa hiɔwe Tsɛ nɛ ngɛ suɔmi ɔ he wawɛɛ.​—Yak. 4:8.

²¹ Yehowa “tsakee we nɛ e plɛ we hulɔ.” (Yak. 1:17) E ye bua Kristofohi nɛ a hi si ngɛ kaseli ɔmɛ a be ɔ mi ɔ ngɛ kahi nɛ a kɛ kpe ɔ mi, nɛ mwɔnɛ ɔ hu ɔ, e maa ye bua wa kpɛti nɔ fɛɛ nɔ. Moo je o tsui mi nɛ o bi Yehowa nɛ e ha nɛ o ná juɛmi, hemi kɛ yemi kɛ kã. E ma ha o sɔlemi ɔmɛ a heto. Kɛkɛ ɔ, o ma nyɛ ma ná nɔ mi mami kaa e maa ye bua mo nɛ o ya nɔ nɛ o kɛ bua jɔmi nɛ e fĩ si ngɛ kahi a mi!