1. Kɛ koli simi su saa ni kpahi a he ha kɛɛ?

MWƆNƐ Ɔ, nihi fuu peeɔ níhi nɛ tsɔɔ kaa a hi pe ni kpahi, nɛ a susuu we bɔ nɛ lɔ ɔ saa ni kpahi a he ha a he. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, nɔ ko nɛ e kɛ e he woɔ jua yemi mi ɔ maa suɔ nɛ e ye manye pe jua yeli kpahi. Enɛ ɔ ma nyɛ ma ha nɛ e pee níhi nɛ maa ye jua yeli kpa amɛ awi. Nɔ ko nɛ e ngɛ bɔɔlu fiami kuu ko mi ɔ ma nyɛ maa plaa nɔ kpa nɛ e ngɛ bɔɔlu fiami kuu kpa mi bɔ nɛ pee nɛ a kuu ɔ nɛ ye manye. Nɔ ko nɛ e ngɛ nɔ tsami sukuu yae ɔ ma nyɛ maa ju ngɛ e nyagbe ka a mi bɔ nɛ pee nɛ e ná univɛsiti kpakpa nɛ e ya. Se wɔ nɛ wa ji anɔkuale Kristofohi ɔ lɛɛ, wa le kaa ní peepee nɛ ɔ dɛ; e piɛɛ “he lo ɔ ní tsumi ɔmɛ” a he. (Gal. 5:19-21) Se anɛ Yehowa sɔmɔli komɛ ma nyɛ maa pee ní komɛ nɛ tsɔɔ kaa a hi pe ni kpahi be mi nɛ a hɛ be a he nɔ po lo? Sane bimi nɛ ɔ he hia, ejakaa ke nihi nɛ a ngɛ asafo ɔ mi ɔ peeɔ níhi nɛ tsɔɔ kaa a hi pe ni kpahi ɔ, lɔ ɔ ma nyɛ ma puɛ kake peemi nɛ ngɛ asafo ɔ mi ɔ.

2. Mɛni he wa ma susu ngɛ ní kasemi nɛ ɔ mi?

² Ngɛ ní kasemi nɛ ɔ mi ɔ, wa ma susu su yaya komɛ nɛ ma nyɛ ma ha nɛ waa kɛ wa nyɛmimɛ nɛ si koli ɔ a he. Jehanɛ hu ɔ, wa maa kase Yehowa sɔmɔli anɔkualetsɛmɛ komɛ nɛ a hi si blema nɛ a kɛ a sibi si we koli, nɛ́ Baiblo ɔ tu a he munyu ɔ a he ní. Se kekleekle ɔ, nyɛ ha nɛ wa susu nɔ́ he je nɛ wa peeɔ ní komɛ ɔ a he nɛ waa hyɛ.

3. Mɛni sanehi nɛ e sa nɛ wa bi wa he?

³ Be komɛ ɔ, e he hia nɛ waa kpa wa mi nɛ waa le nɔ́ he je nɛ wa peeɔ ní komɛ. Wa ma nyɛ ma bi wa he ke: ‘Jã i ngɔ ye he  kɛ to ni kpahi a he loko i naa kaa i bɔɔ mɔde lo? Anɛ i tsuɔ ní wawɛɛ ngɛ asafo ɔ mi akɛnɛ i ngɛ hlae nɛ ma nu he kaa i bɔɔ mɔde wawɛɛ pe nyɛmimɛ tsuo aloo nyɛmimɛ komɛ ngɛ asafo ɔ mi lo? Aloo nɔ́ pɛ nɛ i ngɛ hlae ji kaa ma ngɔ ye nyɛmi tsuo kɛ tsu ní kɛ sa Yehowa hɛ mi?’ Mɛni he je nɛ e sa nɛ wa bi wa he sane nɛ ɔmɛ? Mo kadi nɔ́ nɛ Mawu Munyu ɔ de.

4. Ngɛ Galatia Bi 6:3, 4 ɔ nya a, mɛni he je nɛ e sɛ nɛ waa ngɔ wa he kɛ to wa nyɛmimɛ a he ɔ?

⁴ Baiblo ɔ deɔ wɔ kaa wa ko ngɔ wa he kɛ to ni kpahi a he. (Kane Galatia Bi 6:3, 4.) Mɛni he je? Ke wa susu kaa wa bɔɔ mɔde pe wa nyɛmimɛ ɔ, lɔ ɔ ma nyɛ ma ha nɛ wa wo wa he nɔ. Nɛ ke wa nuɔ he kaa wa nyɛmimɛ bɔɔ mɔde pe wɔ ɔ, wa kɔni mi ma nyɛ ma jɔ̃. Ke wa ngɔɔ wa he kɛ toɔ wa nyɛmimɛ a he loo wa nyɛmimɛ ngɔɔ a he kɛ toɔ wa he ɔ, lɔ ɔ be hae nɛ waa kɛ juɛmi nɛ mi tsɔ nɛ susu níhi a he. (Rom. 12:3) Nyɛmiyo ko nɛ a tsɛɛ lɛ ke Katerina, * nɛ e ngɛ Greece ɔ de ke: “Be ko nɛ be ɔ, i kɛ ye he toɔ nyɛmimɛ nɛ e ngɛ kaa nɔ́ nɛ a he ngɛ fɛu wawɛɛ, nyɛmimɛ nɛ a fiɛɛmi ní tsumi ɔ nuɔ tso, kɛ nyɛmimɛ nɛ e yi ha mɛ kaa a maa pee huɛ ɔ a he. Enɛ ɔ he ɔ, i nuɔ he kaa i ba si.” Se nyɛ ha nɛ wa kai kaa tsa pi wa he fɛu, bɔ nɛ wa nya mi tsɔ ha loo bɔ nɛ nihi le wɔ ha a nɔ nɛ Yehowa da kɛ gbla wɔ kɛ ba e ngɔ. Mohu ɔ, e gbla wɔ akɛnɛ wa suɔ lɛ nɛ wa suɔ nɛ waa bu e Bi ɔ tue ɔ he je.​—Yoh. 6:44; 1 Kor. 1:26-31.

5. Mɛni o kase ngɛ Nyɛminyumu Hyun níhi a si kpami ɔ mi?

⁵ Sane kpa ko hu nɛ wa ma nyɛ ma bi wa he ji, ‘Anɛ nyɛmimɛ le mi kaa nɔ ko nɛ diɔ tue mi jɔmi se, aloo behi fuu ɔ, i kɛ nyɛmimɛ kpa we gbi ngɛ níhi a he?’ Nyɛminyumu ko nɛ a tsɛɛ lɛ ke Hyun nɛ e ngɛ South Korea a níhi a si kpami ji nɛ ɔ nɛ. Be ko nɛ be ɔ, e jeɔ nyɛmimɛ nɛ a ngɛ sɔmɔmi he blɔhi a he hunga. E de ke, “I tuɔ nyɛmimɛ nɛ ɔmɛ a he munyu nyanyaanya, nɛ behi fuu ɔ, i kɛ mɛ kpa we gbi ngɛ níhi nɛ a deɔ ɔ a he.” Mɛni lɛ je mi kɛ ba? E de ke: “Ye ní peepee ɔ ha we nɛ kake peemi nɛ hi asafo ɔ mi.” Hyun huɛmɛ komɛ ye bua lɛ nɛ e na e nyagba a. E pee tsakemihi nɛ sa, nɛ mwɔnɛ ɔ, e ngɛ sɔmɔe kaa asafo mi nɔkɔtɔma nɛ bɔɔ mɔde. Ke wa yɔse kaa wa ngɛ nɔ́ ko pee nɛ ma nyɛ ma ha nɛ koli simi nɛ ya nɔ ngɛ asafo ɔ mi, se pi tue mi jɔmi mohu nɛ e kɛ maa ba a, e sa nɛ waa pee tsakemi nɔuu.

6. Ngɛ Galatia Bi 5:26 nya a, mɛni su yayahi nɛ ma nyɛ maa ngɔ koli simi kɛ ba?

⁶ Kane Galatia Bi 5:26. Mɛni suhi nɛ ke wa je kpo ɔ, e ma nyɛ maa ngɔ koli simi kɛ ba? Kake ji yaka hɛ mi nyami hlami. Nɔ nɛ hlaa yaka hɛ mi nyami ɔ woɔ e he nɔ nɛ e foɔ lɛ pɛ e nɔ́ mi. Su kpa ko hu ji hɛkɔ. Nɔ nɛ e hɛ kɔ̃ɔ ɔ suɔ nɛ e ná níhi nɛ nɔ ko ngɛ ɔ, se pi lɔ ɔ pɛ, e suɔ nɛ nɔ́ nɛ nɔ ɔ ngɛ ɔ hu nɛ je e dɛ. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, hɛkɔ kɛ ninyɛ lɛ nyɛɛ. Atsinyɛ jemi ko be he kaa wa suɔ nɛ wa kua su yaya nɛ ɔmɛ kulaa!

7. Mɛni nɔ́ he tomi nɔ́ nɛ waa kɛ ma nyɛ maa tsɔɔ bɔ nɛ yaka hɛ mi nyami hlami kɛ hɛkɔ puɛɔ ní ha a mi?

⁷ Wa ma nyɛ maa ngɔ yaka hɛ mi nyami hlami kɛ hɛkɔ kɛ to mu nɛ sɛɛ nu nɛ a kɛ woɔ ɛloplee mi konɛ e nyɛ nɛ e te ɔ he. Eko ɔ, ɛloplee ɔ maa te mohu lɛɛ, se mu nɛ ngɛ nu ɔ mi ɔ ma nyɛ maa tsi puɔhi nɛ nu ɔ guɔ mi kɛ sɛɛ engine ɔ mi ɔ, nɛ engine ɔ be nyɛe ma tsu ní saminya ke e piɛ bɔɔ nɛ ɛloplee ɔ ma ba ma si, nɛ e ma nyɛ ma ná oslaa po. Jã nɔuu kɛ̃ nɛ eko ɔ, nɔ ko kɛ jeha babauu ma sɔmɔ Yehowa, se ke yaka hɛ mi nyami hlami kɛ hɛkɔ nɛ e kɛ  peeɔ jã a, e hɛ mi ma kpata. (Abɛ 16:18) E ma kpa Yehowa sɔmɔmi, nɛ e maa ye lɛ nitsɛ e he kɛ ni kpahi awi. Ke jã a, lɛɛ mɛni wa ma nyɛ maa pee kɛ po wa he piɛ ngɛ yaka hɛ mi nyami hlami kɛ hɛkɔ he?

8. Mɛni wa maa pee konɛ wa nyɛ nɛ waa hwu kɛ si yaka hɛ mi nyami hlami?

⁸ Wa ma nyɛ maa hwu kɛ si yaka hɛ mi nyami hlami ke wa hɛ ji kɔkɔ bɔmi nɛ bɔfo Paulo kɛ ha Filipi bi ɔmɛ ɔ nɔ. E de ke: “Nyɛ ko ngɔ pɛ aloo yaka hɛ mi nyami hlami kɛ pee nɔ́ ko nɔ́ ko, mohu ɔ, nyɛɛ je he si bami mi nɛ nyɛɛ bu ni kpahi kaa a nɔ kuɔ pe nyɛ.” (Filip. 2:3) Ke wa buɔ ni kpahi kaa a nɔ kuɔ pe wɔ ɔ, waa kɛ nyɛmimɛ nɛ eko ɔ, a ngɛ nyɛmi fuu pe wɔ ɔ be koli sie. Wa bua mohu lɛ maa jɔ ha mɛ. Titli ɔ, ke a kɛ nyɛmihi nɛ a ngɛ ɔ ngɛ ní tsue ngɛ Yehowa sɔmɔmi mi kɛ ngɛ e hɛ mi nyami woe. Jã nɔuu kɛ̃ nɛ ke nyɛmimɛ nɛ a ngɛ nyɛmi fuu ɔ hu kɛ Paulo ga womi ɔ tsu ní ɔ, lɔ ɔ ma ha nɛ mɛ hu a ngɔ a juɛmi kɛ ma su kpakpahi nɛ wɔ hu wa ngɛ ɔ a nɔ. Enɛ ɔ ma ha nɛ tue mi jɔmi kɛ kake peemi nɛ hi asafo ɔ mi.

9. Mɛni wa ma nyɛ maa pee konɛ wa hɛ ko kɔ̃ nyɛmi ko nɔ?

⁹ Wa ma nyɛ maa yu wa he ngɛ hɛkɔ he ke wa peeɔ wa he humi. Ke nɔ ko peeɔ e he humi ɔ, lɔ ɔ tsɔɔ kaa e le kaa ní komɛ ngɛ nɛ e be nyɛe maa pee. Ke wa peeɔ wa he humi ɔ, wa be níhi nɛ maa tsɔɔ kaa wa ngɛ nyɛmi fuu loo wa he be pe nɔ fɛɛ nɔ ɔ pee. Mohu ɔ, wa maa bɔ mɔde nɛ waa kase ní kɛ je nihi nɛ a ngɛ nyɛmi fuu pe wɔ ɔ a ngɔ. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, ngɔɔ lɛ kaa nyɛminyumu ko ngɛ nyɛ we asafo ɔ mi nɛ e le magbɛ nɔ munyu tumi saminya. O ma nyɛ ma bi lɛ blɔ nɔ nɛ e guɔ kɛ dlaa e he loko e ba tuɔ magbɛ nɔ munyuhi ɔ. Aloo ke nyɛmiyo ko le ní hoomi pe wɔ ɔ, wa ma nyɛ ma bi lɛ blɔ nɔ nɛ e guɔ kɛ hooɔ ní. Nɛ ke niheyo wayoo ko loo yiheyo wayoo ko ngɛ asafo ɔ mi nɛ e yee ha lɛ kaa e maa pee huɛ ɔ, e ma nyɛ ma bi nyɛmi kpa ko nɛ e le huɛ peemi wawɛɛ ɔ nɛ e tsɔɔ lɛ bɔ nɛ e peeɔ lɛ ha. Ke wa peeɔ ní nɛ ɔmɛ ɔ, lɔ ɔ be hae nɛ wa hɛ nɛ kɔ̃ ni kpahi a nɔ, nɛ wa maa ya wa hɛ mi ngɛ níhi nɛ wa nyɛɔ peeɔ ɔ a mi.

10. Mɛni nyagba nɛ Gideon kɛ kpe?

¹⁰ Nyɛ ha nɛ wa susu nɔ́ nɛ ya nɔ ngɛ Gideon nɛ e je Manase wɛtso ɔ mi kɛ nyumuhi nɛ a je Efraim wɛtso ɔ mi ɔ a kpɛti ɔ he nɛ waa hyɛ. Yehowa ye bua Gideon kɛ nyumuhi 300, nɛ a ye kunimi ngua ko, nɛ enɛ ɔ ko nyɛ ko ha nɛ Gideon kɛ e nyumu ɔmɛ ko fĩa wawɛɛ. Nyumuhi nɛ a je Efraim wɛtso ɔ mi ɔ kɛ Gideon ya kpe konɛ a kɛ lɛ ya pɛ, se pi ayekoo nɛ a yaa ha lɛ. A mi mi fu kaa Gideon de we mɛ kɛ je sisije nɛ a ba piɛɛ a he nɛ a kɛ Mawu he nyɛli nɛ ya hwu. A ngɔɛ a juɛmi kɛ mɛ nɔ́ nɛ he hia pe kulaa nɛ ji nɔ́ nɛ Gideon pee kɛ wo Yehowa biɛ ɔ hɛ mi nyami, nɛ́ e kɛ po Mawu we bi a he piɛ ɔ nɔ. Mohu ɔ, a ngɔ a juɛmi kɛ ma hɛ mi nyami nɛ a weku ɔ ma ná a nɔ.​—Many. 8:1.

11. Mɛni Gideon de nyumuhi nɛ a je Efraim wɛtso ɔ mi ɔ?

¹¹ Gideon je he si bami mi nɛ e de nyumuhi nɛ a je Efraim ɔ ke: “Imi lɛɛ mɛni i nyɛ pee nɛ e kɛ nyɛ nɔ́ ɔ sɔ?” Lɔ ɔ se ɔ, e ha mɛ nɔ hyɛmi nɔ́ pɔtɛɛ ko nɛ tsɔɔ bɔ nɛ Yehowa jɔɔ mɛ ha. Nɔ́ nɛ e de ɔ ha nɛ a “mi mi fumi ɔ nya ba si.” (Many. 8:2, 3) Gideon ba e he si konɛ tue mi jɔmi nɛ hi Mawu we bi a kpɛti.

12. Mɛni wa kaseɔ ngɛ Gideon kɛ Efraim bi ɔmɛ a sane ɔ mi?

¹² Mɛni wa ma nyɛ maa kase ngɛ sane nɛ ɔ mi? Efraim bi ɔmɛ a sane ɔ ha nɛ wa na kaa e sa nɛ waa ngɔ wa juɛmi kɛ ma Yehowa biɛ ɔ hɛ mi nyami nɛ wa maa wo ɔ nɔ, se pi wɔ nitsɛmɛ. Wekuyihi kɛ asafo mi nikɔtɔmahi ma nyɛ maa kase nɔ́ ko ngɛ Gideon he. Ke nɔ ko mi mi fu ngɛ nɔ́ ko nɛ wa pee ɔ he ɔ, e sa nɛ waa bɔ mɔde nɛ waa na nɔ́ he je nɛ nɔ ɔ mi mi fu ɔ. Jehanɛ hu ɔ, wa ma nyɛ ma je nɔ ɔ yi ngɛ nɔ́ ko nɛ e pee lɛ saminya a he. Se e biɔ he si bami ngɛ wa blɔ fa mi, titli ɔ, ke nɔ́ nɛ nɔ ɔ pee ɔ dɛ blɔ. Tue mi jɔmi nɛ maa hi waa kɛ wa nyɛmimɛ wa kpɛti ɔ he hia pe nɛ wa maa tsɔɔ kaa wa sane da.

13. Mɛni ka nɛ Hana kɛ kpe, nɛ mɛni ye bua lɛ nɛ e nyɛ nɛ e da nya?

¹³ Mo susu Hana nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ he nɛ o hyɛ. E kɛ Levi no ko nɛ a tsɛɛ lɛ ke Elkana a sɛ gba si himi mi. Elkana suɔ Hana wawɛɛ nitsɛ, se e ngɛ yo kpa ko nɛ a tsɛɛ lɛ ke Penina. Elkana suɔ Hana pe Penina; “Penina ngɛ bimɛ, se Hana lɛɛ e fɔ we.” Enɛ ɔ he ɔ, Penina “yeɔ e he fɛu nɛ e yeɔ e tsui.” Kɛ Hana pee e ní ha kɛɛ? E hao wawɛɛ! Ke e ba lɛ jã a, “e ma fo ya nɛ e ma kua ní yemi.” (1 Sam. 1:2, 6, 7) Se kɛ̃ ɔ, Baiblo ɔ de we nɔ́ ko nɛ tsɔɔ kaa Hana bɔ mɔde kaa e maa pee Penina nɔ́ ko kɛ tsɔ́. Mohu ɔ, e je e tsui mi nɛ e sɔle ha Yehowa, nɛ e ná hɛ kɛ nɔ fɔmi kaa Yehowa maa ye bua lɛ. Anɛ Penina tsake bɔ nɛ e kɛ Hana hiɔ si ha a lo? Baiblo ɔ de we. Se wa le kaa Hana ná tue mi jɔmi ekohu. Baiblo ɔ  de ke: “Aywilɛho ɔ je e hɛ mi.”​—1 Sam. 1:10, 18.

14. Mɛni wa ma nyɛ maa kase ngɛ Hana he?

¹⁴ Mɛni wa ma nyɛ maa kase ngɛ Hana sane ɔ mi? Ke nɔ ko bɔɔ mɔde kaa e kɛ wɔ ma si koli ngɛ nɔ́ ko he ɔ, mo kai kaa mo ji nɔ nɛ o ma nyɛ maa pee si fɔfɔɛ ɔ he nɔ́ ko. E sɛ nɛ o kɛ lɛ nɛ si koli. Moo bɔ mɔde nɛ o ha nɛ tue mi jɔmi nɛ hi o kɛ nɔ ɔ nyɛ kpɛti, mohu pe nɛ o maa ngɔ yayami kɛ to yayami nane mi. (Rom. 12:17-21) Ke nɔ ɔ tsakee we po ɔ, moo lɛɛ o tue mi maa jɔ mo.

15. Mɛni nɛ Apolo kɛ Paulo tsuo bɔ mɔde ngɛ mi?

¹⁵ Nyagbe kulaa a, nyɛ ha nɛ wa susu kaselɔ Apolo kɛ bɔfo Paulo a nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ he nɛ waa hyɛ. Nyumu enyɔ nɛ ɔmɛ tsuo le Ngmami ɔ mi wawɛɛ. A le mɛ ni enyɔ ɔmɛ tsuo saminya, nɛ mɛ tsuo a le ní tsɔɔmi hulɔ. Mɛ tsuo a ye bua nihi babauu nɛ a ba pee kaseli. Se a hɛ kɔɛ a sibi a nɔ.

16. Kɛ o maa kale Apolo ha kɛɛ?

¹⁶ Apolo “je Alɛksandria” nɛ ji ma ko nɛ he biɛ ngɛ kaseli ɔmɛ a be ɔ mi nɛ nihi yaa sukuu ngɛ mi ɔ mi. Apolo nya mi tsɔ, nɛ e “le Ngmami ɔ mi saminya.” (Níts. 18:24) Benɛ Apolo ngɛ sɔmɔe ngɛ Korinto ɔ, nyɛmimɛ ɔmɛ ekomɛ tsɔɔ kaa a bua jɔ Apolo he wawɛɛ pe Paulo kɛ nyɛmimɛ kpahi. (1 Kor. 1:12, 13) Anɛ Apolo bua jɔ su nɛ nyɛmimɛ ɔmɛ je kpo ɔ he lo? Wa he we yi kaa e pee ja. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, benɛ Apolo je Korinto ɔ, be komɛ a se ɔ, Paulo de lɛ kaa e ya lejɛ ɔ ekohu. (1 Kor. 16:12) Kaa Apolo kɛ mi gbami ngɛ asafo ɔ mi bae ɔ, jinɛ Paulo ko ha we nɛ e kpale kɛ ya lejɛ ɔ ekohu. Atsinyɛ jemi ko be he kaa Apolo ngɔ nyɛmihi nɛ e ngɛ ɔ kɛ tsu ní ngɛ blɔ kpakpa nɔ, nɛ́ lɔ ɔ ji kaa e kɛ fiɛɛ sane kpakpa a, nɛ e kɛ wo e nyɛmimɛ he wami. Wa ma nyɛ ma ná nɔ mi mami hu kaa Apolo ji nyumu nɛ baa e he si. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, nɔ́ ko be Baiblo ɔ mi nɛ  tsɔɔ kaa e mi mi fu benɛ Akuila kɛ Priskila “tsɔɔ lɛ Mawu blɔ ɔ fitsofitso pe bɔ nɛ e le ɔ.”​—Níts. 18:24-28.

17. Ngɛ mɛni blɔ nɔ nɛ Paulo di tue mi jɔmi se?

¹⁷ Bɔfo Paulo le ní tsumi kpakpa nɛ Apolo tsu ɔ. Se Paulo susuu we kaa nihi ma de ke Apolo bɔɔ mɔde pe lɛ. Ke wa kane sɛ womi nɛ Paulo ngma kɛ ya ha Korinto asafo ɔ, wa naa kaa Paulo baa e he si, e peeɔ e he humi, nɛ e nuɔ nɔ́ sisi. Paulo bua jɔɛ benɛ nihi ngɛ dee ke “Paulo nɔ́ ji mi” ɔ. Nɔ́ nɛ e pee mohu ji kaa e gbla a juɛmi kɛ ya Yehowa Mawu kɛ Yesu Kristo a nɔ.​—1 Kor. 3:3-6.

18. Ngɛ 1 Korinto Bi 4:6, 7 ɔ nya a, mɛni wa kaseɔ ngɛ Apolo kɛ Paulo a nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ mi?

¹⁸ Mɛni wa ma nyɛ maa kase ngɛ Paulo kɛ Apolo a nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ mi? Eko ɔ, wa tsu ní wawɛɛ kɛ ha Yehowa, nɛ wa ye bua nihi babauu nɛ a ha nɛ a baptisi mɛ. Wa le kaa Yehowa lɛ ye bua wɔ nɛ wa nyɛ nɛ wa pee enɛ ɔ, se pi wɔ nitsɛmɛ wa he wami nya. Se nɔ́ kpa ko hu ngɛ nɛ wa ma nyɛ maa kase ngɛ Apolo kɛ Paulo a sane ɔ mi. Ke wa ngɛ sɔmɔmi he blɔhi fuu ngɛ asafo ɔ mi ɔ, lɔ ɔ tsɔɔ kaa wa ngɛ he blɔhi fuu nɛ waa kɛ maa baa tue mi jɔmi yi ngɛ asafo ɔ mi. Wa bua jɔɔ wawɛɛ ke asafo mi sɔmɔli kɛ asafo mi nikɔtɔmahi bɔ mɔde nɛ a baa tue mi jɔmi nɛ ngɛ asafo ɔ mi ɔ yi. A peeɔ enɛ ɔ kɛ gu a ga womihi tsuo nɛ a kɛ daa Baiblo ɔ nɔ ɔ nɔ. A gblɛ juɛmi kɛ yɛ mɛ nitsɛmɛ a nɔ, mohu ɔ, a yeɔ bua asafo ɔ konɛ a bu Kristo Yesu tue nɛ a nyɛɛ e nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ se!​—Kane 1 Korinto Bi 4:6, 7.

19. Mɛni nɛ wa ti nɔ fɛɛ nɔ ma nyɛ maa pee? (Hyɛ daka nɛ ji “ Mo Kua Koli Simi Su” ɔ hulɔ.)

¹⁹ Yehowa ha wa ti nɔ fɛɛ nɔ nyɛmi ko. Wa ma nyɛ maa ngɔ nyɛmi nɛ ɔ kɛ “hi [wa] sibi sɔmɔe.” (1 Pet. 4:10) Eko ɔ, wa maa nu he kaa nɔ́ nɛ wa nyɛɔ peeɔ ɔ pi. Se e sa nɛ wa kai kaa ní nyafinyafihi nɛ wa peeɔ kɛ haa nɛ kake peemi hiɔ asafo ɔ mi ɔ ngɛ kaa kpã nɛ a kɛ kpɛɛ bo nɛ a poo kɛ peeɔ tade nɛ ngɛ fɛu. Enɛ ɔ he ɔ, nyɛ ha nɛ waa bɔ mɔde wawɛɛ nɛ wa je koli simi su ngɛ wa mi. Nyɛ ha nɛ waa pee nɔ́ fɛɛ nɔ́ nɛ wa ma nyɛ kɛ baa tue mi jɔmi kɛ kake peemi nɛ ngɛ asafo ɔ mi ɔ yi.​—Efe. 4:3.