Yaa mi ní ɔ nɔ

Yaa e mi ní ɔ mi

NÍ KASEMI 29

LA 121 Wa Hia He Nɔ Yemi

Moo Pee Klaalo Kaa O Maa Yu O He Ngɛ Yayami He

Moo Pee Klaalo Kaa O Maa Yu O He Ngɛ Yayami He

“Nyɛɛ ya nɔ nɛ nyɛɛ hwɔɔ nɛ nyɛɛ hi sɔlee daa konɛ nyɛ ko sɛ ka mi.”MAT. 26:41.

OTI NƐ NGƐ NÍ KASEMI Ɔ MI

Ní kasemi nɛ ɔ ma kai wɔ kaa e sa nɛ waa bɔ mɔde wawɛɛ nɛ waa yu wa he ngɛ yayami he. Jehanɛ hu ɔ, e maa ye bua wɔ konɛ wa ko pee níhi nɛ ma ha nɛ waa pee yayami nɛ hɛdɔ ngɛ he.

1-2. (a) Mɛni kɔkɔ bɔmi nɛ Yesu kɛ ha e kaseli ɔmɛ? (b) Mɛni he je nɛ kaseli ɔmɛ kua Yesu ɔ? (Hyɛ foni ɔmɛ hulɔ.)

 “NGƐ anɔkuale mi ɔ, mumi ɔ suɔ wawɛɛ, se he lo ɔ gbɔjɔ.” a (Mat. 26:41b) Munyu nɛ ɔ nɛ Yesu tu ɔ tsɔɔ kaa e le kaa wa yi mluku, lɔ ɔ he ɔ, wa ma nyɛ ma tɔ̃ be komɛ. Se e munyu ɔ hu ji kɔkɔ bɔmi kɛ ha wɔ kaa e sɛ nɛ wa he wa he nɛ waa ye tsɔ. Jamɛ a gbɔkuɛ ɔ nɔuu loko Yesu maa tu munyu nɛ ɔ, e kaseli ɔmɛ wo lɛ si kaa a be lɛ kuae gblee. (Mat. 26:35) Ngɛ anɔkuale mi ɔ, kaseli ɔmɛ suɔ kaa a maa pee nɔ́ nɛ da. Se kɛ̃ ɔ, a hɛ je nɔ kaa ke a kɛ si fɔfɔɛ ko nɛ mi wa kpe ɔ, e he ma nyɛ maa wa ha mɛ kaa a maa pee nɔ́ nɛ da. Enɛ ɔ he ɔ, Yesu bɔ mɛ kɔkɔ ke: “Nyɛɛ ya nɔ nɛ nyɛɛ hwɔɔ nɛ nyɛɛ hi sɔlee daa konɛ nyɛ ko sɛ ka mi.”—Mat. 26:41a.

2 Aywilɛho sane ji kaa kaseli ɔmɛ nyɛ we nɛ a ya nɔ nɛ a hwɔɔ. Benɛ a nu Yesu ɔ, a nyɛ we nɛ a ya nɔ nɛ a mɛtɛ e he, mohu ɔ, a ye gbeye nɛ a ma fo kɛ je e he, ejakaa a yɛ nɔ nɛ a hwɔɔ. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, nɔ́ nɛ kaseli ɔmɛ de Yesu ke a be pee gblegbleegble ɔ, lɔ ɔ mohu nɛ a pee ɔ nɛ. A kua Yesu.—Mat. 26:56.

E ngɛ mi kaa Yesu de e kaseli ɔmɛ kaa a ya nɔ nɛ a hwɔɔ nɛ a yu a he ngɛ kahi a he mohu lɛɛ, se kɛ̃ ɔ, a kua lɛ (Hyɛ kuku 1-2)


3. (a) Loko wa ma nyɛ maa ya nɔ nɛ waa ye Yehowa anɔkuale ɔ, mɛni he je nɛ e sɛ nɛ wa he wa he nɛ waa ye tsɔ ɔ? (b) Mɛni he wa ma susu ngɛ ní kasemi nɛ ɔ mi?

3 E sɛ nɛ wa he wa he nɛ waa ye tsɔ. E ngɛ mi kaa wa fia wa pɛɛ si kaa wa be hae nɛ nɔ́ ko nɔ́ ko nɛ je wɔ kɛ je Yehowa he mohu lɛɛ, se akɛnɛ wa yi mluku he je ɔ, e he ma nyɛ maa wa ha wɔ kaa wa maa pee nɔ́ nɛ da. (Rom. 5:12; 7:​21-23) Waa kɛ kahi ma nyɛ maa kpe tlukaa. Loko wa ma nyɛ maa ye Yehowa kɛ e Bi ɔ anɔkuale ɔ, ja waa kɛ ga womi nɛ Yesu kɛ ha wɔ kaa waa ya nɔ nɛ waa hwɔɔ konɛ wa ko sɛ ka mi ɔ tsu ní. Ní kasemi nɛ ɔ maa ye bua wɔ konɛ wa nyɛ nɛ waa pee jã. Se kekleekle ɔ, wa ma susu si fɔfɔɛ komɛ nɛ e ma bi nɛ waa hyɛ wa he saminya ngɛ he ɔ a he. Lɔ ɔ se ɔ, wa maa hyɛ bɔ nɛ wa ma plɛ kɛ da kahi a nya ha. Kɛkɛ nyagbe ɔ, wa maa hyɛ nɔ́ nɛ maa ye bua wɔ konɛ waa ya nɔ nɛ waa hwɔɔ.

NGƐ MƐNI SI FƆFƆƐHI A MI NƐ E MA BI NƐ WAA YA NƆ NƐ WAA HWƆƆ?

4-5. Mɛni he je nɛ e sa nɛ waa hyɛ wa he nɔ saminya ngɛ yayamihi nɛ hɛdɔ be a he ɔ he?

4 Yayami komɛ ngɛ nɛ hɛdɔ be a he tsɔ, se kɛ̃ ɔ, e ma nyɛ ma puɛ huɛ bɔmi kpakpa nɛ ngɛ waa kɛ Yehowa wa kpɛti ɔ. Jehanɛ se hu ɔ, e ma nyɛ ma ha nɛ waa pee yayamihi nɛ hɛdɔ ngɛ a he.

5 Wɔ tsuo waa kɛ kahi kpeɔ. Se e slo wa kpɛti nɔ fɛɛ nɔ kɛ e gbɔjɔmi, enɛ ɔ he ɔ, ní komɛ ma nyɛ maa pee ka kɛ ha wɔ. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, e he ma nyɛ maa wa ha nɔ ko kaa e maa yu e he ngɛ ajuama bɔmi he. Se ni komɛ hu ngɛ nɛ e he ma nyɛ maa wa ha mɛ kaa a ma yu a he ngɛ mu ní tsumihi a he. Ní nɛ ɔmɛ ekomɛ ji nɔ nitsɛ e fɔmi níhi a he fiɛmi loo bɔmi nami he foni loo video hyɛmi. Jehanɛ hu ɔ, eko ɔ, ni komɛ yeɔ adesa hɛ mi gbeye, ni komɛ a tsui ngɛ a nguɛ nya, ni komɛ hu woɔ a he nɔ kɛ ekpahi. Kaa bɔ nɛ Yakobo de ɔ, “nɔ fɛɛ nɔ ɔ, lɛ nitsɛ e we akɔnɔ nɛ e hii lɛ gblae nɛ e hii lɛ sisie ɔ nɛ e kaa lɛ.”—Yak. 1:14.

6. Mɛni e sa nɛ waa le ngɛ wɔ nitsɛmɛ wa he?

6 Anɛ o le ní komɛ nɛ a kaa mo wawɛɛ lo? Ke o ma o hɛ kɛ fɔ o gbɔjɔmihi a nɔ loo o susu kaa o be nyɛe maa pee yayami gblee ɔ, oslaa ngɛ he wawɛɛ. (1 Yoh. 1:8) Paulo tsɔɔ kaa ‘nihi nɛ a he su ngɛ mumi mi ɔ’ po ma nyɛ maa pee nɔ́ nɛ dɛ ke a hyɛ we a he nɔ saminya. (Gal. 6:1) Ngɛ anɔkuale mi ɔ, e sa nɛ waa le wa gbɔjɔmihi kɛ níhi nɛ ma nyɛ ma ha nɛ waa pee yayami.—2 Kor. 13:5.

7. Mɛni nɛ e sa nɛ waa hyɛ wa he nɔ saminya ngɛ he? Ngɔɔ nɔ́ he tomi nɔ́ ko kɛ tsɔɔ mi.

7 Ke wa ba le si fɔfɔɛhi nɛ ma nyɛ ma ha nɛ waa pee yayami ɔ, mɛni e sa nɛ waa pee? E sa nɛ waa bɔ mɔde wawɛɛ nɛ waa yu wa he ngɛ jamɛ a si fɔfɔɛ ɔmɛ a he! Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, blema a, he nɛ e he wɛ kulaa ngɛ gbogbohi nɛ a fia kɛ bɔle ma ko he ɔ ji agbo ɔmɛ. Enɛ ɔ he je nɛ buli fuu buɔ agbo ɔmɛ a he konɛ a kɛ po ma a he piɛ ɔ nɛ. Jã nɔuu kɛ̃ nɛ wɔ hu e sa nɛ wa yɔse hehi pɔtɛɛ nɛ wa le kaa wa gbɔjɔ ngɛ konɛ wa hɛ nɛ hi wa he nɔ.—1 Kor. 9:27.

NƆ́ NƐ MAA YE BUA WƆ KONƐ WA KO PEE YAYAMI

8-9. Mɛni e sa kaa niheyo ɔ nɛ a tu e he munyu ngɛ Abɛ yi 7 ɔ ko pee konɛ e yu e he ngɛ yayami nɛ hɛdɔ ngɛ he ɔ he? (Abɛ 7:​8, 9, 13, 14, 21)

8 Mɛni maa ye bua wɔ konɛ wa ko pee yayami? Mo susu nɔ́ nɛ wa ma nyɛ maa kase ngɛ niheyo ko nɛ a tu e he munyu ngɛ Abɛ yi 7 ɔ he nɛ o hyɛ. Niheyo nɛ ɔ kɛ tuutuu yo ko ya bɔ ajuama. Kuku 22 ɔ tsɔɔ kaa “si kake too ɔ,” niheyo ɔ ya nyɛɛ yo nɛ ɔ se. Se kaa bɔ nɛ kukuhi nɛ sɛ hlami ɔ tsɔɔ ɔ, e mwɔ yi mi kpɔ komɛ nɛ dɛ kɛ be, nɛ lɔ ɔ lɛ ha nɛ bɔɔbɔɔbɔɔ ɔ, e yi ha lɛ kaa e maa pee yayami nɛ ɔ nɛ.

9 Mɛni ha niheyo nɛ ɔ pee yayami nɛ hɛdɔ ngɛ he ɔ? Kekleekle ɔ, benɛ e su gbɔkuɛ ɔ, e “ya be ngɛ gbɛjegbɛ ɔ nɛ kɛ [tuutuu yo ɔ] blɔ gbla a nya kɛ we ɔ nɔ.” Lɔ ɔ se ɔ, e nyɛɛ kɛ ya he nɛ yo ɔ we ɔ ngɛ ɔ. (Kane Abɛ 7:​8, 9.) Jehanɛ hu ɔ, benɛ e na yo ɔ, e kpale we e se. Mohu ɔ, e ha nɛ yo ɔ fĩɔ e nya he, nɛ benɛ yo ɔ de lɛ kaa e sã tue mi jɔmi afɔlehi ɔ, e bu lɛ tue. Eko ɔ, e pee jã konɛ niheyo ɔ nɛ na kaa tsa pi nɔmlɔ yayami ji lɛ. (Kane Abɛ 7:​13, 14, 21.) Kaa niheyo nɛ ɔ pee we ní nɛ ɔmɛ tsuo kɛ́ sɛ hlami ɔ, jinɛ e ko pee we yayami nɛ hɛdɔ ngɛ he nɛ ɔ.

10. Mɛni blɔ nɔ nɛ mwɔnɛ hu ɔ, nɔ ko ma nyɛ ma tɔ̃ kaa bɔ nɛ e ba ngɛ niheyo ɔ blɔ fa mi ɔ?

10 Sane nɛ ɔ tsɔɔ nɔ́ nɛ ma nyɛ maa ba Yehowa sɔmɔli tsuo a nɔ. Nɔ ko ma nyɛ maa pee yayami nɛ hɛdɔ ngɛ he, nɛ pee se ɔ, e ma susu kaa nɔ́ fɛɛ nɔ́ ya nɔ “si kake too.” Aloo e ma nyɛ ma susu kaa “e li nɛ e pee.” Se ke e ya nɔ nɛ e susu nɔ́ nɛ ba a he saminya a, eko ɔ, e maa na kaa e pee ní komɛ nɛ nile be mi, nɛ lɔ ɔ nɛ ha nɛ e pee jamɛ a yayami ɔ nɛ. Eko ɔ, e kɛ huɛmɛ yayahi bɔ, loo e kɛ e he wo hɛja jemihi nɛ sɛ mi loo e ya he komɛ nɛ sɛ ngɛ e kpɔ ɔ mi aloo ngɛ Intanɛti ɔ nɔ. E ma nyɛ maa ba kaa e kpa sɔlemi, e kane we Baiblo ɔ hu, nɛ e yɛ asafo mi kpehi kɛ fiɛɛmi hulɔ. Enɛ ɔ he ɔ, kaa bɔ nɛ e ba ngɛ niheyo ɔ nɛ a tu e he munyu ngɛ Abɛ womi ɔ mi ɔ blɔ fã mi ɔ, wa ma nyɛ ma de ke yayami nɛ hɛdɔ ngɛ he nɛ e pee ɔ bɛ “si kake too.”

11. Mɛni nɛ e sa nɛ waa pee konɛ wa ko pee yayami?

11 Mɛni wa kaseɔ ngɛ mi? E sa nɛ wa je wa he kɛ je yayami he, se pi lɔ ɔ pɛ, e sa nɛ waa yu wa he ngɛ níhi nɛ ma ha nɛ waa pee yayami ɔ he hulɔ. Salomo tu oti nɛ ɔ he munyu benɛ e ngɛ nɔ́ nɛ ya nɔ ngɛ niheyo ɔ kɛ tuutuu yo ɔ a kpɛti ɔ he munyu tue ɔ. E de ngɛ yo ɔ he ke: “Nyɛ ko tla blɔ kɛ ya je e blɔ ɔmɛ a nɔ.” (Abɛ 7:25) E kpale de ke: “Koo hɛ kɛ su yo kaa kikɛ nɛ ɔ he; koo su e we ɔ agbo ɔ he.” (Abɛ 5:​3, 8) Niinɛ, ke wa je wa he ngɛ níhi nɛ ma ha nɛ waa pee yayami he ɔ, e maa po wa he piɛ nɛ wa be yayami nɛ hɛdɔ ngɛ he ɔ pee. b Enɛ ɔ tsɔɔ kaa ke tɔmi ko be he kaa Kristofono ko maa pee nɔ́ ko, se jamɛ a nɔ ɔ ma nyɛ ma ha nɛ e kɛ e he nɛ wo yayami peemi mi ɔ, e sɛ nɛ e pee.—Mat. 5:​29, 30.

12. Mɛni nɛ Hiob fia e pɛɛ si kaa e maa pee, nɛ kɛ lɔ ɔ ye bua lɛ nɛ e yu e he ngɛ yayami he ha kɛɛ? (Hiob 31:1)

12 Ja wa fia wa pɛɛ si wawɛɛ loko wa ma nyɛ ma kua si fɔfɔɛhi nɛ ma ha nɛ waa pee yayami. Jã nɛ Hiob pee. E “kã kita kaa [e] kɛ akɔnɔ hɛngmɛ” be yi kpahi hyɛe gblegbleegble. (Kane Hiob 31:1.) Jã nɛ e pee ɔ ye bua lɛ nɛ e yu e he ngɛ ajuama bɔmi kɛ gba puɛmi he. Wɔ hu wa ma nyɛ maa pee jã konɛ wa ko pee yayami.

13. Mɛni he je nɛ e sa nɛ waa po wa susumi he piɛ ɔ? (Hyɛ foni ɔmɛ hulɔ.)

13 E sa nɛ waa po wa susumi hu he piɛ. (2 Mose 20:17) Ngɛ ni komɛ a susumi nya a, tɔmi ko be he kaa o ma susu ní yayahi a he ke ji kaa o kɛ o he wui jamɛ a ní peepee ɔ mi. Se susumi kaa jã a dɛ. Ke nɔ ko yaa nɔ nɛ e susuɔ ní yayahi a he ɔ, lɔ ɔ ma ha nɛ e he be wae ha lɛ kaa e kɛ e he maa wo jamɛ a ní ɔmɛ a mi. Ke e ba lɛ jã a, e he maa wa kaa nɔ ɔ maa yu e he ngɛ yayami peemi he. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, susumi yayamihi ma nyɛ maa ba wa juɛmi mi be komɛ. Ke e ba lɛ jã a, e sa nɛ waa bɔ mɔde nɛ wa je susumi yayami ɔ ngɛ wa juɛmi mi, nɛ wa susu ní kpakpahi mohu a he. Ke wa pee jã a, lɔ ɔ ma ha nɛ wa be yayami pee, ejakaa wa ngmɛ́ blɔ nɛ susumi yayamihi nɛ ná wa nɔ he wami.—Filip. 4:8; Kol. 3:2; Yak. 1:​13-15.

E sa nɛ wa kua nɔ́ fɛɛ nɔ́ nɛ ma nyɛ ma ha nɛ waa pee yayami ɔ (Hyɛ kuku 13)


14. Mɛni ji nɔ́ kpa hu nɛ ma nyɛ maa ye bua wɔ konɛ waa yu wa he ngɛ yayami he?

14 Mɛni hu e sa nɛ waa pee konɛ waa yu wa he ngɛ yayami he? E sa nɛ wa ná nɔ mi mami nitsɛnitsɛ kaa ke wa bu Yehowa mlaa amɛ tue ɔ, wa ma ná he se. Be komɛ ɔ, e he ma nyɛ maa wa ha wɔ kaa wa ma susu níhi a he loo waa pee wa ní kaa bɔ nɛ Yehowa suɔ kaa waa pee ɔ, se ke wa pee jã a, wa bua maa jɔ wawɛɛ nitsɛ.

15. Ke wa susuɔ ní kpakpahi a he ɔ, mɛni blɔ nɔ nɛ e maa ye bua wɔ konɛ waa yu wa he ngɛ yayami he?

15 E sa nɛ wa susu níhi nɛ a da a he. Ke wa ‘hie nɔ́ yaya nɛ wa suɔ nɔ́ kpakpa’ a, lɔ ɔ maa wo wɔ he wami nɛ waa pee nɔ́ nɛ da, nɛ wa maa yu wa he ngɛ si fɔfɔɛhi nɛ ma ha nɛ waa pee yayami ɔ a he. (Amos 5:15) Ke wa susuɔ ní kpakpahi a he ɔ, lɔ ɔ maa ye bua wɔ nɛ ke waa kɛ ka ko kpe tlukaa po ɔ, wa ma nyɛ maa da nya.

16. Ke wa pee níhi nɛ ma ha nɛ suɔmi nɛ wa ngɛ kɛ ha Yehowa a mi nɛ wa a, mɛni blɔ nɔ nɛ e maa po wa he piɛ? (Hyɛ foni ɔmɛ hulɔ.)

16 Mɛni wa ma nyɛ maa pee konɛ wa ná susumihi nɛ da? E sa nɛ waa pee níhi nɛ ma ha nɛ wa ná suɔmi nɛ mi wa kɛ ha Yehowa. Ke wa ngɛ asafo mi kpe sisi loo wa ngɛ fiɛɛmi mi ɔ, e he maa wa kaa wa maa pee ní yayahi. Jehanɛ hu ɔ, e woɔ wɔ he wami nɛ wa peeɔ níhi nɛ maa sa Yehowa hɛ mi. (Mat. 28:​19, 20; Heb. 10:​24, 25) Ke wa kaseɔ Mawu Munyu ɔ nɛ wa pueɔ wa yi mi tɛ ngɛ he ɔ, lɔ ɔ maa ye bua wɔ nɛ waa suɔ nɔ́ nɛ da nɛ waa hie nɔ́ nɛ dɛ. (Yosh. 1:8; La 1:​2, 3; 119:​97, 101) Mo kai kaa Yesu de e kaseli ɔmɛ ke: “Nyɛɛ hi sɔlee daa konɛ nyɛ ko sɛ ka mi.” (Mat. 26:41) Ke wa ná be nɛ wa sɔle kɛ ha wa hiɔwe Tsɛ ɔ, e maa wo wɔ he wami nɛ e maa ye bua wɔ hulɔ konɛ waa pee níhi nɛ maa sa e hɛ mi.—Yak. 4:8.

Ke wa peeɔ níhi nɛ ma ha nɛ suɔmi nɛ wa ngɛ kɛ ha Yehowa a mi nɛ wa a, lɔ ɔ maa ye bua wɔ konɛ waa yu wa he ngɛ yayami he (Hyɛ kuku 16) c


YAA NƆ NƐ O HWƆƆ

17. Mɛni gbɔjɔmi nɛ e sa nɛ Petro nɛ ya nɔ nɛ e hwu kɛ si?

17 Wa ma nyɛ maa hwu kɛ si wa gbɔjɔmi ɔmɛ ekomɛ kulaa. Se e ma bi nɛ waa hwu kɛ si wa gbɔjɔmi ɔmɛ ekomɛ be kɛkɛɛ. Mo susu bɔfo Petro nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ he nɛ o hyɛ. E ye adesa hɛ mi gbeye nɛ e kua Yesu si etɛ sɔuu. (Mat. 26:​69-75) Pee se ɔ, Petro kɛ kã fiɛɛ ngɛ Sanhedri ɔ. Eko ɔ, enɛ ɔ ma ha nɛ o susu kaa Petro ye jamɛ a gbɔjɔmi ɔ nɔ. (Níts. 5:​27-29) Se jeha komɛ a se ɔ, e ye “nihi nɛ a fĩ nɔ pomi se ɔ gbeye.” Enɛ ɔ ha nɛ e kɛ Kristofohi nɛ a ji Ma Jeli ɔ kpa ní yemi. (Gal. 2:​11, 12) Petro gbɔjɔmi ɔ je e he kpo ekohu. Eko ɔ, e nyɛ we nɛ e ye e gbɔjɔmi nɛ ɔ nɔ kulaa.

18. Ke wa susu kaa wa ye gbɔjɔmi ko nɔ po ɔ, mɛni e sa nɛ waa ya nɔ nɛ waa pee?

18 Eko ɔ, wɔ hu waa kɛ si fɔfɔɛ ko kaa jã a ngɛ kpee. Ngɛ mɛni blɔ nɔ? E ma nyɛ maa ba kaa gbɔjɔmi ko nɛ wa susu kaa wa ye nɔ ɔ ma nyɛ ma je e he kpo ekohu. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, nyɛminyumu ko de ke: “I yu ye he ngɛ bɔmi nami he foni loo video hyɛmi he jeha nyɔngma sɔuu, nɛ i nu he kaa e he be hiae nɛ ma hwu kɛ si ye gbɔjɔmi nɛ ɔ hu. Se ngɛ be kpa mi ɔ, i nu he kaa ma ya hyɛ bɔmi nami he foni loo video ekohu.” Se bua jɔmi sane ji kaa wa nyɛminyumu ɔ ya nɔ nɛ e hwu kɛ si e gbɔjɔmi ɔ. E ba yɔse kaa e sa nɛ e bɔ mɔde kaa daa ligbi ɔ, e maa hwu kɛ si gbɔjɔmi nɛ ɔ, nɛ eko po ɔ, e ma bi nɛ e pee jã e wami be tsuo. E yo ɔ kɛ asafo mi nikɔtɔma amɛ ye bua lɛ nɛ e nyɛ nɛ e yu e he ngɛ bɔmi nami he fonihi a hyɛmi he.

19. Ke wa ngɛ mɔde bɔe kaa wa maa ye su ko nɛ tlɔ wa he ɔ nɔ ɔ, mɛni wa ma nyɛ maa pee?

19 Ke wa ngɛ mɔde bɔe kaa wa maa ye su ko nɛ tlɔ wa he ɔ nɔ ɔ, mɛni maa ye bua wɔ konɛ jamɛ a su ɔ nɛ ko ha nɛ waa pee yayami? Ja wa pee nɔ́ nɛ Yesu de wɔ ke waa pee ke waa kɛ kahi ngɛ kpee ɔ. Yesu de ke: “Nyɛɛ ya nɔ nɛ nyɛɛ hwɔɔ.” Ke o susu kaa o ye gbɔjɔmi ko nɔ po ɔ, yaa nɔ nɛ o yu o he ngɛ si fɔfɔɛhi nɛ ma nyɛ ma ha nɛ o pee yayami ɔ a he. (1 Kor. 10:12) Moo ya nɔ nɛ o pee níhi nɛ ye bua mo loko o nyɛ nɛ o ye o gbɔjɔmi ɔ nɔ kunimi ɔ. Abɛ 28:14 ɔ de ke: “Adesa nɛ e hɛ ngɛ e he nɔ be fɛɛ be ɔ ngɛ bua jɔmi.”—2 Pet. 3:14.

KE WA YA NƆ NƐ WA HWƆƆ Ɔ, KƐ WA MA NÁ HE SE HA KƐƐ?

20-21. (a) Ke wa ya nɔ nɛ wa hwu kɛ si wa gbɔjɔmi ɔmɛ ɔ, mɛni se wa ma ná? (b) Ke wa pee wa blɔ fa mi nɔ́ ɔ, mɛni Yehowa maa pee ha wɔ? (2 Korinto Bi 4:7)

20 Wa ma nyɛ ma ná nɔ mi mami kaa ke wa ya nɔ nɛ wa hwɔɔ ɔ, e maa ye bua wɔ wawɛɛ. E sa nɛ wa kai kaa ‘yayami mi ngɔɔmi se kɛ we,’ se ke waa kɛ Yehowa blɔ tsɔɔmihi tsu ní ɔ, wa bua maa jɔ wawɛɛ. (Heb. 11:25; La 19:8) Enɛ ɔ ji anɔkuale, ejakaa Yehowa bɔ wɔ konɛ waa pee e suɔmi nya ní. (1 Mose 1:27) Ke wa pee jã a, wa ma ná he nile kpakpa, nɛ wa ma ná neneene wami hulɔ.—1 Tim. 6:12; 2 Tim. 1:3; Jud 20, 21.

21 E ngɛ mi kaa “he lo ɔ gbɔjɔ” mohu lɛɛ, se lɔ ɔ tsɔɔ we kaa wa be nyɛe maa pee nɔ ko ngɛ wa gbɔjɔmi ɔmɛ a he. Yehowa pee klaalo kaa e maa wo wɔ he wami. (Kane 2 Korinto Bi 4:7.) Mawu ma ha mo “he wami nɛ pe adesahi a nɔ́ ɔ.” Se kekleekle ɔ, e sa nɛ nitsɛmɛ waa bɔ mɔde nɛ waa hwu kɛ si wa gbɔjɔmi ɔmɛ. Ke wa pee wa blɔ fa mi nɔ́ ɔ, wa ma nyɛ ma ná nɔ mi mami kaa Yehowa ma ha wa sɔlemi ɔmɛ a heto, nɛ e ma ha wɔ he wami nɛ wa hia a ngɛ be nɛ sa mi. (1 Kor. 10:13) Niinɛ, Yehowa ma nyɛ maa ye bua wɔ nɛ waa ya nɔ nɛ waa hwu kɛ si wa gbɔjɔmi ɔmɛ.

LA 47 Moo Fa Kue Ha Yehowa Daa Ligbi

a MUNYUHI NƐ A TSƆƆ SISI: “Mumi ɔ” nɛ a tu he munyu ngɛ Mateo 26:41 ɔ ji he wami ko nɛ ngɛ wa mi nɛ haa nɛ wa nuɔ he kaa waa pee nɔ́ nɛ da. “He lo ɔ” daa si kɛ ha mluku nɛ wa yi ɔ. Enɛ ɔ he ɔ, eko ɔ, be komɛ ɔ, wa suɔ kaa wa maa pee nɔ́ nɛ da, se ke wa hyɛ we nɛ hi ɔ, wa ma ya pee yayami.

b Ná Bua Jɔmi Kɛ Ya Neneene! womi ɔ ní kasemi 57 oti 1-3, kɛ munyu nɛ ji, “Hyɛ O Hɛ Mi Tɛɛ”—Hyɛ Je Ehe ɔ Blɔ, nɛ je kpo ngɛ November 2020 Hwɔɔmi Mɔ ɔ bf. 27-29, kk. 12-17 ɔ ma nyɛ maa ye bua nɔ ko nɛ e pee yayami nɛ hɛdɔ ngɛ he ɔ.

c FONI Ɔ MI TSƆƆMI: Nyɛminyumu ko nɛ e ngɛ daa ligbi ngmami ɔ kanee mɔtu, nɛ piani ɔ, e ngɛ Baiblo ɔ kanee ngɛ e ní tsumi he ɔ benɛ e ngɛ e he jɔɔe. Jamɛ a gbɔkuɛ ɔ nɔuu ɔ, e ya asafo mi kpe.