1. Ngɛ mɛni blɔ nɔ nɛ Yehowa je e he si kɛ tsɔɔ Mose, nɛ mɛni he je nɛ enɛ ɔ sa kadimi?

LIGBI ko ɔ, Mawu je e he si kɛ tsɔɔ Mose kɛ gu e biɛ kɛ e suhi nɛ e tsɔɔ lɛ ɔ nɔ. Suhi nɛ Mawu wo nɔ ta kekleekle ji mɔbɔ nami kɛ mi mi sami. (Kane 2 Mose 34:5-7.) Yehowa ko nyɛ wo e he wami ɔ, aloo e nile ɔ nɔ ta. Jinɛ Mose ngɛ hlae nɛ e le kaa Mawu ma fĩ e se lo, se Yehowa wo suhi nɛ tsɔɔ kaa e suɔ kaa e maa ye bua e we bi mohu ɔ a nɔ ta. (2 Mose 33:13) Anɛ o bua jɔɛ kaa su kpakpa nɛ ɔmɛ lɛ Mawu wo nɔ ta kekleekle lo? Ngɛ munyu nɛ ɔ mi ɔ, wa ma susu mi mi sami he. Ke nihi ngɛ nɔ́ nae ɔ, su kpakpa nɛ ɔ haa nɛ nɔ nuɔ he haa mɛ, nɛ e náa suɔmi ɔ kaa e maa ye bua mɛ.

2, 3. (a) Mɛni tsɔɔ kaa a kɛ mi mi sami fɔ adesahi? (b) Mɛni he je nɛ e sa nɛ nɔ́ nɛ Baiblo ɔ de ngɛ mi mi sami he ɔ he nɛ hia mo ɔ?

² Yehowa ngɛ mi mi sami, nɛ e bɔ adesahi ngɛ e subai nɔ. Enɛ ɔ he ɔ, a kɛ mi mi sami fɔ adesahi tsuo. Nihi nɛ a sɔmɔ we anɔkuale Mawu ɔ po a mi mi pɔɔ mɛ sami ngɛ nihi a he. (1 Mose 1:27) Nɔ hyɛmi níhi fuu ngɛ Baiblo ɔ mi nɛ tsɔɔ bɔ nɛ ni komɛ a mi mi sã mɛ ngɛ nihi a he ha. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, yaholi enyɔ komɛ ba hua bimwɔyo ko he ngɛ Matsɛ Salomo  hɛ mi. Benɛ Salomo ngɛ hlae nɛ e le bimwɔyo ɔ nyɛ tutuutu ɔ, e fã ke a gba jokuɛ ɔ mi enyɔ. Benɛ e de jã a, nɔ nɛ ji bimwɔyo ɔ nyɛ tutuutu ɔ mi mi sa lɛ, nɛ e de ke a ngɔ bi ɔ kɛ ha nɔ kpa a. (1 Ma. 3:23-27) Farao biyo ɔ hu he Mose yi wami benɛ Mose ji bimwɔyo ɔ. E ngɛ mi kaa Farao biyo ɔ le kaa Hebri bi ɔmɛ a ti nɔ ko bi ji Mose, nɛ e sa nɛ a gbe lɛ mohu lɛɛ, se “e ní pee lɛ mɔbɔ,” nɛ e ngɔ lɛ, nɛ e ya tsɔse lɛ kaa lɛ nitsɛ e bi.​—2 Mose 2:5, 6.

³ Mɛni he je nɛ e sa nɛ wa susu mi mi sami he ɔ? Ejakaa Baiblo ɔ woɔ wɔ he wami kaa waa kase Yehowa. (Efe. 5:1) E ngɛ mi kaa a kɛ mi mi sami fɔ wɔ mohu lɛɛ, se akɛnɛ wa ji Adam sisi bimɛ nɛ wa yi mluku he je ɔ, e he wɛ kaa wa ma fo wɔ pɛ wa nɔ mi. Be komɛ ɔ, eko ɔ, o ma yɔse kaa e be gbɔjɔɔ kaa nɔ ko maa hla kaa e maa ye bua ni kpahi aloo e ma fo lɛ nitsɛ e nɔ́ mi. Enɛ ɔ peemi he waa ha ni komɛ, se ni komɛ hu ngmɛɔ pɛpɛɛpɛ. Mɛni ma nyɛ maa ye bua mo konɛ o mi mi nɛ sã mo ngɛ nihi a he, nɛ o nyɛ nɛ o ya nɔ nɛ o pee jã? Kekleekle ɔ, ha nɛ waa ngɔ be bɔɔ kɛ susu bɔ nɛ Yehowa kɛ ni kpahi a mi mi sã mɛ ngɛ nihi a he ha a he. Enyɔne ɔ, wa ma susu bɔ nɛ wa ma plɛ kɛ kase Mawu nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, kɛ nɔ́ he je nɛ se nami ngɛ jã peemi he ɔ he.

4. (a) Mɛni he je nɛ Yehowa tsɔ bɔfohi kɛ ya Sodom ɔ? (b) Mɛni wa kaseɔ ngɛ Lot kɛ e biyi ɔmɛ a sane ɔ mi?

⁴ Baiblo ɔ ha nɛ wa na si fɔfɔɛhi fuu a mi nɛ Yehowa mi mi sã lɛ ngɛ nihi a he. Mo susu nɔ́ nɛ Mawu pee ha Lot ɔ he nɛ o hyɛ. Sodom kɛ Gomora bi a yakayaka je mi bami ɔ ha nɛ dalɔ nɛ ɔ ‘hao wawɛɛ.’ Ngɛ anɔkuale mi ɔ, Mawu tsɔɔ kaa yakayaka nimli nɛ ɔmɛ sa gbenɔ. (2 Pet. 2:7, 8) Mawu tsɔ bɔfohi konɛ a ya he Lot yi wami. A wo e kɛ e weku ɔ he wami kaa a tu fo kɛ je mahi nɛ a ma a hɛ mi kpatami ɔ a mi. ‘Lot bɔni tsle tomi. Se akɛnɛ Yehowa na lɛ mɔbɔ he je ɔ, bɔfo ɔmɛ ya nu e kɛ e yo ɔ, kɛ e biyi ɔmɛ a nine si pani nya, nɛ a gbla mɛ kɛ je ma a mi.’ (1 Mose 19:16) Anɛ nɔ hyɛmi nɔ́ nɛ ɔ tsɔɔ we kaa Yehowa le nyagbahi nɛ e sɔmɔli anɔkualetsɛmɛ kɛ kpeɔ be komɛ ɔ lo?​—Yes. 63:7-9; Yak. 5:11; 2 Pet. 2:9.

5. Ngɛ mɛni blɔ nɔ nɛ ngmami komɛ kaa nɔ́ nɛ ngɛ 1 Yohane 3:17 ɔ haa nɛ wa mi mi sãa wɔ ngɛ nihi a he?

⁵ Tsa pi nɛ Yehowa pee mi mi sami he nɔ hyɛmi nɔ́ ha e we bi kɛkɛ, se e tsɔɔ mɛ nɔ́ he je nɛ e sa nɛ a mi mi nɛ sã mɛ ngɛ nihi a he ɔ hulɔ. Mo susu mlaa nɛ e kɛ ha Israel bi ɔmɛ nɛ kɔɔ bo nɛ a kɛ toɔ awaba he ɔ he nɛ o hyɛ. (Kane 2 Mose 22:26, 27.) Eko ɔ, nɔ ko nɛ e yi kpɛti wa nɛ e pa sika ha nɔ ko ɔ ma kpɔ̃ nɔ ɔ bo ngɛ e dɛ, nɛ nɔ ɔ be eko nae po nɛ e kɛ maa hwɔ si. Se kɛ̃ ɔ, Yehowa tsɔɔ kaa e sɛ nɛ e we bi peeɔ jã, ejakaa lɔ ɔ tsɔɔ we mɔbɔ nami. E sa nɛ a mi mi nɛ sã mɛ ngɛ nihi a he mohu. Anɛ sisi tomi mlaa nɛ ɔ ha we nɛ wa mi mi nɛ sã wɔ ngɛ nihi a he lo? Ke nɔ́ ko ngɛ nɛ o ma nyɛ maa pee kɛ ye bua nihi nɛ a ngɛ nɔ́ nae ɔ, anɛ o be pee lo?​—Kol. 3:12; Yak. 2:15, 16; kane 1 Yohane 3:17.

6. Mɛni wa ma nyɛ maa kase ngɛ bɔ nɛ Yehowa fia e pɛɛ si kaa e maa ye bua Israel bi tue gboli ɔmɛ ha a mi?

⁶ Yehowa mi mi sãa lɛ ngɛ Israel bi ɔmɛ a he ke ji a pee yayami po. Ngmami ɔ de ke: ‘Yehowa, a nɛmɛ a Mawu ɔ ngmɛɛ we e ma a he. Daa nɛ ɔ, e tsɔɔ e gbali ɔmɛ nɛ a ya bɔɔ mɛ kɔkɔ, ejakaa e sume kaa e ma a, loo Yerusalem hɛ mi nɛ kpata.’ (2 Kron. 36:15) Anɛ e sɛ nɛ wɔ  hu wa mi mi sãa wɔ ngɛ nihi nɛ a li Yehowa se a ma nyɛ ma tsake kɛ ba pee e huɛmɛ ɔ a he lo? Yehowa sume nɛ nɔ ko hɛ mi nɛ kpata ngɛ kojomi nɛ ma a mi. (2 Pet. 3:9) Enɛ ɔ he ɔ, amlɔ nɛ ɔ nɛ be ngɛ ɔ, nyɛ ha nɛ waa ya nɔ nɛ waa ngɔ Mawu mɔbɔ nami sɛ gbi ɔ kɛ bɔ nihi kɔkɔ.

7, 8. Mɛni he je nɛ weku ko ná nɔ mi mami kaa Yehowa mi mi sã lɛ ngɛ a he ɔ?

⁷ Níhi a si kpamihi fuu ngɛ nɛ tsɔɔ kaa Mawu ngɛ mi mi sami. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, mo susu jokuɛ nyumuyo ko nɛ e ye jeha 12 nɛ wa ma tsɛ lɛ ke Milan ɔ kɛ e weku ɔ he nɛ o hyɛ. Ngɛ jeha 1990 ɔ mi ɔ, wɛtsohi kɛ a he bɔni ta hwumi ngɛ a ma a mi. Jamɛ a be ɔ, Milan kɛ e senɔ, kɛ e fɔli, kɛ nyɛmimɛ kpahi ngɛ bɔɔsu mi kɛ je Bosnia kɛ yaa Serbia. A yaa kpe ko, nɛ Milan fɔli to a yi mi kaa a maa baptisi ngɛ jamɛ a kpe ɔ sisi. Se benɛ a su Serbia huzu ɔ nya a, ta buli ɔmɛ kple e kɛ e weku ɔ si akɛnɛ e slo wɛtso nɛ a je mi ɔ he je, se a ha nɛ nyɛmimɛ kpa amɛ tsa a blɔ hiami ɔ nɔ. A tsi weku nɛ ɔ nya ligbi enyɔ, lɔ ɔ se ɔ, ta buli a nɔkɔtɔma nɛ ngɛ lejɛ ɔ fia a nɔkɔtɔma pe kulaa a konɛ e tsɔɔ mɛ nɔ́ nɛ a pee mɛ. Jamɛ a be ɔ, ta bulɔ nɔkɔtɔma a daa si ngɛ a hɛ mi tutuutu, enɛ ɔ he ɔ, mɛ tsuo a nu nɔ́ nɛ nɔkɔtɔma pe kulaa a de ɔ. E de ke, “Moo ngɔ mɛ kɛ je kpo nɛ o ya fia mɛ tu!”

⁸ Benɛ ta buli ɔmɛ a nɔkɔtɔma a kɛ e ta buli ɔmɛ ngɛ munyu tue ɔ, ni enyɔ komɛ nɛ a li mɛ ba wo a tue mi zaa kaa a ji Odasefohi. Nyɛmimɛ nɛ a kɛ Milan kɛ e weku ɔ hi bɔɔsu ɔ mi ɔ nɛ a ya bɔ mɛ nɔ́ nɛ ba a. Odasefohi enyɔ nɛ ɔmɛ de Milan kɛ e senɔ ɔ kaa a ba sɛ a lɔle ɔ mi nɛ a ngɔ mɛ kɛ sɛ ma a mi, ejakaa a hla we blɔ hiami womi ngɛ jokuɛwi a dɛ. A de fɔli ɔmɛ kaa a ya gu he nɛ buli ɔmɛ be mɛ nae konɛ a po mɛ ngɛ ma a mi. Milan tsui po, nɛ e li nɔ́ nɛ e maa pee, e fo ya jio, e muɔ jio. E fɔli ɔmɛ bi nyɛmimɛ ɔmɛ ke: “Nyɛ susu kaa a ma ha nɛ waa je kɛkɛ lo?” Se benɛ a yaa a, e ngɛ kaa nɔ́ nɛ ta buli ɔmɛ nɛ mɛ po. Fɔli ɔmɛ kɛ a bimɛ ɔmɛ ya kpe ekohu ngɛ huzu ɔ se ngɛ ma a mi, nɛ a tsa nɔ kɛ ho he nɛ a yaa pee kpe ɔ ngɛ ɔ ya. A yɔse kaa Yehowa bu a sɔlemi ɔ tue. Baiblo ɔ ha nɛ wa le kaa pi be tsuaa be nɛ Yehowa guɔ nyakpɛ blɔ nɔ kɛ yeɔ bua e sɔmɔli. (Níts. 7:58-60) Se kɛ̃ ɔ, Milan tsɔɔ bɔ nɛ lɛɛ e na lɛ ha a. E de ke: “I naa lɛ kaa Yehowa yu ta buli ɔmɛ a hɛ ngmɛ, nɛ e he wa yi wami.”​—La 97:10.

9. Benɛ nimli kpekpemi ko nyɛɛ Yesu se ɔ, kɛ e pee e ní ha kɛɛ? (Moo hyɛ foni nɛ ngɛ ní kasemi ɔ sisije ɔ.)

⁹ Wa ma nyɛ maa kase nɔ́ ko kɛ je Yesu ngɔ. Benɛ e kɛ nimli kpekpemi ko kpe ɔ, e mi mi sa lɛ ngɛ a he, ejakaa “pɔ tɔ mɛ, nɛ a dɛ yaa kaa tohi nɛ be hyɛlɔ.” (Mat. 9:36; kane Marko 6:34.) Yesu be kaa Farisi bi ɔmɛ. Mɛɛ lɛɛ a be suɔmi ɔ kaa a maa ye bua nihi nɛ a ní ngɛ mɔbɔ ɔ. (Mat. 12:9-14; 23:4; Yoh. 7:49) Anɛ mo hu o suɔ nɛ o ye bua nihi konɛ a kase Yehowa he ní kaa bɔ nɛ Yesu pee ɔ lo?

10, 11. Anɛ e sa nɛ wa mi mi nɛ sã wɔ ngɛ nɔ́ fɛɛ nɔ́ mi lo? Moo tsɔɔ nya.

¹⁰ Enɛ ɔ tsɔɔ we kaa e sa nɛ wa mi mi nɛ sã wɔ ngɛ nɔ́ fɛɛ nɔ́ mi. Baiblo ɔ mi nɔ hyɛmi níhi nɛ wa susu he kɛ sɛ hlami ɔ tsɔɔ kaa Mawu mi mi sãa lɛ ngɛ níhi nɛ sa a he. Se Matsɛ Saul pee nɔ́ ko nɛ e susu kaa lɔ ɔ tsɔɔ mi mi sami, se e ji tue gbomi mohu. E baa Agag nɛ ji Mawu we bi a he nyɛlɔ ɔ yi, nɛ e kpataa we jijɔ kpakpa amɛ a hɛ mi. Enɛ ɔ he ɔ, Yehowa kua Saul kaa Israel matsɛ. (1 Sam. 15:3, 9, 15) Ngɛ anɔkuale mi ɔ, Yehowa ji Kojolɔ nɛ yeɔ dami sane. E le adesa tsui mi, nɛ e le be nɛ e sɛ nɛ e mi mi nɛ sã lɛ ngɛ  nihi a he. (Kɔmɔ 2:17; Eze. 5:11) Be ma nɛ Yehowa maa kojo nihi tsuo nɛ a sume kaa a maa bu lɛ tue ɔ. (2 Tes. 1:6-10) Tsa pi jamɛ a be ɔ nɛ Mawu maa na nihi nɛ e bu mɛ fɔ kaa yiwutsotsɛmɛ ɔ mɔbɔ. Mohu ɔ, e ma kpata a hɛ mi kɛ tsɔɔ kaa e ngɛ mi mi sami kɛ ha dali nɛ e maa baa a yi ɔ.

¹¹ Ngɛ anɔkuale mi ɔ, pi wa blɔ nya ní tsumi ji kaa wa maa tsɔɔ nihi nɛ a ma kpata a hɛ mi, aloo a ma he a yi wami. Mohu ɔ, e sa nɛ waa pee nɔ́ tsuaa nɔ́ nɛ wa ma nyɛ amlɔ nɛ ɔ kɛ ye bua nihi. Enɛ ɔ he ɔ, mɛni níhi wa ma nyɛ maa pee kɛ tsɔɔ kaa wa mi mi sãa wɔ ngɛ nihi a he? Ha nɛ wa susu ekomɛ a he nɛ waa hyɛ.

12. Mɛni o ma nyɛ maa pee ha nihi kɛ tsɔɔ kaa o mi mi sãa mo ngɛ a he?

¹² Moo ye bua nihi. Yehowa hyɛɛ blɔ kaa nihi nɛ a suɔ kaa a maa kase Yesu ɔ a mi mi nɛ sã mɛ ngɛ a paka mi bimɛ kɛ a nyɛmimɛ Kristofohi a he. (Yoh. 13:34, 35; 1 Pet. 3:8) Nɔ́ kpa hu nɛ mi mi sami tsɔɔ ji, nɛ “a kɛ nɔ ko maa na nɔ́.” Ke nɔ ko ngɛ mi mi sami ɔ, e bɔɔ mɔde kaa e maa ye bua ni kpahi ke ji a kɛ nyagbahi ngɛ kpee. Mo hla he blɔhi nɛ o kɛ maa pee jã! Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, anɛ o ma nyɛ maa ye bua nɔ ko kɛ tsu nɔ́ ko ngɛ e we mi, aloo o ya tsɔmi ko ha lɛ lo?​—Mat. 7:12.

13. Ke oslaa ko ba a, kɛ Mawu we bi peeɔ a ní ha kɛɛ?

¹³ Moo ngɔ o he kɛ ha kɛ ye bua nihi nɛ oslaahi ná mɛ ɔ. Haomihi nɛ nihi nɛ oslaa ná mɛ ɔ ngɛ mi gblee ɔ haa nɛ nihi fuu a mi mi sãa mɛ ngɛ a he. A le Yehowa we bi kaa a yeɔ bua nihi ngɛ si fɔfɔɛhi kaa jã mi. (1 Pet. 2:17) Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, zugba mimiɛmi kɛ tsunami nɛ ba jeha 2011 ɔ mi ɔ puɛ he nɛ nyɛmiyo ko ngɛ ngɛ Japan ɔ. E tsɔɔ kaa benɛ nihi je he kpahi ngɛ Japan kɛ ma kpahi a nɔ kɛ ba ye bua mɛ kɛ dla a níhi nɛ puɛ ɔ, lɔ ɔ “wo lɛ he wami, nɛ e wo e bua wawɛɛ.” E de ke: “Níhi a si kpami nɛ ɔ ha nɛ i na kaa Yehowa susuɔ nɔ he. Nɛ wa nyɛmimɛ Odasefohi hu susuɔ a sibi a he. Wa nyɛmimɛ nɛ a ngɛ je kɛ wɛ tsuo ngɛ sɔlee ha wɔ.”

14. Mɛni o ma nyɛ maa pee kɛ ye bua nihi nɛ a be he wami, kɛ nihi nɛ a wa ngɛ jeha mi ɔ?

¹⁴ Moo ye bua nihi nɛ a be he wami kɛ nihi  nɛ a wa ngɛ jeha mi ɔ. Ke wa na kaa nɔ́ nɛ je yayami nɛ Adam pee ɔ mi kɛ ba a ha nɛ nihi ngɛ nɔ́ nae ɔ, wa mi mi sãa wɔ. Wa ngɛ blɔ hyɛe kaa be maa su nɛ hiɔ kɛ bwɔmi se maa po. Enɛ ɔ he ɔ, wa sɔleɔ kaa Mawu Matsɛ Yemi ɔ nɛ ba. Se loko jamɛ a be ɔ maa su ɔ, wa peeɔ nɔ́ fɛɛ nɔ́ nɛ wa ma nyɛ kɛ yeɔ bua nihi nɛ e fĩ mɛ ɔ. Mo susu nɔ́ nɛ womi ngmalɔ ko de ngɛ e yayo nɛ e wa ngɛ jeha mi nɛ e nu juɛmi mi hiɔ ko nɛ a tsɛɛ ke Alzheimer’s ɔ he nɛ o hyɛ. Ligbi ko ɔ, e yayo ya níhi a mi kɛ wo e he. Benɛ e ngɛ e he dlae ɔ, e nu nɛ nɔ ko si sinya a. Nihi nɛ fia sinya a ji Odasefohi nɛ a pɔɔ yo ɔ slaami. Nyɛmimɛ yi ɔmɛ bi si ke ji nɔ́ ko ngɛ nɛ a maa pee kɛ ye bua lɛ lo. Yo ɔ de ke: “E ngɛ mi zo pee, se nyɛ ma nyɛ maa ye bua mi.” Nyɛmimɛ ɔmɛ ye bua lɛ nɛ e dla e he. Lɔ ɔ se ɔ, a po tea ha lɛ, nɛ a kɛ lɛ sɛɛ ní. E binyumu ɔ bua jɔ wawɛɛ. E binyumu ɔ de ke: “I ná bumi kɛ ha Odasefo ɔmɛ wawɛɛ. A kɛ níhi nɛ a tsɔɔ ɔ tsuɔ ní.” Anɛ mi mi sami nɛ o ngɛ kɛ ha nihi nɛ a be he wami kɛ nihi nɛ a wa ngɛ jeha mi ɔ haa nɛ o peeɔ nɔ́ fɛɛ nɔ́ nɛ o ma nyɛ kɛ yeɔ bua mɛ lo?​—Filip. 2:3, 4.

15. Ngɛ mɛni blɔ nɔ nɛ wa fiɛɛmi ní tsumi ɔ yeɔ bua nihi?

¹⁵ Moo ye bua nihi konɛ a le Yehowa. Haomihi nɛ nihi kɛ kpeɔ ɔ peeɔ wɔ mɔbɔ, nɛ lɔ ɔ haa nɛ wa náa suɔmi ɔ kaa wa maa ye bua mɛ ngɛ mumi mi. Blɔ nɛ hi pe kulaa nɛ wa ma nyɛ maa gu nɔ kɛ pee jã ji nɛ wa maa tsɔɔ mɛ Mawu he ni, kɛ nɔ́ nɛ e Matsɛ Yemi ɔ maa pee ha adesahi. Jehanɛ hu ɔ, wa ma nyɛ maa ye bua mɛ konɛ a le nɔ́ he je nɛ nile ngɛ mi kaa a kɛ Mawu sisi tomi mlaahi ma tsu ní. (Yes. 48:17, 18) Fiɛɛmi ní tsumi ɔ woɔ Yehowa hɛ mi nyami, nɛ e tsɔɔ kaa wa mi mi sãa wɔ ngɛ nihi a he. Anɛ o maa ya nɔ nɛ o fiɛɛ pe bɔ nɛ o ngɛ fiɛɛe amlɔ nɛ ɔ lo?​—1 Tim. 2:3, 4.

16. Ke nɔ ko ngɛ mi mi sami ɔ, kɛ lɛ nitsɛ e náa he se ha kɛɛ?

¹⁶ Nihi nɛ a kaseɔ juɛmi ɔ he ní ɔ tsɔɔ kaa ke nɔ ko ngɛ mi mi sami ɔ, lɔ ɔ haa nɛ e náa nɔmlɔ tso mi he wami kpakpa, nɛ e nyɛɔ nɛ e kɛ nihi hiɔ si saminya. Ke o ye bua nihi be mi nɛ a ngɛ haoe ɔ, o náa bua jɔmi, hɛ kɛ nɔ fɔmi nɛ o ngɛ ɔ mi waa, o hɛ ja we tsɔ, nɛ o susuu we ní yayahi a he. Niinɛ, ke o mi mi sãa mo ɔ, mo nitsɛ hu o náa he se. (Efe. 4:31, 32) Kristofohi nɛ a jeɔ a suɔmi mi kɛ yeɔ bua nihi ɔ náa he nile kpakpa, ejakaa a le kaa nɔ́ nɛ a ngɛ pee ɔ kɛ Mawu sisi tomi mlaa amɛ kpaa gbi. Ke wa ngɛ su nɛ ɔ, e haa nɛ wa peeɔ fɔli kpakpahi, hunomɛ aloo yigbayi kpakpahi, kɛ huɛmɛ kpakpahi. Ke nɔ ko ngɛ mi mi sami wawɛɛ, nɛ e fĩ lɛ ɔ, e he wɛ kaa e ma ná yemi kɛ buami kɛ je ni kpahi a ngɔ.​—Kane Mateo 5:7; Luka 6:38.

17. Mɛni he je nɛ o suɔ kaa o ma ná mi mi sami ɔ?

¹⁷ E sa nɛ lemi nɛ wa le kaa ke wa mi mi sãa wɔ ngɛ nihi a he ɔ, wɔ nitsɛmɛ wa náa he se ɔ nɛ wo wɔ he wami konɛ waa kase jamɛ a su ɔ. Se yi mi tomi titli he je nɛ wa mi mi sãa wɔ ngɛ nihi a he ɔ ji kaa wa suɔ nɛ waa kase Yehowa Mawu nɛ waa wo e hɛ mi nyami, ejakaa lɛ nɛ e ha wɔ su nɛ ji suɔmi, kɛ mi mi sami. (Abɛ 14:31) E pee nɔ hyɛmi nɔ́ nɛ se be kɛ ha wɔ. Enɛ ɔ he ɔ, nyɛ ha nɛ waa bɔ mɔde nɛ waa pee nɔ́ fɛɛ nɔ́ nɛ wa ma nyɛ kɛ kase lɛ konɛ suɔmi nɛ wa ngɛ kɛ ha wa nyɛmimɛ ɔ mi nɛ wa, nɛ waa kɛ wa paka mi bimɛ nɛ hi si saminya kɛ gu wa mi mi nɛ maa sã wɔ ngɛ a he ɔ nɔ.​—Gal. 6:10; 1 Yoh. 4:16.