E be gbɔjɔɔ kaa o ma ná nike ní ko nɛ o kɛ ma ha nɔ ko nɛ e maa na lɛ kaa e he jua wa. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, bɔ nɛ nɔ nɛ a ke lɛ nɔ́ ɔ maa na nike ní ɔ ha a lɛ maa tsɔɔ kaa nike ní ɔ he jua wa aloo e he jua wɛ. Nike ní nɛ nɔ ko bua maa jɔ he ɔ, nɔ kpa bua be he jɔe.

Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, niheyo ko aloo yiheyo ko ma nyɛ maa na klama ehe ko nɛ e ba nɔ nɛ a kɛ ke lɛ ɔ kaa nike ní nɛ e he jua wa. Se nɔkɔtɔma lɛɛ, ke nɔ ko ngɔ nɔ́ ko nɛ e fiɛ we he, kaa june kɛ ke lɛ ɔ, e ma nyɛ maa na lɛ kaa nike ní nɛ e he jua wa wawɛɛ. Ngɛ he komɛ ɔ, sika ji nike ní nɛ jokuɛwi kɛ nikɔtɔmahi tsuo a bua jɔɔ he, ejakaa a ma nyɛ maa ngɔ kɛ pee nɔ́ fɛɛ nɔ́ nɛ mɛ nitsɛmɛ a suɔ.

Ngɛ nyagba nɛ ɔ tsuo se ɔ, nihi nɛ a susuɔ ni kpahi a he ɔ bɔɔ mɔde kaa a ma ná nike ní nɛ sa saminya nɛ a kɛ ma ha nɔ ko nɛ a suɔ lɛ wawɛɛ. E ngɛ mi kaa pi be fɛɛ be nɛ o ma ná nike ní kaa jã mohu lɛɛ, se ke o ngɔ o juɛmi kɛ ma oti komɛ a nɔ ɔ, e maa ye bua mo nɛ o ma ná nike ní nɛ sa. Ha nɛ wa susu otihi eywiɛ nɛ ma nyɛ ma ha nɛ nɔ nɛ a ke lɛ nɔ́ ɔ bua maa jɔ nike ní ɔ he ɔ a he.

Níhi nɛ nɔ ɔ bua jɔɔ a he. Nyumu ko nɛ e ngɛ Belfast ngɛ Northern Ireland ɔ tsɔɔ kaa, baisikle ko nɛ a kɛ kaa fo nɛ a kɛ ke lɛ benɛ e ye maa pee jeha 11 ɔ ji nike ní ko nɛ se be nɛ e ná hyɛ. Mɛni he je? E de ke: “Ejakaa e ji nɔ́ ko nɛ i hia wawɛɛ.” Munyu nɛ ɔ nɛ e tu ɔ maa nɔ mi kaa, níhi nɛ nɔ ko bua jɔɔ a he ɔ lɛ maa tsɔɔ kaa e bua maa jɔ nike ní ko he aloo e bua be he jɔe. Enɛ ɔ he ɔ, loko o maa ke nɔ ko nɔ́ ko ɔ, mo susu nɔ ɔ he saminya. Moo bɔ mɔde nɛ o le níhi nɛ nɔ ɔ suɔ wawɛɛ, ejakaa lɔ ɔ ma nyɛ maa tsɔɔ níhi nɛ e bua jɔɔ he. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, behi fuu ɔ, nɛnɛmɛ kɛ namɛ suɔ wawɛɛ kaa a ma ya slaa a weku li. Eko ɔ, a bua maa jɔ kaa a maa na a bimɛ kɛ a bibimɛ ɔmɛ kpamkpam. Ke nɔ ko kɛ e yo ngɛ blɔ hiae nɛ a ya je a hɛja ngɛ he ko, nɛ a ngɔ a fɔli kɛ piɛɛ a bimɛ ɔmɛ a he kɛ ya a, a fɔli ɔmɛ a bua jɔɔ lɔ ɔ he pe nike ní kpahi tsuo nɛ a ma ha mɛ.

 Nɔ́ titli nɛ ma ha nɛ o maa le níhi nɛ nɔ ko bua jɔɔ he ɔ ji kaa ke e ngɛ munyu tue ɔ, o maa bu lɛ tue saminya. Baiblo ɔ wo wɔ he wami ke, “ke nɔ ko ngɛ munyu tue ɔ, nyɛɛ bu tue; nyɛ he ko sɔ kɛ tu munyu.” (Yakobo 1:19) Be fɛɛ be nɛ o kɛ o huɛmɛ aloo o weku li maa sɛɛ ní ɔ, moo bu mɛ tue saminya konɛ o le níhi nɛ a suɔ kɛ níhi nɛ a sume. Kɛkɛ ɔ, o maa le nɔ́ nɛ ke o ke mɛ ɔ, a bua maa jɔ he.

Níhi nɛ a he hia nɔ ɔ. Ke nike ní ko he jua wɛ po, se e ma nyɛ ma tsu nɔ ɔ hiami nɔ́ ko he ní ɔ, e bua ma nyɛ maa jɔ he wawɛɛ. Se mɛni blɔ nɔ o maa gu kɛ le nɔ ko hiami níhi?

Eko ɔ, o ma susu kaa blɔ kpiti nɛ o ma nyɛ maa gu nɔ kɛ le ji kaa o ma bi nɔ ɔ níhi nɛ a he hia lɛ. Se nihi fuu suɔ kaa a maa ngɔ a nike ní ɔ kɛ ti nihi si tlukaa. Enɛ ɔ he ɔ, ke a sɛ hlami nɛ a bi nɔ ɔ, lɔ ɔ be hae nɛ a bua nɛ jɔ wawɛɛ. Jehanɛ hu ɔ, ni komɛ be tsle toe kaa a maa tsɔɔ níhi nɛ a suɔ kɛ níhi nɛ a sume, se behi fuu ɔ, a sume kaa a ma ha nɛ nihi maa le a hiami níhi.

Enɛ ɔ he ɔ, moo to nɔ ɔ he hɛ, nɛ o hɛ nɛ hi si fɔfɔɛ nɛ e ngɛ mi ɔ nɔ saminya. Anɛ e ji niheyo loo yiheyo, e bwɔ, e sɛ gba si himi mi aloo e sɛ we mi, e gba puɛ, e yo loo e huno gbo, e ngɛ ní tsue aloo e ba he jɔɔmi mi lo? Lɔ ɔ se ɔ, mo susu nike ní nɛ ma nyɛ ma tsu si fɔfɔɛ pɔtɛɛ ko nɛ nɔ ɔ ngɛ mi ɔ he ní ɔ he.

Ke o ngɛ hlae nɛ o maa le nɔ nɛ o yaa ke lɛ nɔ́ ɔ e hiami níhi ɔ, o kɛ nihi nɛ a ya je e si fɔfɔɛ ɔ mi hyɛ ɔ nɛ sɛɛ ní. A ma nyɛ ma de mo ní pɔtɛɛ komɛ nɛ hia mɛ nɛ ni kpahi li. Ke o le jamɛ a ní ɔ mɛ ɔ, o ma nyɛ ma ha nɔ ko nike ní nɛ ma tsu e hiami níhi a he ní ha lɛ be mi nɛ ni kpahi a juɛmi sui níhi kaa jã amɛ a he.

Be nɛ o kɛ nike ní ɔ ma ha. Baiblo ɔ de ke: “Munyu nɛ a tu ngɛ be nɛ sa mi ɔ, hyɛ bɔ nɛ e hi ha!” (Abɛ 15:23) Ngmami nɛ ɔ tsɔɔ kaa be nɛ e sa kaa waa tu munyu ko ɔ he hia wawɛɛ. Jã nɔuu kɛ̃ nɛ e ji ngɛ wa ní peepeehi hu a blɔ fami. Kaa bɔ nɛ munyu nɛ a tuɔ ngɛ be nɛ sa mi ɔ ngɔɔ ha tue bulɔ ɔ, jã kɛ̃ nɛ nike ní nɛ waa kɛ ma ha nɔ ko ngɛ be nɛ sa mi aloo ngɛ be nya a ma nyɛ ma ha nɛ nɔ ɔ bua maa jɔ wawɛɛ.

O huɛ ko ngɛ gba si himi sɛe. E be kɛe nɛ niheyo ko aloo yiheyo ko maa gbe sukuu nya. Yo ko ngɔ hɔ nɛ e be kɛe nɛ e ma fɔ. Enɛ ɔ ji si fɔfɔɛ komɛ a mi nɛ o ma nyɛ maa ke nihi ní. Ni komɛ na kaa se nami ngɛ he kaa a maa ngma be klɛdɛɛhi nɛ maa ba ngɛ jeha a mi kɛ fɔɔ si. Enɛ ɔ peemi yeɔ bua mɛ nɛ a nyɛɛ nɛ a hlaa nike ní nɛ maa sa kɛ ha be klɛdɛɛ nɛ ɔmɛ. *

Ngɛ anɔkuale mi ɔ, pi be klɛdɛɛhi a mi pɛ nɛ e sa kaa waa ke nihi ní. Wa ma nyɛ ma ná bua jɔmi nɛ ngɛ nɔ́ hami mi ɔ be fɛɛ be. Se kɛ̃ ɔ, e sa nɛ waa hyɛ nɛ e hi. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, ke nyumu ko ke yo ko nɔ́ ko, nɛ yo ɔ li yi mi tomi pɔtɛɛ he je nɛ e pee jã a, eko ɔ, lɔ ɔ ma ha nɛ yo ɔ nɛ susu kaa nyumu ɔ bua jɔ e he nɛ e ngɛ hlae nɛ e le lɛ saminya. Se ke pi yi mi tomi ɔ ji jã a, lɛɛ nike ní ɔ ma ha nɛ yo ɔ yi mi maa pee lɛ enyɔɔnyɔ aloo e ma nyɛ maa ngɔ nyagbahi kɛ ba. Enɛ ɔ he ɔ, e he hia nɛ wa susu oti kpa ko hu he. Lɔ ɔ ji yi mi tomi nɛ nɔ́ kelɔ ɔ hɛɛ.

Yi mi tomi nɛ nɔ́ kelɔ ɔ hɛɛ. Kaa bɔ nɛ nɔ hyɛmi nɔ́ nɛ sɛ hlami ɔ tsɔɔ, e he hia nɛ o susu he ke ji nɔ nɛ o yaa ke lɛ nɔ́ ɔ maa nu níhi a sisi ngɛ blɔ kpa nɔ. Jã kɛ̃ nɛ e sa kaa nɔ́ kelɔ ɔ hu nɛ susu yi mi tomi nɛ e hɛɛ ɔ he saminya. E ngɛ mi kaa nihi fuu maa suɔ nɛ a ke nihi ní kɛ yi mi tomi kpakpa, se nihi hu keɔ ní ngɛ be klɛdɛɛ komɛ a mi ngɛ jeha a mi ejakaa a nuɔ he kaa doo ɔ, e sa nɛ a pee jã. Jehanɛ hu ɔ, nihi keɔ ní kɛ yi mi tomi ɔ kaa mɛ hu a ma ná nɔ́ ko kɛ je nɔ ɔ ngɔ.

Mɛni o ma nyɛ maa pee konɛ yi mi tomi kpakpa nɛ hi o ní kemi ɔ se? Baiblo ɔ de ke: “Nyɛɛ kɛ suɔmi nɛ pee nɔ́ tsuaa nɔ́.” (1 Korinto Bi 16:14) Ke o suɔ nɔ nɛ o yaa ke lɛ nɔ́ ɔ wawɛɛ nɛ o susuɔ e he ɔ, e bua maa jɔ o nike ní ɔ he, nɛ mo hu o ma ná bua jɔmi nitsɛ akɛnɛ o je suɔmi mi kɛ ke lɛ nɔ́ ɔ he je. Ke o je o tsui mi nɛ o ke nɔ ko nɔ́ ɔ, lɔ ɔ ma ha nɛ o hiɔwe Tsɛ ɔ bua maa jɔ. Bɔfo Paulo je Kristofohi nɛ a hi blema Korinto ɔ a yi ngɛ a tsui mi  nɛ a je nɛ a kɛ suɔmi ye bua a nyɛmimɛ Kristofohi nɛ a hi Yudea a. Paulo de ke: “Mawu suɔ nɔ nɛ haa nɔ́ kɛ tsui mi jɔmi.”​—2 Korinto Bi 9:7.

Ke o kɛ otihi nɛ wa susu a he nɛ ɔmɛ tsu ní ɔ, e maa ye bua mo wawɛɛ nɛ ke o ke nihi ní ɔ, a bua maa jɔ. Oti nɛ ɔmɛ kɛ ekpa komɛ nɛ Mawu kɛ tsu ní ngɛ adesahi a blɔ fami ɔ ha nɛ nike ní nɛ e ha adesahi ɔ pee nike ní nɛ pe kulaa. Wa ngɛ mo he wami woe nɛ o kane munyu nɛ nyɛɛ se ɔ, konɛ o na nike ní nɛ pe kulaa nɛ ɔ.