Yaa mi ní ɔ nɔ

Yaa e mi ní ɔ mi

Je Ma Amɛ Ngɛ Blɔ Gbae Ha ‘Yehowa Tsɔɔmi ɔ’

Je Ma Amɛ Ngɛ Blɔ Gbae Ha ‘Yehowa Tsɔɔmi ɔ’

‘Amlaalo ɔ he ye, nɛ Yehowa tsɔɔmi ɔ he pee lɛ nyakpɛ saminya.’—BƆFO ƆMƐ A NÍ TSUMI 13:12.

1-3. Mɛni he je nɛ e he wa ha Yesu kaseli ɔmɛ kaa a maa fiɛɛ sane kpakpa a kɛ tsɔɔ nihi nɛ a ngɛ “je ma amɛ tsuo a mi” ɔ?

YESU KRISTO ngɔ ní tsumihi fuu kɛ wo e se nyɛɛli ɔmɛ a dɛ. E fã mɛ kaa a ya ‘pee je ma amɛ tsuo e kaseli.’ E he hia nɛ a fiɛɛ ‘sane kpakpa nɛ kɔɔ matsɛ yemi ɔ he’ ɔ kɛ tsɔɔ nihi nɛ a ngɛ ‘je ma amɛ tsuo a mi ɔ, bɔ nɛ pee nɛ a nu.’—Mateo 24:14; 28:19.

2 Kaseli ɔmɛ bua jɔ sane kpakpa a he, nɛ a suɔ Yesu hulɔ. Se eko ɔ, a bi a he ke, ‘Kɛ wa ma plɛ kɛ tsu fami nɛ ɔ nɛ Yesu fã wɔ ɔ he ní ha kɛɛ?’ Nɔ́ he je nɛ eko ɔ, a ma bi jã ji kaa a he pi kulaa. Jehanɛ se hu ɔ, a ngɛ fiɛɛe kaa Mawu Bi ji Yesu, se nihi le kaa a gbe Yesu. Nihi fuu hu susu kaa kaseli ɔmɛ ‘li womi mi.’ (Bɔfo Ɔmɛ A Ní Tsumi 4:13) Yuda jami nya dali ɔmɛ ya jami he sukuuhi, se kaseli ɔmɛ lɛɛ a yɛ sukuu ko kaa jã. Sɛ gbi nɛ kaseli ɔmɛ ngɛ fiɛɛe ɔ hu kɛ kusumihi nɛ Yuda jami nya dali ɔmɛ tsɔɔ nihi jeha lafahi abɔ ɔ, kɔ we. Eko ɔ, kaseli ɔmɛ susu kaa ke Israel ma a mi po nihi bui mɛ ɔ, lɛɛ mɛnɔ maa bu mɛ ngɛ Roma Nɔ Yemi ngua a mi.

3 Yesu bɔ e kaseli ɔmɛ kɔkɔ kaa nihi maa nyɛ mɛ, nɛ a maa wa mɛ yi mi, nɛ a maa gbe a ti ni komɛ po. (Luka 21:16, 17) A huɛmɛ kɛ a weku mi bimɛ ma je mɛ ngɔ ha. Jehanɛ se hu ɔ, ni komɛ nɛ a ma tsɛ a he ke a ji Kristo kaseli ɔ, maa tsɔɔ nihi lakpa tsɔɔmihi. Kaseli ɔmɛ maa fiɛɛ ngɛ hehi nɛ nihi kɛ mlaa tsu we ní nɛ a peeɔ yi wu tso ní ngɛ. (Mateo 24:10-12) Kɛ a ma plɛ kɛ fiɛɛ kɛ ya su “je ɔ nyagbe he tɔɔ” ha kɛɛ? (Bɔfo Ɔmɛ A Ní Tsumi 1:8) Eko ɔ, kaseli ɔmɛ ma susu bɔ nɛ a ma plɛ kɛ tsu ní tsumi nɛ ɔ ha ngɛ haomi nɛ ɔmɛ tso se ɔ he.

4. Mɛni je kaseli ɔmɛ a fiɛɛmi ní tsumi ɔ mi kɛ ba?

4 E ngɛ mi kaa kaseli ɔmɛ le kaa ní tsumi ɔ he maa wa mohu lɛɛ, se a bu Yesu fami ɔ tue, nɛ a fiɛɛ ngɛ Yerusalem kɛ Samaria kɛ ma kpahi a nɔ. Maa pee jeha 30 se ɔ, a hia blɔ kɛ ya mahi fuu a nɔ nɛ a ya fiɛɛ. Enɛ ɔ ha bɔfo Paulo nyɛ nɛ e de ke ‘a fiɛɛ sane kpakpa a ngɔ tsɔɔ bɔ níhi tsuo ngɛ je ɔ mi.’ Lɔ ɔ ha nihi je ma slɔɔtoslɔɔtohi a mi ba pee kaseli. (Kolose Bi 1:6, 23) Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, benɛ Paulo ya fiɛɛ ngɛ Kipro ɔ, Roma nɔ yelɔ ɔ po ba plɛ kaselɔ, ejakaa “Nyɔmtsɛ ɔ tsɔɔmi ɔ he pee lɛ nyakpɛ saminya.”—Kane Bɔfo Ɔmɛ A Ní Tsumi 13:6-12.

Yesu wo e kaseli ɔmɛ si kaa e maa piɛɛ a he, nɛ mumi klɔuklɔu ɔ hu maa ye bua mɛ konɛ a nyɛ nɛ a fiɛɛ

5. (a) Mɛni si Yesu wo e kaseli ɔmɛ? (b) Mɛni yi nɔ sane womi ko de ngɛ kaseli ɔmɛ a be ɔ he?  

5 Kaseli ɔmɛ le kaa a be nyɛe maa fiɛɛ kɛ ya su je ɔ nyagbe he ɔ tsuo ngɛ mɛ nitsɛmɛ a he wami nya. Se a le hu kaa Yesu wo mɛ si kaa e maa piɛɛ a he, nɛ a le kaa mumi klɔuklɔu ɔ hu maa ye bua mɛ. (Mateo 28:20) Eko ɔ, ní komɛ nɛ ya nɔ ngɛ jamɛ a be ɔ mi ɔ hu ye bua kaseli ɔmɛ. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, yi nɔ sane womi ko tsɔɔ kaa eko ɔ, be nɛ Kristofohi kɛ je fiɛɛmi ní tsumi ɔ sisi ngɛ kaseli ɔmɛ a be ɔ mi ɔ ji be nɛ hi pe kulaa. Pee se ɔ, Kristo se nyɛɛli ɔmɛ ba susu kaa Mawu lɛ gba blɔ ha mɛ.

6. (a) Mɛni he wa ma susu ngɛ munyu nɛ wa ngɛ kasee nɛ ɔ mi? (b) Mɛni he wa ma susu ngɛ munyu nɛ nyɛɛ enɛ ɔ se ɔ mi?

6 Ngɛ kaseli ɔmɛ a be ɔ mi ɔ, anɛ Yehowa tsake níhi ngɛ je ɔ mi konɛ Kristofohi nɛ a nyɛ nɛ a tsu fiɛɛmi ní tsumi ɔ lo? Baiblo ɔ de we nɔ́ ko ngɛ lɔ ɔ he. Se wa le kaa Yehowa suɔ nɛ e we bi nɛ a fiɛɛ sane kpakpa a, nɛ wa le hu kaa Satan nyɛ we nɛ e tsi a nya. Ngɛ munyu nɛ wa ngɛ kasee nɛ ɔ mi ɔ, wa ma susu ní komɛ nɛ eko ɔ, a ha nɛ fiɛɛmi ní tsumi ɔ yi ngɛ kaseli ɔmɛ a be ɔ mi ɔ a he. Ngɛ munyu nɛ nyɛɛ se nɛ wa maa kase ɔ mi ɔ, wa ma susu ní komɛ nɛ yeɔ bua wɔ mwɔnɛ ɔ nɛ wa nyɛɔ fiɛɛɔ sane kpakpa a ngɛ je kɛ wɛ ɔ he.

ROMA TUE MI JƆMI Ɔ

7. Mɛni ji Roma Tue Mi Jɔmi ɔ, nɛ mɛni ha be nɛ ɔ je ekpa ngɛ be kpahi a he ɔ?

7 Tue mi jɔmi hi Roma Nɔ Yemi ɔ mi be saii ngɛ kaseli ɔmɛ a be ɔ mi, enɛ ɔ ha e yi ha kaseli ɔmɛ kaa a maa fiɛɛ. A tsɛɛ tue mi jɔmi be nɛ ɔ ke Roma Tue Mi Jɔmi ɔ, aloo Pax Romana ngɛ Latin mi. Ngɛ jamɛ a be ɔ mi ɔ, Roma nɔ yemi ɔ ku atua tsɔli tsuo a nya la. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, kaa bɔ nɛ Yesu de to ɔ, a hwu tahi kakaaka komɛ. (Mateo 24:6) Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, Roma bi ɔmɛ kpata Yerusalem ma a hɛ mi ngɛ jeha 70 ɔ mi, nɛ a hwu ta tsɔwitsɔwi komɛ hu ngɛ Roma nɔ yemi ɔ huzu ɔmɛ a nya. Se tue mi jɔmi hi mahi fuu a mi ngɛ Roma nɔ yemi ɔ sisi. Enɛ ɔ ha e yi ha kaseli ɔmɛ kaa a maa hia blɔ kɛ ya hehi konɛ a ya fiɛɛ. Tue mi jɔmi nɛ ɔ hi si maa pee jeha 200 sɔuu. Womi ko tsɔɔ kaa ngɛ tue mi jɔmi nɛ ɔ se ɔ, tue mi jɔmi kpa ko hi si be kɛkɛɛ kaa jã hu ngɛ adesahi a yi nɔ sane mi nɛ nihi fuu ná he se.

8. Kɛ kaseli ɔmɛ ná Roma Tue Mi Jɔmi ɔ he se ha kɛɛ?

8 Maa pee jeha 250 se benɛ Kristo ba zugba a nɔ ɔ, ní lelɔ ko nɛ a tsɛɛ lɛ ke Origen ɔ tu tue mi jɔmi be nɛ ɔ he munyu. E tsɔɔ kaa akɛnɛ Roma ye mahi fuu a nɔ he je ɔ, kaseli ɔmɛ nyɛ nɛ a fiɛɛ ngɛ jamɛ a ma amɛ tsuo a nɔ nɛ e yi ha mɛ. Jamɛ a be ɔ mi tsuo ɔ, nihi hwui ta kɛ fã a mahi a he, nɛ nɔ tsuaa nɔ hi si ngɛ tue mi jɔmi mi ngɛ e kɔpe mi. Origen susu kaa enɛ ɔ ha nɛ nihi fuu bu suɔmi, kɛ tue mi jɔmi munyu nɛ kaseli ɔmɛ fiɛɛ ɔ tue. E ngɛ mi kaa a wa kaseli ɔmɛ yi mi mohu lɛɛ, se a bɔ mɔde nɛ a ngɔ tue mi jɔmi be nɛ ɔ kɛ fiɛɛ sane kpakpa a ngɛ he tsuaa he.—Kane Roma Bi 12:18-21.

BLƆ HIAMI YI

9, 10. Mɛni he je nɛ e yi ha kaseli ɔmɛ kaa a maa hia blɔ kɛ ya hehi ɔ?

9 Roma bi ɔmɛ pee gbɛjegbɛhi maa pee si tomi 50,000 sɔuu kɛ je a ma a mi kɛ ho a nɔ yemi he ɔmɛ tsuo ya. Enɛ ɔ ha e yi ha ta buli nɛ a ngɛ Roma nɔ yemi ɔ mi ɔ kaa a maa gu blɔ nɛ ɔmɛ a nɔ kɛ ya po mahi nɛ a ngɛ a nɔ yee ɔ a he piɛ. Blɔ nɛ ɔmɛ gu huetsohi, zugba kplanaahi, kɛ yokuhi a nɔ. Kristofohi gu blɔ nɛ ɔmɛ a nɔ kɛ ya fiɛɛ sane kpakpa a ngɛ hehi fuu.

Gbɛjegbɛhi nɛ Roma bi ɔmɛ pee ɔ ha nɛ e yi ha kaseli ɔmɛ kaa a ma ya fiɛɛ ngɛ hehi fuu

10 Roma bi ɔmɛ ngɔ lɛhi hu kɛ hia blɔ. A guu pahi kɛ wo nɔ kɛ yaa mele si dami he lafahi abɔ nɛ ngɛ a nɔ yemi ɔ sisi ɔ. Ngɛ anɔkuale mi ɔ, Roma bi ɔmɛ guu wo nɔ blɔhi nɛ hiɛ pe 900 sɔuu nɔ. Enɛ ɔ he ɔ, Kristo se nyɛɛli ɔmɛ nyɛ nɛ a kɛ lɛhi hia blɔ kɛ ya hehi slɔɔtohi. E he hia we nɛ a ha mɛ blɔ hiami womi loko a nyɛ nɛ a ya ma kpahi a nɔ. Ojo fiali tsɔ ko hu be blɔ ɔmɛ a nɔ, ejakaa a le kaa ke Roma bi ɔmɛ nu mɛ ɔ, a maa gbla a tue wawɛɛ. Nɛ akɛnɛ Roma ta buli ɔmɛ kɛ melehi babauu nyɛɛ wo ɔ nɔ he je ɔ, nihi nɛ a hiaa blɔ ngɛ wo ɔ nɔ ɔ yi gbeye kaa ojo fiali ma tua mɛ ngɛ wo ɔ nɔ. E ngɛ mi kaa Baiblo ɔ tsɔɔ kaa Paulo kɛ lɛhi butu, nɛ e kɛ wo nɔ oslaahi kpe mohu lɛɛ, se Baiblo ɔ de we ke ojo fiali ya po lɛ ngɛ wo nɔ hyɛ. Enɛ ɔ tsɔɔ kaa behi fuu ɔ, ke nihi kɛ zugba lɛhi aloo melehi hia blɔ ɔ, nɔ ko yi mɛ awi ngɛ blɔ nɔ.—2 Korinto Bi 11:25, 26.

HELA GBI Ɔ

Ngmami hlami yi ngɛ womihi a mi (Kuku 12)

11. Mɛni he je nɛ kaseli ɔmɛ kɛ Hela gbi ɔ tsu ní ngɛ fiɛɛmi ní tsumi ɔ mi ɔ?

11 Mahi fuu nɛ Roma bi ɔmɛ ye a nɔ ɔ, jeha komɛ nɛ be ɔ, Alexander Ngua a, nɛ e ji Hela nɔ yemi ɔ nya dalɔ ɔ ye a nɔ. Enɛ ɔ he ɔ, nihi nɛ a ngɛ ma nɛ ɔmɛ a nɔ ɔ kase Hela gbi nɛ ji Koine ɔ. Lɔ ɔ ha nɛ kaseli ɔmɛ nyɛ nɛ a fiɛɛ kɛ ha mɛ ngɛ jamɛ a gbi ɔ mi. Nɛ a nyɛɔ tsɛɛɔ ngmamihi a se kɛ jeɔ Hebri Ngmami ɔ mi po, ejakaa a tsɔɔ Hebri Ngmami ɔ sisi kɛ ya Hela gbi ɔ mi. A tsɛɛ sisi tsɔɔmi nɛ ɔ ke Septuagint. Yuda bi nɛ a hi Egipt ɔ nɛ a tsɔɔ sisi. Nihi fuu le Baiblo sisi tsɔɔmi nɛ ɔ. Baiblo ngmali hu ngma Baiblo ɔ mi womi kpahi nɛ piɛ ɔ ngɛ Hela gbi mi. Hela gbi ɔ mi kuɔ, enɛ ɔ he ɔ, e hi kɛ ha Baiblo ɔ mi anɔkuale munyuhi nɛ a mi kuɔ ɔ a sisi tsɔɔmi. Nihi nɛ ngɛ asafo ɔmɛ a mi ɔ kɛ a sibi sɛɛɔ ní ngɛ Hela gbi ɔ mi nɛ enɛ ɔ pee mɛ kake.

12. (a) Mɛni ji codex, nɛ mɛni he je nɛ e kɛ ní tsumi yi kaa womi kpo ɔ? (b) Kɛ je mɛni be nɛ Kristofohi fuu kɛ womihi bɔni ní tsumi?

12 Ngɛ kaseli ɔmɛ a be ɔ mi ɔ, kɛ Baiblo nɛ Kristofohi kɛ tsɔɔ nihi ní ɔ ngɛ ha kɛɛ? Sisije ɔ, e ji womi kpohi. Se womi kpo nɛ ɔmɛ a hɛɛmi yee, nɛ a kɛ ní tsumi hu yee. Be tsuaa be nɛ Kristofohi maa kane ngmami ko ɔ, a bɔleɔ womi kpo ɔ, nɛ ke a gbe nya a, a kokloɔ ekohu. Behi fuu ɔ, a ngmaa ní ngɛ womi kpohi a hɛ mi pɛ. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, a ngma Mateo Sane Kpakpa a ngɛ womi kpo kake nɔ. Pee se ɔ, nihi kɛ kekleekle womi nɛ a pee nɛ a tsɛɛ ke codex ɔ bɔni ní tsumi. Ke nɔ ko ngɛ hlae nɛ e maa kane ngmami ko ngɛ womi nɛ ɔ mi ɔ, e yi kaa e ma bli jamɛ a ngmami ɔ. Yi nɔ sane ngmali tsɔɔ kaa Kristofohi kɛ womihi bɔni ní tsumi oya nɔuu, nɛ ngɛ jeha 100 se ɔ, a ti nihi fuu kɛ womihi ngɛ ní tsue.

ROMA MLAA

13, 14. (a) Kɛ Roma no nɛ Paulo ji ɔ po e he piɛ ha kɛɛ? (b) Kɛ Kristofohi ná Roma mlaa a he se ha kɛɛ?

13 Kristofohi nɛ a hi si ngɛ kaseli ɔmɛ a be ɔ mi ɔ ná Roma mlaa a he se. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, Paulo ji Roma no, nɛ behi fuu ɔ, ke e hia blɔ ɔ, mlaa a poɔ e he piɛ. Benɛ Roma ta buli nu Paulo ngɛ Yerusalem nɛ a ngɛ hlae maa fiaa lɛ kpa a, Paulo de mɛ ke, Roma no ji lɛ. E kai ta buli ɔmɛ a nyatsɛ ɔ kaa ke a kojo we Roma no ko ɔ, e sɛ nɛ a fiaa lɛ kpa. Enɛ ɔ he ɔ, “benɛ nihi nɛ a kɛ lɛ yaa a nu enɛ ɔ, a laa ngɛ lejɛ ɔ amlɔ. Asafoatsɛngua a hu e tsui po; ejakaa e na kaa Paulo ɔ, mamoo Roma no ji lɛ, nɛ e wo lɛ kɔsɔkɔsɔ.”—Bɔfo Ɔmɛ A Ní Tsumi 22:25-29.

Kristofohi da Roma mlaa a nɔ kɛ ‘fã he blɔ nɛ a ngɛ kaa e sa nɛ a fiɛɛ ɔ he ngɛ mlaa nya’

14 Akɛnɛ Paulo ji Roma no he je ɔ, a kɛ lɛ hi si saminya ngɛ Filipi. (Bɔfo Ɔmɛ A Ní Tsumi 16:35-40) Nɛ benɛ basabasa peeli komɛ ngɛ hlae maa ye Kristo se nyɛɛli ɔmɛ awi ngɛ Efeso ɔ, amlaalo nane mi dalɔ ko ku ni ɔmɛ a nya la, nɛ e bɔ mɛ kɔkɔ kaa a ngɛ Roma mlaa a nɔ tɔ̃e. (Bɔfo Ɔmɛ A Ní Tsumi 19:35-41) Pee se ɔ, benɛ Paulo ngɛ Kaisarea a, e ngɔ he blɔ nɛ e ngɛ ɔ kɛ bi konɛ a ha nɛ e ngɔ e sane kɛ ya fɔ nɔ yelɔ ngua a hɛ mi ngɛ Roma. Paulo ya fã sane kpakpa a he ngɛ lejɛ ɔ. (Bɔfo Ɔmɛ A Ní Tsumi 25:8-12) Enɛ ɔ tsɔɔ kaa Kristofohi da Roma mlaa a nɔ kɛ ‘fã he blɔ nɛ a ngɛ kaa e sa nɛ a fiɛɛ ɔ he ngɛ mlaa nya.’—Filipi Bi 1:7, NW.

YUDA BI GBƐ FĨA MAHI FUU A NƆ

15. Jije Yuda bi fuu hi ngɛ kaseli ɔmɛ a be ɔ mi?

15 Eko ɔ, nɔ́ kpa ko hu ye bua Kristofohi nɛ a hi si ngɛ kaseli ɔmɛ a be ɔ mi ɔ, nɛ a nyɛ fiɛɛ kɛ kpa je ɔ mi tsuo. Jamɛ a be ɔ mi ɔ, Yuda bi ngɛ mahi fuu a nɔ, tsa pi Israel pɛ. Mɛni he je nɛ e ba jã a? Jeha lafa komɛ nɛ sɛ hlami ɔ, a nuu Yuda bi nyɔguɛ kɛ ho Asiria ya, nɛ pee se ɔ, a nuu ni komɛ hu kɛ ho Babilon ya. Pee se benɛ Persia bi ɔmɛ ngɛ Babilon nɔ yee ɔ, Yuda bi hi mahi fuu a mi ngɛ Persia Nɔ Yemi ɔ sisi. (Ester 9:30) Benɛ Yesu ngɛ zugba a nɔ ɔ, Yuda bi ngɛ Roma Nɔ Yemi ɔ mi he tsuaa he. A hi he komɛ kaa Egipt kɛ ma komɛ nɛ ngɛ Afrika Yiti Je ɔ a nɔ. A hi ma komɛ hu kaa Hela, Asia Nyafii (Turkey), kɛ Mesopotamia (Iraq). Nihi tsɔɔ kaa nimli maa pee ayɔ 60 lɛ hi Roma nɔ yemi ɔ sisi, nɛ ngɛ nimli nɛ ɔmɛ a kpɛti ɔ, nihi nɛ a hiɛ pe ayɔ 4 ji Yuda bi. E ngɛ mi kaa Yuda bi ɔmɛ gbɛ fĩa mahi fuu a nɔ mohu lɛɛ, se a hɛ ji a jami ɔ nɔ.—Mateo 23:15.

16, 17. (a) Akɛnɛ Yuda bi hi mahi fuu a nɔ he je ɔ, kɛ nihi nɛ a pi Yuda bi ɔ ná a he se ha kɛɛ? (b) Mɛni Yuda bi ɔmɛ pee nɛ Kristofohi hu peeɔ?

16 Akɛnɛ Yuda bi hi mahi fuu a nɔ he je ɔ, nihi fuu nɛ a pi Yuda bi ɔ le Hebri Ngmami ɔ, nɛ a le níhi hu nɛ Yuda bi ɔmɛ heɔ yeɔ. Kaa nɔ hyɛmi nɔ́ ɔ, a kase kaa anɔkuale Mawu kake pɛ lɛ ngɛ, nɛ e sa kaa nihi nɛ jaa lɛ ɔ, nɛ ye e mlaahi a nɔ. A kase hu kaa Hebri Ngmami ɔ je Mawu ngɔ, nɛ Mesia a he gbamihi fuu ngɛ mi. (Luka 24:44) Enɛ ɔ he ɔ, benɛ Kristofohi ngɛ sane kpakpa a fiɛɛe ɔ, Yuda bi kɛ nihi nɛ a pi Yuda bi tsuo le níhi nɛ a ngɛ fiɛɛe ɔ ekomɛ momo. Paulo suɔ kaa e maa fiɛɛ kɛ ha nihi nɛ a maa bu sane kpakpa a tue ɔ. E pɔɔ kpe he ɔmɛ yami ngɛ he nɛ Yuda bi ɔmɛ ya jaa Mawu ngɛ ɔ, nɛ e daa Ngmami ɔ nɔ nɛ e kɛ mɛ susuɔ níhi a he.—Kane Bɔfo Ɔmɛ A Ní Tsumi 17:1, 2.

17 Yuda bi ɔmɛ pɔɔ a he nya buami kutuu kɛ jaa Mawu ngɛ kpe he ɔmɛ loo ngɛ magbɛ nɔ. A laa, nɛ a sɔleɔ, nɛ a susuɔ Ngmami ɔ he. Jã ji bɔ nɛ Kristofohi hu peeɔ mwɔnɛ ɔ ngɛ a we asafo ɔmɛ a mi.

YEHOWA YE BUA MƐ NƐ A NYƐ FIƐƐ

18, 19. (a) Níhi nɛ ya nɔ ngɛ kaseli ɔmɛ a be ɔ mi ɔ ye bua Kristofohi nɛ a pee mɛni? (b) Kɛ munyu nɛ ɔ nɛ wa kase ɔ ha nɛ o na Yehowa ha kɛɛ?

18 Níhi nɛ ya nɔ ngɛ kaseli ɔmɛ a be ɔ mi ɔ sa kadimi wawɛɛ nitsɛ ngɛ yi nɔ sane mi. Tue mi jɔmi hi Roma Nɔ Yemi ɔ mi, nihi fuu tuɔ gbi kake, nɛ mlaa a hu bu ma mi bi ɔmɛ he. Blɔ hiami yi, nɛ nihi nɛ a ngɛ mahi fuu a nɔ ɔ le Yuda bi ɔmɛ, nɛ a le Hebri Ngmami ɔ hulɔ. Ní nɛ ɔmɛ ye bua Kristofohi nɛ a ya nɔ tsu fiɛɛmi ní tsumi nɛ Mawu kɛ wo a dɛ ɔ.

19 Maa pee jeha 400 se loko Yesu ba zugba a nɔ ɔ, Hela je mi ní lelɔ ko nɛ a tsɛɛ lɛ ke Plato ɔ ngma ke, e he maa wa kaa nihi maa le Bɔlɔ ɔ konɛ a tu e he munyu kɛ tsɔɔ nɔ tsuaa nɔ ngɛ je ɔ mi. Se Yesu de ke: “Nɔ́ nɛ adesa nyɛ we peemi ɔ, Mawu lɛɛ e nyɛɔ peeɔ.” (Luka 18:27) E ngɛ heii kaa Yehowa lɛ e ye bua mɛ nɛ a nyɛ tsu fiɛɛmi ní tsumi ɔ nɛ. E suɔ kaa ‘je ma amɛ tsuo’ nɛ a nu sane kpakpa a, nɛ a le lɛ hulɔ. (Mateo 28:19) Munyu nɛ nyɛɛ se ɔ maa tsɔɔ wɔ bɔ nɛ wa plɛ kɛ ngɛ fiɛɛmi ní tsumi ɔ tsue mwɔnɛ ɔ ngɛ je kɛ wɛ ha.